ZMIANY STRUKTURALNO-PROGRAMOWE W SZKOLNICTWIE ZAWODOWYM Anna Dudek-Janiszewska
Kariera zawodowa to obejmujący praktycznie całe życie proces rozwoju postaw, wartości, umiejętności, zdolności, zainteresowań, cech osobowości i wiedzy, odnoszących się do pracy. Dotyczy on indywidualnie rozwijanych tych wszystkich czynników związanych z kolejnymi okresami w życiu ludzi i powiązanych z nimi zadaniami rozwojowymi (społecznymi i indywidualnymi) które wpływają na wybory dróg życiowych i realizację oczekiwań Donald E.Super
Czynniki implikujące konieczność wdrożenia zmian w kształceniu zawodowym: zmiany w gospodarce rozwój techniczny i technologiczny, dostosowanie kształcenia zawodowego do potrzeb dynamicznie zmieniającego się rynku pracy, zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 23 kwietnia 2008 r.
Założenia modernizacji szkolnictwa zawodowego. Spójność systemu edukacyjnego RP z systemem edukacyjnym UE (Europejskie Ramy Kwalifikacji). Otwartość systemu edukacyjnego (idea kształcenia przez całe życie, dostosowanie do rzeczywistości). Elastyczność systemu edukacyjnego (dostosowanie do wymogów zmieniającego w szybkim tempie rynku pracy oraz rzeczywistości zawodowej, możliwość łatwiejszego uzupełniania kwalifikacji) Sprawność systemu (kształcenie nakierowane na osiąganie efektu, uczymy raz a dobrze )
Obszary zmian w szkolnictwie zawodowym a) klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego, b) obudowa programowa kształcenia zawodowego podstawa programowa, c) organizacja kształcenia zawodowego ramowe plany nauczania, d) kwalifikacyjne kursy zawodowe, e) system egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie.
Zmiany w podstawowych aktach prawnych Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
Zmiany w strukturze szkolnictwa ponadgimnazjalnego Typy szkół ponadgimnazjalnych trzyletnia zasadnicza szkoła zawodowa trzyletnie liceum ogólnokształcące czteroletnie technikum szkoła policealna dla osób posiadających wykształcenie średnie (o okresie kształcenia nie dłuższym niż 2,5 roku) trzyletnia szkoła specjalna przysposabiającą do pracy
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 stycznia 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Nowa klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego obejmuje 200 zawodów, w ramach których wyodrębniono 251 kwalifikacji. W klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego ujęto: - 23 zawody (po 3 kwalifikacje na zawód), - 72 zawody (po 2 kwalifikacje na zawód),/m.i.n. t.usług kosmetycznych i t.usług fryzjerskich/ - 98 zawodów (1 kwalifikacja na zawód),/fryzjer-wykonywanie zabiegów fryzjerskich/ - 7 zawodów szkolnictwa artystycznego, dla których nie wyodrębnia się kwalifikacji.
Dla większości zawodów przypisano typ szkoły, w którym przewiduje się kształcenie w zawodzie. Dla 161 zawodów przewiduje się możliwość kształcenia w systemie szkolnym (kształcenie w odpowiednim typie szkoły) jak i w formach kursowych (na kwalifikacyjnych kursach zawodowych). Dla 39 zawodów przewiduje się możliwość kształcenia tylko w systemie szkolnym. Na sukces zawodowy wpływ mają: społeczno-ekonomiczny status rodziców, system kształcenia i wychowania, osobowość jednostki, możliwości zawodowe, dojrzałość zawodowa jednostki.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach. 1. Przedstawienie treści kształcenia w języku efektów kształcenia (poprzez określenie wymagań na koniec każdego etapu edukacyjnego) ma na celu precyzyjne określenie tego, czego szkoła zobowiązana jest nauczyć przeciętnego ucznia. 2. Wyodrębnienie w zawodach kwalifikacji opisanych językiem efektów kształcenia. 3. Pogrupowanie efektów kształcenia: - efekty wspólne dla wszystkich zawodów, - efekty wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia, - efekty właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie, 4. Określenie minimalnej liczby godzin kształcenia zawodowego, 5. Opis warunków kształcenia w zawodach, 6. Wskazanie możliwości dalszego rozwoju zawodowego w ramach obszaru kształcenia.