Podstawy przedsiębiorczości

Wymagania edukacyjne z przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości 1. Temat: Organizacja pracy na lekcjach podstaw przedsiębiorczości Dział I. Człowiek istota przedsiębiorcza Ścieżki edukacyjne: ------------------------------------------------- Cel ogólny lekcji Materiał nauczania (zakres treści) Środki dydaktyczne Uwagi Poznanie zakresu treści i systemu oceniania na lekcjach podstaw przedsiębiorczości. Podział materiału nauczania na poszczególne działy programu. System oceniania rodzaje aktywności uczniów podlegające ocenie. Prezentacja pomocy dydaktycznych i zasobów pracowni. Wszystkie środki dydaktyczne dostępne w pracowni przedmiotowej. 2. Temat: Przedsiębiorczość jako przedmiot nauczania Ścieżki edukacyjne: filozoficzna Poznanie istoty i celowości nauczania przedmiotu podstawy przedsiębiorczości. Pojęcie przedsiębiorczość w odniesieniu do różnych obszarów aktywności człowieka. Pojęcie osobowości. Cechy i typy osobowości. Typy temperamentów i koncepcji psychologicznych człowieka. Podręcznik (s. 7 9), foliogram nr 1 Typologia temperamentów. 3. Temat: Mechanizmy regulujące zachowania człowieka Ścieżki edukacyjne: medialna Poznanie cech osobowości i mechanizmów regulujących zachowania człowieka. Typy osobowości człowieka w odniesieniu do cech własnego temperamentu. Hierarchia potrzeb Maslowa. Zróżnicowanie ważności poszczególnych potrzeb wśród ludzi. Znaczenie uczuć w życiu człowieka. Podręcznik (s. 9 12), foliogram nr 2 Piramida potrzeb Maslowa. 4. Temat: Zachowania człowieka w sytuacjach trudnych Ścieżki edukacyjne: medialna, prozdrowotna Praca w grupach ze zmianą składu grup, tak aby umożliwić integrację całej klasy (należy pamiętać, że są to pierwsze kontakty uczniów z nowym przedmiotem). Praca uczniów polegająca na wyszukiwaniu przydatności i celowości poznania zagadnień związanych z przedsiębiorczością. Analiza przykładów zachowań oraz charakterystyka osobowości wybranych postaci historycznych. Kształtowanie umiejętności stosowania technik antystresowych. Przyczyny powstawania sytuacji trudnych. Pojęcie frustracji i jej objawy. Źródła stresu i skuteczne techniki antystresowe. Podręcznik (s. 13 17), aktualne doniesienia prasowe. 5. Temat: Postawy sprzyjające przedsiębiorczości Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Poznanie cech osoby przedsiębiorczej. Cechy osoby przedsiębiorczej. Samoakceptacja. Cechy osób uległych, asertywnych, agresywnych. Podręcznik (s. 17 19). 6. Temat: Analiza własnych mocnych i słabych stron Ścieżki edukacyjne: ------------------------------------------------- Praca w grupach polegająca na analizie rozwiązań konkretnych sytuacji konfliktowych. Praca indywidualna uczniów oparta na wyszukiwaniu cech własnego charakteru odpowiadających postawie osoby przedsiębiorczej. Poznanie własnej osobowości. Etapy poznawania własnej osobowości. Wykorzystanie własnych mocnych stron. Metody minimalizowania negatywnych aspektów własnych słabości. Zasady gospodarowania czasem. Planowanie działań i ocena ich efektywności. Podręcznik (s. 19 22). 7. Temat: Społeczne podstawy przedsiębiorczości. Ścieżki edukacyjne: medialna Wykorzystanie analizy SWOT. Doskonalenie pracy w zespole. Kryteria podziału grup społecznych. Role przyjmowane przez grupy. Etapy rozwoju grupy. Zasady pracy zespołowej. Podział zadań w grupie. Cechy lidera. Podręcznik (s. 22 28), foliogram nr 3 Cechy grupy społecznej i rodzaje grup społecznych. Prowadzenie lekcji oparte na analizie podziału zadań w zespole klasowym. 1

