BMM Sp. z o.o. Rzeszów Ul. Przemysłowa 4a Rzeszów RAPORT

Transkrypt

1 BMM Sp. z o.o. Rzeszów Ul. Przemysłowa 4a Rzeszów RAPORT Dotyczy: badania przeprowadzonego w ramach projektu Opracowanie i upowszechnienie innowacyjnego modelu kontraktowania przez gminy usług społecznych w zakresie edukacji podstawowej, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiego Funduszu Społecznego (Kod zamówienia /1/4/65/a - Ocena społecznych i ekonomicznych efektów realizacji produktu po opracowaniu wstępnej wersji produktu). 1 s trona

2 1. WSTĘP Niniejszy dokument stanowi raport z badania przeprowadzonego w ramach projektu Opracowanie i upowszechnianie innowacyjnego modelu kontraktowania przez gminy usług społecznych w zakresie edukacji podstawowej, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Celem prowadzonego badania było poznanie opinii na temat zagrożenia jakim jest likwidacja szkół oraz na temat możliwości zmiany organu prowadzącego szkołę na organizację pozarządową. Badanie zostało zrealizowane w r. na obszarze województwa małopolskiego przy zastosowaniu dwóch komplementarnych metod badawczych: ilościowej, tj. ankiety (PAPI) oraz jakościowej: tj. indywidualnego wywiadu pogłębionego (IDI). Celem realizacji indywidualnych wywiadów pogłębionych było uzyskanie szczegółowych opinii na tematy będące przedmiotem badania, co nie jest możliwe w ramach wystandaryzowanego kwestionariusza ankiety. Badanie ankietowe zostało zrealizowane wśród mieszkańców gmin objętych projektem. Wśród respondentów dominowały kobiety, stanowiąc niemal ¾ wszystkich uczestników badania ankietowego. Niemal 85% ankietowanych zadeklarowało wykształcenie na poziomie wyższym, a pozostali na poziomie średnim. Ponad połowa uczestników badania ankietowego to osoby młode poniżej 35 roku życia. Wśród objętych badaniem ankietowym mieszkańców znaleźli się także pracownicy szkół (15,8%) oraz pracownicy jednostek samorządu gminnego (10,5%), a więc osoby szczególnie związane z poruszaną problematyką. Badanie jakościowe, tj. wywiady indywidualne przeprowadzono wśród dwóch kategorii respondentów - istotnych z punktu widzenia podejmowanej problematyki, a mianowicie: przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego (JST) oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych (NGO). W badaniu postawiono następujące pytania badawcze: 1) Czy członkowie społeczności lokalnej, przedstawiciele samorządu lokalnego oraz organizacji pozarządowych znają założenia realizowanego projektu oraz jakie są źródła wiedzy o tym projekcie? 2 s trona

3 2) Jakie postawy prezentują członkowie społeczności lokalnych, przedstawiciele samorządu lokalnego oraz organizacji pozarządowych wobec perspektywy przejęcia szkoły przez organizację pozarządową? 3) Czy w opinii przedstawicieli samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych oraz społeczności lokalnej, organizacja pozarządowa poradzi sobie z zarządzaniem placówką edukacyjną? 4) Jak członkowie społeczności lokalnych oceniają wpływ projektu na sytuację ekonomiczną przekazywanej szkoły oraz całej gminy? 5) Jak członkowie społeczności lokalnych oceniają szanse uratowania zagrożonych likwidacją szkół dzięki realizacji projektu? 6) Jak członkowie społeczności lokalnych oceniają jakość kształcenia w szkołach prowadzonych przez organizacje pozarządowe? 7) Jakie mocne i słabe strony realizowanego projektu dostrzegają przedstawiciele JST oraz NGO? Co należałoby zmienić aby usprawnić działania w ramach projektu? 8) Czy projekt jest możliwy do realizacji z punktu widzenia wymogów postawionych jednostkom samorządu terytorialnego oraz organizacjom pozarządowym? Dla łatwiejszego odbioru, wyniki badania metodą ilościową oraz jakościową zostały ze sobą zestawione i zaprezentowane w niniejszym raporcie łącznie dla poszczególnych pytań badawczych. Wszystkie dane uzyskane dzięki realizacji ankiety, prezentowane są w postaci opisowej i graficznej, natomiast analiza informacji uzyskanych podczas wywiadów pogłębionych wzbogacona jest cytatami wypowiedzi, przy których każdorazowo podawany jest symbol pozwalający rozróżnić kategorię rozmówcy (JST lub NGO). 3 s trona