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 stycznia 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych. 1. brak tabel - inna niż dotychczasowa konstrukcja ramowego planu nauczania: w miejsce tygodniowego wymiaru godzin w cyklu kształcenia na poszczególne obowiązkowe zajęcia edukacyjne minimalne liczby godzin przeznaczone na poszczególne przedmioty w całym cyklu kształcenia (te minimalne liczby godzin liczone są na 32 tygodnie nauki w szkole podstawowej, gimnazjum, zasadniczej szkole zawodowej i szkole policealnej oraz na 30 tygodni nauki w liceum ogólnokształcącym i technikum); 2. określenie tygodniowego obowiązkowego wymiaru obowiązkowych zajęć edukacyjnych w poszczególnych klasach;
3. określenie minimalnej liczby godzin w cyklu kształcenia na kształcenie zawodowe teoretyczne i kształcenie zawodowe praktyczne; 4. na nowo zdefiniowane godziny do dyspozycji dyrektora szkoły niewynikające z art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela; 5. brak wymiaru godzin na zajęcia religii/etyki, wychowania do życia w rodzinie i na nauczanie języka mniejszości narodowych, etnicznych, lub regionalnych wymiar godzin na te zajęcia jest określony w odpowiednich rozporządzeniach 6. określenie liczby godzin na zajęcia rewalidacyjne dla ucznia niepełnosprawnego w oddziale ogólnodostępnym i integracyjnym (2 godziny tygodniowo).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych. Wykaz pozaszkolnych form kształcenia obejmuje kursy prowadzone w oparciu o podstawę programową kształcenia w zawodach: 1) kwalifikacyjny kurs zawodowy (szkoły i ośrodki), 2) kurs umiejętności zawodowych, 3) turnus dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników;
Rozporządzenie określa: Warunki organizowania i prowadzenia KKZ Sposoby potwierdzania efektów kształcenia w ramach KKZ Warunki oraz tryb wnoszenia opłat za kształcenie w formach pozaszkolnych w tym w KKZ Rodzaje placówek i ośrodków uprawnionych do prowadzenia KKW. Wzory dokumentów wystawianych po zakończeniu poszczególnych form kształcenia pozaszkolnego
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (zmiany) Nauczyciel prowadzi zajęcia na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w ramach zajęć, o których mowa w ust. 2 pkt 1 (nauczyciel obowiązany jest realizować zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7) Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ( ) nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze ustala się według następujących norm:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie egzaminów eksternistycznych. Do egzaminu eksternistycznego zawodowego dopuszcza się osobę, która: 1. ukończyła gimnazjum albo ośmioletnią szkołę podstawową, oraz 2. co najmniej dwa lata kształciła się lub pracowała, w zawodzie, w którym wyodrębniono daną kwalifikację zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. ZMIANY W FORMULE EGZAMINU ZAWODOWEGO Egzamin zawodowy jest przeprowadzany dla: 1) uczniów zasadniczych szkół zawodowych i techników oraz uczniów (słuchaczy) szkół policealnych; 2)absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, techników i szkół policealnych; 3) osób, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy. Egzamin zawodowy jest również przeprowadzany jako egzamin eksternistyczny dla osób spełniających warunki określone w przepisach w sprawie egzaminów eksternistycznych.
ZATRUDNIALNOŚĆ TO ZDOLNOŚĆ DO ZNALEZIENIA ZATRUDNIENIA I JEST FUNKCJĄ ZARÓWNO STRONY PODAŻOWEJ JAK I POPYTOWEJ RYNKU PRACY A UWARUNKOWANA JEST POSIADANYMI PRZEZ ABSOLWENTÓW CECHAMI ISTOTNYMI Z PUNKTU WIDZENIA PRACODAWCÓW
Zasadnicza szkoła zawodowa Kwalifikacyjny kurs zawodowy Technikum (szkoła średnia) Elektryk + C-VET + egzamin = Technik elektryk E1. Montaż i konserwacja maszyn i urządzeń elektrycznych; E2. Montaż i konserwacja instalacji elektrycznych. E3. Eksploatacja maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych oraz uzyskaniu wykształcenia średniego. E1. E2. E3.