8. Temat: Zasady komunikacji werbalnej i niewerbalnej Ścieżki edukacyjne: medialna Doskonalenie umiejętności komunikowania się za pomocą różnych środków werbalnych i niewerbalnych. Zasady przemawiania. Podstawy prowadzenia dyskusji i debaty. Elementy komunikacji niewerbalnej: mimika, gestykulacja, postawa ciała, ubiór. Podręcznik (s. 28 35), foliogram nr 4 Komunikacja niewerbalna. 9. Temat: Konflikty w grupach społecznych Ścieżki edukacyjne: medialna, prozdrowotna Wykorzystanie technik dramowych. Kształtowanie umiejętności rozwiązywania konfliktów. Przyczyny konfliktów i sposoby ich rozwiązywania: negocjacje, mediacje, arbitraż. Podręcznik (s. 36 40), aktualne doniesienia prasowe. Analiza aktualnych problemów społecznych i politycznych. Wiadomości Dział I. Człowiek istota przedsiębiorcza Oczekiwane osiągnięcia ucznia zna pojęcie osobowości człowieka; wymienia cechy instrumentalne i kierunkowe osobowości; wymienia mechanizmy regulujące zachowanie się człowieka, takie jak: potrzeby, uczucia, motywy; zna mechanizmy regulujące zachowanie się człowieka; zna i rozumie mechanizmy zachowania się człowieka w sytuacjach trudnych; wymienia cechy osoby przedsiębiorczej; zna zasady organizacji pracy w zespole; zna role (lidera, wykonawcy) przyjmowane w grupie; rozumie znaczenie właściwego wypełniania ról społecznych; zna sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie; rozumie potrzebę kompromisowego rozwiązywania konfliktów w grupie; zna środki komunikacji interpersonalnej (werbalne i niewerbalne); zna zasady skutecznego komunikowania się. Umiejętności potrafi podejmować decyzje w sytuacjach trudnych i ryzykownych; samodzielnie ocenia własną osobowość; dokonuje autoprezentacji; samodzielnie wyznacza sobie cele oraz zadania edukacyjne i zawodowe; potrafi zorganizować własne działania edukacyjne; właściwie wypełnia przyjęte w grupie role; potrafi kierować grupą i podejmować decyzje; rozwiązuje konflikty w grupie, szczególnie w drodze negocjacji; potrafi dokonać prezentacji własnego stanowiska, stosując różne środki komunikacji werbalnej i niewerbalnej. 2

Dział II. Gospodarka rynkowa 10. Temat: Upadek gospodarki centralnie planowanej Ścieżki edukacyjne: medialna Cel ogólny lekcji Materiał nauczania (zakres treści) Środki dydaktyczne Uwagi Poznanie przyczyn upadku gospodarki centralnie planowanej. Idea gospodarki centralnie planowanej. Cechy gospodarki: własność państwowa, centralne zarządzanie, brak konkurencji, upolitycznienie. Podręcznik (s. 43 45). 11. Temat: Droga Polski do gospodarki rynkowej Ścieżki edukacyjne: medialna Poznanie przyczyn i skutków transformacji polskiej gospodarki po 1989 roku. Transformacje ustrojowe w Polsce. Założenia i skutki wprowadzenia planu Balcerowicza. Drogi prywatyzacji gospodarki. Podręcznik (s. 45 48), foliogram nr 5 Transformacja polskiej gospodarki oraz zmiany wskaźnika cen w latach 1978 2000, artykuły prasowe. 12. Temat: Rodzaje rynków w gospodarce. Ścieżki edukacyjne: medialna, regionalna Poznanie klasyfikacji rynków. Pojęcie rynku. Klasyfikacja rynków według poszczególnych kryteriów. Podręcznik (s. 48 50), foliogramy, artykuły z prasy lokalnej. 13. Temat: Popyt i podaż jako regulator rynku Ścieżki edukacyjne: medialna Wyszukiwanie w źródłach dotyczących historii współczesnej opisów gospodarki centralnie planowanej. Wyszukiwanie przykładów prywatyzacji polskich przedsiębiorstw. Wyszukiwanie przykładów działania różnych rodzajów rynków w regionie. Poznanie mechanizmu równowagi rynkowej. Prawo popytu i podaży. Komplementarność i substytucja dóbr. Cena równowagi rynkowej. Podręcznik (s. 50 53), foliogramy nr 6 Krzywa popytu oraz nr 7 Krzywa podaży. 14. Temat: Cechy gospodarki rynkowej Ścieżki edukacyjne: ------------------------------------------------- Ćwiczenie graficznego sposobu przedstawiania ceny równowagi rynkowej. Poznanie mechanizmów funkcjonowania gospodarki rynkowej. Wolna przedsiębiorczość. Własność prywatna. Konkurencja. System cen. Podręcznik (s. 54 56), foliogram nr 8 Cechy gospodarki rynkowej. 15. Temat: Działanie gospodarki rynkowej Ścieżki edukacyjne: medialna Poznanie przykładów oddziaływania bodźców ekonomicznych. Działanie gospodarki rynkowej na wybranych przykładach. Rola zachęt ekonomicznych. Podręcznik (s. 56 57), artykuły prasowe na tematy ekonomiczne. 16. Temat: Rola pieniądza w gospodarce Ścieżki edukacyjne: medialna Poznanie roli pieniądza w gospodarce. Pojęcie pieniądza. Historia pieniądza. Cechy pieniądza: trwałość, podzielność, rzadkość, zastępowalność. Funkcje pieniądza i pojęcie siły nabywczej. Podręcznik (s. 58 62), foliogram nr 9 Zabezpieczenia banknotów przed fałszowaniem. 17. Temat: Funkcjonowanie gospodarstw domowych Ścieżki edukacyjne: medialna Poznanie struktury dochodów i wydatków gospodarstw domowych w Polsce. Cele i funkcje gospodarstwa domowego. Źródła dochodów i wydatki gospodarstw domowych. Podręcznik (s. 62 66), foliogram nr 10 Przeciętne miesięczne wydatki na jednego członka rodziny, rocznik statystyczny. 18. Temat: Planowanie budżetu domowego Ścieżki edukacyjne: -------------------------- Praca w grupach nad poszczególnymi cechami gospodarki rynkowej. Wyszukiwanie przykładów oddziaływania bodźców ekonomicznych na przedsiębiorstwa. Problemowa analiza właściwości pieniądza. Analiza danych statystycznych. Nabycie umiejętności planowania budżetu domowego. Analiza źródeł dochodów. Struktura i planowanie wydatków w gospodarstwach domowych. Podręcznik (s. 63 65), foliogramy nr 11 Przeciętne miesięczne spożycie niektórych artykułów żywnościowych na jedną osobę w gospodarstwach domowych w 2000 roku. Praca ćwiczeniowa w grupach. 3

