Inflacja - definicja. Inflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

Transkrypt

1 Wykład: NFLACJA

2 nflacja - definicja nflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

3 Pomiar inflacji ndeks cen konsumpcyjnych (CP Consumer Price ndex) obliczany jest na podstawie obserwacji zmian wytypowanych towarów i usług konsumpcyjnych (od 1500 do 1800), w kilkuset punktach na terenie całego kraju.

4 System wag stosowany w obliczeniach wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2014 r. Źródło: GUS.

5 ndeks Laspeyresa (qi0 * pi1) L (qi0 * pi0) qi0 - ilości z roku bazowego

6 ndeks Paaschego (qi1 * pi1) P (qi1 * pi0) qi1 - ilości z roku bieżącego

7 Rodzaje inflacji - wg tempa wzrostu cen w skali roku 2-4% - inflacja pełzająca 5-10% - inflacja krocząca 11-50% (ew %) - inflacja galopująca pow. 50% (ew. pow. 100%) - hiperinflacja

8 nflacja w krajach Europy Środkowo-Wschodniej Źródło: NBP, Raport o inflacji, listopad 2015.

9 Denominacja złotego w zł = 1 nowy zł =

10 Rok Stopa inflacji (CP) (w %) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 Stopa inflacji w Polsce, ,0 Źródło: GUS.

11 Stopa inflacji w krajach UE, X 2015 Źródło: Eurostat.

12 nflacja w Polsce a kryteria Maastricht, 2014 W okresie referencyjnym od maja 2013 r. do kwietnia 2014 r. średnia 12-miesięczna stopa inflacji HCP w Polsce wynosiła 0,6%, czyli była wyraźnie niższa od wartości referencyjnej 1,7% przyjętej dla kryterium stabilności cen. Uwzględniono 3 kraje notujące najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen : Łotwę (0,1%), Portugalię (0,3%) i rlandię (0,3%). Obliczona w ten sposób średnia stopa wyniosła 0,2%, a po dodaniu do niej 1,5 pkt. proc. otrzymano wartość odniesienia równą 1,7%. Przy obliczaniu wartości odniesienia nie uwzględniono stopy inflacji w Grecji, w Bułgarii i na Cyprze. W wyniku zmian sytuacji cenowej odnotowanych w okresie referencyjnym średnia 12- miesięczna stopa inflacji tych krajów wyniosła w kwietniu 2014 r. odpowiednio -1,2%, -0,8% i -0,4%. Trzy wyżej wymienione kraje zostały uznane za obserwacje odstające. We wszystkich tych krajach stopa inflacji za okres referencyjny była znacznie niższa od porównywalnych stóp w pozostałych państwach członkowskich, co było związane z czynnikami szczególnymi. Źródło: ECB, Raport o konwergencji, 2014.

13 Rodzaje inflacji - wg przyczyn nflacja ciągniona przez popyt (demand-pull inflation) - występuje wtedy, gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji. nflacja pchana przez koszty (cost-push inflation) - występuje wtedy, gdy cena jednego lub kilku zasobów ulega zwiększeniu oraz w sytuacji, gdy nałożone są ograniczenia na podaż jednego lub kilku zasobów. nflacja strukturalna (structural inflation) - występuje wtedy, gdy producenci nie są w stanie nadążyć za zmianami struktury popytu i pojawiają się niedobory najbardziej poszukiwanych produktów.

14 Udziały składników popytu finalnego we wzroście PKB ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

15 nflacja a deficyt sektora finansów publicznych, 17 krajów OECD Badany okres Przeciętna inflacja (w %) przy różnym poziomie deficytu sektora finansów publicznych (w relacji do PKB) [0; 1,5] [1,5; 3] [3; 4,5] [4,5; 6] [6; 7,5] [7,5 +] ,86 5,59 5,64 6,76 8,12 8, ,05 4,47 4,53 5,20 6,29 7, ,88 2,74 2,60 3,28 4,25 3,39 Źródło: Rzońca A.: Polityka fiskalna a inflacja. Bank i Kredyt, maj 2002.

