Jaki prezent pod choinkę dać dziecku - radzi psycholog.

Transkrypt

1 Jaki prezent pod choinkę dać dziecku - radzi psycholog.

2 Szukając gwiazdkowego prezentu dla dziecka, pamiętajmy, by zabawka była dostosowana do wieku i możliwości dziecka. Co położyć pod choinkę podpowiada MAGDALENA SMOLEŃ-KOSNO, rzeszowski psycholog.

3 Jakie zabawki rozwijają dzieci, a jakie je psują Każdy dzieciak to indywidualista. Rodzice powinni o tym pamiętać i to uszanować. Dobrze dobrane zabawki pomagają dbać o prawidłowy rozwój motoryczny i emocjonalny malucha. A z tym bywa różnie, bo też i ze znajomością psychiki swoich pociech jesteśmy "na bakier" - W dzieciństwie przechodzi się trzy kluczowe przełomy: pod koniec 2 roku życia, około 6-7 roku życia i mniej więcej w wieku lat. W tych okresach dochodzi do poważnych reorganizacji. Żadne dziecko nie może funkcjonować na wyższym stadium nie przeszedłszy uprzednio przez stadia wcześniejsze. Każde kolejne stadium charakteryzuje się większym "zaawansowaniem" w sposobie myślenia. Nie ma gotowego skryptu, w którym dokładnie napisano, jakie umiejętności i w jakim czasie powinno nabyć dziecko. Zdrowo wychowywany maluch opanowuje poszczególne czynności wtedy, gdy jest na to gotowy. Ważniejsza jest kolejność zdobywania przez dziecko poszczególnych umiejętności niż czas, w którym się one wykształciły. Zabawka odpowiednia do wieku Wygórowane ambicje w stosunku do dzieci fundują im niepotrzebne frustracje. Tymczasem większość rodziców widzi w swych pociechach potencjalnego geniusza. Maluch ma być zawsze "naj". Na słabości, czy zwykłą dziecięcą bezradność nie może być miejsca. A zaczyna się już od wyboru nieodpowiednich zabawek. Powinny nie tylko dawać radość, ale uczyć i kształtować wyobraźnię. Z tą jednak uwagą, że zbyt zaawansowana zabawka, nie ucieszy dziecka, a zamiast czegoś nauczyć - znudzi. Wielu rodziców niestety o tym zapomina. Częstym błędem popełnianym przez rodziców jest kupowanie zabawek na wyrost. Czterolatek z pewnością nie poradzi sobie z imponującym zestawem klocków lego. Pojawią się u niego niepotrzebne frustracje, bezradność. Z czasem dzieciak może stracić pewność siebie, że skoro nie poradził sobie z pozornie prostą konstrukcją, równie bezradny będzie w stawieniu czoła obowiązkom szkolnym.

4 Zabawkę dobierajmy do wieku i stadium rozwoju dziecka. Oto, co potrafią i czego potrzebują dzieci w różnym wieku. 1 miesiąc życia - dziecko pełza na brzuchu, ponosi głowę na krótko, lecz nie odwraca jej, zaciska dłoń po dotknięciu jej wnętrza, lecz natychmiast wypuszcza przedmiot włożony w dłoń, wodzi oczami za światłem i przedmiotami, czasem przez chwilę wpatruje się w jeden obiekt. 2 miesiąc życia - podnosi głowę w pozycji leżącej na brzuchu, obraca się na plecy z pozycji na boku, uśmiecha się do matki, słucha dźwięków, wodzi oczami za przedmiotami, zaczyna się bawić przedmiotami. 3 miesiąc życia - utrzymuje przez chwilę przedmiot włożony w dłoń, trąca rączką zawieszone zabawki, bawi się własnymi rękami, dobrze trzyma głowę, lubi leżeć na brzuchu, wierzga nóżkami, wodzi oczami za osobami i rozpoznaje je, zwłaszcza matkę, zaczyna gaworzyć. 4 miesiąc życia - chwyta i trzyma drobne przedmioty obiema rękami i wkłada je do ust, potrząsa zabawką, w pozycji na brzuchu dźwiga głowę i klatkę piersiową, i utrzymuje je w tej pozycji. 5 miesiąc życia - trzyma prostą głowę bez wysiłku, obraca się na boki i brzuch, chwyta przedmioty całą dłonią, potrafi długo siedzieć z podparciem, sięga po zabawki i bada je dotykiem, figluje w zabawie, wydaje okrzyki radości, odróżnia osoby obce, jest wyraźnie zainteresowane zabawkami. 6 miesiąc życia - przewraca się swobodnie z pleców na brzuch i odwrotnie, podtrzymywane pod pachy opiera się pewnie na nogach, reaguje śpiewnym gaworzeniem na głos lub muzykę, manipuluje przedmiotami, przekłada je z ręki do ręki.

