III Seminarium Naukowo-Szkoleniowe Oblicza starości - ujęcie biologiczne, medyczne i psychospołeczne 21.10.2013 Dziarskim krokiem do długowieczności dr hab. n. med. Grażyna Adler Samodzielna Pracownia Gerontobiologii Wydziału Nauk o Zdrowiu Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie
Do około 85. rż. udział genów w regulacji tempa starzenia i długości życia wynosi jedynie 25-30% za resztę zaś odpowiadają czynniki środowiskowe i styl życia
Od ponad 170 lat wciąż wzrasta długość życia ludzi w krajach wysokorozwiniętych, przeciętnie prawie 3 miesiące rocznie dzieci urodzone w ciągu ostatnich kilku lat mają niemal 100% szans na świętowanie 100 urodzin w XXII wieku!
Wypracowanie własnej, niepowtarzalnej postawy psychicznej wobec starości- jedno z ważniejszych zadań egzystencjalnych każdego człowieka
Długowieczność
Grenlandia 70 Szwecja 80 Stany Zjednoczone 78 Polska 75 Afganistan 44 Japonia 82 Sierra Leone 40 Suazi 32 Australia 80
WHO przyjmuje za początek starości 60. rok życia starość wczesna starość późna 60 do 74 rż. 75 do 89 rż. bardzo późną (długowieczność) powyżej 90 rż.
Jeanne Calment Emiliano Mercado del Toro 1875-1997 1891-2007 122 lata 116 lat
Na każdym etapie życia mężczyźni umierają częściej niż kobiety W Polsce: na 107 chłopców rodzi się 100 dziewcząt w wieku 30 lat obu płci jest mniej więcej tyle samo w wieku 75 lat na 100 kobiet jest 65 mężczyzn na 1 stulatka przypada 4-5 stulatek
Wg ONZ populację uważa się za starą, jeśli ponad 7% ogółu ludności, ukończyło 65 lat Zgodnie z przyjętą skalą Europa jest dzisiaj w populacji świata najstarsza Obecnie ponad 10% ludności na świecie ma 60 i więcej lat Zakłada się, że do 2050 r. 65 lat będzie miała co 5 osoba Z każdym rokiem obserwuje się wzrost liczby osób, które przekroczyły 90. rok życia
Obecnie na świecie żyje 455 000 stulatków
Kraj Populacja w mln Stulatkowie USA 308,0 80 000 Japonia 127,0? 47 000? Francja 65,0 20 000 Włochy 61,0 16 000 Grecja 11,0? 7000? Polska 38,0 2 500 Kuba 11,0 1 800 Chorwacja 4,5 1 500 Białoruś 10,0 648 Bułgaria 7,0 238 Bośnia i Hercegowina 4,5 193 Czarnogóra 0,6 80
W Szczecinie mieszkało 41 osób powyżej 100 lat Najstarsza mieszkanka liczyła sobie 111 lat GUS (luty 2012)
Kiedyś starzec to był mędrzec. Teraz starzec nie nadąża Nie idealizujmy archaicznych społeczeństw! Niektóre plemiona indiańskie zostawiały starców żeby umarli Na Nowej Gwinei praktykowano wobec starców kanibalizm
Karta Praw Dziecka XX w. Karta Praw Seniora
Aerobik i neurobik
Naukowcy z Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN odkryli nowe możliwości usprawnienia pamięci i uwagi seniorów. Odpowiedni trening umysłu może spowolnić proces starzenia 30 osób (65-75 lat) Grupa 1. uczestniczyła w treningu programem komputerowym FastForWord (FFW), składającym się z gier komputerowych, które usprawniają prędkość opracowywania informacji Grupa 2. trening polegał na graniu w tradycyjne gry komputerowe, w których nie było aspektu czasowego opracowywania informacji Grupa 3. kontrolna- nie brała udziału w żadnym treningu
- przed i po treningu oceniono funkcjonowanie poznawcze uczestników badania oraz efektywność przetwarzania informacji w czasie - w testach wykonanych przed treningiem nie odnotowano istotnych różnic pomiędzy poszczególnymi grupami Wyniki testów uzyskane po ukończeniu treningu wykazały istotną poprawę czasowego opracowywania informacji oraz pamięci i uwagi w grupie pierwszej
W grupie drugiej nastąpiła poprawa w rozpoznawaniu dźwięków, natomiast w grupie kontrolnej nie zaobserwowano żadnych istotnych zmian Po upływie 18 miesięcy od ukończenia eksperymentu u osób z grupy pierwszej- pozytywne efekty treningu wciąż się utrzymywały!