Oczekiwane osiągnięcia ucznia Wiadomości Dział II. Gospodarka rynkowa zna typy gospodarek; rozumie różnicę pomiędzy gospodarką rynkową i innymi typami gospodarek; zna i rozumie pojęcia związane z gospodarką rynkową (popyt, podaż, rynek); wymienia cechy gospodarki rynkowej (przedsiębiorczość, własność prywatna, system cen, konkurencja); zna i rozumie pojęcie zachęt ekonomicznych dla konsumenta, pracodawcy i przedsiębiorcy; zna definicję pieniądza oraz jego właściwości i formy; wymienia funkcje pieniądza; rozumie pojęcie wartości pieniądza; zna pojęcie gospodarstwa domowego i jego rolę w gospodarce rynkowej. Umiejętności umie określić relację pomiędzy popytem i podażą; potrafi wyznaczyć cenę równowagi; dokonuje wyboru zachęty ekonomicznej, występując w roli konsumenta, pracodawcy i przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy; uzasadnia swój wybór; ocenia rolę i funkcje pieniądza w gospodarce; planuje budżet gospodarstwa domowego. 4

22. Temat: Podejmowanie działalności gospodarczej Ścieżki edukacyjne: ------------------------------------------------- Poznanie procedur i dokumentów wymaganych w celu podjęcia działalności gospodarczej. Źródła pomysłów na działalność. Zalety i wady form działalności gospodarczej. Podręcznik (s. 80 88), foliogram nr 13 Etapy rejestracji działalności gospodarczej. 23. Temat: Zasady tworzenia biznesplanu Ścieżki edukacyjne: ------------------------------------------------- Poznanie struktury biznesplanu. Rozwijanie zainteresowania podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Określenie przedmiotu działalność. Opis przedsiębiorstwa, produktu, rynku. Analiza ryzyka. Harmonogram działań. Dział III. Przedsiębiorstwo w gospodarce 19. Temat: Klasyfikacja przedsiębiorstw Ścieżki edukacyjne: regionalna Cel ogólny lekcji Materiał nauczania (zakres treści) Środki dydaktyczne Uwagi Poznanie rodzajów przedsiębiorstw. Działalność gospodarcza. Kryteria podziału przedsiębiorstw. Podręcznik (s. 69 71), rocznik statystyczny. 20. Temat: Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw Ścieżki edukacyjne: ------------------------------------------------- Poznanie cech poszczególnych form organizacyjnoprawnych przedsiębiorstw. Osoba fizyczna a osoba prawna. Spółdzielnie. Przedsiębiorstwa państwowe. Fundacje. Stowarzyszenia. Rodzaje spółek. Źródła finansowania działalności gospodarczej. Podręcznik (s. 71 76), foliogram nr 12 Podział spółek. 21. Temat: Majątek przedsiębiorstwa Ścieżki edukacyjne: ------------------------------------------------- Poznanie źródeł finansowania i zasobów majątkowych przedsiębiorstwa. Majątek trwały i obrotowy. Aktywa i pasywa. Bilans. Zyskowność firm. Podręcznik (s. 76 80). Podręcznik (s. 83). 24. Temat: Rozliczenia finansowe przedsiębiorstw Ścieżki edukacyjne: ------------------------------------------------- Znajdowanie przykładów przedsiębiorstw należących do poszczególnych rodzajów. Dokonywanie wyboru najkorzystniejszej formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa dla danego rodzaju działalności gospodarczej. Analiza przykładowego bilansu przedsiębiorstwa. Analiza zalet i wad przykładowych form działalności gospodarczej. Praca w grupach polegająca na tworzeniu biznesplanu wybranego przedsięwzięcia. Poznanie ogólnych zasad księgowości w przedsiębiorstwie. Rodzaje rozliczeń. Koszty i przychody. Rachunek zysków i strat. Rodzaje kosztów. Podręcznik (s. 89 94), foliogram nr 14 Weksel i czek. Teoretyczne przedstawienie kwestii związanych z finansowaniem przedsiębiorstw. 25. Temat: Rozliczenia finansowe wybranego przedsięwzięcia Ścieżki edukacyjne: ------------------------------------------------- Rozumienie zasad tworzenia rachunku zysków i strat. Rachunek zysków i strat. Podręcznik (s. 89 95). Praca w grupach polegająca na tworzeniu rachunku wyników wybranego przedsięwzięcia. 26. Temat: Rola przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej Ścieżki edukacyjne: ------------------------------------------------- Poznanie powiązań przedsiębiorstw z innymi instytucjami. Powiązania przedsiębiorstwa z instytucjami. Struktury rynkowe: czysta konkurencja, monopol, oligopol. Podręcznik (s. 95 97). Wyszukiwanie przykładów powiązań przedsiębiorstwa z innymi instytucjami. 27. Temat: Polityka antymonopolowa Ścieżki edukacyjne: medialna Poznanie celowości wpływu państwa na gospodarkę rynkową. Pozycja przedsiębiorstwa na rynku. Aspekty prawne polityki antymonopolowej. Podręcznik (s. 97 98), artykuły prasowe. Wyszukiwanie przykładów monopolizacji rynku. 5

