Wykład: Inflacja a przestępczość

Transkrypt

1 Wykład: nflacja a przestępczość

2 nflacja - definicja nflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

3 Pomiar inflacji ndeks cen konsumpcyjnych (CP Consumer Price ndex) obliczany jest na podstawie obserwacji zmian wytypowanych towarów i usług konsumpcyjnych (od 1500 do 1800), w kilkuset punktach na terenie całego kraju.

4 System wag stosowany w obliczeniach wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2013 r. Źródło: GUS.

5 Rodzaje inflacji - wg tempa wzrostu cen Do 10 % rocznie - inflacja pełzająca % - inflacja krocząca % - inflacja galopująca powyżej 100 % rocznie - hiperinflacja

6 nflacja w USA oraz w strefie euro, Źródło: NBP, Raport o inflacji, listopad 2014.

7 Rok Stopa inflacji (CP) (w %) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 Stopa inflacji w Polsce, Źródło: GUS.

8 Denominacja złotego w zł = 1 nowy zł =

9 Stopa inflacji w krajach UE, X 2014 Źródło: Eurostat.

10 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (1) Źródło: GUS.

11 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (2) Źródło: GUS.

12 Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (3) Źródło: GUS.

13 Ceny towarów i usług konsumpcyjnych, X 2014 Źródło: GUS.

14 Rodzaje inflacji - wg przyczyn nflacja ciągniona przez popyt (demand-pull inflation) - występuje wtedy, gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji. nflacja pchana przez koszty (cost-push inflation) - występuje wtedy, gdy cena jednego lub kilku zasobów ulega zwiększeniu oraz w sytuacji, gdy nałożone są ograniczenia na podaż jednego lub kilku zasobów. nflacja strukturalna (structural inflation) - występuje wtedy, gdy producenci nie są w stanie nadążyć za zmianami struktury popytu i pojawiają się niedobory najbardziej poszukiwanych produktów.

15 Spożycie indywidualne, dochody do dyspozycji i sprzedaż detaliczna (r/r, ceny stałe) V V V V 0,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6 V V V V V

16 Ceny ropy naftowej Brent w USD i PLN V V V V V Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6 V V V V

17 Koszty inflacji (mikro) straty posiadaczy gotówki koszty zmienianych kart dań koszty zdzieranych zelówek straty pożyczkodawców (przy stałym %) straty pożyczkobiorców (przy zmiennym %) straty firm mających słabą pozycję na rynku strata czasu (planowanie, inwestowanie, analizy) straty osób posiadających stałe dochody redystrybucja dochodów taksflacja

18 Hiperinflacja w Niemczech (1923) 1 USD = 4,200,000,000,000 DM

19 Koszty inflacji (makro) spadek dochodów realnych wzrost nominalnych stóp % pojawienie się oczekiwań inflacyjnych zmniejszenie tempa wzrostu gosp. (w długim okresie) brak zaufania do walut

20 Wybrane kraje, w których zanotowano hiperinflację

21 Wyniki krajów, w których zanotowano wysoką inflację

22 Kraje o różnym poziomie inflacji (średnia z lat ) Grupa Kraje (wskaźnik inflacji; w %) Grupa. Najniższa inflacja Japonia (-0,3%), Szwajcaria (0,9%), Szwecja (1,5%), Niemcy (1,6%), Finlandia (1,7%), Austria (1,9%), Francja (1,9%) Grupa. Średnia inflacja Norwegia (2,0%), Kanada (2,0%), Dania (2,0%), Belgia (2,1%), Wielka Brytania (2,1%), Holandia (2,1%), zrael (2,2%), Włochy (2,2%) Grupa. Najwyższa inflacja rlandia (2,3%), USA (2,4%), Portugalia (2,5%), Nowa Zelandia (2,7%), Hiszpania (2,8%), Australia (3,0%), Korea Płd. (3,2%), Grecja (3,4%) Polska 2,8 Źródło: OECD.