4 2. WYNIKI BADANIA Uczestników badania ankietowego zapytano czy na terenie gminy, którą zamieszkują znajdują się szkoły zagrożone likwidacją z powodów ekonomicznych. Odpowiedzi twierdzące i przeczące wystąpiły z dokładnie tą samą częstotliwością i stanowiły po 42,1% wszystkich udzielonych odpowiedzi. Co szósty uczestnik badania stwierdził, iż nie posiada wiedzy umożliwiającej udzielenie odpowiedzi na to pytanie. Wykres 1 Czy szkoły znajdujące się na terenie gminy, którą Pan/Pani zamieszkuje, są zagrożone likwidacją z powodów ekonomicznych? 42,1% 15,8% 42,1% tak nie nie wiem Wszyscy uczestnicy badania ankietowego zadeklarowali, że słyszeli, iż na terenie zamieszkiwanej przez nich gminy realizowany jest projekt Opracowanie i upowszechnianie innowacyjnego modelu kontraktowania przez gminy usług społecznych w zakresie edukacji podstawowej, którego celem jest przeciwdziałanie likwidacji szkół. Wszyscy deklarowali również, iż są zorientowani w kwestii tematyki projektu. Większy problem ankietowani mieli natomiast z określeniem tego, jaką szkołę objął wspomniany projekt, gdyż aż 77,8% z nich przyznało, iż takiej wiedzy nie posiada. Wykres 2 Czy wie Pan/Pani, którą szkołę objął projekt? 4 s trona

5 22,2% tak 77,8% nie Uczestnicy indywidualnych wywiadów pogłębionych mieli okazję wypowiedzieć się na temat słabych i mocnych stron wspomnianego projektu. Okazuje się, iż najważniejszą mocną stroną jest dla rozmówców sam efekt projektu czyli uniknięcie likwidacji szkół w małych miejscowościach: Projekt pozwoli funkcjonować szkole w małej miejscowości, dzieci będą wśród swoich przyjaciół w swojej szkole, w swojej miejscowości, nie będą musiały dojeżdżać do innej szkoły. [NGO_11] [Projekt] pokazuje nam, iż nie zawsze należy likwidować szkoły, że są różne opcje. [JST_5] Dostrzeżono także inne pozytywne konsekwencje projektu, a mianowicie jego wpływ na aktywizację i integrację środowiska lokalnego oraz utrzymanie miejsc pracy dla nauczycieli. Zapobiegamy likwidacji nierentownych szkół. Społeczność może wziąć sprawy w swoje ręce. [JST_2] Osoby, które tworzą organizację pozarządową współpracują ze sobą, rozwiązują różne sytuacje - jest integracja społeczna. [NGO_13] Najważniejsze jest to, że szkoły będą mogły funkcjonować dla dzieci oraz dla nauczycieli, którzy nie stracą pracy. Nastąpi integracja społeczności lokalnej. [NGO_7] Wśród słabych stron projektu - wymienianych przez uczestników wywiadów indywidualnych - najczęściej pojawiały się dwie kategorie zjawisk. Po pierwsze za słabą stronę uznawana jest zmiana formy zatrudnienia nauczycieli z regulowanej przez Kartę Nauczyciela na regulowaną przez Kodeks Pracy. Kwestię tę poruszali w rozmowie zarówno przedstawiciele samorządu terytorialnego jak i organizacji pozarządowych. Podkreślić należy, iż rozmówcy postrzegają rezygnację z Karty Nauczyciela raczej jako pozytywny fakt - niezbędny dla obniżenia kosztów funkcjonowania placówki - widzą jednak, iż jest to problem dla samych nauczycieli. 5 s trona

