URZĄD DOZORU TECHNICZNEGO AKADEMIA UDT USTAWA O DOZORZE TECHNICZNYM 1 Obowiązującymi aktami prawnymi w zakresie dozoru technicznego są: - Ustawa o dozorze technicznym z dn. 21.12.2000 r (Dz. U. Nr 122, poz. 1321) - określa zasady, zakres i formy wykonywania dozoru technicznego oraz jednostki właściwe do jego wykonywania. 2 1
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 16.07.2002 (Dz. U. Nr 120, poz. 1021) ze zmianami wprowadzonymi równieŝ Rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 3.02.2003 (Dz. U. Nr 28, poz. 240) dotyczy rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu. 3 -Rozporządzenia Ministrów określają wymagania: - w zakresie eksploatacji dla urządzeń ciśnieniowych, - dla bezciśnieniowych i niskociśnieniowych zbiorników przeznaczonych do magazynowania materiałów ciekłych zapalnych (benzyn, olejów napędowych itp.), - zbiorników do magazynowania materiałów trujących lub Ŝrących (kwasy, ługi itp.), - określają rodzaje urządzeń technicznych, przy których obsłudze i konserwacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji (uprawnień) i w jakim trybie sprawdza się przedmiotowe kwalifikacje. - Inne przepisy szczegółowe (dyrektywy europejskie) 4 2
Ustawa o dozorze technicznym określa zasady, zakres i formy wykonywania dozoru technicznego oraz jednostki właściwe do jego wykonywania (art. 1.) 5 Zgodnie z ustawą o dozorze technicznym (art. 2. 1.) dozorem technicznym są określone ustawą działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych. 6 3
Dozór techniczny (art. 2. 2.) jest wykonywany przez jednostki dozoru technicznego. Uwaga: przepisów ustawy (art. 3.) nie stosuje się do: -urządzeń technicznych, nad którymi są prowadzone prace naukowo-badawcze, -górniczych szybowych urządzeń wyciągowych oraz urządzeń technicznych w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych (kopalń). 7 Urządzenia techniczne - w świetle ustawy (art. 4.) naleŝy przez to rozumieć urządzenia, które mogą stwarzać zagroŝenie dla Ŝycia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska wskutek: a) rozpręŝania cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem róŝnym od atmosferycznego; b) wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu; c) rozprzestrzenianie się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu. 8 4
Jednostki dozoru technicznego (art. 4.) to: Urząd Dozoru Technicznego oraz specjalistyczne jednostki dozoru technicznego Transportowy Dozór Techniczny Wojskowy Dozór Techniczny 9 Urząd Dozoru Technicznego (art.7) 1. Organem właściwym w sprawach naleŝących do zakresu działania Urzędu Dozoru Technicznego jest Prezes Urzędu 2. Organem wyŝszego stopnia jest minister właściwy ds. gospodarki 3. W postępowaniu przed jednostkami UDT stosuje się przepisy KPA. 10 5
Dozorowi technicznemu (art. 5.) podlegają urządzenia techniczne w toku: - projektowania; - wytwarzania; - naprawy; - modernizacji; - obrotu; - eksploatacji. 11 Uwaga: Dozór w fazie projektowania i wytwarzania dotyczy urządzeń, które nie podlegają dyrektywom europejskim. 12 6
Artykuł 8 (wybrane zagadnienia) Urządzenia techniczne mogą być wytwarzane z zamiarem ich wprowadzenia do eksploatacji jedynie na podstawie dokumentacji technicznej uzgodnionej z organem właściwej jednostki dozoru technicznego (dokumentacja powinna być zgodna z warunkami technicznymi-wymaganiami dozoru technicznego) chyba, Ŝe przepisy szczególne stanowią inaczej (dyrektywy europejskie dla urządzeń ciśnieniowych). 13 Minister właściwy do spraw gospodarki określa, w drodze rozporządzenia, warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie: 1) projektowania urządzeń technicznych (dotyczy to jedynie urządzeń, które nie podlegają dyrektywom europejskim), 2) materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń technicznych, 3) wytwarzania urządzeń technicznych (dotyczy to jedynie urządzeń, które nie podlegają dyrektywom europejskim); 4) eksploatacji urządzeń technicznych, 5) naprawy i modernizacji urządzeń technicznych. 14 7
