MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH

Transkrypt

1 PUP CHRZANÓW MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH CZĘŚĆ II ABSOLWENCI Raport: 2011

2 WSTĘP Bezrobocie: zjawisko społeczne, polegające na tym, że część ludzi zdolnych do pracy oraz deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia. W obecnych czasach jest to jeden z najtrudniejszych problemów społecznych, gospodarczych, a także politycznych. Powiatowy Urząd Pracy w Chrzanowie analizując sytuację na lokalnym rynku pracy prowadzi stałe badanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Prowadzenie bowiem właściwej polityki rynku pracy wymaga dobrze działającego systemu w tej dziedzinie. Przez monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych należy rozumieć proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno - zawodowym. Na podstawie badania powstaje raport końcowy opisujący sytuację na lokalnym rynku pracy. Celem nadrzędnym monitoringu zawodów jest systematyczne określanie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo kwalifikacyjnej na lokalnych, regionalnych i krajowym rynku pracy przy wykorzystaniu bazy informatycznej. Niniejszy raport: Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych za rok 2011 dotyczy absolwentów 1 szkół ponadgimnazjalnych powiatu chrzanowskiego. Sprawozdanie przedstawia analizę bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w 2011 roku w tut. urzędzie w podziale na poszczególne zawody. Dane do sporządzenia tego raportu pochodzą z zestawienia przedstawionego w aplikacji Syriusz: bezrobotni według zawodu w powiecie chrzanowskim - stan koniec 2011 roku (w podziale na absolwentów), napływ bezrobotnych według zawodów w powiecie chrzanowskim w 2011 roku, zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie chrzanowskim w 2011 roku, danych o uczniach i absolwentach szkół, ponadgimnazjalnych na r. pochodzących z SIO MEN oraz dane o absolwentach szkół wyższych w roku akademickim 2010/2011. Po dwóch dekadach edukacyjnego boomu nastał czas na rynkową weryfikację. Z przyczyn także m.in. demograficznych zmienia się sytuacja w szkołach ponadgimnazjalnych, lecz pracy dla absolwentów tych szkół wciąż brakuje. Rosną wymagania pracodawców, zaś szkoły i uczelnie wciąż nie potrafią przysposabiać młodych ludzi do realiów rynku pracy. Przyszli absolwenci oczekują od swoich szkół gwarancji 1 Absolwent osoba bezrobotna w okresie 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie lub innym dokumencie potwierdzającym ukończenia szkoły. str. 2

3 zatrudnienia, chcą wiedzieć, czy ich szkoły współpracują z firmami i zapewniają praktyki. Podjęcie nauki w szkołach, które nie uwzględniają potrzeb gospodarki staje się irracjonalne. Obecnie zajmowane wobec edukacji stanowisko propaguje postawę odchodzenia od modelu nauki nastawionej na jednorazową ilość przyswajanej wiedzy i popiera rozwój w kierunku, który pozwoli wykształcić umiejętność ciągłego odnawiania zasobów wiedzy z różnych dziedzin. Dzięki takiej zdolności będzie można szybko przystosowywać się do zmian zachodzących zarówno na rynku pracy, jak również innych sferach życia codziennego. Dlatego monitoring na służyć lepszemu dopasowaniu kwalifikacji osób poszukujących pracy do oczekiwań pracodawców. Badanie to pomaga usprawnić pracę poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Dane dotyczące bezrobocia (stopa bezrobocia, bezrobocie według zawodów), oraz ofert pracy według zawodów (grup zawodów) mogą posłużyć jako źródło informacji między innymi do: określenia kierunków szkoleń dla osób bezrobotnych, planowania działań w zakresie przeciwdziałania bezrobociu, podnoszenia jakości poradnictwa zawodowego, podnoszenia jakości pośrednictwa pracy, opracowania strategii rozwoju miasta, gminy, powiatu, merytorycznego uzasadnienia realizacji projektów, które są ze środków Unii Europejskiej. współfinansowane ANALIZA BEZROBOCIA WŚRÓD ABSOLWENTÓW RÓŻNYCH SZKÓŁ Badając sytuację na rynku pracy w powiecie chrzanowskim należy stwierdzić, iż na koniec grudnia 2011 roku w urzędzie pracy zarejestrowanych było 5664 osób z tego 441 to absolwenci, czyli 7,85 % ogółu osób bezrobotnych. W porównaniu z rokiem 2010, gdzie zarejestrowanych było 457 absolwentów nastąpił spadek absolwentów o 3,6%. Związane jest to miedzy innymi z niżem demograficznym, który dotarł do szkół ponadgimnazjalnych i wyższych i ma bezpośrednie przełożenie na ilość absolwentów. Niniejszy raport pomoże określić w jakich zawodach młodzi ludzie mają trudności ze znalezieniem pracy oraz zmusi do zastanowienia nad przyszłym wyborem kierunku kształcenia. str. 3