6 [Słabą stroną jest] na pewno likwidacja Karty Nauczyciela czyli zmiana formy zatrudnienia nauczycieli. [NGO_16] ZNP [Związek Nauczycielstwa Polskiego] protestuje przeciwko przekazywaniu szkół ( ). Problemem jest zatrudnianie nauczycieli na podstawie Kodeksu Pracy, co oznacza inny wymiar godzin. [NGO_13] Drugą słabą stroną projektu, często wymienianą przez rozmówców, jest konieczność przekonania społeczności lokalnej do założeń projektu, co nie jest łatwe ze względu na niewiedzę, silne przywiązanie do dotychczasowych rozwiązań oraz trudność w dotarciu do zainteresowanych. Problemy te dostrzegali częściej przedstawiciele sektora non-profit niż przedstawiciele samorządu lokalnego: Projekt wymaga dużo pracy, szczególnie związanej z konsultacjami społecznymi. [NGO_7] Duże nakłady są potrzebne na szkolenia, aby przekonać ludzi do tego projektu, pokazać im, że to wszystko jest robione dla nich. [NGO_8] Czynnik ludzki nie każde lokalne środowisko rozumie czego dotyczą założenia projektu. [NGO_15] Pojawiają się konflikty interesów: mieszkańcy, nauczyciele, urząd gminy. [NGO_9] Uczestników wywiadów indywidualnych poproszono o ocenę przygotowania projektu przez instytucję wdrażającą, czyli Fundację Tarcza. Opinie w tej kwestii były bardzo pochlebne. Podkreślano przede wszystkim fachowość projektu, dobrą wymianę informacji między uczestnikami a instytucją wdrażającą oraz duże praktyczne znaczenie opracowywanego modelu działań prowadzących do utworzenia organizacji i przejęcia zarządzania szkołą. Warto przytoczyć kilka ocen wraz z uzasadnieniami: Jest to robione z dużym rozmachem. Projekt jest przygotowany konkretnie, solidnie [NGO_18] [Oceniam] bardzo wysoko pod względem merytorycznym i organizacyjnym. [NGO_10] Projekt jest dobrze przygotowany, kładzie się nacisk na rozwiązanie problemów. [NGO_14] Wypracowanie modelu i zbadanie wszystkich sytuacji zostało dobrze przygotowane, dlatego teraz wdrażanie nie jest problematyczne. [NGO_13] Dobrze. Informacje są przekazywane na bieżąco, prowadzone są konsultacje społeczne, pomoc prawna itp. [JST_3] Choć wszystkie opinie na temat projektu wypowiadane podczas wywiadów indywidualnych były pozytywne, to udało się uchwycić także kwestię, którą w opinii rozmówców warto 6 s trona

7 byłoby usprawnić, a mianowicie lepiej rozpropagować informacje o projekcie wśród społeczności lokalnych. Zdaniem osób uczestniczących w wywiadach pomogłoby to przełamywać niechęć mieszkańców wobec perspektywy zmiany podmiotu zarządzającego szkołą. Jak postulowali uczestnicy wywiadów: Większą kampanię informacyjną [przygotować] - społeczeństwo będzie bardziej doinformowane, a to pozwoli na zmniejszenie oporów związanych z oddaniem szkoły. [JST_4] Powinna być większa kampania reklamowa. [NGO_15] Ze względu na wspomnianą potrzebę promocji projektu, istotną informacją jest to, skąd ankietowani uzyskali wiedzę na temat projektu. Okazuje się, iż zdecydowanie najważniejszą rolę w upowszechnianiu wiedzy na temat projektu odgrywają nieformalne kanały informacyjne, w postaci kontaktów między znajomymi. Wyniki badania ankietowego wśród mieszkańców pokazały, iż ponad 52% z nich dowiedziało się o projekcie od znajomych z tej samej gminy, a kolejne 15,8% od znajomych z innych gmin. W spotkaniu informacyjnym poświęconym projektowi Opracowanie i upowszechnianie innowacyjnego modelu kontraktowania przez gminy usług społecznych w zakresie edukacji podstawowej uczestniczył co piąty ankietowany. Marginalna okazała się rola telewizji jako środka przekazu informacji o projekcie, gdyż wskazało na nią zaledwie 5,3% ankietowanych - tyle samo wskazało na bezpośredni kontakt z przedstawicielem instytucji wdrażającej projekt. Wykres 3 Z jakiego źródła dowiedział/dowiedziała się Pan/Pani o projekcie? 5,3% 5,3% telewizja 21,1% 15,8% znajomi mieszkający w innych gminach znajomi z gminy, w której mieszkam 52,5% spotkanie informacyjne przedstawiciel Fundacji Tarcza Uczestnicy deklarowali, iż wymogi stawiane w ramach projektu osobom zakładającym organizacje pozarządowe oraz przedstawicielom samorządu gminnego są realne do realizacji. 7 s trona