23 nflacja a funkcjonowanie rynku Grupa państw Dominacja rynku* Efektywność polityki antymonopolowej ** Ochrona mniejszościowych udziałowców*** Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja 5,3 5,3 5,2 4,9 5,1 5,0 4,2 4,7 4,7 Polska [4,2; 4,3; 4,5] *skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że działalność gospodarcza została zdominowana przez niewielką liczbę grup biznesowych, a 7, że wiele firm ma wpływ na funkcjonowanie gospodarki; **skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że polityka antymonopolowa nie promuje konkurencji, a 7, że efektywnie promuje konkurencję; ***skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że interesy mniejszościowych akcjonariuszy nie są w ogóle chronione przez system prawny, a 7, że są w pełni chronione.

24 nflacja a łapówki, transparentność polityki i efektywność systemu prawnego Grupa państw Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja Nieregularne płatności i łapówki* Transparentność polityki rządu** Efektywność systemu prawnego*** 6,1 5,3 5,3 5,8 4,9 4,8 5,3 4,7 4,2 Polska [4,9; 3,7; 3,1] *skala 7-punktowa, na której 1 oznacza bardzo częste przypadki nieregularnych płatności i łapówek, a 7 brak takich sytuacji; **skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że uzyskanie informacji o zmianach polityki rządu jest niemożliwe, a 7, że jest bardzo łatwe; ***skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że w zakresie rozwiązywania sporów biznesowych system prawny jest wyjątkowo nieefektywny, a 7, że jest wyjątkowo efektywny.

25 nflacja a korupcja i zaufanie do polityków Grupa państw Corruption Perceptions ndex (T) Control of Corruption (WG) Zaufanie do polityków* Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja 8,3 1,8 4,4 7,6 1,5 4,1 6,8 1,2 3,3 Polska [5,5; 0,4; 2,5] *skala 7-punktowa, na której 1 oznacza bardzo niski poziom zaufania, a 7 bardzo wysoki poziom zaufania.

26 nflacja a alokacja zasobów publicznych Grupa państw Marnotrawstwo publicznych pieniędzy* Jakość infrastruktury** Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja 4,2 5,7 3,8 5,5 3,2 5,2 Polska [3,1; 3,8] *skala 7-punktowa, na której 1 oznacza ekstremalne marnotrawstwo, a 7, że sektor publiczny jest wyjątkowo efektywny w dostarczaniu dóbr publicznych; **skala 7-punktowa, na której 1 oznacza wyjątkowo słabo rozwiniętą infrastrukturę, a 7 dobrze rozwiniętą i wysoce efektywną infrastrukturę.

27 nflacja a przestępczość Grupa państw Koszty przestępczości pospolitej dla biznesu* Koszty przestępczości zorganizowanej dla biznesu* Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja 5,8 6,3 5,5 5,8 5,2 5,9 Polska [5,3; 5,7] *skala 7-punktowa na której 1 oznacza znaczące koszty, a 7 brak kosztów

28 nflacja a stopy procentowe Grupa państw Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja Średnia stopa inflacji Stopy procentowe krótkoterminowe (3 miesięczne) Stopy procentowe długoterminowe (10 letnie) 1,3 2,2 3,5 2,1 3,4 4,5 2,8 3,7 4,9 Polska [2,8; 6,5; ] Hipoteza Fishera wzrost inflacji o 1 punkt procentowy powinien doprowadzić do wzrostu nominalnych stóp procentowych również o 1 p.p.

29 Kartel witaminowy, 1999 W 1999 r. U.S. District Court w Dallas oskarżył szwajcarską firmę F. Hoffmann La Roche o stworzenie kartelu, mającego na celu ustalanie i utrzymywanie cen witamin (m.in. A, B2, B5, C, E oraz Beta Carotenu) na wysokim poziomie, a także podzielenie rynku pomiędzy koncerny farmaceutyczne. Firma F. Hoffmann - La Roche Ltd przyznała się do winy i zgodziła się zapłacić 500 mln USD kary. Karę 225 mln USD zapłaciła niemiecka firma BASF uczestnicząca w kartelu.