5 7 miesiąc życia - siedzi bez podparcia, podnosi się z leżenia do pozycji siedzącej podciągane za ręce lub, gdy się czegoś uchwyci, podtrzymywane pod pachy podskakuje, postukuje zabawką o stół., lubi słuchać różnych dźwięków, upuszcza i podnosi przedmioty, śmieje się do swojego odbicia w lustrze. 8 miesiąc życia - pełza energicznie w pozycji na brzuchu, zaczyna odróżniać siebie od otoczenia, powtarza bezwiednie same sylaby (ma-ma, da-da). Przygląda się sobie w lustrze. 9 miesiąc życia - stoi przy meblach/opierając się o nie/. Sprawnie raczkuje. Podtrzymywane próbuje chodzić. Pomaga trzymać butelkę podczas picia. Bawi się w chowanego. Szuka schowanego przedmiotu. Wyrzuca przedmioty z łóżeczka i obserwuje, jak spadają. Wyciąga rękę, by je podnieść. 10 miesiąc życia - stoi samodzielnie. Stąpa bokiem, trzymając się mebli. Pije z kubeczka. Uderza zabawkami o siebie w celu wywołania hałasu. Wyraźnie okazuje sympatię bliskim. Podaje zabawkę. Bawi się w "kosi-kosi" lub "baran bęc". Przysłuchuje się cykaniu zegarka. Zdradza lęk wobec obcych oraz przed samotnością. 11 miesiąc życia - staje samodzielnie i podnosi się do stania z pozycji siedzącej. Prowadzone za rękę chodzi do przodu. Obraca się w pozycji siedzącej. Rozumie zakazy. Mówi 1-2 wyrazy. Wyjmuje mniejsze przedmioty z większych. 12 miesiąc życia - zaczyna chodzić samodzielnie. Mówi 2-3 wyrazy. Układa wieżę z 2-3 klocków. Demonstruje uczucia np. złości, lęku, zazdrości itp.

6 1 roczek - biorąc pod uwagę pierwszy rok życia dziecka, jako najintensywniejszy rozwój zarówno emocjonalny, jak i motoryczny. Najlepszymi dla takiego malca będą zabawki typu: kolorowe karuzele, miękkie zabawki pluszowe lub lalki, bezpieczne lusterka, grające zabawki pluszowe, o przyjaznych buziach, muzyczne do trzymania w rączce, edukacyjne zabawki typu akcja-reakcja, zabawki do układania, do sortowania i budowania z tarczami telefonicznymi, dźwigniami i przyciskami, do łączenia ze sobą, do popychania i ciągnięcia, do jeżdżenia poprzez odpychanie się nóżkami, tematyczny zestaw do zabawy ze zwierzakami, wszelkiego rodzaju pojazdy z otoczenia. 2 latka - maluch w tym wieku chodzi, pewnie biega, schodzi po schodach bez pomocy dorosłego oparty o poręcz, dostawiając jedną nogę do drugiej. Potrafi już strzelić gola, kiedy się go do tego namówi. Co więcej - sześć klocków ustawia w piękną wieżę. Domaga się kawałka papieru i kredek. Jego twórczość plastyczna przypomina na razie dzieła Picassa. Jeżeli jest dziewczynką, w piaskownicy przyrządza z piasku kawę, zupę, kaszę lub sałatkę. Potrafi poprawnie pokazać, gdzie lala ma głowę, nogę, nos czy brzuszek. Patrząc na obrazek wymienia także nazwy znanych mu przedmiotów. Nic dziwnego, w mowie posługuje się już około 300 wyrazami, powoli też przestaje mówić "po swojemu". Zaczyna odróżniać czas przyszły, przeszły i teraźniejszy, a także odmienia rzeczowniki przez przypadki. Potrafi podejść, przytulić się i powiedzieć: "Kocham cię", domaga się pieszczot i czułości. Walczy o swoje, określając np. zabawki zwrotem: "to moje". Wie, co, do kogo w domu należy. Nie umie jeszcze za dobrze bawić się z innymi dziećmi, ale nie ma dla niego większej frajdy niż "sprzątanie" z mamą kuchni.