4 Wykres nr 1. Porównanie liczby absolwentów do ogółu bezrobotnych w latach r bezrobotni ogółem bezrobotni absolwenci Osoby młode pomimo chęci do pracy oraz dyspozycyjności mają problemy ze znalezieniem pracy. Wynika on z braku doświadczenia zawodowego, które jest wymagane w procesie rekrutacji. Innym czynnikiem wpływającym na brak zatrudniania wśród absolwentów jest przedłużający się czas nauki. Wiele osób rezygnuje z zatrudniania na rzecz kontynuowania edukacji. Przyczynę tego stanu można upatrywać w błędnym wybraniu drogi edukacji, która często jest obierana pod wpływem rodziców, kolegów czy ze względu na miejsce zamieszkania i konieczności dojazdu. Istotnym czynnikiem w poszukiwaniu pracy jest także poziom wykształcenia, a przede wszystkim posiadane kwalifikacje i umiejętności poszukiwane przez pracodawców. Poniższy wykres przedstawia osoby bezrobotne w podziale na poziomy wykształcenia w okresie 2006r. 2011r. Wykres 2. Bezrobotni według poziomu wykształcenia w latach wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadniczo-zawodowe str. 4

5 Na terenie powiatu chrzanowskiego funkcjonują szkoły ponadgimnazjalne, które możemy podzielić na: zasadnicze szkoły zawodowe, licea ogólnokształcące, szkoły średnie techniczne (technika, licea zawodowe), niepublicznych szkoły ponadgimnazjalne, szkoły policealne, szkoła wyższa. Na podstawie wykresu nr 2 możemy stwierdzić, iż wykształceniem policealnym i średnim zawodowym legitymowało się w porównaniu z rokiem 2010 mniej o 12,3% bezrobotnych osób, natomiast wykształcenie zasadnicze zawodowe w 2011 uzyskało 1420 wszystkich osób bezrobotnych i w porównaniu do 2010 mamy 4,1 % spadek. Podobnie sytuacja przedstawia się gdy mamy do czynienia z osobami z wykształceniem średnim ogólnym gdzie spadek wynosi w 2011 roku 6,9% w porównaniu do 2010, jedyny wzrost obserwujemy wśród osób z wykształceniem wyższym o 9,9%. Największa liczba uczniów ukończyła, więc szkoły wyższe natomiast najmniejsza liczba osób opuściła szkoły policealne i średnie zawodowe oraz licea ogólnokształcące. Tabela nr 1. Bezrobotni absolwenci w podziale na płeć według zawodów. ZAWÓD BEZROBOTNI ABSOLWENCI 2010 BEZROBOTNI ABSOLWENCI 2011 BEZROBOTNI ABSOLWENCI KOBIETY BEZROBOTNI ABSOLWENCI KOBIETY Bez zawodu Sprzedawca Asystent ekonomiczny Kucharz małej gastronomii Pedagog Fizjoterapeuta Technik elektronik Technik ochrony środowiska Jak wynika z danych zebranych w tabeli nr 1 największa liczba bezrobotnych absolwentów nie posiadała zawodu osób (w tym 92 kobiety). Profesje, w których wskaźnik bezrobocia wśród absolwentów był największy to: str. 5

6 I. sprzedawca - 24 osoby (w tym 23 kobiety), II. III. IV. technik elektronik 11 osób, technik ochrony środowiska 8 osób (w tym 6 kobiet), kucharz małej gastronomii 6 osób (w tym 4 kobiety), Zawody, w których liczba bezrobotnych absolwentów nie przekraczała 10 osób to między innymi: asystent ekonomiczny, pedagog, fizjoterapeuta, Inżynier transportu (logistyk), Uzyskanie tytułu zawodowego oraz podjęcie zatrudnienia w jednej z wyżej wymienionych profesji wiąże się z posiadaniem kwalifikacji na zróżnicowanym poziomie, począwszy od wykształcenia zawodowego poprzez średnie, aż do wyższego. Związane jest to również z większą świadomością wśród młodzieży, co do wyboru przyszłego kierunku kształcenia zgodnego z zapotrzebowaniem na rynku pracy. Wykształcenie, jak również zdobycie atrakcyjnego zawodu, traktowane jest obecnie przez rosnącą z roku na rok część młodzieży w sposób priorytetowy. Młodzi ludzie zdają sobie sprawę, że w Unii Europejskiej dobre wykształcenie i odpowiedni zawód, nawet wobec dużej konkurencji, znacznie zwiększa szansę uzyskania pracy. Tabela nr 2. Porównanie napływu absolwentów ze stanem na koniec 2011 roku (absolwenci wszystkich szkół). ZAWÓD NAPŁYW ABSOLWENTÓW W 2011 STAN ABSOLWENTÓW NA KONIEC 2011 Bez zawodu Sprzedawca Fizjoterapeuta 17 4 Kucharz malej gastronomii 16 6 Technik elektryk 16 1 Fryzjer 13 5 Spec. administracji publicznej 13 3 Pedagog 11 4 str. 6