30 Dr. Kuno Sommer Szwajcarski menedżer Kuno Sommer, jeden z członków zarządu koncernu farmaceutycznego Hoffmann-La Roche, w 1999 r. musiał zapłacić 100 tys. USD grzywny, a następnie trafił do amerykańskiego więzienia na 4-miesiące za złamanie prawa antymonopolowego. W Szwajcarii w tym czasie musiałby zaledwie, o ile w ogóle, zapłacić niewielką grzywnę. Dobrowolnie pakując walizki, wyświadczył swej firmie ogromną przysługę. W przeciwnym wypadku jej interesy na ogromnym amerykańskim rynku mogłyby zostać sparaliżowane.

31 Kara 3 mld USD dla firmy farmaceutycznej GlaxoSmithKline 2 lipca 2012 roku GlaxoSmithKline przyznało się do oszustw przy promocji leków recepturowych na rynku amerykańskim, przepisywania leków na schorzenia niezwiązane z ich oryginalnym przeznaczeniem oraz korupcji w środowisku lekarskim. Sprawa dotyczyła m.in. leków Avandia, Paxil i Wellbutrin. Jednocześnie firma zgodziła się zapłacić karę finansową w wysokości 3 mld dolarów (będącą najwyższą do tej pory karą w przemyśle farmaceutycznym). Glaxo promowało lekarstwa do stosowania w przypadkach, w których nie zostały zaaprobowane w USA, i ukrywało możliwe skutki uboczne. Od 2001 do 2007 r. nie informowało, że Avandia, najpopularniejszy w Ameryce lek na cukrzycę, zwiększa ryzyko zawału serca. W Europie w 2010 r. Avandia została z tego powodu wycofana ze sprzedaży.

32 Kara 3 mld USD dla firmy farmaceutycznej GlaxoSmithKline (c.d.) Antydepresyjny Paxil (podobny w działaniu do Prozacu) w USA dopuszczono tylko dla dorosłych, ale Glaxo promowało jako lek również dla dzieci i młodzieży (choć potem dodano na opakowaniach ostrzeżenie, że może zwiększać ryzyko samobójstwa u nastolatków). nny lek antydepresyjny, Wellbutrin, zalecano jako znakomity środek dla pacjentów cierpiących na otyłość lub zaburzenia seksualne. Paxil (pod nazwą Seroxat) i Wellbutrin są sprzedawane także w Polsce.

33 Kara 3 mld USD dla firmy farmaceutycznej GlaxoSmithKline (c.d.) Według federalnych oficerów śledczych, GlaxoSmithKline: rutynowo przekupywał lekarzy luksusowymi wakacjami i opłacał wykłady; fabrykował dane dotyczące bezpieczeństwa leku i okłamywał FDA; oszukiwał na miliardy dolarów Medicare i Medicaid; oszukiwał regulatorów na temat skuteczności swoich leków; polegał na zwodniczych praktykach, by zarobić miliardy dolarów, sprzedając potencjalnie niebezpieczne dla pacjentów leki.

34 Kara 3 mld USD dla firmy farmaceutycznej GlaxoSmithKline (c.d.) Miliardowe kary branża farmaceutyczna wlicza już w zasadzie w zwyczajowe koszty. Zupełnie nie odstraszają one potężnych koncernów, bo np. na sprzedaży w USA kilku inkryminowanych leków Glaxo zarobiło mniej więcej dziesięć razy więcej, niż wyniosło odszkodowanie. Gdy wyniki finansowe są tak dobre, prezesi wolą zapłacić, by zamykać dochodzenia. - Dopiero gdybyśmy zaczęli stawiać kryminalne zarzuty prezesom, gdyby zajrzało im w oczy więzienie, gdyby chociaż uderzyć ich po premiach, wtedy nieuczciwe praktyki koncernów farmaceutycznych można by zwalczyć - twierdzi Eliot Spitzer, były prokurator z Nowego Jorku, który w 2004 r. ścigał Glaxo za Paxil dla dzieci.