Oczekiwane osiągnięcia ucznia Wiadomości Dział III. Przedsiębiorstwo w gospodarce wymienia formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw; zna źródła przepisów dotyczących działalności gospodarczej; wymienia źródła finansowania firm; rozumie pojęcie majątku firmy; zna sposoby i zasady związane z podejmowaniem działalności gospodarczej; rozumie pojęcie bilansu i rozliczeń finansowych; rozumie elementy bilansu firmy, takie jak: aktywa i pasywa; zna i rozumie rolę przedsiębiorstwa w gospodarce. Umiejętności dokonuje wyboru formy organizacyjnej przedsiębiorstwa odpowiedniej do planowanej działalności gospodarczej; potrafi wskazać najkorzystniejsze sposoby finansowania poszczególnych form działalności gospodarczej; przygotowuje prosty biznesplan; wykazuje korzyści i zagrożenia związane z konkurencją i monopolem. Dział IV. Instytucje gospodarki rynkowej Cel ogólny lekcji Materiał nauczania Środki dydaktyczne Uwagi (zakres treści) 28. Temat: Zasady działania i rodzaje banków Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Poznanie zasad działania systemu bankowego w Polsce. Powstanie i rozwój banków. Zasady działania banków: uniwersalizm, samodzielność, konkurencyjność, samofinansowanie. Rola NBP jako banku centralnego. Rada Polityki Pieniężnej. Podręcznik (s. 101 104), foliogram nr 14 Weksel i czek. 29. Temat: Co oferują banki? Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Poznanie zasad działania systemu bankowego w Polsce. Usługi banków komercyjnych dla ludności i przedsiębiorstw. Rodzaje kredytów. Podręcznik (s. 104 106), foliogram nr 14 Weksel i czek. 30. Temat: Handel na rynku pojęcie giełdy Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Problemowa analiza funkcji banku centralnego. Porównywanie zakresu usług różnych banków komercyjnych. Poznanie zasad działania giełd towarowych i kapitałowych. Giełdy towarowe i kapitałowe. Działanie giełdy papierów wartościowych. Znaczenie Komisji Papierów Wartościowych. Podręcznik (s. 107 109). 31. Temat: Zasady obrotu papierami wartościowymi Ścieżki edukacyjne: medialna Praca w grupach. Analiza zasad funkcjonowania rynku kapitałowego. Poznanie zasad działania giełdy papierów wartościowych. Akcje zwykłe i uprzywilejowane. Obligacje skarbowe i samorządowe. Źródła informacji o zmianach i kursach akcji i obligacji. Indeksy giełdowe. Ceduła. Podręcznik (s. 109 112), foliogramy nr 15 Przepływ informacji podczas transakcji giełdowych oraz nr 16 Wykresy indeksów warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych. Analiza notowań giełdowych. 6

32. Temat: Fundusze powiernicze zmniejszają ryzyko inwestycji Ścieżki edukacyjne: medialna Planowanie różnych form inwestowania. Pozabankowe instytucje finansowe. Rodzaje inwestycji w funduszach powierniczych. Strategie inwestowania. Podręcznik (s. 113 116), Internet. 33. Temat: Sens ekonomiczny ubezpieczeń Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Wyszukiwanie w Internecie produktów funduszy powierniczych. Poznanie celowości ubezpieczeń. Cel i funkcje ubezpieczeń. Rodzaje ubezpieczeń. Podręcznik (s. 116 122), foliogram nr 17 Procentowy Lekcja prowadzona metodą wykładu. podział składki na ubezpieczenie społeczne. 34. Temat: Działanie systemu emerytalnego Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Poznanie zasad działania systemu emerytalnego. Reforma emerytalna. Zasady działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Składniki przyszłej emerytury. Podręcznik (s. 116 122). 35. Temat: Dobrowolne ubezpieczenia zwiększają przyszłą emeryturę Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Lekcja ćwiczeniowa na podstawie podręcznika (s.121 122). Poznanie zasad działania systemu emerytalnego. Oczekiwane osiągnięcia ucznia Wiadomości Zasady tworzenia Pracowniczych Programów Emerytalnych. Ubezpieczenia na życie. Podręcznik (s. 120 122). Dział IV. Instytucje gospodarki rynkowej Praca w grupach. Porównywanie różnych rodzajów dobrowolnych ubezpieczeń. zna podstawowe funkcje banków; wymienia zadania banku centralnego i banków komercyjnych; rozumie rolę banku centralnego w gospodarce; zna rodzaje usług bankowych dla ludności i przedsiębiorstw; rozumie konieczność korzystania z usług bankowych; zna formy inwestowania na giełdzie; rozumie ryzyko inwestowania na giełdzie; zna rodzaje ubezpieczeń; rozumie konieczność istnienia ubezpieczeń. Umiejętności ocenia rolę banku centralnego; potrafi porównać oferty różnych banków komercyjnych; umie wskazać najkorzystniejsze sposoby lokowania środków i zaciągania kredytów; analizuje i ocenia ryzyko inwestowania na giełdzie; potrafi dokonać wyboru najkorzystniejszej oferty konta osobistego i lokaty; analizuje i porównuje oferty firm ubezpieczeniowych, funduszy emerytalnych i funduszy powierniczych; potrafi uzasadnić konieczność swojego przyszłego udziału w systemie emerytalnym. 7

