Inflacja - definicja. Inflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

Transkrypt

1 Wykład: NFLACJA

2 nflacja - definicja nflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

3 Pomiar inflacji ndeks cen konsumpcyjnych (CP Consumer Price ndex) obliczany jest na podstawie obserwacji zmian wytypowanych towarów i usług konsumpcyjnych (od 1500 do 1800), w kilkuset punktach na terenie całego kraju.

4 System wag stosowany w obliczeniach wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2013 r. Źródło: GUS.

5 ndeks Laspeyresa (qi0 * pi1) L (qi0 * pi0) qi0 - ilości z roku bazowego

6 ndeks Paaschego (qi1 * pi1) P (qi1 * pi0) qi1 - ilości z roku bieżącego

7 Rodzaje inflacji - wg tempa wzrostu cen Do 10 % rocznie - inflacja pełzająca % - inflacja krocząca % - inflacja galopująca powyżej 100 % rocznie - hiperinflacja

8 nflacja w USA oraz w strefie euro, Źródło: NBP, Raport o inflacji, listopad 2014.

9 nflacja w krajach BRCS, Źródło: NBP, Raport o inflacji, listopad 2014.

10 Hiperinflacja w Niemczech (1923) 1 USD = 4,200,000,000,000 DM

11 Rok Stopa inflacji (CP) (w %) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 Stopa inflacji w Polsce, Źródło: GUS.

12 Denominacja złotego w zł = 1 nowy zł =

13 nflacja w Polsce a kryteria Maastricht, 2014 W kwietniu 2014 r. wykorzystano nieważoną średnią arytmetyczną stóp inflacji z następujących trzech państw członkowskich: Łotwy (0,1%), Portugalii (0,3%) i rlandii (0,3%). Obliczona w ten sposób średnia stopa wyniosła 0,2%, a po dodaniu do niej 1,5 pkt proc. otrzymano wartość odniesienia (reference value) równą 1,7%. Przy obliczaniu wartości odniesienia nie uwzględniono stopy inflacji w Grecji, w Bułgarii i na Cyprze. W wyniku zmian sytuacji cenowej odnotowanych w okresie referencyjnym średnia 12-miesięczna stopa inflacji tych krajów wyniosła w kwietniu 2014 r. odpowiednio -1,2%, -0,8% i -0,4%. Trzy wyżej wymienione kraje zostały uznane za obserwacje odstające. W okresie referencyjnym od maja 2013 r. do kwietnia 2014 r. średnia 12- miesięczna stopa inflacji HCP w Polsce wynosiła 0,6%, czyli była wyraźnie niższa od wartości referencyjnej 1,7% przyjętej dla kryterium stabilności cen. Źródło: ECB, Raport o konwergencji, czerwiec 2014.

14 Stopa inflacji w krajach UE, X 2014 Źródło: Eurostat.

15 Rodzaje inflacji - wg przyczyn nflacja ciągniona przez popyt (demand-pull inflation) - występuje wtedy, gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji. nflacja pchana przez koszty (cost-push inflation) - występuje wtedy, gdy cena jednego lub kilku zasobów ulega zwiększeniu oraz w sytuacji, gdy nałożone są ograniczenia na podaż jednego lub kilku zasobów. nflacja strukturalna (structural inflation) - występuje wtedy, gdy producenci nie są w stanie nadążyć za zmianami struktury popytu i pojawiają się niedobory najbardziej poszukiwanych produktów.

16 Spożycie indywidualne, dochody do dyspozycji i sprzedaż detaliczna (r/r, ceny stałe) ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

17 nwestycje w gospodarce (r/r) ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

18 nflacja a deficyt sektora finansów publicznych, 17 krajów OECD Badany okres Przeciętna inflacja (w %) przy różnym poziomie deficytu sektora finansów publicznych (w relacji do PKB) [0; 1,5] [1,5; 3] [3; 4,5] [4,5; 6] [6; 7,5] [7,5 +] ,86 5,59 5,64 6,76 8,12 8, ,05 4,47 4,53 5,20 6,29 7, ,88 2,74 2,60 3,28 4,25 3,39 Źródło: Rzońca A.: Polityka fiskalna a inflacja. Bank i Kredyt, maj 2002.