7 Tabela nr 2 dotycząca napływu absolwentów to istotny element niniejszego sprawozdania. Pokazuje ona bowiem ile osób po ukończeniu szkoły kieruje swoje kroki do urzędu pracy celem znalezienia często pierwszej pracy. Porównując te dane z danymi dotyczącymi stanu absolwentów na koniec danego roku, widzimy z kolei ilu z nich poszukuje stałego zatrudniania, a ilu z nich poszukiwało sezonowych pracy, by później kontynuować naukę w systemie dziennym (według ustawy o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy bezrobotnym nie może być osoba, która uczy się w systemie stacjonarnym). W drugim półroczu 2011 roku do ewidencji tut. urzędu napłynęło 441 absolwentów różnych szkół co w porównaniu z analogicznym rokiem jest o 2,2% mniej. Jak co roku najwięcej absolwentów rejestruje się bez zawodu. Są to wszystkie te osoby, które ukończyły gimnazjum czy liceum ogólnokształcące. Drugim licznym zawodem jest sprzedawca. Z przedstawionych danym wynika jeszcze jedna informacja. Największa dynamika zmian zaistniała w zawodach technik elektryk oraz fryzjer, kucharz małej gastronomii, czy fizjoterapeuta. W zawodach tych zdecydowanie zmniejszyła się liczba zarejestrowanych absolwentów do ich stanu na koniec 2011 roku. Można, zatem pokusić się o wniosek, iż osoby te nie mają trudności ze znalezieniem pracy. ANALIZA SYTUACJI ABSOLWENTÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Z TERENU POWIATU CHRZANOWSKIEGO Na podstawie informacji z Systemu Informacji Oświatowej MEN w 2011 roku w powiecie chrzanowskim ukończyło 1442 absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Poniżej zamieszczony wykres przedstawia absolwentów zarejestrowanych w PUP Chrzanów w podziale na ukończone poziomy kształcenia. Większość z absolwentów ukończyło szkołę średnią ogólnokształcącą co stanowią 52% oraz szkoły policealne i średnie zawodowe 29% ogółu absolwentów szkół powiatu chrzanowskiego. Porównując ogólną liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych do roku 2010 tegorocznych absolwentów jest o 200 osób więcej. str. 7

8 Wykres nr 3. Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych z powiatu chrzanowskiego w podziale na poziom wykształcenia. 7% 12% 52% 29% wyższe policealne i srednie techniczne średnie ogólnokształcące zawodowe Poniższy wykres nr 4 obrazuje natomiast tych absolwentów, którzy podjęli decyzję o skierowaniu swoich kroków do tutejszego urzędu pracy. Zauważamy, iż najwięcej, bo 45% osób, to absolwenci szkół policealnych i średnich zawodowych, którzy zarejestrowali się w urzędzie pracy. Natomiast najmniej zdecydowało się skorzystać z pomocy PUP osób z wykształceniem wyższym. Może świadczyć to o większej mobilności i nastawieniu na sukces osób, które kończą uczelnie wyższe. Wykres 4. Zarejestrowani absolwenci szkół powiatu chrzanowskiego wg poziomu kształcenia. 14% 3% 45% 38% wyższe policealne i srednie zawodowe średnie ogólne zawodowe Porównując ogół absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu chrzanowskiego do tych z nich, którzy zarejestrowali się w 2011 roku w PUP, największy odsetek przypada na absolwentów szkół zawodowych 29%. Duży odsetek osób str. 8