Dział V. Państwo w gospodarce rynkowej 36. Temat: Od etatyzmu do neoliberalizmu Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Cel ogólny lekcji Materiał nauczania (zakres treści) Środki dydaktyczne Uwagi Poznanie roli i funkcji państwa w gospodarce. Poglądy na rolę państwa w gospodarce. Założenia etatyzmu i neoliberalizmu. Funkcje państwa w gospodarce. 37. Temat: Formy interwencjonizmu państwowego Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Poznanie wpływu państwa na gospodarkę. Wpływ inwestycji i dotacji państwowych na gospodarkę. Zasady polityki pieniężnej i fiskalnej. Podręcznik (s. 128 131). 38. Temat: Państwo planuje dochody i wydatki Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Lekcja prowadzona na podstawie aktualnych przykładów wpływu państwa na gospodarkę. Poznanie źródeł dochodów i struktury wydatków państwa. Pojęcie i funkcje budżetu państwa. Źródła dochodów, struktura wydatków państwa. Deficyt budżetowy i dług publiczny. Podręcznik (s. 131 133), rocznik statystyczny. 39. Temat: Wszyscy płacimy podatki Ścieżki edukacyjne: medialna Poznanie zasad systemu podatkowego w Polsce. Podatki bezpośrednie i pośrednie. Zasady opodatkowania osób fizycznych i przedsiębiorstw. Podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy. Podręcznik (s. 133 140), druki PIT-5, VAT-7. 40. Temat: Budżety lokalne Ścieżki edukacyjne: regionalna Analiza danych statystycznych. Ćwiczenia w obliczaniu wysokości podatków według skali podatkowej. Dyskusja kierowana nad propozycjami zmian systemu podatkowego w Polsce. Poznanie zasad funkcjonowania i zadań samorządów terytorialnych. Zadania samorządów terytorialnych. Mienie komunalne. Dochody i wydatki gmin. 41. Temat: Mierniki wzrostu Ścieżki edukacyjne: regionalna Podręcznik (s. 140 144). Analiza przykładowego budżetu gminy (podr., s. 143,144). Identyfikowanie podstawowych wskaźników makroekonomicznych. Pojęcie wzrostu gospodarczego. Tempo wzrostu produkcji. Podręcznik (s. 145 146), foliogram nr 18 Zmiany PKB w Polsce w latach 1995 2001 w odniesieniu d roku poprzedniego, rocznik statystyczny. 42. Temat: Czynniki wzrostu gospodarczego Ścieżki edukacyjne: ekologiczna Poznanie czynników wspierających i ograniczających rozwój gospodarczy. Postęp naukowo-techniczny. Zatrudnienie. Wydajność pracy. Efektywność kapitału. Podręcznik (s. 146 147). 43. Temat: Granice wzrostu gospodarczego Ścieżki edukacyjne: ekologiczna, regionalna Ukazanie przyrodniczych ograniczeń rozwoju gospodarczego. Wyczerpanie zasobów surowcowych. Degradacja środowiska naturalnego. Czynniki demograficzne i kapitałowe. Podręcznik (s. 147 149). 44. Temat: Kryzys w gospodarce rynkowej Ścieżki edukacyjne: medialna Analiza danych statystycznych. Analiza porównawcza poszczególnych czynników wzrostu gospodarczego. Lekcja prowadzona metodą dyskusji. Przedstawienie zmian w gospodarce światowej. Oczekiwane osiągnięcia ucznia Cykliczność gospodarki rynkowej. Pojęcie i przyczyny inflacji. Wpływ inflacji na gospodarkę. Sposoby ograniczania inflacji. Podręcznik (s. 149 152), foliogram nr 19 Cykl koniunkturalny, artykuły prasowe. Dział V. Państwo w gospodarce rynkowej Lekcja prowadzona metodą debaty. 8