8 Zwracano jednak uwagę na trudności związane z bardzo rozbudowaną dokumentacją oraz dużą liczbą przepisów. Kwestie finansowe, księgowe, warunki zatrudnienia osób, są bardzo trudne do ogarnięcia trzeba znać przepisy. Potrzebna jest wiedza u osób, które będą zajmować się zarządzaniem w szkole. [JST_2] Tak. [Wymogi] Będą możliwe do spełnienia, problematyczne są dokumentacje biurokracja. [JST_5] Czynników tych nie traktowano jednak jako bariery w drodze do osiągnięcia celu. Podkreślano, iż wymogi zostaną zrealizowane bez trudności, jeśli w działania włączą się aktywnie wszystkie strony zainteresowane sprawą szkoły, a więc: urząd gminy, sektor pozarządowy i mieszkańcy, a szczególnie rodzice dzieci. Tak [wymagania są realne], pod warunkiem, że obie strony są zaangażowane. [JST_4] Myślę, że tak. Zawsze zależy to od trzech grup zaangażowanych w realizację: urzędników, organizacji pozarządowej, która jest tworzona i lokalnej społeczności. [NGO_17] [Wymogi] Będą możliwe do realizacji o ile samorządy wyrażą chęć współpracy. [NGO_15] Mieszkańców gmin objętych projektem zapytano podczas badania metodą ankietową o opinie na temat konsekwencji potencjalnego przejęcia zarządzania placówką edukacyjną przez organizację pozarządową. Na pytanie czy organizacja pozarządowa należycie wypełniać będzie zadania wynikające z obowiązku zarządzania szkołą co piąty ankietowany nie potrafił sformułować jednoznacznej oceny. Pozostali wybierali wyłącznie odpowiedzi twierdzące: 73,6% - raczej tak, a 5,3% - zdecydowanie tak. Wykres 4 Czy organizacja pozarządowa przejmująca zarządzanie szkołą należycie spełni swoje zadania? 5,3% 21,1% 73,6% zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć 8 s trona

9 Pozytywne opinie na temat możliwości sprawnego zarządzania szkołami przez organizacje z sektora non profit wyrażali także uczestnicy wywiadów pogłębionych: Myślę, że stowarzyszenie będzie realizować wszystkie zadania na równi dobrze jak urząd. Będą chcieli wypełniać te zadania dobrze, by szkoła mogła funkcjonować. [JST_1] Większość z nich podkreślała, iż sukces uzależniony jest od właściwego doboru osób kierujących organizacją, a więc ogromna jest w tym przypadku rola decyzji personalnych. Wszystko będzie zależało od osób, które będą zarządzały - ich przygotowania i zaangażowania. [JST_2] Jeżeli zostanie prawidłowo dobrana kadra, to na pewno jeżeli osoby znają przepisy, wiedzą co mają robić i jak to robić. [JST_4] Jeżeli osoby tworzące NGO będą zaangażowane to na pewno sobie poradzą. Wszystko zależy czy zdobędą też dodatkowe fundusze na szkołę. [JST_6] Co piąty ankietowany nie sprecyzował swojej opinii w kwestii wpływu zmiany podmiotu prowadzącego na sytuację ekonomiczną placówki. Pozostali deklarowali, iż wpływ ten będzie pozytywny, przy czym 10,5% respondentów uznało, iż sytuacja ekonomiczna szkoły zdecydowanie ulegnie poprawie, a 68,4%, iż raczej ulegnie poprawie. Wykres 5 Czy dzięki przejęciu szkoły przez organizację pozarządową poprawi sie sytuacja ekonomiczna tej szkoły? 21,1% 10,5% 68,4% zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć Niemal 2/3 ankietowanych przewiduje, iż na skutek przekazania szkoły pod zarząd organizacji typu non profit poprawie ulegnie poziom nauczania w tej szkole. Pogląd przeciwny wyraziło zaledwie 5,3% respondentów, przy czym co czwarty z respondentów wstrzymał się od jednoznacznej oceny tej kwestii. 9 s trona