9 kończących szkołę policealną lub średnią zawodową podjęło decyzję o rejestracji w tut. Urzędzie tj. 23%. Najmniej, bo 3,4% absolwentów szkól wyższych zdecydowało się szukać pomocy w urzędzie pracy. ABSOLWENCI ZAREJESTROWANI ABSOLWENCI WYŻSZE POLICEALNE I ŚREDNIE ZAWODOWE ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE ZAWODOWE RAZEM Analizując wykres nr 5 łatwo zauważyć, iż zawodami, które pojawiły się w ewidencji osób bezrobotnych to opiekun medyczny, technik obsługi turystycznej, technik rachunkowości /w 2010 roku absolwenci o takich specjalnościach nie występowali w ewidencji urzędu pracy/. W pozostałych zawodach tendencja utrzymuje się na równym poziomie w porównaniu do roku Ponadto absolwentów szkół ogólnokształcących było 730 osób, natomiast przewiduje się, iż w roku następnym tj. 2011/2012 będzie 723. Ważne, aby te osoby rejestrując się w urzędzie pracy uzyskały kwalifikacje, bowiem łatwiej im będzie odnaleźć się na rynku pracy. Kwalifikacje mogą uzupełnić albo w formie szkolenia, przygotowania zawodowego lub w formie bezpłatnych kursów zawodowych oferowanych przez szkoły powiatu chrzanowskiego. str. 9

10 Wykres nr 5. Absolwenci rocznika 2010/2011 w porównaniu do planowanej liczby absolwentów w roku nastepnym. technik robót wykończeniowych w budownictwie elektryk ślusarz lakiernik sprzedawca fryzjer technik zywienia i gospodarstwa domowego technik teleinformatyk technik elektronik technik budownictwa monter - elektronik technik prac biurowej technik hotelarstwa technik handlowiec technik ochrony środowiska technik analityk technik obsługi turystycznej technik ekonomista absolwenci rocznik 2011/2012 absolwenci rocznik 2010/2011 technik mechanik technik górnictwa podziemnego technik elektryk pracownik pomocy obsługi hotelarskiej peikarz cukiernik mechanik pojazdów samochodowych malarz - tepeciarz kucharz małej gastronomii opiekun medyczny technik usług kosmetycznych technik usług fryzjerskich technik rachunkowości technik organizacji usług gastronomicznych technik informatyk technik budowlany str. 10

11 Łącznie zarejestrowało się w 2011 roku 213 absolwentów szkół ponadgimnazjalnych powiatu chrzanowskiego z rocznika 2010/2011r. Jednak absolwenci kończąc szkołę średnią techniczną lub zawodową i nie posiadają dyplomu są to uczniowie, którzy bądź nie przystąpili do egzaminu zawodowego lub go nie obronili. Szczególnie jest to zauważalne w takich zawodach jak; technik informatyk, technik hotelarz, technik ekonomista, technik elektryk, dlatego tej grupie osób trudno odnaleźć się na rynku pracy, gdzie liczą się twarde kwalifikacje w postaci dyplomu. Wykres 6. Zarejestrowani absolwenci szkół ponadgimnazjalnych powiatu chrzanowskiego w technik hotelarz technik usług kosmetycznych spac. pracy socjalnej monter-elektronik elektryk ślusarz sprzedawca technik żywienia i gospodarstwa domowego technik prac biurowych technik ochrony środowiska technik górnictwa podziemnego technik elektryk posiadają dyplom nie posiadają dyplomu str. 11

12 Poniżej przedstawiono zawody, w których zarejestrowali się absolwenci szkół ponadgimnazjalnych powiatu chrzanowskiego. Obok przypisano wskaźnik intensywności siły roboczej. Jak wynika z analizy tylko dwa zawody wykazują deficyt siły roboczej: technik prac biurowych oraz elektryk. Pozostałe zawody, w których kształcą szkoły wykazują nadwyżkę siły roboczej. ZAWÓD Deficyt/Nadwyżka siły roboczej 2 Technik ekonomista Technik górnictwa podziemnego Technik mechanik Technik elektryk Technik informatyk Technik budownictwa Technik ochrony środowiska Technik żywienia i gospodarstwa domowego Technik handlowiec Technik elektronik Technik prac biurowych Elektryk Ślusarz Sprzedawca Kucharz małej gastronomii Fryzjer Piekarz Monter elektronik Technik hotelarz Technik usług kosmetycznych pedagog Spec. pracy socjalnej Monter elektronik Technik organizacji usług gastronomicznych deficyt deficyt 2 Zawody nadwyżkowe są to zawody, na które jest mniejsze zapotrzebowanie na rynku pracy niż liczba osób poszukujących pracy w tych zawodzie. Zawody deficytowe, są to zawody, w których jest większe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. str. 12