16 Ceny ropy naftowej Brent w USD i PLN Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

17 ndeks cen surowców rolnych na rynkach światowych ( 1995=100) ,5 0,5 0,8 1,5 1,6 3,3 4,5 4,4 3,6 2,3 1,6 1,1 0,6 0,8 1,4 1,3 2,0 2,4 2,0 3,5 4,1 4,3 4,7 3,8 3,3 3,7 3,5 3,3 3,0 2,3 2,2 2,9 3,8 4,6 4,1 4,6

18 Ceny towarów i usług konsumpcyjnych, X 2015 Źródło: GUS.

19 Ceny detaliczne towarów i usług konsumpcyjnych (1) ,20 7,34 24,39 13,46 22,00 4,60 Źródło: GUS.

20 Ceny detaliczne towarów i usług konsumpcyjnych (2) ,53 2,24 21,67 9,60 2,86 12,48 Źródło: GUS. 16,83

21 Ceny detaliczne towarów i usług konsumpcyjnych (3) ,64 2,66 802,37 86, ,00 5,30 Źródło: GUS.

22 Koszty inflacji (mikro) straty posiadaczy gotówki koszty zmienianych kart dań koszty zdzieranych zelówek straty pożyczkodawców (przy stałym %) straty pożyczkobiorców (przy zmiennym %) straty firm mających słabą pozycję na rynku strata czasu (planowanie, inwestowanie, analizy) straty osób posiadających stałe dochody redystrybucja dochodów taksflacja

23 Siła nabywcza przeciętnego wynagrodzenia Towary konsumpcyjne i usługi Przeciętne wynagrodzenie / lość towarów Chleb Mąka pszenna Poznańska Kiełbasa Toruńska Jaja kurze Cukier Etylina Płaszcz damski 3,3 1,9 Garnitur 3,3 2,6 Pralka 0,43 0,87 Telewizor (21 cali) 0,21 0,88 Bilet PKP (100 km) CO (na 1 m ) Energia elektryczna (kw*h) Gaz ziemny (m3)

24 Koszty inflacji (makro) spadek dochodów realnych wzrost nominalnych stóp % pojawienie się oczekiwań inflacyjnych zmniejszenie tempa wzrostu gosp. (w długim okresie) brak zaufania do walut

25 Wybrane kraje, w których zanotowano hiperinflację

26 Wyniki krajów, w których zanotowano wysoką inflację

27 Wskaźniki korelacji dla inflacji i stopy wzrostu nominalnego GDP ( ) Próba Wskaźnik korelacji 110 państw -0,101* w tym próbki: 21 krajów OECD 0, krajów Ameryki Łacińskiej -0,342 * Nikaragua wykluczona (razem z tym krajem ogólny wskaźnik korelacji = - 0,243) Źródło: NcCandless G.T., Weber W.: Some Monetary Facts, FRBM 1995.

28 Kraje OECD o różnym poziomie inflacji (średnia z lat ) Grupa Kraje (wskaźnik inflacji; w %) Grupa. Najniższa inflacja Japonia (-0,3%), Szwajcaria (0,9%), Szwecja (1,5%), Niemcy (1,6%), Finlandia (1,7%), Austria (1,9%), Francja (1,9%) Grupa. Średnia inflacja Norwegia (2,0%), Kanada (2,0%), Dania (2,0%), Belgia (2,1%), Wielka Brytania (2,1%), Holandia (2,1%), zrael (2,2%), Włochy (2,2%) Grupa. Najwyższa inflacja rlandia (2,3%), USA (2,4%), Portugalia (2,5%), Nowa Zelandia (2,7%), Hiszpania (2,8%), Australia (3,0%), Korea Płd. (3,2%), Grecja (3,4%) Polska 2,8 Źródło: OECD.

29 nflacja a stopy procentowe Grupa państw Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja Średnia stopa inflacji Stopy procentowe krótkoterminowe (3 miesięczne) Stopy procentowe długoterminowe (10 letnie) 1,3 2,2 3,5 2,1 3,4 4,5 2,8 3,7 4,9 Polska [2,8; 6,5; ] Źródło: OECD. Hipoteza Fishera wzrost inflacji o 1 pkt. procentowy powinien doprowadzić do wzrostu nominalnych stóp procentowych również o 1 pkt. procentowy.

30 nflacja a inne wskaźniki gospodarcze Grupa państw Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja Średnia stopa wzrostu gospodarczego Średnia stopa bezrobocia Średnia stopa zatrudnienia ,4 6,6 70,5 1,5 6,2 68,4 2,4 7,2 67,0 Polska [3,9; 13,3; 55,7] Źródło: OECD.

31 nflacja a funkcjonowanie rynku Grupa państw Dominacja rynku* Efektywność polityki antymonopolowej ** Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja 5,3 5,3 4,9 5,1 4,2 4,7 Polska [4,2; 4,3] *skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że działalność gospodarcza została zdominowana przez niewielką liczbę grup biznesowych, a 7, że wiele firm ma wpływ na funkcjonowanie gospodarki; **skala 7-punktowa, na której 1 oznacza, że polityka antymonopolowa nie promuje konkurencji, a 7, że efektywnie promuje konkurencję; Źródło: WEF.