10 Wykres 6 Czy dzięki przejęciu szkoły przez organizację pozarządową poprawi się poziom nauczania w tej szkole? 5,3% 26,3% 21,1% 47,3% zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie Wszyscy mieszkańcy gminy, zapytani w ramach ankiety czy wprowadzony projekt pozwoli utrzymać zagrożoną szkołę, udzielili odpowiedzi raczej tak. Zapytani o to, czy projekt poprawi sytuację wszystkich małopolskich szkół zagrożonych likwidacją, wyrażali poglądy bardziej sceptycznie. Należy zaznaczyć, iż częściej niż co trzeci ankietowany nie wyraził jednoznacznej opinii w tym zakresie. Dominowały odpowiedzi raczej tak, jednak prawie 16% ankietowanych wybrało odpowiedź raczej nie. Osoby o zdecydowanym przekonaniu, iż projekt uratuje przed likwidacją wszystkie zagrożone szkoły z terenu Małopolski stanowiły zaledwie 5,3% respondentów. Wykres 7 Czy projekt ma szansę poprawić sytuację wszystkich zagrożonych zamknięciem szkół w województwie małopolskim? 5,3% 15,8% zdecydowanie tak 36,8% 42,1% raczej tak trudno powiedzieć raczej nie Pozytywnie oceniano wpływ przekazania zarządzania szkołą organizacji pozarządowej na sytuację ekonomiczną gminy. Prawie 90% ankietowanych uznało, iż przejęcie szkoły przez organizację pozarządową odciąży budżet gminy, przy czym dominowały opinie umiarkowanie pozytywne (78,9%) nad zdecydowanie pozytywnymi (10,5%). Przekonanie o braku poprawy 10 s trona

11 sytuacji finansowej gminy wyraziło 5,3% ankietowanych i warto podkreślić, iż nie byli to przedstawiciele samorządu gminnego. Wykres 8 Czy dzięki przejęciu szkoły przez organizację pozarządową poprawi się sytuacja budżetu gminy? 5,3% 5,3% 10,5% 78,9% zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzieć raczej nie Także podczas jednego z wywiadów indywidualnych padła jednoznaczna wypowiedź przedstawiciela samorządu lokalnego, iż Po naszej stronie, są oszczędności dla gmin. [JST_2] Podsumowując opinie zebrane dzięki poszczególnym pytaniom zawartym w kwestionariuszu ankiety, zapytano uczestników badania o ich osobisty stosunek do rozwiązania jakim jest przekazywanie nierentownych szkół pod zarząd organizacji pozarządowych. Wszyscy ankietowani wyrazili swoje poparcie dla tej idei, z czego 39% w sposób zdecydowany, a 61% w sposób umiarkowany. Wykres 9 Czy popiera Pan/Pani przekazywanie przez gminę zarządzania szkołami na rzecz organizacji pozarządowych? 61,1% 38,9% zdecydowanie tak raczej tak 11 s trona

12 Przedstawiciele samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowych uczestniczący w wywiadach indywidualnych również wyrażali swoje przekonanie o potrzebie przekazywania szkół organizacjom pozarządowym. Charakter tych wypowiedzi nie świadczy jednak o pełnym przekonaniu, iż rozwiązanie to jest dobre i na pewno się sprawdzi, lecz traktowane jest raczej jako ostatnia deska ratunku dla szkół przynoszących straty budżetom gmin. Rozmówcy podkreślali więc przede wszystkim potrzebę utrzymania szkoły, ze względu na dobro dzieci oraz jej ogromną rolę w integrowaniu społeczności lokalnej: Tak. Społeczeństwo obawia się, że zamknięcie szkoły w małej miejscowości spowoduje brak współpracy, brak integracji mieszkańców. Szkoła powinna być w każdej miejscowości, jest centrum kulturalnym, łączy dzieci, mieszkańców. [JST_4] Szkoła w małych miejscowościach, szczególnie tych na uboczu jest niezbędna zarówno dla dzieci jak i dla mieszkańców. Lepiej przekazać szkołę organizacji pozarządowej niż ją zlikwidować. [NGO_16] Jeżeli szkoły są niedofinansowane ( ) to należy podejmować działania celem utrzymania szkoły. Szkoła to serce wsi. [NGO_18] Koszty funkcjonowania szkoły są bardzo wysokie, powodują, że aby utrzymać szkołę gmina musi dokładać pieniążki z budżetu. Jedynym rozwiązaniem jest przekazanie szkół organizacji pozarządowej. [NGO_17] Tylko jeden z rozmówców wyraził negatywną opinię na temat pomysłu przejmowania nierentownych szkół przez organizacje pozarządowe, uzasadniając to nie tylko obawami o brak skuteczności działań organizacji, ale przede wszystkim przekonaniem, iż edukacja jest dziedziną, za którą odpowiadać powinno państwo: Nie [należy przekazywać szkół]. Zadaniem państwa jest zapewnienie dostępu do nauki. Może obniżyć się poziom nauczania. Nie wiem czy NGO sobie poradzą. [JST_2] 12 s trona