7 2,5 roku - potrafi chodzić po linii prostej, schodzi po schodach, stawiając na przemian nogi. Biega w przód lub zostaje w tyle, gdy chodzi po ulicy. Potrafi przenosić naczynie z wodą. Buduje wieżę z ośmiu klocków i nazywa to, co zbudował. Umie nawlekać na sznurek duże korale, zapinać i rozpinać guziki. Rysuje kreski pionowe i poziome. Popycha zabawki przed sobą, dobrze nimi kierując. Lubi rysować palcem spirale, kreski. Opowiada o swoich przeżyciach, budując krótkie zdania. Chce wszystko robić sam i przestrzega, by odbyło się to według ustalonego porządku, np. pilnuje swojego miejsca przy stole, swojego nakrycia, kolejności i czynności przy myciu rąk. Potrafi bawić się z innymi dziećmi. Czasami może wyrywać innym zabawki. Dziecko jest wrażliwe na pochwały lub nagany. Najlepszymi zabawkami dla tego wieku będą: samochody, wywrotki, pociągi i inne pojazdy. 3,5 roku - trzylatek zaczyna rysować kształty zamknięte, umie stać na jednej nodze, podskakuje, maszeruje, biega przy muzyce i przeskakuje przez sznurek umieszczony 5 cm nad podłogą. Potrafi zbudować most z klocków, a z plasteliny lepi kule i wałeczki. Rzuca piłkę, nie tracąc równowagi. Buduje domki w dwóch wymiarach. Umie nazywać rzeczy widoczne na obrazku, a także czynności, które wykonują namalowani ludzie. Powtarza trzy cyfry i krótkie zdania. Potrafi z pamięci powtórzyć opowiadanie. Ale przede wszystkim ciągle pyta: "Dlaczego pada deszcz?", "Po co świeci słońce?". Maluch zaczyna być bardziej samodzielny: sam je, myje się, ubiera i rozbiera, wkłada buty. W tym okresie dziecko jest bardziej opanowane, spokojne, radosne, bawi się z innymi dziećmi w małych, np. 3-osobowych grupach. W stosunku do dorosłych jest nadal przekorne i uparte. Maluch jest w tym wieku rozdarty przez sprzeczne emocje, z którymi sam nie potrafi sobie poradzić. Ma ogromne kłopoty z podejmowaniem decyzji -

8 może na przykład godzinami zastanawiać się, czy chce coś zjeść, czy raczej nie jest głodny. Mniej więcej w połowie trzeciego roku życia dziecko osiąga większą stabilizację - o wiele chętniej podporządkowuje się poleceniom rodziców. Staje się bardziej odważne i pewne siebie, jest bardziej śmiałe wobec nieznanych osób, zawiera liczne przyjaźnie. Pod koniec trzeciego roku życia u dziecka zaczynają intensywnie rozwijać się zdolności językowe, maluch staje się gadatliwy, tworzy wiele neologizmów. Najlepszymi zabawkami dla tego wieku będą: piłka, plastelina/modelina, kredki, kolorowe długopisy/mazaki, książeczki tematyczne z kolorowymi obrazkami. 4 lata - dziecko samodzielnie schodzi ze schodów, stawiając naprzemiennie nogi, biega i obraca się, nie tracąc równowagi. Stoi bez trudu na jednej nodze lub na niej podskakuje. Potrafi chwycić piłkę. Już całkiem dobrze posługuje się nożyczkami, rysuje człowieka składającego się z trzech części. Zaczyna odróżniać kształty geometryczne, a na obrazku pokazuje przedmioty opisując, do czego służą. Potrafi przerysować figurę o ostrych kątach (np. trójkąt). Wskazuje podobieństwa i różnice na obrazku. Świetnie się z nim rozmawia, ponieważ posługuje się coraz dłuższymi zdaniami. Umie także liczyć z pamięci do pięciu. Jest już w stanie szczegółowo opowiedzieć zdarzenie, program telewizyjny. Chętnie włącza się do zabawy i współpracy w grupie, zaczyna współdziałać odgrywając przydzielone mu role. Samodzielnie ubiera się, potrafi samo załatwić swoje czynności fizjologiczne w toalecie. Najlepszymi zabawkami dla tego wieku będą: rower, drabinki, bujane fotele, łyżwy, narty, trampolina.