Wiadomości zna koncepcje roli państwa w gospodarce; zna zakres i formy interwencjonizmu państwowego w gospodarce rynkowej; rozumie wpływ państwa na życie gospodarcze kraju; zna pojęcie i funkcje budżetu państwa; zna i rozumie zasady polityki budżetowej; wymienia źródła finansowania budżetu; zna i rozumie system podatkowy w Polsce; zna wydatki budżetu państwa; zna pojęcia deficytu budżetowego i długu publicznego; wymienia czynniki wzrostu gospodarczego; zna mierniki wzrostu gospodarczego; zna i rozumie bariery wzrostu gospodarczego; wymienia i rozumie przejawy kryzysu ekonomicznego. Umiejętności potrafi wyjaśnić wpływ deficytu budżetowego i długu publicznego na życie społeczne, polityczne i gospodarcze kraju; potrafi wyjaśnić wpływ postępu naukowo-technicznego, zatrudnienia, wydajności pracy oraz efektywności kapitału na rozwój gospodarczy kraju; potrafi wypełnić zeznanie podatkowe PIT; ocenia korzyści i koszty wynikające z postępu naukowo-technicznego. Dział VI. Obywatel w gospodarce rynkowej 45. Temat: Reklama wpływa na nasze decyzje Ścieżki edukacyjne: prozdrowotna, medialna Cel ogólny lekcji Materiał nauczania Środki dydaktyczne Uwagi (zakres treści) Poznanie wpływu reklamy na konsumentów. Korzyści i zagrożenia płynące z reklam. Strategie Podręcznik (s. 155 156). Lekcja prowadzona metodą debaty reklamowe przedsiębiorstw. 46. Temat: Konsumenci wymagają ochrony Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Nabycie umiejętności korzystania z praw konsumenckich. Prawa konsumentów. Rola instytucji ochrony konsumentów. Prawa wynikające z rękojmi i gwarancji. Podręcznik (s. 156 158). Lekcja prowadzona z udziałem konsultanta pracownika instytucji ochrony konsumenta. 47. Temat: Prawo pracy Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Kształtowanie odpowiedzialnych postaw u uczniów Umowa o pracę jako podstawowa forma zatrudnienia. Podręcznik (s. 158 160). Lekcja prowadzona metodą wykładu. przyszłych pracowników i pracodawców. Obowiązki pracownika i pracodawcy wynikające ze stosunku pracy. 48. Temat: Pozostałe formy zatrudnienia Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Poznanie form zatrudnienia. Zasady zawierania umowy-zlecenia i umowy o dzieło. Podręcznik (s. 160 162). Analiza porównawcza form zatrudnienia. Samozatrudnienie jako nowa forma wykonywania pracy. 49. Temat: Związki zawodowe w gospodarce Ścieżki edukacyjne: medialna Poznanie roli związków zawodowych. Zadania związków zawodowych. Protesty Podręcznik (s.162 164), artykuły prasowe. Lekcja prowadzona metodą dyskusji. pracownicze. Skutki społeczne i gospodarcze strajku. 50. Temat: Zmiany na rynku pracy Ścieżki edukacyjne: regionalna Przygotowanie uczniów do świadomego wyboru kierunku dalszego kształcenia. Praca jako towar. Przyczyny i mierniki poziomu bezrobocia. Rodzaje i zróżnicowanie regionalne bezrobocia. Formy walki z bezrobociem. Podręcznik (s. 164 171), foliogram nr 20 Bezrobocie w Polsce, atlas geograficzny, rocznik statystyczny. Analiza danych statystycznych. Lekcja prowadzona metodą dyskusji. 51. Temat: Poszukiwanie pracy wymaga aktywności Ścieżki edukacyjne: medialna Przygotowanie uczniów do aktywnego poszukiwania Skuteczność aktywnych i pasywnych metod Podręcznik (s. 171 174), ogłoszenie prasowe, Internet. Analiza porównawcza ogłoszeń prasowych 9

pracy. poszukiwania pracy. Zasady analizy ogłoszeń dotyczących pracy. prasowych. 52. Temat: Jak przygotować aplikacje dla pracodawcy Ścieżki edukacyjne------------------------------------------------- Przygotowanie uczniów do aktywnego poszukiwania pracy. Wymagania pracodawców. Zawartość i zasady przygotowania życiorysu i listu motywacyjnego. Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej. Podręcznik (s. 174 180), Internet. 53. Temat: Etyka biznesu Ścieżki edukacyjne: medialna Kształtowanie pozytywnych postaw społecznych. Dążenie do maksymalizacji zysku. Przykłady Podręcznik (s. 180 182), artykuły prasowe. nieetycznych zachowań w biznesie. Etyka zawodowa. Ćwiczenia w pisaniu CV i listu motywacyjnego. Lekcja prowadzona metodą debaty. Oczekiwane osiągnięcia ucznia Wiadomości zna wpływ reklamy na konsumentów; wymienia prawa konsumentów; rozumie konieczność istnienia instytucji chroniących konsumentów; zna prawa i obowiązki pracowników; wymienia rodzaje umów regulujących zatrudnienie; rozumie rolę związków zawodowych; zna przyczyny i skutki bezrobocia; wymienia formy walki z bezrobociem; zna metody poszukiwania pracy; wymienia dokumenty konieczne do ubiegania się o pracę. Umiejętności potrafi wskazać pozytywne i negatywne przykłady wpływu reklamy na konsumentów; potrafi dochodzić swoich praw konsumenckich; ocenia rolę instytucji chroniących konsumentów; porównuje prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy wynikające ze stosunku pracy i innych umów; ocenia teraźniejsze i przyszłe zmiany na rynku pracy; ocenia własne możliwości znalezienia pracy; ocenia przyczyny, skutki i strukturę bezrobocia w Polsce; potrafi aktywnie poszukiwać pracy; umie przygotować curriculum vitae (cv) i list motywacyjny; potrafi przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej; potrafi korzystnie zaprezentować się przyszłemu pracodawcy; porównuje postawy etyczne do postaw uczestników życia gospodarczego. Dział VI. Obywatel w gospodarce rynkowej Dział VII. Integracja gospodarcza ze światem 54. Temat: Polska a międzynarodowy podział pracy Ścieżki edukacyjne: regionalna, europejska Cel ogólny lekcji Materiał nauczania (zakres treści) Środki dydaktyczne Wskazanie korzyści i zagrożeń wynikających ze Zasady międzynarodowego podziału pracy. Wymiana Podręcznik (s. 185 187). współpracy międzynarodowej. towarowa Polski z zagranicą. 55. Temat: Polska w międzynarodowych organizacjach gospodarczych Ścieżki edukacyjne: europejska Wskazanie korzyści i obowiązków wynikających z udziału Polski w organizacjach międzynarodowych. Polska a Światowa Organizacja Handlu, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Podręcznik (s. 187 189), foliogram nr 21 Struktura polskiego importu i eksportu, pomoce przygotowane Uwagi Lekcja prowadzona metodą dyskusji. Lekcja oparta na referatach przygotowanych przez uczniów, kształcących umiejętność poszukiwania 10

Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, przez uczniów, np. plansze, informatory. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu. 56. Temat: Geneza i rozwój Unii Europejskiej Ścieżki edukacyjne: europejska Poznanie genezy Unii Europejskiej. Historia integracji Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Gospodarcza, Europejska Wspólnota Energii Atomowej. Rola traktatów europejskich. Rozwój terytorialny Unii Europejskiej. Podręcznik (s. 190 192), publikacje na temat Unii Europejskiej. 57. Temat: Zasady działania Unii Europejskiej Ścieżki edukacyjne: europejska Poznanie zasad funkcjonowania Unii Europejskiej. Główne instytucje Unii Europejskiej i ich zadania. Rola organów pomocniczych Unii Europejskiej. Zasady działania wspólnego rynku. Unia monetarna. Podręcznik (s. 192 194), foliogram nr 22 Instytucje Unii Europejskiej, publikacje na temat Unii Europejskiej. 58. Temat: Integracja Polski z Unią Europejską Ścieżki edukacyjne: europejska Wskazanie korzyści i zagrożeń wynikających z integracji Polski z Unią Europejską. Droga Polski do integracji. Wpływ integracji na sytuację w Polsce. Korzyści i koszty przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Podręcznik (s. 194 196), publikacje na temat Unii Europejskiej. 59. Temat: Przejawy globalizacji na świecie Ścieżki edukacyjne: ekologiczna Wskazanie korzyści i zagrożeń wynikających z Pojęcie i przyczyny globalizacji. Szanse i zagrożenia Podręcznik (s. 197 200), artykuły prasowe. globalizacji. związane z globalizacją gospodarki i polityki. Antyglobaliści na świecie. 60. Temat: Problemy ekonomiczne współczesnego świata Ścieżki edukacyjne: ekologiczna Wskazanie zróżnicowania poziomu rozwoju gospodarczego. Dysproporcje w rozwoju ekonomicznym. Problemy demograficzne i żywnościowe. Choroby cywilizacyjne i społeczne. Podręcznik (s. 200 205), foliogram nr 23 Kraje o najniższym i najwyższym PKB na jednego mieszkańca oraz 24. Kraje o najniższej dostępności wody. informacji w różnych źródłach wiedzy. Lekcja prowadzona metodą wykładu wprowadzającego, a zakończona metaplanem. Omówienie aktualnych zmian dokonujących się w Unii Europejskiej. Dyskusja nad jej przyszłością. Lekcja prowadzana metodą debaty. Lekcja wykorzystująca spostrzeżenia uczniów dotyczące zmian w życiu gospodarczym. Analiza porównawcza danych statystycznych. Lekcja prowadzona metodą dyskusji. 11

Oczekiwane osiągnięcia ucznia Wiadomości Dział VII. Integracja gospodarcza ze światem zna i rozumie pojęcie międzynarodowego podziału pracy; wymienia formy powiązań gospodarczych z zagranicą; zna międzynarodowe organizacje gospodarcze, z którymi współpracuje Polska; rozumie zasady międzynarodowej współpracy gospodarczej; zna genezę i rozwój Unii Europejskiej; rozumie cele integracji europejskiej; zna instytucje UE i rozumie cele i zasady ich funkcjonowania; zna i rozumie podstawowe pojęcia integracji europejskiej, wchodzące w skład tak zwanego filaru UE: wspólny rynek, unia gospodarcza i monetarna, swobodny przepływ towarów, kapitału i usług, swobodny przepływ pracowników, swoboda prowadzenia działalności gospodarczej, polityka konkurencji; zna główne postanowienia Układu Europejskiego, zna przebieg negocjacji akcesyjnych Polski z UE, zna problemy ekonomiczne współczesnego świata, zna i rozumie pojęcie globalizacji gospodarki światowej, rozumie wpływ procesu globalizacji na zachowania społeczne, rozumie konsekwencje procesu globalizacji w sferze życia politycznego i kulturalnego świata. Umiejętności potrafi wykazać wpływ współpracy gospodarczej z zagranicą na gospodarkę kraju; ocenia wpływ swobód gospodarczych Unii Europejskiej na życie ekonomiczne państw członkowskich; ocenia realizację postanowień Układu Europejskiego oraz jego wpływ na rozwój gospodarczy kraju; ocenia stanowiska negocjacyjne strony polskiej i unijnej w najbardziej kontrowersyjnych obszarach (rolnictwo, swobodny przepływ pracowników i kapitału, polityka konkurencji); dokonuje analizy potencjalnych korzyści i kosztów wynikających z przystąpienia Polski do UE; analizuje i ocenia wpływ globalizacji gospodarki na życie polityczne, społeczne i kulturalne współczesnego świata; ocenia konsekwencje procesu globalizacji dla Polski. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu podstawy przedsiębiorczości Poziom osiągnięć koniecznych Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien: z pomocą nauczyciela zrozumieć wykonać polecenia zapamiętać wiadomości konieczne do elementarnej orientacji w treści danego działu matematycznego poprawnie, z pomocą nauczyciela, rozpoznawać, nazywać i klasyfikować poznane pojęcia, zjawiska, procesy, dokumenty, postacie życia publicznego itp. wykonywać samodzielnie lub z pomocą nauczyciela proste ćwiczenia i polecenia, współpracować w zespole w trakcie wykonywania zadań prowadzić zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń Poziom osiągnięć podstawowych Na ocenę dostateczną uczeń powinien: rozumieć polecenia i instrukcje, 12