35 Kara 2,3 mld dol. dla firmy farmaceutycznej Pfizer Koncern przyznał się, że zachęcał do stosowania Bextry (obecnie wycofanej ze sprzedaży ze względu na zwiększenie ryzyka wystąpienia ataku serca lub udaru), a także do leczenia schorzeń i stosowania w dawkach niezatwierdzonych przez Agencję ds. Żywności i Leków (FDA). Jak wynika z dokumentów, Pfizer nielegalnie promował też lek Geodon na schizofrenię, antybiotyk Zyvox i stosowany przy epilepsji specyfik Lyrica.

36 Kara 1,4 mld USD dla firmy farmaceutycznej Eli Lilly Firma Eli Lilly musiała zapłacić łącznie 1,42 miliarda dolarów kary za świadome wprowadzenie w obieg fałszywych informacji o leku Zyprexa. Zyprexa, stosowana oficjalnie jako środek przeciw schizofrenii oraz chorobie afektywnej dwubiegunowej (zwanej też psychozą maniakalnodepresyjną), była przez lata źródłem największych zysków Eli Lilly. Preparat wprowadzono do obiegu w roku 1996, zaś fałszywe informacje na jego temat rozpowszechniano od września 1999 roku do marca roku Mimo, iż władze firmy usunęły nieautoryzowane dane z ulotki leku, od 2004 roku firma została pozwana łącznie ok. 32 tysięcy razy (!). Sam udział w procesach sądowych kosztował przedsiębiorstwo ok. 1,2 miliarda dolarów.

37 Firmy farmaceutyczne, 2013 Firma Wartość rynkowa (w mld USD) Obroty (w mld USD) Dochód netto (w mld USD) Johnson & Johnson 228,0 (12 m.) 67,2 10,9 Pfizer 207,4 (18 m.) 59,0 14,6 Roche 201,5 (20 m.) 49,7 10,4 Novartis 192,8 (24 m.) 57,7 9,7 GlaxoSmithKline 114,7 (46 m.) 43,0 7,4 Eli Lilly 64,2 (110 m.) 22,6 4,1 Źródło: FT 500.

38 Kartel producentów płyt kartonowo-gipsowych Francuska firma Lafarge SA, światowy lider pod względem produkcji cementu otrzymał karę 250 mln euro za zmowę cenową na rynku płyt kartonowo-gipsowych. Zmowa trwała minimum 4 lata. Uczestniczyły w niej m.in. firmy BPB Ltd. i Knauf.

39 Kartel producentów szyb samochodowych Kara za zmowę cenową, nałożona przez Komisję Europejską na francuskiego producenta szyb samochodowych Saint-Gobain wyniosła 896 mln euro. Firma Saint-Gobain dostała tak wysoką karę, bo już wcześniej w latach 1984 i 1988 została uznana winną tworzenia kartelu producentów szyb. W zmowie cenowej uczestniczyły jeszcze firmy Asahi/AGC Flat Glass (kara 113,5 mln euro), Pilkington (370 mln euro) i Soliver (4,4 mln euro).

40 Kartel producentów telewizorów i monitorów Komisja Europejska nałożyła na sześciu producentów telewizorów i monitorów, w tym Philipsa, LG i Samsunga, 1,47 miliarda euro kary za zmowę cenową. Samsung, Philips, LG, Panasonic, Toshiba i Technicolor (wcześniej Thomson) wchodziły w skład dwóch karteli, odpowiedzialnych za zmowy cenowe w latach Jeden z nich działał na rynku telewizorów kineskopowych, drugi natomiast zajmował się monitorami. W obydwu działała również chińska firma Chunghwa, ale została zwolniona z kary finansowej, bo sama dostarczyła Komisji Europejskiej informacje na temat zmowy cenowej. Dzięki współpracy z KE, Samsung, Philips i Technicolor otrzymały kary zmniejszone odpowiednio do ich pomocy w śledztwie.