9 Pięciolatek Ten wiek to wybuch zdolności intelektualnych. W szybkim tempie rozwija się wyobraźnia, zdolność fantazjowania czy też myślenie konkretno-wyobrażeniowe. Dziecko potrafi już samodzielnie wykonać proste czynności porządkowe (np. wynieść śmieci, posprzątać pokój). Moduluje głos. Liczy powyżej 10. Otoczenie oddycha z ulgą, bo maluch staje się spokojniejszy, bardziej przyjacielski. To wiek niekończących się pytań, które mają na celu odróżnienie fikcji i fantazji od rzeczywistości. Mały człowiek chce poznać świat. Ulubionym zajęciem staje się rozkręcanie zabawek i analizowanie budowy sprzętów domowych. Dziecko łatwiej koncentruje się na jednej czynności, jest w stanie samodzielnie dokończyć budowlę z klocków lub rysunek. Chętnie podporządkowuje się poleceniom rodziców, jest bardzo posłuszne, samo prosi o pozwolenie. Pięciolatek jest prawy: przestrzega zasad zabawy w sposób bezwzględny, niezależnie od ich obiektywnej słuszności. To początek budzącego się u niego poczucia moralności i uczuć wyższych. Maluch oczekuje, że kara za zachowanie niezgodne z regułami musi nastąpić niezależnie od tego, czy zostało ujawnione, czy nie. Najlepszymi zabawkami dla tego wieku będą: puzzle, kolorowe ubrania dla lalek, ubrania, buty i biżuteria mamy (dla dziewczynek), zestawy dla małych majsterkowiczów (dla chłopców), gry planszowe, karty, pierwszy kontakt z grami komputerowymi dostosowanymi do tego wieku.

10 Sześciolatek - po "złotym okresie pięciolatka" sześcioletni człowiek wraca ponownie do trudnego okresu, staje się mniej zrównoważony emocjonalnie, popada w skrajne stany - od uwielbienia do nieopanowanej nienawiści w stosunku do wszystkich ludzi, a zwłaszcza bliskich. Ma teraz jeden cel w życiu: chce być najważniejszą osobą w rodzinie, a wszyscy dookoła mają spełniać jego oczekiwania i dawać mu wszystko, czego zapragnie. Bardzo łatwo złości się na osoby, które nie zaspokajają jego potrzeb. Mamy! To wy będziecie szczególnie narażone na liczne pretensje i oskarżenia z jego strony. Dziecko jest skore do kłótni i godzinnych dyskusji nad wydanym poleceniem. I bardzo trudno jest je odwieść od wcześniej zaplanowanej aktywności. Sześciolatek chce być we wszystkim naj, bardzo źle znosi wszelkie niepowodzenia - nie umie przyjąć krytyki ani kary, nie jest w stanie przegrywać w zabawie. Aby się przed tym uchronić, potrafi nawet odwołać się do oszustwa czy ukrycia własnych niepowodzeń. Przy tym jest bardzo ciekawy świata i otwarty na nowe doświadczenia. Jednak boi się samotności, ciemności, duchów, burzy, ognia. Ma czasem problemy z koordynacją ruchową, bo zaczyna szybko rosnąć, bardzo go interesuje temat wypadających mleczaków, dobrze rysuje i maluje, choć może mieć trudności z pisaniem. Może jeździć na dwukołowym rowerze, łyżwach, nartach, rolkach. Dobrze zapamiętuje wierszyki, piosenki, używa ok. 4 tys. słów. Rozumie już różnicę pomiędzy czymś przypadkowym a zamierzonym. Zna dni tygodnia, nazwy miesięcy, pory roku, a nawet potrafi się skupić na ok. 15 minut. Próbuje uzasadniać swoje decyzje. W kategorii najlepszych zabawek dla tego wieku będą: wszystkie zabawki wymienione wcześniej, począwszy od drugiego roku życia, lecz z większą trudnością.