JeŜeli dla urządzenia technicznego nie ma ustalonych warunków technicznych dozoru technicznego (wymagań), urządzenie to moŝe być projektowane, wytwarzane, naprawiane lub modernizowane na podstawie warunków technicznych ustalonych z organem właściwej jednostki dozoru technicznego. 15 Uprawnienia zakładów (art. 9. 1.) przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego są wymagane przy: - wytwarzaniu materiałów, elementów, urządzeń technicznych (dotyczy jedynie urządzeń, które nie podlegają dyrektywom europejskim tj. przepisom szczególnym np. zbiorniki bezciśnieniowe do magazynowania materiałów ciekłych zapalnych, Ŝrących lub trujących), - naprawach urządzeń technicznych, - modernizacji urządzeń technicznych. 16 8
Uprawnienia wydaje się w formie decyzji administracyjnej na wniosek zakładu, który spełnia określone wymagania co do technologii, urządzeń, pracowników i ich kwalifikacji, kontroli jakości, badań i laboratorium (art.9.2.). Uprawnienie moŝe zostać zawieszone lub cofnięte przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego w przypadku nie przestrzegania warunków określonych w uprawnieniu (art.11.1.i 2.) 17 Dozór techniczny (art. 12.) nad urządzeniami technicznymi jest sprawowany w formie: - dozoru technicznego pełnego, - dozoru technicznego ograniczonego, - dozoru technicznego uproszczonego. 18 9
Artykuł 13 (wybrane zagadnienia) JeŜeli przepisy szczególne (dyrektywy europejskie) nie stanowią inaczej to: 1) w toku wytwarzania: - urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym pełnym lub ograniczonym organ właściwej jednostki dozoru technicznego (UDT) a) sprawdza materiały i elementy stosowane do wytwarzania tych urządzeń, b) przeprowadza badania typu urządzeń produkowanych seryjnie, c) wykonuje badania techniczne sprawdzające zgodność wykonania tych urządzeń z dokumentacją i warunkami technicznymi dozoru technicznego. 19 - urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym uproszczonym organ właściwej jednostki dozoru technicznego (UDT) a) przeprowadza badania typu b) sprawdza, czy urządzenia są wytwarzane zgodnie ze specyfikacjami technicznymi, odpowiednimi technologiami, z odpowiednich materiałów i wymaganym zakresem badań. 2) w toku eksploatacji: -urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym pełnym organ właściwej jednostki dozoru technicznego (UDT) a) przeprowadza badania urządzenia w warunkach gotowości do pracy -badania odbiorcze, b) wykonuje okresowe i doraźne badania techniczne, c) sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne, 20 10
- urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym ograniczonym organ właściwej jednostki dozoru technicznego (UDT) a) przeprowadza badania urządzenia w warunkach gotowości do pracy -badania odbiorcze, b) wykonuje doraźne badania techniczne, c) sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne. -urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym uproszczonym organ właściwej jednostki dozoru technicznego (UDT) przeprowadza jedynie badania doraźne eksploatacyjne powypadkowe (działanie z urzędu) 21 Artykuł 14 ( wybrane zagadnienia) Urządzenia techniczne (art. 14. 1.) objęte dozorem technicznym (za wyjątkiem urządzeń objętych dozorem technicznym uproszczonym lub oznaczonych przez wytwarzającego znakiem dozoru technicznego), mogą być eksploatowane tylko na podstawie decyzji zezwalającej na ich eksploatację, wydanej przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. 22 11
