Digital Rights Management (DRM) - zarządzanie prawami autorskimi w środowisku cyfrowym Mikołaj Sowiński Sołtysiński Kawecki & Szlęzak
Czym są systemy DRM? Systemy DRM są technologią służącą do: - kontrolowania sposobu korzystania z utworów i zapobiegania nieuprawnionemu korzystaniu z takich utworów (zarówno w sieciach), jak i poza nimi (np. płyty CD). - identyfikacji i opisu utworów (np. w zakresie przysługujących praw czy wskazania uprawnionego)
Czym są systemy DRM? - są technologią, która ma za zadanie wspierać pewien określony model biznesowy zakładający większą elastyczność w zakresie dystrybucji i sposobów pozyskiwania treści; - są również próbą odpowiedzi na dwa procesy: (a) digitalizacja i Internet oraz (b) piractwo.
Dwa nurty w debacie: ANTY - DRM ograniczają możliwość korzystania przez użytkowników z wyjątków określonych przepisami; - DRM mogą służyć do zbyt daleko idącej kontroli i naruszania prywatności oraz bezpieczeństwa (przykład SONY); - DRM technologicznie mogą poszerzać zakres monopolu prawno-autorskiego; - DRM mogą powodować problemy związane z brakiem interoperacyjności (przykład Apple)
Dwa nurty w debacie: PRO - DRM pozwolą na większą elastyczność i bogatszą ofertę (wynagrodzenie za efektywne użycie); - DRM mogą pomóc ograniczyć piractwo; \ - DRM dadzą impuls dla rozwoju sektora usług dostarczających treści on-line; - Prywatność odbiorców i dostęp do informacji chronią inne przepisy, a UE ma bardzo wyśrubowane wymagania w tym zakresie; - DRM są argumentem za stopniowym ograniczaniem opłat od czystych nośników, który to system został wymyślony w zupełnie innych warunkach rynkowych; - Kwestia interoperacyjności i ewentualne naruszenia pozycji na rynku oraz zbiorowych interesów konsumentów są poddane kontroli na podstawie prawa konkurencji. Utożsamianie tego typu zagadnień z samą istotą DRM jest pomyłką.
Regulacje międzynarodowe - Dyrektywa software owa (1991); - Konwencje WIPO (1996 rok); - Dyrektywa o społeczeństwie informacyjnym (2001).
Regulacje międzynarodowe Konwencje WIPO - Ochrona skutecznych zabezpieczeń technicznych; - Ochrona informacji identyfikujących; - Brak odniesień do dozwolonego użytku; - Ochrona w zakresie w jakim DRM chronią przed naruszeniami prawa.
Regulacje międzynarodowe Dyrektywa o społeczeństwie informacyjnym - Ochrona skutecznych zabezpieczeń technicznych; - Próba odniesienia się do kwestii korzystania przez odbiorców z wyjątków przewidzianych w Dyrektywie (np. dozwolony użytek prywatny); - Brak zastosowania niektórych przepisów do usług ondamand.
Dozwolony użytek a DRM (Dyrektywa) W przypadku braku środków dobrowolnych podjętych przez podmioty praw autorskich, włączając porozumienia pomiędzy podmiotami praw autorskich i innymi stronami, Państwa Członkowskie podejmą właściwe środki w celu zapewnienia, że beneficjenci wyjątków lub ograniczeń przewidzianych w prawie krajowym (np. w zakresie dozwolonego użytku dokonywanego przez biblioteki, muzea, prawa organizacji radiowych i telewizyjnych, prawo cytatu, etc.) będą mogli korzystać z wyjątków lub ograniczeń w stopniu koniecznym do skorzystania z nich, jeżeli beneficjent ma legalny dostęp do chronionego utworu lub przedmiotu objętego ochroną.
Dozwolony użytek a DRM (Dyrektywa) Państwo Członkowskie może także podjąć tego rodzaju środki w stosunku do beneficjenta wyjątku lub ograniczenia dot. użytku prywatnego, chyba że podmioty praw autorskich umożliwiły już zwielokrotnianie utworów do użytku prywatnego w zakresie niezbędnym do skorzystania z danego wyjątku lub ograniczenia (...), nie przeszkadzając właścicielom praw autorskich w podjęciu odpowiednich środków dotyczących liczby zwielokrotnień zgodnie z tymi przepisami.
Dozwolony użytek a DRM (Dyrektywa) Przepisy dot. umożliwienia realizacji przepisów o dozwolonym użytku nie mają zastosowania do utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną podanych do publicznej wiadomości na warunkach ustalonych w drodze umowy w taki sposób, że osoby postronne mają dostęp do nich w wybranym przez siebie miejscu i czasie (usługi na żądanie; pay-per-view; video-on-damand; download).
Model francuski - Powołanie urzędu regulacyjnego zajmującego się zabezpieczeniami technicznymi (Autorité de Régulation des Mesures Techniques, ARMT) - ARMT stoi na straży dwóch celów: - interoperacyjności między systemami DRM; - możliwości korzystania przez odbiorców z wyjątków przewidzianych w ustawie. - W ślad za Dyrektywą, wyłączenie niektórych przepisów regulacyjnych w zakresie usług on-demand; - Test trzech kroków.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych - technicznymi zabezpieczeniami są wszelkie technologie, urządzenia lub ich elementy, których przeznaczeniem jest zapobieganie działaniom lub ograniczenie działań umożliwiających korzystanie z utworów lub artystycznych wykonań z naruszeniem prawa; - skutecznymi technicznymi zabezpieczeniami są techniczne zabezpieczenia umożliwiające podmiotom uprawnionym kontrolę nad korzystaniem z chronionego utworu lub artystycznego wykonania poprzez zastosowanie kodu dostępu lub mechanizmu zabezpieczenia, w szczególności szyfrowania, zakłócania lub każdej innej transformacji utworu lub artystycznego wykonania lub mechanizmu kontroli zwielokrotniania, które spełniają cel ochronny.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych Art. 77 1. Uprawniony może domagać się od użytkownika programu komputerowego zniszczenia posiadanych przez niego środków technicznych (w tym programów komputerowych), których jedynym przeznaczeniem jest ułatwianie niedozwolonego usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń programu.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych Art. 79 ust. 1. Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa: 1) zaniechania naruszania; 2) usunięcia skutków naruszenia; 3) naprawienia wyrządzonej szkody: a)na zasadach ogólnych albo b)poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu; 4) wydania uzyskanych korzyści. [ustęp 2 art. 79 przewiduje dalsze roszczenia]
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych Art. 79 ust. 6. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń przed dostępem, zwielokrotnianiem lub rozpowszechnianiem utworu, jeżeli działania te mają na celu bezprawne korzystanie z utworu. Art. 79 ust. 7. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub zmiany bez upoważnienia jakichkolwiek elektronicznych informacji na temat zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, a także świadomego rozpowszechniania utworów z bezprawnie usuniętymi lub zmodyfikowanymi takimi informacjami.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych Art. 118 1. 1. Kto wytwarza urządzenia lub ich komponenty przeznaczone do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia skutecznych technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem, przegrywaniem lub zwielokrotnianiem utworów lub przedmiotów praw pokrewnych albo dokonuje obrotu takimi urządzeniami lub ich komponentami, albo reklamuje je w celu sprzedaży lub najmu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. 2. Kto posiada, przechowuje lub wykorzystuje urządzenia lub ich komponenty, o których mowa w ust. 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Co dalej? - Pełna implementacja Dyrektywy o społeczeństwie informacyjnym; - Zapowiedzi Komisarz Viviane Reding; - Potrzeba debaty dot. opłat (levies) od czystych nośników.