ZMIANY W POSTĘPOWANIACH ADMINISTRACYJNYCH W SPRAWACH OCEN ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO W ZWIĄZKU Z WEJŚCIEM W ŻYCIE USTAWY Z DNIA 20 LIPCA 2017 R

Transkrypt

1 ZMIANY W POSTĘPOWANIACH ADMINISTRACYJNYCH W SPRAWACH OCEN ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO W ZWIĄZKU Z WEJŚCIEM W ŻYCIE USTAWY Z DNIA 20 LIPCA 2017 R. PRAWO WODNE komentarz do nowelizacji ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Z dniem 1 stycznia 2018 r. obowiązywać zaczęła nowelizacja ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U poz ze zm., dalej ustawa ooś). Nowelizacja ta jest skutkiem wejścia w życie nowego Prawa wodnego (art. 509 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r., Dz. U poz ze zm.). Jak nietrudno się domyślić, wprowadzone zmiany mają na celu położenie nacisku na zagadnienia związane z ochroną wód przy sporządzaniu ocen oddziaływania na środowisko. Przepisy przejściowe Zanim przejdziemy do omówienia zmian, przywołać należy niezwykle istotne przepisy przejściowe, które regulują wpływ nowych zapisów na postępowania wszczęte przed dniem wejścia w życie nowelizacji. Ustawodawca określił bowiem, że: Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy dotyczących decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydawanych na podstawie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz i 1566) oraz decyzji, przed wydaniem których przeprowadza się ponowną ocenę oddziaływania na środowisko, stosuje się przepisy niniejszej ustawy oraz ustawy zmienianej w art. 509 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. (art. 545 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne) Zapis ten, zgodnie z intencją ustawodawcy, spowodował, że wszystkie postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, które wszczęte zostały jeszcze przed 1 stycznia 2018 r., ale dla których do końca 2017 r. nie zostało zakończone postępowanie administracyjne, z początkiem stycznia prowadzone winny być w sposób wskazany nowym brzmieniem ustawy (nadanym przez art. 509 Prawa wodnego). Pamiętać należy, że w przypadku postępowań w sprawie określenia środowiskowych uwarunkowań realizacji przedsięwzięcia zakończeniem postępowania administracyjnego będzie zawsze wydanie ostatecznej decyzji o środowiskowych

2 uwarunkowaniach, nawet jeśli nie była przeprowadzana ocena oddziaływania na środowisko. Cytowany wyżej przepis przejściowy wzbudził liczne kontrowersje oraz dezorientację wśród Inwestorów. Pojawiające się głosy krytyki formułowane są głównie, i co nie powinno dziwić, przez tych wnioskodawców, którzy przed końcem 2017 r. nie zdążyli uzyskać decyzji kończącej postępowanie, a byli, kolokwialnie mówiąc, na ostatniej prostej. Problematyczne, dla organów prowadzących postępowanie, stały się przede wszystkim sytuacje, w których pewne czynności procesowe zostały już zakończone (np. wydanie postanowienia o braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, czy też postanowienia o zakresie raportu). Zaistniała sytuacja prawna wprowadziła szereg utrudnień w rozpoczętych już postępowaniach administracyjnych. Wejście w życie nowelizacji ustawy ooś spowodowało bowiem, że pewne etapy procedury administracyjnej powinny zostać uzupełnione o wymagane ustawą elementy, a w konsekwencji powtórzone przed wydaniem decyzji kończącej. Przywoływana jest tu więc często jedna z naczelnych zasad prawa, a mianowicie lex retro non agit (prawo nie działa wstecz). Zasada nieretroaktywności najbardziej uwidacznia się przy formułowaniu przepisów na gruncie cywilno-prawnym, gdyż w sposób jednoznaczny wprowadzona została do kodeksu cywilnego. Jednak, bez wchodzenia w szczegóły, zauważyć można, że i od niej przysługuje ustawodawcy prawo do odstąpienia, jeśli przemawia za tym brzmienie nowych przepisów bądź ich cel. Zupełnie czym innym jest natomiast, obowiązująca w polskim prawie intertemporalnym, zasada bezpośredniego działania ustawy nowej, polegająca na bezzwłocznym wejściu w życie nowych przepisów i stosowaniu ich we wszystkich niezakończonych sprawach, bez względu na to czy rozpoczęte były one jeszcze w okresie obowiązywania prawa starego. Zasada ta stosowana jest przy formułowaniu przepisów proceduralnych (procesowych). Ewentualnie ustawodawcy pozostaje wskazanie czy dokonane wcześniej czynności procesowe pozostają w mocy z dniem wejścia w życie nowych przepisów czy też nie. I tak, wobec cytowanego wcześniej przepisu przejściowego, a także wobec zapisu art. 574 Prawa wodnego: Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2018 r., wszystkie nie zakończone do 31 grudnia 2017 r. postępowania administracyjne prowadzone w ramach procedury oceny oddziaływania na środowisko, winny być od 1 stycznia 2018 r. kontynuowane pod rządami nowych przepisów, w brzmieniu nadanym art. 509 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne. 2