23 Organ właściwej jednostki dozoru technicznego przed wydaniem decyzji (art. 14. 2.), przeprowadza badania i wykonuje czynności sprawdzające, o których mowa w art. 13 ust. l, oraz: 1) sprawdza kompletność i prawidłowość przedłoŝonej dokumentacji; 2) dokonuje badania urządzenia poprzez sprawdzenie zgodności wykonania tego urządzenia z dokumentacją i warunkami technicznymi dozoru technicznego, a takŝe stanu urządzenia, jego wyposaŝenia i oznakowań; 3) przeprowadza próby techniczne przed uruchomieniem urządzenia oraz w warunkach pracy w zakresie ustalonym w warunkach technicznych dozoru technicznego dla poszczególnych rodzajów urządzeń; 4) przeprowadza badanie specjalne ustalone w dokumentacji projektowej urządzenia lub, w technicznie uzasadnionych przypadkach, na Ŝądanie organu właściwej jednostki dozoru technicznego. 24 12
Na podstawie pozytywnych wyników badań i wykonanych czynności, o których mowa w (art.14. 2.), organ właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję, zezwalającą na eksploatację urządzenia, w której ustala formę dozoru technicznego, jaką będzie objęte to urządzenie (art.14. 4.) 25 26 13
Artykuł 17 - Dokonanie naprawy lub modernizacji urządzenia technicznego wymaga uprzedniego uzgodnienia z organem właściwej jednostki dozoru technicznego. -Po naprawie lub modernizacji urządzenia technicznego mają zastosowanie przepisy art. 14 to znaczy sprawdza się przedłoŝoną dokumentację, sprawdza stan urządzenia, jego wyposaŝenie i oznakowanie oraz przeprowadza próby techniczne i badania specjalne ustalone w dokumentacji. 27 Artykuł 18 ( wybrane zagadnienia) W przypadku nieprzestrzegania przez eksploatującego przepisów o dozorze technicznym organ właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję o wstrzymaniu eksploatacji tego urządzenia. PowyŜszą decyzję wydaje organ dozoru technicznego równieŝ w przypadku stwierdzenia, Ŝe urządzenie techniczne stwarza zagroŝenie dla Ŝycia lub zdrowia ludzkiego. Ponowne dopuszczenie urządzenia technicznego do eksploatacji następuje na zasadach określonych w art. 14 ustawy (właściwa dokumentacja, badania urządzenia, próby techniczne, badania specjalne). 28 14
Artykuł 19 Eksploatujący urządzenie techniczne jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić organ właściwej jednostki dozoru technicznego o kaŝdym niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia lub nieszczęśliwym wypadku związanym z jego eksploatacją. 29 niebezpieczne uszkodzenie -nieprzewidziane uszkodzenie, w wyniku którego urządzenie techniczne nie nadaje się do eksploatacji lub jego dalsza eksploatacja stanowi zagroŝenie dla Ŝycia lub zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska 30 15
nieszczęśliwy wypadek zdarzenie nagłe, które spowodowało śmierć, trwałą lub czasową niezdolność do pracy osób naraŝonych 31 Ustawa określa warunki, na jakich moŝe odbywać się import urządzeń technicznych oraz materiałów i elementów ( Art.20 oraz 20a). 32 16
Aktualnie nie występuje uzgadnianie wniosków importowych dla urządzeń technicznych. Wytwórcy zagraniczni nie mają obowiązku uzyskiwania decyzji UDT zezwalającej na wytwarzanie urządzeń przeznaczonych na eksport do Rzeczypospolitej Polski warunkiem jest jednak, aby urządzenia były oznakowane znakiem CE lub były wcześniej zgodnie z prawem dopuszczone do obrotu na terenie UE. Nie zwalnia to eksploatujących od obowiązku uzyskania decyzji zezwalającej na eksploatację oraz wcześniejszego przedłoŝenia do organów dozoru technicznego stosownej dokumentacji technicznej. 