Czy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko
Teza do potwierdzenia
Zawodność rynku i państwa a rolnictwo
Efektywne dostarczanie dobra publicznego Oznaczenia: Dr łączny popyt, korzyść krańcowa, Sr podaż, korzyść krańcowa równa kosztowi krańcowemu. Warunek równowagi w części nawiązuje do pierwszego twierdzenia ekonomii dobrobytu. Ma on następującą postać: gdzie: MRS A - krańcowa stopa substytucji dobra prywatnego a przez dobro publiczne (r) dla osoby A, MRS B - krańcowa stopa substytucji dobra prywatnego a przez dobro publiczne (r) dla osoby B, MRT - krańcowa stopa transformacji dobra r w dobro a równa stosunkowi kosztu krańcowego dobra r i kosztu krańcowego dobra a. To absolutna wartość nachylenia krzywej możliwości produkcyjnych. Źródło: adaptacja rozważań zawartych w: Rosen H.S., Gayer T., Public Finance, McGraw-Hill International Edition. Ninth Edition, New York 2010. s.61.
Negatywny efekt zewnętrzny a podatek i subsydium Pigou Źródło: opracowanie własne na podstawie: Boardman A.E., Greenberg D.H., Vining A.R., Weimer D.L., Cost-Benefit Analysis Concepts and Practice, Fourth Edition, Pearson. s. 91 i Rosen H.S., Gayer T., Public Finance, McGraw-Hill International Edition. Ninth Edition, New York 2010. s.86.
80000 70000 60000 PKB per capita państw UE-27 w 2011 r. UE-27 50000 40000 30000 20000 10000 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu. Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu.
W. Brytania Szwecja Finlandia Słowacja Słowenia Rumunia Portugalia Polska Austria Holandia Malta Węgry Luksemburg Litwa Łotwa Cypr Włochy Francja Hiszpania Grecja Irlandia Estonia Niemcy Dania Czechy Bułgaria Belgia Nakłady pracy własnej w przeliczeniu na powierzchnię UR (AWU/100 ha) w 2010 r. 1,1 1,4 2,7 1,4 1,9 1,1 0,8 2,0 2,2 2,0 2,3 2,9 3,8 3,9 3,8 4,4 5,6 5,9 7,1 7,5 AWU/100ha UR Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu, Rachunki RER. 8,6 13,0 13,7 14,4 14,2 15,3 0 5 10 15 20 25 30 35 40 38,4
Proponowane kwoty dopłat bezpośrednich w odniesieniu do powierzchni UR (euro/ha) i nakładów pracy własnej (euro /AWU) z 2010 r. 0 100 200 300 400 500 600 700 Stawka płatności w euro na 1 ha Łotwa Rumunia Estonia Portugalia Litwa Bułgaria Hiszpania Słowacja Polska W.Brytania Szwecja Finlandia Austria Irlandia Czechy Luksemburg Francja Węgry Słowenia Włochy Niemcy Dania Belgia Hiszpania Cypr Malta Grecja kwota dopłat na jednostkę pracy własnej AWU stawka dopłat na ha UR 0 5 000 10 000 15 000 20 000 Dopłaty w 25 euro 000na 1 AWU 30 000 Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu, Rachunki RER.
Nadwyżka operacyjna uzyskana średnio w latach 2004-2010 w przeliczeniu na powierzchnię UR i nakłady pracy własnej 0 1000 2000 3000 euro/ha 4000 5000 6000 7000 W. Brytania Szwecja Finlandia Słowacja Słowenia Rumunia Portugalia Polska Austria Holandia Malta Węgry Luksemburg Litwa Łotwa Cypr Włochy Francja Hiszpania Grecja Irlandia Estonia Niemcy Dania Czechy Bułgaria Belgia nadwyżka operacyjna w przeliczeniu na jednostki pracy nieopłaconej nadwyżka operacyjna w przeliczeniu na powierzchnię UR 0 5 10 15 20 25 tys. 30euro na AWU 35 40 45 Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu, Rachunki RER.
Szacunek nadwyżki operacyjnej przy uwzględnieniu zaproponowanej wysokości dopłat bezpośrednich (tys. euro na AWU) W. Brytania Szwecja Finlandia Słowacja Słowenia Rumunia Portugalia Polska Austria Holandia Malta Węgry Luksemburg Litwa Łotwa Cypr Włochy Francja Hiszpania Grecja Irlandia Estonia Niemcy Dania Czechy Bułgaria Belgia Nadwyżka operacyjna przy uwzględnieniu dopłat planowanych w 2017 r. Nadwyżka operacyjna przy uwzględnieniu dopłat planowanych w 2014 r. 0 5 10 15 20 tys. euro 25 na 1 AWU 30 35 40 45 50 Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu, Rachunki RER.
Przewidywane dopłaty bezpośrednie w 2017 r. w przeliczeniu na jednostkę pracy nieopłaconej (euro na AWU) w stosunku do parytetu dopłata w euro w przeliczeniu na 1 25 500 AWU Dania Czechy 20 500 W. Brytania 15 500 Szwecja Niemcy Francja 10 500 5 500 500 Austria Włochy Słowenia Portugalia Polska Rumunia Luksemburg Finlandia Irlandia Belgia Holandia Grecja Węgry Litwa Cypr Łotwa Malta Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu, Rachunki RER. Słowacja Hiszpania Estonia Bułgaria 70 110 150 190 230 270 wskaźnik paryte tu
Zamiast podsumowania Ciąg zależności mogących skutkować równiejszymi, a więc bardziej sprawiedliwymi płatnościami bezpośrednimi