3 Prześledźmy zatem najważniejsze zmiany w ustawie ooś wynikające z wejścia w życie nowej ustawy Prawo wodne. Organy opiniujące/uzgadniające; właściwości organów PGW WP Po pierwsze, do porządku prawnego wprowadzony został zupełnie nowy podmiot administracji publicznej Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (dalej PGW WP), odpowiedzialny za gospodarowanie wodami na terytorium państwa polskiego. Ponadto, wprowadzona została również nowa instytucja prawa w postaci zgody wodnoprawnej, która udzielana będzie poprzez: wydanie pozwolenia wodnoprawnego, przyjęcie zgłoszenia wodnoprawnego, wydanie oceny wodnoprawnej lub wydanie decyzji, o których mowa w art. 77 ust. 3 i 8 oraz w art. 176 ust. 4 ustawy Prawo wodne. Z punktu widzenia ocen oddziaływania na środowisko najważniejszą nowością w przepisach, do której pojawia się wiele odwołań w znowelizowanej ustawie ooś, jest ocena wodnoprawna. Ocena ta wydawana ma być w drodze decyzji, na wniosek podmiotu planującego realizację inwestycji. Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej określić ma, w drodze rozporządzenia, rodzaje przedsięwzięć (inwestycji i działań), których realizacja wymagać będzie uzyskania zgody w postaci oceny wodnoprawnej. W przypadku gdy przedsięwzięcie to realizowane będzie w ramach przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko (tu nadal obowiązuje katalog przedsięwzięć z dnia 9 listopada 2010 r., Dz. U. 2016, poz. 71), ocenę wodnoprawną zastępować ma decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (art. 428 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne). Organem właściwym do wydania zgód wodnoprawnych jest właściwy organ Wód Polskich. I tak, kompetencje w sprawie ocen wodnoprawnych uzyskał Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej Wód Polskich (dalej dyrektor RZGW WP), w niektórych przypadkach również Dyrektor Zarządu Zlewni Wód Polskich (art. 397 ust. 3 pkt 1 i 2 oraz ust. 5 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne). Szczegółowy opis właściwości organów PGW WP w sprawach o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dostępny jest na stronie Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, w zakładce wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, natomiast podział terytorialny Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej oraz Zarządów Zlewni wraz z adresami przedstawiono w zakładce jednostki organizacyjne PGW WP. Tutaj przejść możemy do meritum, a mianowicie do udziału właściwego organu PGW WP w postępowaniach w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Organowi temu nadano bowiem status organu opiniującego/uzgadniającego warunki realizacji inwestycji, zaraz obok właściwego Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska 3