13 PODSUMOWANIE W 2011 roku odnotowano dalszy wzrost poziomu bezrobocia rejestrowanego, choć w mniejszej skali. Osoby młode wchodzące na rynek pracy, absolwenci szkół już na samym początku zderzają się z sytuacją na rynku pracy. Niedopasowanie kwalifikacji zawodowych do potrzeb pracodawców jest znaczącą trudnością w poszukiwaniu pracy. Konieczna jest współpraca Urzędu Pracy z pracodawcami i instytucjami kształcącymi, aby nie powtarzała się sytuacja niedostosowania się absolwentów do rynku pracy i tym samym wymogów pracodawców. Najtrudniejsza sytuacja jest wśród młodych osób, które ukończyły szkoły ponadgimnazjalne, a które są w grupie absolwentów szkół ogólnokształcących, gdyż brak wyuczonego zawodu i tym samym ograniczone kwalifikacje zawodowe mogą być przyczyną generowania długotrwałego bezrobocia. W 2011 roku najwięcej absolwentów zarejestrowało się właśnie osób bez zawodu. Są to wszystkie te osoby, które ukończyły gimnazjum czy liceum ogólnokształcące. Cześć z nich zdobędzie zawód poprzez dalszą naukę, jednak nie wszyscy część pozostanie przy nabytym już wykształceniu średnim. Obie te opisane sytuacje niosą ze sobą zagrożenia gdyż osoby bez zawodu zwykle mogą wykonywać jedynie pracę, która nie wymaga konkretnych kwalifikacji zawodowych, co czyni je potencjalnymi pracownikami przy pracach prostych. Praca tak często nie zaspakaja ich ambicji, co powoduje dużą rotację na stanowiskach pracy, podejmowanie pracy nierejestrowanej, potrzebę korzystania ze wsparcia opieki społecznej oraz brak satysfakcji z życia zawodowego i utratę motywacji do poszukiwania pracy. Większość z absolwentów ukończyło szkołę średnią ogólnokształcącą oraz szkoły policealne i średnie zawodowe co stanowiło adekwatnie 52% i 29% ogółu absolwentów szkół powiatu chrzanowskiego. Porównując ogólną liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych do roku 2010 tegorocznych absolwentów jest o 200 osób więcej. Wykształcenie wyższe w 2011 roku uzyskało 176 absolwentów wyższej szkoły zarejestrowało się tylko 9 osób, czyli 3%. Wykształcenie policealne i średnie zawodowe w 2011 roku ukończyło ten poziom edukacji 423 osób, z czego zarejestrowało się 45%. Wykształcenie średnie ogólnokształcące w 2010 roku absolwentów szkół ogólnokształcących było 743 osoby, z czego zarejestrowało się 81 osób 38%. str. 13

14 Wykształcenie zawodowe w 2011 roku absolwentów zawodówek było 100 osób. Na rejestrację w tut. urzędzie zdecydowało się 14% osób. Ważną informacją pojawiającą się w niniejszym sprawozdaniu jest fakt, iż zarejestrowani absolwenci w tut. urzędzie, pomimo ukończenia średniej szkoły zawodowej, nie posiadają tytułu zawodowego. Jest to odzwierciedleniem tego, iż uczniowie ci nie podchodzili do egzaminów zawodowych w szczególności z zawodzie technik hotelarz, technik ekonomista, technik informatyk czy technik mechanik. Możemy tylko domniemywać, iż cześć z nich nie podchodziła do egzaminów zawodowych ponieważ, myśląc o dalszej edukacji na studiach wyższych potrzebowali tylko uzyskania średniego wykształcenia z maturą. Natomiast brak tytułu zawodowego często jest główną przeszkodą w zdobyciu pracy czy choćby możliwości uczestniczenia w szkoleniach zawodowych. Tytuł zawodowy bowiem często odzwierciedla poziom umiejętności w danym zawodzie. Nie jest to dobrym zjawiskiem na rynku pracy ponieważ oczekiwania pracodawców w stosunku do nowozatrudnionych pracowników są wysokie. Pracodawcy dyktują warunki na rynku pracy, wyraźnie określają swoje oczekiwania względem umiejętności i predyspozycji jakie powinien spełniać przyszły kandydat do zatrudnienia. Najczęściej oczekują aby kandydat potrafił wykonywać zadania zawodowe zgodnie ze standardami obowiązującymi na stanowiskach pracy i żeby wykazywał się takimi cechami osobowości jak: zdolność do samodzielnego działania, dyspozycyjność, operatywność i innowacyjność. Dlatego absolwenci szkół już w czasie edukacji muszą zdobywać wiedzę nie tylko zawodową, ale również na temat rynku pracy i jego wymogów. Opracowanie: 1. Joanna Osadzińska starszy lider klubu pracy PUP Chrzanów 2. Agnieszka Kołodziejczyk doradca zawodowy PUP Chrzanów 3. Patrycja Łukasik pośrednik pracy I stopnia PUP Chrzanów str. 14