41 Kartele w branży drogeryjnej Przez trzy lata sześć czołowych firm branży drogeryjnej wymieniało się informacjami na temat polityki cenowej. Za naruszenie prawa antymonopolowego muszą zapłacić w sumie prawie 40 mln euro. Przedstawiciele Beiersdorf (Nivea), L'Oréal, GlaxoSmithKline (Aquafresh, Odol), niemieckiego producenta środków czystości Erdal-Rex oraz Procter & Gamble (Ariel, Pampers) i należącego do niego Gillette w ramach specjalnej grupy roboczej konsultowali planowane podwyżki cen, rabaty uzyskiwane u detalistów oraz informowali o postępach w negocjacjach z poszczególnymi sprzedawcami. Choć nie jest to klasyczny przykład kartelu czy zmowy cenowej, to według niemieckiego urzędu antymonopolowego firmy działały na niekorzyść konkurencji.

42 ndeks cen surowców rolnych na rynkach światowych ( 1995=100) V V V V 0,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6 V V V V V

43 Kartel czekoladowy Niemiecki urząd ds. konkurencji nałożył ponad 60 mln euro kary na największe koncerny spożywcze za zmowę cenową i sztuczne zawyżanie cen czekolady. Wśród ukaranych są Nestle, Ritter i Kraft. Śledztwo w sprawie sztucznego zawyżania cen wyrobów czekoladowych trwało od 2008 roku. Zapoczątkowało je zgłoszenie do urzędu firmy Mars Gmbh, która także brała udział w zmowie, ale ponieważ wykazała się obywatelską postawą, urząd postanowił jej nie karać. - W 2007 roku ceny mleka i kakao mocno wzrosły, dlatego firmy chciały mieć pewność, że przerzucą te dużo wyższe koszty na konsumentów. Dlatego konkurencja między poszczególnymi graczami szybko została przerwana, a produkty znacznie podrożały - komentuje Andreas Mundt, prezes agencji antymonopolowej. W 2008 roku ceny czekolady w Niemczech poszły średnio w górę o proc.

44 Kartel czekoladowy c.d. Największą karę, bo aż 21,7 mln euro będą musiały zapłacić koncerny Kraft Foods Deutschland i Alfred Ritter GmbH (produkuje popularne czekolady Ritter Sport), które wspólnie ustaliły ceny czekoladowych batoników między marcem a wrześniem 2007 roku. Urząd ds. konkurencji poinformował też, że w ustawianie cen słodyczy zamieszane były też inne koncerny, m.in. znane w Polsce Bahlsen, Zentis i Storck (w Polsce sprzedaje m.in. cukierki Werther's Original, Śmiej Żelki i czekoladki Merci).

45 Prawo antymonopolowe Prawo, którego zadaniem jest ochrona konkurencji przed negatywnymi działaniami uczestników rynku. Określa ono warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów (dokonywanej w interesie publicznym). Reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję (czyli porozumieniom ograniczającym konkurencję i nadużywanie pozycji dominującej), a także praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów i antykonkurencyjnym koncentracjom (łączeniu się) przedsiębiorców. Prawo antymonopolowe wskazuje również organy odpowiedzialne za organizację ochrony konkurencji i konsumentów m.in. uprawnienia Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, nspekcji Handlowej i rzeczników konsumentów. Reguluje także tryb postępowania antymonopolowego i kary przewidziane za naruszenie tego prawa. Do prawa antymonopolowego można również zaliczyć przepisy regulujące postępowanie w sprawach dotyczących pomocy publicznej.

46 Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

47 UOKiK wybrane decyzje w 2012 r. Panie Verley - przeprosiny nie przyjęte!!! Jako abonent "n" za oglądanie tego co chce z Ligi Mistrzów płaciłem 48,00 zł. Teraz w "nc" muszę zapłacić 129 zł (w tym 10 zł za dekoder). Oznacza to podwyżkę o 170%. W swoim liście piszesz Pan, że... Cenimy lojalność Abonentów, którzy są z nami od lat i dołożymy wszelkich starań, żeby oferty składane po zakończeniu obecnych umów możliwie najlepiej odpowiadały Państwa oczekiwaniom". pytam się Panie Verley, jakież to starania Pan żeś dołożył, bo podwyżka o 170% nijak nie odpowiada moim oczekiwaniom. Natychmiast składam wypowiedzenie umowy!!! Od czasu startu nc+, platforma straciła około 300 tys. abonentów.