19 Ceny ropy naftowej Brent w USD i PLN Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

20 Ceny gazu i węgla na rynkach światowych Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

21 Ceny towarów i usług konsumpcyjnych, X 2014 Źródło: GUS.

22 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (1) Źródło: GUS.

23 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (2) Źródło: GUS.

24 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (3) Źródło: GUS.

25 Koszty inflacji (mikro) straty posiadaczy gotówki koszty zmienianych kart dań koszty zdzieranych zelówek straty pożyczkodawców (przy stałym %) straty pożyczkobiorców (przy zmiennym %) straty firm mających słabą pozycję na rynku strata czasu (planowanie, inwestowanie, analizy) straty osób posiadających stałe dochody redystrybucja dochodów taksflacja

26 Koszty inflacji (makro) spadek dochodów realnych wzrost nominalnych stóp % pojawienie się oczekiwań inflacyjnych zmniejszenie tempa wzrostu gosp. (w długim okresie) brak zaufania do walut

27 Wybrane kraje, w których zanotowano hiperinflację

28 Wyniki krajów, w których zanotowano wysoką inflację

29 Wskaźniki korelacji dla inflacji i stopy wzrostu nominalnego GDP ( ) Próba Wskaźnik korelacji 110 państw -0,101* w tym próbki: 21 krajów OECD 0, krajów Ameryki Łacińskiej -0,342 * Nikaragua wykluczona (razem z tym krajem ogólny wskaźnik korelacji = - 0,243) Źródło: NcCandless G.T., Weber W.: Some Monetary Facts, FRBM 1995.

30 Kraje OECD o różnym poziomie inflacji (średnia z lat ) Grupa Kraje (wskaźnik inflacji; w %) Grupa. Najniższa inflacja Japonia (-0,3%), Szwajcaria (0,9%), Szwecja (1,5%), Niemcy (1,6%), Finlandia (1,7%), Austria (1,9%), Francja (1,9%) Grupa. Średnia inflacja Norwegia (2,0%), Kanada (2,0%), Dania (2,0%), Belgia (2,1%), Wielka Brytania (2,1%), Holandia (2,1%), zrael (2,2%), Włochy (2,2%) Grupa. Najwyższa inflacja rlandia (2,3%), USA (2,4%), Portugalia (2,5%), Nowa Zelandia (2,7%), Hiszpania (2,8%), Australia (3,0%), Korea Płd. (3,2%), Grecja (3,4%) Polska 2,8 Źródło: OECD.

31 nflacja a stopy procentowe Grupa państw Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja Średnia stopa inflacji Stopy procentowe krótkoterminowe (3 miesięczne) Stopy procentowe długoterminowe (10 letnie) 1,3 2,2 3,5 2,1 3,4 4,5 2,8 3,7 4,9 Polska [2,8; 6,5; ] Hipoteza Fishera wzrost inflacji o 1 punkt procentowy powinien doprowadzić do wzrostu nominalnych stóp procentowych również o 1 p.p.

32 nflacja a inne wskaźniki gospodarcze Grupa państw Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja Średnia stopa wzrostu gospodarczego Średnia stopa bezrobocia Średnia stopa zatrudnienia ,4 6,6 70,5 1,5 6,2 68,4 2,4 7,2 67,0 Polska [3,9; 13,3; 55,7]

33 nflacja a funkcjonowanie rynku Grupa państw Dominacja rynku* Efektywność polityki antymonopolowej ** Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja 5,3 5,3 4,9 5,1 4,2 4,7 Polska [4,2; 4,3] *skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że działalność gospodarcza została zdominowana przez niewielką liczbę grup biznesowych, a 7, że wiele firm ma wpływ na funkcjonowanie gospodarki; **skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że polityka antymonopolowa nie promuje konkurencji, a 7, że efektywnie promuje konkurencję;