13 3. PODSUMOWANIE Wszyscy uczestnicy badań społecznych realizowanych metodą ankiety oraz indywidualnych wywiadów pogłębionych, deklarują, iż słyszeli w swojej gminie o projekcie Opracowanie i upowszechnianie innowacyjnego modelu kontraktowania przez gminy usług społecznych w zakresie edukacji podstawowej i znają jego tematykę. Głównym źródłem wiedzy o projekcie okazały się kontakty ze znajomymi mieszkającymi w tej samej gminie lub innej gminie województwa małopolskiego, a więc nieformalne kanały komunikacyjne. Żaden z uczestników wywiadów nie ocenił przygotowania projektu w sposób negatywny. Chwalono profesjonalizm i wysoki poziom merytoryczny wdrażanego projektu, podkreślając jednak potrzebę zwiększenia działań promujących projekt wśród członków społeczności lokalnych. Wśród mocnych stron projektu wymieniano przede wszystkim fakt, iż daje on szansę na uchronienie szkoły (postrzeganej jako centrum edukacyjne i kulturalne) przed zamknięciem. Dostrzegano także pozytywny wpływ projektu na aktywizację i integrację lokalnych społeczności, które muszą wziąć na siebie odpowiedzialność za funkcjonowanie szkoły w ich miejscowości. Wśród słabych stron projektu wymieniano najczęściej pogorszenie warunków pracy nauczycieli, spowodowane wprowadzeniem zapisów Kodeksu Pracy w miejsce zapisów Karty Nauczyciela. Zmiana ta była jednak akceptowana jako kluczowy warunek poprawy sytuacji finansowej szkół. Wszyscy ankietowani i niemal wszyscy uczestnicy wywiadów wyrazili swoje poparcie wobec pomysłu przekazywania nierentownych szkół organizacjom pozarządowym, jednak traktowali to rozwiązanie raczej w kategoriach działania niezbędnego niż pożądanego. Uczestnicy badania z optymizmem podchodzili do możliwości sprawnego i efektywnego zarządzania placówką edukacyjną przez organizację pozarządową, podkreślając jednak potrzebę starannego doboru kadry zarządzającej. O pozytywnym nastawieniu wobec zakładanej w projekcie zmiany podmiotu prowadzącego szkołę świadczy także fakt, iż w opinii niemal 80% uczestników przekazanie szkoły organizacji pozarządowej poprawi sytuację ekonomiczną tej placówki, a niemal 90% - iż odciąży budżet gminy. 13 s trona

14 Przedstawiciele samorządu oraz organizacji pozarządowej, będący uczestnikami badania jakościowego deklarują, iż wymogi określone w ramach projektu są realne do spełnienia pod warunkiem dużego zaangażowania przedstawicieli zarówno sektora pozarządowego jak i samorządowego. 14 s trona

15 SPIS WYKRESÓW Wykres 1 Czy szkoły znajdujące się na terenie gminy, którą Pan/Pani zamieszkuje, są zagrożone likwidacją z powodów ekonomicznych?... 4 Wykres 2 Czy wie Pan/Pani, którą szkołę objął projekt?... 4 Wykres 3 Z jakiego źródła dowiedział/dowiedziała się Pan/Pani o projekcie?... 7 Wykres 4 Czy organizacja pozarządowa przejmująca zarządzanie szkołą należycie spełni swoje zadania?... 8 Wykres 6 Czy dzięki przejęciu szkoły przez organizację pozarządową poprawi sie sytuacja ekonomiczna tej szkoły?... 9 Wykres 7 Czy dzięki przejęciu szkoły przez organizację pozarządową poprawi się poziom nauczania w tej szkole? Wykres 8 Czy projekt ma szansę poprawić sytuację wszystkich zagrożonych zamknięciem szkół w województwie małopolskim? Wykres 5 Czy dzięki przejęciu szkoły przez organizację pozarządową poprawi się sytuacja budżetu gminy? Wykres 9 Czy popiera Pan/Pani przekazywanie przez gminę zarządzania szkołami na rzecz organizacji pozarządowych? s trona