33 Artykuł 22 ( wybrane zagadnienia) Osoby wykonujące czynności spawania, zgrzewania, lutowania oraz przeróbkę plastyczną i obróbkę cieplną w toku wytwarzania, naprawy i modernizacji urządzeń technicznych oraz wytwarzania elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji tych urządzeń obowiązane są posiadać zaświadczenia kwalifikacyjne potwierdzające umiejętność praktycznego wykonywania tych czynności oraz znajomość warunków technicznych dozoru technicznego, norm i przepisów prawnych w tym zakresie (art. 22. 2.) Przepis art. 22. 2. stosuje się równieŝ do osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne (n. p. przy obsłudze urządzeń do napełniania i opróŝniania zbiorników przenośnych) 34 17
Artykuł 23 Ust. 1. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego, na wniosek zainteresowanych osób, sprawdza kwalifikacje, o których mowa w art. 22 ust. 2 i 3, w drodze postępowania kwalifikacyjnego. Ust. 2. Postępowanie, o którym mowa w ust. l, przeprowadzają komisje kwalifikacyjne powoływane przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. Ust. 3. Za sprawdzenie kwalifikacji pobierane są opłaty od osób kierujących wnioski o ich sprawdzenie. Ust. 4. Opłaty, o których mowa w ust. 3, pobierane są w wysokości 20% najniŝszego wynagrodzenia za pracę, ogłaszanego przez ministra właściwego do spraw pracy, obowiązującego w dniu złoŝenia wniosku. 35 Artykuł 24 Art. 1.Czynności dozoru technicznego wykonują pracownicy jednostek dozoru technicznego, zwani dalej inspektorami, na podstawie upowaŝnienia wydanego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego oraz legitymacji słuŝbowej. 36 18
ARTYKUŁ 26 Przedsiębiorca u którego są wykonywane czynności dozoru technicznego, jest obowiązany zapewnić warunki do sprawnego ich wykonania oraz na Ŝądanie inspektora, przedstawić dokumenty i udzielić informacji koniecznych do prawidłowego wykonania tych czynności. 37 ARTYKUŁ 27 Inspektor nie podlega przeszukaniu przewidzianemu w wewnętrznych regulaminach przedsiębiorcy, u którego wykonuje czynności dozoru. 38 19
ARTYKUŁ 28 Inspektor wykonujący czynności dozoru technicznego jest uprawniony do: wstępu za okazaniem legitymacji słuŝbowej do pomieszczeń i obiektów, w których znajdują się urządzenia techniczne, dostępu do urządzeń technicznych, Ŝądania od przedsiębiorcy udzielania niezbędnych informacji, dokumentów oraz wyników badań, przeprowadzania w wyznaczonych terminach badań, prób i pomiarów oraz innych czynności potrzebnych do ustalenia stanu technicznego urządzeń i prawidłowości ich eksploatacji, naprawy lub modernizacji, wydawania zaleceń technicznych. 39 Artykuł 29 Czynności dozoru technicznego inspektorzy wykonują w obecności przedsiębiorcy lub osoby upowaŝnionej przez przedsiębiorcę. 40 20
Artykuł 30 Inspektorzy są obowiązani do przestrzegania przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących u przedsiębiorcy. 41 Artykuł 32 Inspektor ma prawo odmówić wykonania czynności dozoru technicznego w przypadku niewłaściwych warunków do ich przeprowadzenia, a w szczególności: 1) niedostatecznego stanu przygotowania urządzenia technicznego do badania 2) niewłaściwego oświetlenia lub występowania oparów utrudniających widoczność 3) przekroczenia dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy lub dopuszczalnej granicy niskich i wysokich temperatur 42 21
Artykuł 33 Art. 1. Inspektor sporządza protokół wykonania czynności dozoru technicznego. Art. 2. Odbiór protokołu potwierdza podpisem przedsiębiorca lub osoba przez niego upowaŝniona. Jeden egzemplarz protokołu inspektor pozostawia u przedsiębiorcy. Art. 3. Przedsiębiorca przechowuje zbiór protokołów dotyczących danego urządzenia technicznego, zwany "księgą rewizyjną urządzenia". 43 Artykuł 34 (wybrane zagadnienia) -Za czynności jednostek dozoru technicznego pobierane są opłaty (nie dotyczy Wojskowego Dozoru Technicznego) - Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, wysokość opłat, uwzględniając w szczególności rodzaje rządzeń technicznych oraz czynności wykonywane przez jednostki dozoru technicznego, za które pobierane są opłaty. 44 22