Struktura podstawy programowej kształcenia w zawodach 2. Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszarów kształcenia Przykład: ELEKTRYCZNO - ELEKTRONICZNY(E) PKZ(E.a) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, monter mechatronik, monter-elektronik, elektromechanik pojazdów samochodowych, elektromechanik, elektryk, technik telekomunikacji, technik teleinformatyk, technik elektronik, technik awionik, technik mechatronik, technik elektryk Uczeń: 1) posługuje się pojęciami z dziedziny elektrotechniki i elektroniki; 2) opisuje zjawiska związane z prądem stałym i zmiennym; 3) interpretuje wielkości fizyczne związane z prądem zmiennym; 4) wyznacza wielkości charakteryzujące przebiegi sinusoidalne typu y = A sin(ωt+φ); 5) stosuje prawa elektrotechniki do obliczania i szacowania wartości wielkości elektrycznych w obwodach elektrycznych i układach elektronicznych; 6) rozpoznaje elementy oraz układy elektryczne i elektroniczne; 18) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań
Struktura podstawy programowej kształcenia w zawodach 3. Efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach przykład: ELEKTRYCZNO -ELEKTRONICZNY (E) Zawód: ELEKTRYK, kwalifikacje: Montaż i konserwacja maszyn i urządzeń elektrycznych Montaż i konserwacja instalacji elektrycznych Symbol cyfrowy: 741103 zawodu, kod kwalifikacji E.7, E.8 Uczeń: klasyfikuje maszyny i urządzenia elektryczne według określonych kryteriów; określa parametry techniczne maszyn i urządzeń elektrycznych; rozróżnia parametry elementów i podzespołów maszyn i urządzeń elektrycznych; rozpoznaje maszyny i urządzenia elektryczne oraz ich elementy; rozróżnia materiały konstrukcyjne stosowane w maszynach i urządzeniach elektrycznych; rozpoznaje układy zasilania, sterowania i zabezpieczenia maszyn i urządzeń elektrycznych oraz ich elementy..
Struktura podstawy programowej kształcenia w zawodach CZĘŚĆ III 1. Cele kształcenia w zawodzie przykład: ELEKTRYCZNO ELEKTRONICZNY (E) Zasadnicza Szkoła Zawodowa ELEKTRYK 741103 Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie ELEKTRYK powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) montowania i uruchamiania maszyn i urządzeń elektrycznych na podstawie dokumentacji technicznej; 2) wykonywania i uruchamiania instalacji elektrycznych na podstawie dokumentacji technicznej; 3) oceniania stanu technicznego maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych po montażu na podstawie pomiarów; 4) montowania układów sterowania, regulacji i zabezpieczeń maszyn i urządzeń elektrycznych na podstawie dokumentacji technicznej; 5) montowania i sprawdzania działania środków ochrony przeciwporażeniowej na podstawie dokumentacji technicznej.
Struktura podstawy programowej kształcenia w zawodach 2. Efekty kształcenia Do wykonywania wyżej wymienionych zadań zawodowych, niezbędne jest osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia, na które składają się: 1) efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów; 2) efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach elektryczno elektronicznego PKZ(E.a). 3) efekty kształcenia właściwe dla zawodu elektryk opisane w wyodrębnionej kwalifikacjach
Struktura podstawy programowej kształcenia w zawodach 3. WARUNKI REALIZACJI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie elektryk powinna posiadać następujące pomieszczenia dydaktyczne: 1)pracownię elektrotechniki i elektroniki, wyposażoną w: stanowiska pomiarowe, zawierające stoły laboratoryjne (jedno stanowisko dla dwóch uczniów) zasilane napięciem 230/400 V prądu przemiennego, zabezpieczone ochroną przeciwporażeniową oraz wyposażone w wyłączniki awaryjne i wyłącznik awaryjny centralny 2) pracownię montażu i konserwacji maszyn oraz urządzeń elektrycznych, wyposażoną w: stanowiska do obróbki ręcznej metali i tworzyw sztucznych (jedno stanowisko dla jednego ucznia), przyrządy do pomiaru wielkości geometrycznych 3) pracownię montażu i konserwacji instalacji elektrycznych, wyposażoną w: stanowiska do obróbki ręcznej metali i tworzyw sztucznych (jedno stanowisko dla jednego ucznia), przyrządy do pomiaru wielkości geometrycznych; stanowiska wyposażone w ażurowe lub drewnopodobne ściany o wymiarach ok. 2 m x 2,5 m (jedno stanowisko dla dwóch uczniów), zasilane napięciem 230/400 V prądu przemiennego
Struktura podstawy programowej kształcenia w zawodach 4.MINIMALNA LICZBA GODZIN KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO W szkole liczba godzin kształcenia zawodowego ulega odpowiedniemu zwiększeniu do wymiaru godzin określonego w przepisach w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, przewidzianego dla kształcenia zawodowego, zachowując minimalną liczbę godzin wskazanych w tabeli odpowiednio dla efektów kształcenia i kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie elektryk po potwierdzeniu kwalifikacji E.7. i E.8 może uzyskać dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie technik elektryk po potwierdzeniu dodatkowo kwalifikacji E.24. Eksploatacja maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych oraz uzyskaniu wykształcenia średniego