4 (RDOŚ), właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego (PPIS) oraz w przypadku instalacji wymagających uzyskania pozwolenia zintegrowanego, również organu właściwego do wydawania takich pozwoleń. I tak, zgodnie z art. 64 ust. 1 znowelizowanej ustawy ooś, obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko stwierdza, w drodze postanowienia, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (tu właściwości organów prezentuje art. 75 ustawy ooś przyp. red.), po zasięgnięciu opinii: 1) regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 2) organu, o którym mowa w art. 78, w przypadku przedsięwzięć wymagających decyzji, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1 3, i (chodzi tu o właściwy PPIS oraz m.in. decyzje: o pozwoleniu na budowę, o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej i.in. przyp. red.); 3) organu właściwego do wydania pozwolenia zintegrowanego na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, jeżeli planowane przedsięwzięcie kwalifikowane jest jako instalacja, o której mowa w art. 201 ust. 1 tej ustawy (najczęściej będzie to właściwy Starosta przyp. red.); 4) organu właściwego do wydania oceny wodnoprawnej, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne 5) dyrektora urzędu morskiego, w sytuacji gdy przedsięwzięcie realizowane jest na obszarze morskim. Następnie, w myśl dodanego ustępu 1c: gdy dla planowanego przedsięwzięcia organ właściwy do wydania oceny wodnoprawnej stwierdzi konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, ( ) zamiast opinii dokonuje on uzgodnienia w drodze postanowienia (art. 64 ust. 1c ustawy ooś). Właściwy organ PGW WP staje się wówczas organem uzgadniającym warunki realizacji inwestycji. W sytuacji jednak, gdy organ ten stwierdzi w swojej opinii brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, do końca postępowania pozostaje on organem opiniującym, nawet jeśli z uwagi na postanowienie RDOŚ nakładające obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, ocena ta jest przeprowadzana. Innymi słowy, organ prowadzący postępowanie uzgadnia warunki realizacji przedsięwzięcia z organem właściwym w sprawach ocen wodnoprawnych w sytuacji: gdy przedsięwzięcie należy do katalogu zawsze znacząco oddziałujących na środowisko, 4

5 przedsięwzięcie należy do katalogu potencjalnie znacząco oddziałujących na środowisko, a właściwy organ PGW WP wyraził opinię, że zachodzi potrzeba przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. W innym przypadku organem uzgadniającym będzie wyłącznie właściwy Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, natomiast właściwy organ PGW WP, wraz z właściwym Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym oraz w przypadku instalacji wymagających uzyskania pozwolenia zintegrowanego, organem właściwym do udzielenia takiego pozwolenia, pozostaje organem opiniującym. Dodatkowym narzędziem, przyznanym Wodom Polskim, jest możliwość wskazania na konieczność określenia w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach warunków korzystania ze środowiska w fazie realizacji i eksploatacji lub użytkowania przedsięwzięcia lub też wymagań dotyczących ochrony środowiska, koniecznych do uwzględnienia przy dalszym procesie inwestycyjnym, czy też nałożenia obowiązku podjęcia działań w celu unikania, zapobiegania, ograniczenia oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, nawet jeśli organ ten stwierdzi, w drodze opinii, brak obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko (art. 64 ust. 3a ustawy ooś w nawiązaniu do art. 82 ust. 1 pkt 1 lit. b i c oraz art. 82 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy ooś). Innymi słowy, wydając opinię o braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko właściwy dyrektor RZGW WP może w opinii tej wskazać na konieczność określenia w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach pewnych warunków lub wymagań, czy też nałożenia obowiązku działań, o których mowa wyżej. Taki przywilej miał dotychczas wyłącznie właściwy RDOŚ, biorący udział w postępowaniu. Postępowanie uzgadniające warunki realizacji inwestycji w ramach oceny oddziaływania na środowisko; odmowa uzgodnienia Organy, o których mowa wcześniej, wydają opinię co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku o wydanie opinii, z zastrzeżeniem, że przepisy art oraz art. 36 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio (termin ten może więc być niestety przedłużany przyd. red.). W przypadku gdy organy opiniujące stwierdzą obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, wówczas organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w drodze postanowienia nakłada na Inwestora ten obowiązek, jednocześnie wskazując zakres raportu o oddziaływaniu na środowisko. Postanowienie takie wydane winno być w terminie 30 dni od dnia wszczęcia postępowania, 5