Zakres działania UDT i TDT jest określony odpowiednio w Art. 37 i Art. 44 Ustawy - do zakresu działania UDT naleŝy: 1) nadzór i kontrola przestrzegania przepisów o dozorze technicznym, 2) wykonywanie dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi w zakresie określonym ustawą, 3) wydawanie decyzji w sprawach wynikających z wykonywania dozoru technicznego, 4) szkolenie pracowników dozoru technicznego, 45 5) prowadzenie ewidencji eksploatowanych urządzeń technicznych, 6) współpraca ze specjalistycznymi jednostkami dozoru technicznego w zakresie wykonywania dozoru technicznego, 7) inicjowanie działalności normalizacyjnej, współudział w opracowywaniu lub opracowywanie projektów warunków technicznych dozoru technicznego oraz norm, 8) analizowanie przyczyn i skutków uszkodzeń urządzeń technicznych oraz stała ocena stopnia zagroŝenia stwarzanego przez te urządzenia 46 23
9) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w zakresie bezpiecznej pracy urządzeń technicznych oraz prowadzenie w tym zakresie badań diagnostycznych i wykonywanie ekspertyz, 10) działania mające na celu podnoszenie zawodowych kwalifikacji wytwórców oraz uŝytkowników, 11) popularyzowanie zagadnień związanych z bezpieczną pracą urządzeń technicznych oraz organizowanie doradztwa w tym zakresie, 12) współpraca międzynarodowa w zakresie zagadnień dotyczących bezpiecznej pracy urządzeń technicznych, 47 13) współpraca z instytucjami polskimi i zagranicznymi w zakresie harmonizacji przepisów dozoru technicznego do wymagań Unii Europejskiej, 14) uzgadnianie programów szkolenia dla osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne, 15) sprawdzanie kwalifikacji osób wytwarzających, naprawiających, modernizujących, obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne oraz osób wykonujących badania nieniszczące, 16) certyfikowanie systemów jakości dotyczących urządzeń technicznych, 17) wnioskowanie o zmianę opłat za czynności dozoru technicznego. 48 24
Artykuł 63 (przepisy karne) Ust. 1. Kto dopuszcza do eksploatacji urządzenie techniczne: 1) bez otrzymania decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o dopuszczeniu urządzenia do eksploatacji lub obrotu, 2) wbrew decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o wstrzymaniu eksploatacji lub wycofaniu z obrotu urządzenia technicznego, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Ust. 2. Tej samej karze podlega ten, kto przerabia urządzenie techniczne bez zgody organu właściwej jednostki dozoru technicznego. 49 Artykuł 64 ( przepisy karne) Kto: 1) uniemoŝliwia lub utrudnia wykonywanie czynności, o których mowa w art. 14 ust. 2, 2) nie wykonuje obowiązku zawiadomienia organu właściwej jednostki dozoru technicznego o niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia technicznego lub nieszczęśliwym wypadku związanym z eksploatacją urządzenia technicznego, podlega karze grzywny. 50 25
Artykuł 65 Postępowanie w sprawach określonych w art. 64 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, na podstawie wniosku o ukaranie złoŝonego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. 51 Rodzaje urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu określa Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie dozoru technicznego z dnia 16.07.2002 r ( Dz. U. Nr.120 poz. 1021 z dnia 29 lipca 2002r. ) ze zmianami wprowadzonymi Rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 03.02.2003 (Dz. U. Nr 28 poz. 240 ) 52 26