Nowa moda- Age - Friendly W wielu krajach zachodnich zauważono, że ludzie starsi są takimi samymi ludźmi, jak młodzi tylko z nieco innymi potrzebami!
Seniorskie enklawy koncepcja miast przyjaznych osobom starszym- "senioralne" osiedla, dzielnice Miasteczko seniorów, Sun City Grand w stanie Arizona (lata 90-te). Obecnie zamieszkuje je 50 tys. emerytów, którzy przeprowadzili się na gorące Południe z zimnych stanów na północy kraju Podobnych miejsc jest na świecie już kilkaset - eleganckie osiedla dla klasy średniej w bliskim sąsiedztwie metropolii - wprowadza się w nich rozwiązania architektoniczne ułatwiające życie osobom starszym, organizowane są różnego rodzaju wydarzenia sprzyjające integracji mieszkańców, którym zapewnia się także łatwy dostęp do opieki medycznej Ambitne plany związane ze stworzeniem takich enklaw dla osób w wieku 60+ mają między innymi Stargard Szczeciński i Radków (woj. dolnośląskie)
Warunki życia seniorów Na 91 krajów Polska została sklasyfikowana na 62. miejscu Szwecja, Norwegia i Niemcy, Holandia i Kanada. USA 8. miejsce na świecie, a Chiny 31. Kraje afrykańskie i południowoazjatyckie oraz niektóre państwa Ameryki Środkowej. Spośród krajów europejskich jedynie: Czarnogóra, Mołdawia, Rosja, Serbia, Turcja i Ukraina ONZ, Global Age Watch Index
Sytuacja społeczna 43. miejsce Polska 88% po 50 rż. oceniło, że mają rodzinę bądź przyjaciół, na których mogą liczyć w trudnych sytuacjach 74% ma wystarczającą wolność wyboru 63% zapewniło, że czuje się bezpiecznie w nocy w swojej miejscowości z transportu publicznego zadowolonych jest 43% Niemcy wystarczająca wolność wyboru 92% bezpiecznie czuje się 73% 76% zadowolonych jest z transportu publicznego ONZ, Global Age Watch Index
Zatrudnienie i edukacja wśród seniorów Polska Pracuje 34% osób w wieku 55-64 lat Wykształcenie średnie/wyższe 60,7% Czechy Pracuje 46,5% Wykształcenie średnie/wyższe 72,1% Ukraina Pracuje 38,5% Wykształcenie średnie/wyższe 83,5% Litwa Pracuje 48,3% Wykształcenie średnie/wyższe 81,5% ONZ, Global Age Watch Index
Zatrudnienie i edukacja wśród seniorów Gorzej wykształceni od Polaków są mieszkańcy Białorusi (45%), w kraju tym odnotowano jednak wyższy poziom zatrudnienia 1. miejsce Szwecja Pracuje 70,5% osób powyżej 50. rż. Około 70% posiada co najmniej średnie wykształcenie
Stan uzębienia polskiej populacji 40% Polaków w wieku 65-74 lat nie ma zębów! w 1998 r. 34,7% emerytów wieku 65-74 lat było bezzębnych w 2009 r. 43,9% Nastąpił drastyczny spadek liczby osób z zachowaną funkcją żucia w 2002 r. 69,4% emerytów w wieku 65-74 lat wykazywało taką zdolność, w 2009 r. było ich zaledwie 49,6% wg raportu Ministerstwa Zdrowia- Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2010-2012
Opieka geriatryczna w Polsce jest świadczona przez około 80 lekarzy geriatrów. Daje to wskaźnik około 0,3 lekarza o specjalności z geriatrii na loo tysięcy mieszkańców Należy przy tym zaznaczyć, że dysponujemy większą liczbą tych specjalistów (około 120), jednak dla części z nich brakuje bazy geriatrycznej i z tej racji pracują niezgodnie ze swą specjalizacją
III Seminarium Naukowo-Szkoleniowe Oblicza starości - ujęcie biologiczne, medyczne i psychospołeczne
Dziękuję za uwagę