6 przy czym tutaj również przepisy art oraz art. 36 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio. Następnie procedura prowadzona jest w sposób analogiczny do dotychczas obowiązującej, z tym że nowelizacja ustawy ooś reguluje dodatkowo kwestie związane z wystąpieniem dwóch sprzecznych uzgodnień, jako że w procedurze ocen oddziaływania na środowisko, niezależnie od przedmiotu przedsięwzięcia, udział biorą już nie jeden, a co najmniej 1 dwa organy uzgadniające, a także ustawowo określone są przypadki, w jakich organ PGW WP może odmówić uzgodnienia realizacji przedsięwzięcia. Odmowa taka nastąpić może w sytuacji, gdy przedsięwzięcie to wpływa negatywnie na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych, o których mowa w art. 56, art. 57, art. 59 i art. 61 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne, o ile nie zostaną spełnione warunki, o których mowa w art. 68 pkt 1,3 i 4 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (art. 77 ust. 5a ustawy ooś). I tak, w przypadku gdy uzgodnienia organów są ze sobą sprzeczne, organ prowadzący postępowanie winien w terminie 14 dni od dnia otrzymania uzgodnień, rozstrzygnąć te niezgodności, a rozstrzygnięcie uwzględnić w decyzji kończącej postępowanie, wydanej nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania uzgodnień organów. Rozstrzygnięcie następować powinno po uprzednim porozumieniu z organami, których uzgodnienia były ze sobą sprzeczne, przy czym do porozumienia tego nie stosuje się przepisów art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego (m.in. chodzi tutaj o sytuację, w której organ uzgadniający nie przedstawi swojego stanowiska, wówczas organ wydający decyzję samodzielnie winien podjąć się rozstrzygnięcia niezgodności). Liczba egzemplarzy dokumentacji w postępowaniu ooś Na koniec warto również zwrócić uwagę na część praktyczną związaną z opracowywaniem dokumentacji niezbędnej do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Zmieniony art. 74 ust. 2 wskazuje, że raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i kartę informacyjną przedsięwzięcia przedkłada się w formie pisemnej oraz na informatycznych nośnikach danych z ich zapisem w formie elektronicznej w liczbie odpowiednio po jednym egzemplarzu dla organu prowadzącego postępowanie oraz każdego organu opiniującego i uzgadniającego. Oznacza to, że kartę informacyjną jak i raport, w przypadku gdy postępowanie prowadzi np. wójt, burmistrz, 1 są również przypadki, gdy organami uzgadniającymi, obok RDOŚ i PGW WP, jest generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, dyrektor urzędu morskiego czy minister właściwy do spraw środowiska (por. art. 77 ust. 1 ustawy ooś) 6

7 prezydent, dostarczyć należy w minimum 4 egzemplarzach, a gdy przedsięwzięcie wymaga uzyskania pozwolenia zintegrowanego i realizowane jest na obszarze morskim, wówczas nawet w 6. Strony w postępowaniu ooś Ponadto, znowelizowana ustawa ooś reguluje szczegółowo kwestię związaną ze statusem strony w postępowaniu w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. I tak, zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy ooś, z dniem 1 stycznia 2018 r. status strony zyskują wyłącznie: wnioskodawca, podmiot, któremu przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości znajdującej się w obszarze, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie, przy czym przez obszar ten rozumie się: a) działki bezpośrednio przylegające do nieruchomości objętych wnioskiem, b) działki, na których w wyniku realizacji lub funkcjonowania przedsięwzięcia mogą zostać przekroczone standardy jakości środowiska; c) działki znajdujące się w zasięgu znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia, które może wprowadzić ograniczenia w zagospodarowaniu nieruchomości, zgodnie z jej aktualnym przeznaczeniem. Oznacza to, że nawet w sytuacji, kiedy przewidywany zasięg oddziaływania planowanego przedsięwzięcia nie wykracza poza teren inwestycji objęty wnioskiem, stroną w postępowaniu ws. wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, poza wnioskodawcą, będą również podmioty bezpośrednio sąsiadujące z przedmiotową inwestycją. Biuro Studiów i Projektów STILUS Piotrków Trybunalski, dn r. 7