34 nflacja a łapówki, transparentność polityki i efektywność systemu prawnego Grupa państw Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja Nieregularne płatności i łapówki* Transparentność polityki rządu** Efektywność systemu prawnego*** 6,1 5,3 5,3 5,8 4,9 4,8 5,3 4,7 4,2 Polska [4,9; 3,7; 3,1] *skala 7-punktowa, na której 1 oznacza bardzo częste przypadki nieregularnych płatności i łapówek, a 7 brak takich sytuacji; **skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że uzyskanie informacji o zmianach polityki rządu jest niemożliwe, a 7, że jest bardzo łatwe; ***skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że w zakresie rozwiązywania sporów biznesowych system prawny jest wyjątkowo nieefektywny, a 7, że jest wyjątkowo efektywny.

35 nflacja a korupcja i zaufanie do polityków Grupa państw Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja Corruption Perceptions ndex (T) Control of Corruption (WG) Zaufanie do polityków* Marnotrawstwo publicznych pieniędzy** 8,3 1,8 4,4 4,2 7,6 1,5 4,1 3,8 6,8 1,2 3,3 3,2 Polska [5,5; 0,4; 2,5; 3,1] *skala 7-punktowa, na której 1 oznacza bardzo niski poziom zaufania, a 7 bardzo wysoki poziom zaufania; **skala 7-punktowa, na której 1 oznacza ekstremalne marnotrawstwo, a 7, że sektor publiczny jest wyjątkowo efektywny w dostarczaniu dóbr publicznych.

36 Zmiana cen nominalnych i realnych ropy naftowej

37 Produkcja ropy naftowej, 2013 Kraj Produkcja w 2012 (w tys. baryłek dziennie) Zmiana w ciągu ostatniego roku (w %) Udział w produkcji światowej (w %) Świat ,6% 100,0% Arabia Saudyjska ,1% 13,1% Rosja ,3% 12,9% USA ,5% 10,8% Chiny ,6% 5,0% Kanada ,0% 4,7% ran ,0% 4,0% ZEA ,4% 4,0% Kuwejt ,3% 3,7% rak ,8% 3,7% Meksyk ,1% 3,4% Źródło: BP Statistical Review of World Energy, Norwegia 1837

38 Ceny ropy a PKB w Rosji WT 58,33 $ Brent 62,53 $

39 Ceny ropy a kurs rubla Brent 62,53 $ USD-RUB 58,54

40 Eksport ropy, Rosja Rok lość (mln ton) Wartość (mln USD) Średnia cena (USD/baryłka) , , , , , , , , , , , , , ,41 Eksport w r.: 57,2 mln t, 42,3 mld USD, cena 101,13 USD/b Źródło: CBR.

41 Ceny ropy Ural (w USD za baryłkę), ,79 116,52 114,79 110,95 65, /12/09 Źródło: nesteoil.com.

42 Produkcja gazu w Polsce W Polsce w 2012 r. zużycie krajowe gazu ziemnego wyniosło 15,8 mld m 3 [w 2013 r. 16,2 mld m 3 ]. W tym okresie wydobycie krajowe w przeliczeniu na gaz ziemny wysoko-metanowy osiągnęło 4,4 mld m 3. Gaz ziemny do Polski trafia z Rosji, Azerbejdżanu i krajów Azji Środkowej (9 mld m 3 ). W ramach umów rynku unijnego surowiec ten trafia do nas z Niemiec (1,7 mld m 3 ) i Republiki Czeskiej (555,7 mln m 3 ). Polska i Rosja podpisały kontrakt gazowy, który będzie obowiązywał do 2022 r. Zwiększa on dostawy gazu do Polski o 2 mld metrów sześciennych rocznie. Kontrakt będzie obowiązywał do 2022 roku, wcześniej ustalono 2037 rok.