zapamiętać podstawowe wiadomości dla danego działu tematycznego i samodzielnie je prezentować, rozumieć podstawowe omawiane zagadnienia, dokonywać selekcji i porównania poznanych zjawisk, samodzielnie i poprawnie wykonywać proste ćwiczenia i zadania, umieć wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce, aktywnie uczestniczyć w pracach i zadaniach zespołowych, systematycznie prowadzić zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń. Poziom osiągnięć rozszerzających Na ocenę dobrą uczeń powinien: rozumieć polecenia i instrukcje, znać omawianą na zajęciach problematykę na poziomie rozszerzonym oraz w sposób logiczny i spójny ją prezentować, rozumieć omawiane treści i umieć wyjaśnić je innym, uogólniać i formułować wnioski, zajmować stanowisko w kwestiach spornych i bronić swoich poglądów na forum klasy, aktywnie uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych, poprawnie i sprawnie wykonywać ćwiczenia i inne zadania, umieć poprawnie wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce, wykazywać zainteresowanie omawiane na zajęciach z problematyką, systematycznie i starannie prowadzić zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń. Poziom osiągnięć dopełniających Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien: wypełnić takie wymagania jak na ocenę dobrą, a ponadto: posiadać wiadomości na poziomie treści dopełniających, wykazywać zainteresowanie przedmiotem oraz literaturą popularnonaukową dotyczącą omawianych treści, umieć samodzielnie poszukiwać informacji w różnych źródłach oraz je selekcjonować, właściwie interpretować nowe sytuacje i zjawiska, w sposób twórczy rozwiązywać problemy, umieć oceniać otaczającą rzeczywistość społeczno-polityczną zgodnie z przyjętymi kryteriami wartości, kierować się dobrem ogółu przy podejmowaniu decyzji, negocjować stanowisko, osiągać kompromis, kierować pracą zespołu rówieśników, uczestniczyć w konkursach i olimpiadach właściwych dla przedmiotu i uzyskiwać wyróżniające wyniki na poziomie szkolnym. 13

Poziom osiągnięć ponadprogramowych Na ocenę celującą uczeń powinien wypełnić takie wymagania jak na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: wykazywać szczególne zainteresowanie przedmiotem oraz literaturą popularno-naukową i specjalistyczną zgodnie z omawianą na zajęciach tematyką, uczestniczyć w konkursach i olimpiadach właściwych dla przedmiotu i uzyskiwać wyróżniające wyniki, godnie reprezentując szkołę, podejmować się wykonania zadań (indywidualnie lub w zespole) dodatkowych, znacznie wykraczających poza podstawy programowe. Zamierzone osiągnięcia ucznia 1. Dokonanie trafnej samooceny oraz umiejętności autoprezentacji. 2. Umiejętności stosowania podstawowych zasad pracy w zespole i prowadzenia negocjacji. 3. Planowanie budżetu gospodarstwa domowego. 4. Rozróżnianie form inwestowania. 5. Identyfikowanie podstawowych form własności oraz form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw. 6. Umiejętność przewidywania opłacalności przedsięwzięcia gospodarczego w kontekście wydatków i przychodów, zysku i ryzyka. 7. Przygotowanie dokumentów do założenia i prowadzenia przedsiębiorstwa oraz stosowanie wymaganych procedur w celu podjęcia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną. 8. Obliczanie prostych przykładów dotyczących wyniku finansowego przedsiębiorstwa. 9. Znajomość mechanizmów funkcjonowania instytucji gospodarki rynkowej (banki, giełda, pozabankowe instytucje finansowe). 10. Przygotowanie podstawowych dokumentów niezbędnych w ubieganiu się o pracę oraz prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcą w warunkach symulowanych. 11. Znajomość podstawowych przepisów prawa dotyczących zatrudnienia oraz praw i obowiązków pracowników i pracodawców. 12. Odróżnienie zachować etycznych i nieetycznych pracodawcy i pracownika. 14

13. Identyfikowanie podstawowych wskaźników makroekonomicznych (PKB, PNB nominalny i realny oraz w przeliczeniu na jednego mieszkańca, inflacja, bezrobocie). 14. Rozumienie wpływu polityki fiskalnej i monetarnej na życie gospodarcze kraju. 15. Wskazywanie korzyści i zagrożeń wynikających ze współpracy międzynarodowej, w tym z integracji Polski z Unią Europejską oraz globalizacji gospodarki. 15