32 nflacja a korupcja i zaufanie do polityków Grupa państw Grupa. Najniższa inflacja Grupa. Średnia inflacja Grupa. Najwyższa inflacja Corruption Perceptions ndex (T) Control of Corruption (WG) Zaufanie do polityków* Marnotrawstwo publicznych pieniędzy** 8,3 1,8 4,4 4,2 7,6 1,5 4,1 3,8 6,8 1,2 3,3 3,2 Polska [5,5; 0,4; 2,5; 3,1] *skala 7-punktowa, na której 1 oznacza bardzo niski poziom zaufania, a 7 bardzo wysoki poziom zaufania; **skala 7-punktowa, na której 1 oznacza ekstremalne marnotrawstwo, a 7, że sektor publiczny jest wyjątkowo efektywny w dostarczaniu dóbr publicznych. Źródło: T, WB i WEF.

33 Kartel OPEC OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries) to Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową z siedzibą w Wiedniu. Celem organizacji jest kontrolowanie światowego wydobycia ropy, poziomu cen i opłat eksploatacyjnych. Utworzona została w 1960 r. w Bagdadzie. Wzrost znaczenia OPEC przypada na okres kryzysu naftowego lat kiedy to organizacja wielokrotnie podwyższała światowe ceny ropy naftowej. Do OPEC obecnie należą (w nawiasie rok przystąpienia): 1. Algieria (1969), 2. Arabia Saudyjska (1960), 3. ndonezja (1962), 4. rak (1960), 5. ran (1960), 6. Katar (1961), 7. Kuwejt (1960), 8. Libia (1962); 9. Nigeria (1971), 10. Wenezuela (1960), 11. Zjednoczone Emiraty Arabskie (1967).

34 Udział OPEC w światowych rezerwach ropy Źródło: OPEC.

35 Ceny ropy a PKB w Rosji WT 35,42 $ Brent 37,70 $ PKB Rosji: 1997: 404,9 mld USD 1998: 271,0 mld USD 1999: 195,9 mld USD PKB Rosji: 2008: 1660,8 mld USD 2009: 1222,6 mld USD 2013: 2096,8 mld USD 2014: 1860,6 mld USD

36 Ceny ropy a indeks giełdowy RTS RTS WT 35,42 $ Brent 37,70 $

37 Ceny ropy a kurs rubla Brent 37,70 $ USD-RUB 70,32

38 Hipoteza oczekiwań adaptacyjnych Bieżąca stopa inflacji (w %) Bieżąca stopa inflacji Oczekiwana stopa inflacji (w %) Oczekiwana stopa inflacji w następnym okresie

39 nflacja rzeczywista i inflacja oczekiwana w USA Rok nflacja rzeczywista nflacja oczekiwana ,1 1, ,2 1, ,4 2, ,8 2, ,5 2, ,5 3, ,5 3, ,3 3, ,4 6, ,2 5, ,1 6, ,4 7, ,2 10, ,6 9, ,1 6,1

40 Oczekiwania inflacyjne w Polsce ,1 5,5 1,9 0,8 3,5 2,1 1,0 2,5 4,2 3,5 2,6 4,3 3,7

41 Krzywa Phillipsa Stopa zmian płac nominalnych W PC A.W.Phillips (1958): The relationship between unemployment and the rate of change of money wage rates in the UK, , Economica, Nr 25, s Krzywa Phillipsa 2 % U 2,5 % 5,5 % Stopa bezrobocia

42 nflacja i bezrobocie w Stanach Zjednoczonych w latach Stopa inflacji i stopa bezrobocia w USA

43 Krzywa Friedmana-Phelpsa (długookresowa krzywa Phillipsa) Stopa zmian płac nominalnych W LRPC Krzywa Friedmana-Phelpsa (długookresowa krzywa Phillipsa) W1 Krótkookresowe krzywe Phillipsa SRPC2 Naturalna stopa bezrobocia UN U SRPC1 Stopa bezrobocia

44 Naturalna stopa bezrobocia (NRU) NRU (Friedman) poziom bezrobocia przy którym każdy, kto chce pracować za płacę równą produktowi krańcowemu (swojej pracy) znajduje pracę. NRU (Samuelson) stopa bezrobocia, przy której naciski na płace pozostają w równowadze, nie powodując ani wzrostu, ani spadku inflacji. NRU(Barro) przeciętna stopa bezrobocia występująca w gospodarce (zależna od przeciętnej stopy odstępowania od pracy i stopy podejmowania pracy).