43 Produkcja gazu w USA Date U.S. Shale Production (Billion Cubic Feet) : 323,2 mld m3

44 Średnia cena gazu w USA, Średnia cena gazu w USA, X 2014 U.S. Natural Gas Pipeline mports Price Price of U.S. Natural Gas LNG mports U.S. Natural Gas Citygate Price U.S. Price of Natural Gas Delivered to Residential Consumers U.S. Price of Natural Gas Sold to Commercial Consumers United States Natural Gas ndustrial Price U.S. Natural Gas Electric Power Price 109,0 247,2 152,9 461,3 266,5 140,2 122,6

45 Kartel witaminowy, 1999 W 1999 r. U.S. District Court w Dallas oskarżył szwajcarską firmę F. Hoffmann La Roche o stworzenie kartelu, mającego na celu ustalanie i utrzymywanie cen witamin (m.in. A, B2, B5, C, E oraz Beta Carotenu) na wysokim poziomie, a także podzielenie rynku pomiędzy koncerny farmaceutyczne. Firma F. Hoffmann - La Roche Ltd przyznała się do winy i zgodziła się zapłacić 500 mln USD kary. Karę 225 mln USD zapłaciła niemiecka firma BASF uczestnicząca w kartelu.

46 Kartel producentów telewizorów i monitorów Komisja Europejska nałożyła na sześciu producentów telewizorów i monitorów, w tym Philipsa, LG i Samsunga, 1,47 miliarda euro kary za zmowę cenową. Samsung, Philips, LG, Panasonic, Toshiba i Technicolor (wcześniej Thomson) wchodziły w skład dwóch karteli, odpowiedzialnych za zmowy cenowe w latach Jeden z nich działał na rynku telewizorów kineskopowych, drugi natomiast zajmował się monitorami. W obydwu działała również chińska firma Chunghwa, ale została zwolniona z kary finansowej, bo sama dostarczyła Komisji Europejskiej informacje na temat zmowy cenowej. Dzięki współpracy z KE, Samsung, Philips i Technicolor otrzymały kary zmniejszone odpowiednio do ich pomocy w śledztwie.

47 Hipoteza oczekiwań adaptacyjnych Bieżąca stopa inflacji (w %) Bieżąca stopa inflacji Oczekiwana stopa inflacji (w %) Oczekiwana stopa inflacji w następnym okresie

48 Oczekiwania inflacyjne w Polsce ,1 5,5 1,9 0,8 3,5 2,1 1,0 2,5 4,2 3,5 2,6 4,3 3,7

49 Krzywa Phillipsa Stopa zmian płac nominalnych W PC A.W.Phillips (1958): The relationship between unemployment and the rate of change of money wage rates in the UK, , Economica, Nr 25, s Krzywa Phillipsa 2 % U 2,5 % 5,5 % Stopa bezrobocia

50 nflacja i bezrobocie w Stanach Zjednoczonych w latach Stopa inflacji i stopa bezrobocia w USA

51 Krzywa Friedmana-Phelpsa (długookresowa krzywa Phillipsa) Stopa zmian płac nominalnych W LRPC Krzywa Friedmana-Phelpsa (długookresowa krzywa Phillipsa) W1 Krótkookresowe krzywe Phillipsa SRPC2 Naturalna stopa bezrobocia UN U SRPC1 Stopa bezrobocia

52 Naturalna stopa bezrobocia (NRU) NRU (Friedman) poziom bezrobocia przy którym każdy, kto chce pracować za płacę równą produktowi krańcowemu (swojej pracy) znajduje pracę. NRU (Samuelson) stopa bezrobocia, przy której naciski na płace pozostają w równowadze, nie powodując ani wzrostu, ani spadku inflacji. NRU(Barro) przeciętna stopa bezrobocia występująca w gospodarce (zależna od przeciętnej stopy odstępowania od pracy i stopy podejmowania pracy).