ZESZYTY NAUKOWE 2 (75) 2015

ZESZYTY NAUKOWE 2 (75) 2015 WARSZAWA 2015

RADA REDAKCYJNA prof. zw. dr hab. Zdzisław Bombera przewodniczący prof. dr hab. Małgorzata Gmurczyk-Wrońska wiceprzewodnicząca prof. dr hab. Anatolij Afonin prof. dr hab. Wirginia Cytowicz-Karpiłowska prof. dr hab. Tadeusz Juszkiewicz dr Piotr Dominik dr Edward Modzelewski sekretarz REDAKCJA dr Edward Modzelewski redaktor naczelny mgr Iwona Grotowska sekretarz redakcji Zeszyt poświęcony zagadnieniom dotyczącym edukacji, zdrowia, sportu i turystyki oraz problematyce ekonomii i zarządzania ADRES REDAKCJI ALMAMER Szkoła Wyższa 01-201 Warszawa, ul. Wolska 43 www.almamer.pl SKŁAD I ŁAMANIE Igor Hermanowski REDAKCJA I KOREKTA mgr Jolanta Sierakowska Copyright by ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2015 ISSN 2299-5722 wersja drukowana ISSN 2300-8083 (e-book) PDF DRUK I OPRAWA Zakład Wydawniczy DrukTur sp. z o.o. Warszawa, ul. Wolska 43 tel. 22 321 85 03 e-mail: wydawnictwo@druktur.pl ZAMÓWIENIA I PRENUMERATA e-mail: wydawnictwo@druktur.pl tel. 22 321 85 03

SPIS TREŚCI/CONTENTS RODZINA EDUKACJA SPOŁECZEŃSTWO FAMILY EDUCATION SOCIETY RODZINA JAKO NATURALNE ŚRODOWISKO KSZTAŁTOWANIA OSOBOWOŚCI. 9 FAMILY AS A NATURAL PERSONALITY SHAPING ENVIRONMENT KINGA PODLEŚNA-DUDICZ WYCHOWANIE JAKO PROCES KSZTAŁTOWANIA OSOBOWOŚCI PRZEGLĄD STANOWISK AKSJOLOGICZNYCH................ 19 UPBRINGING AS A PERSONALITY SHAPING PROCESS OVERVIEW OF AXIOLOGICAL STANCES KINGA PODLEŚNA-DUDICZ PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE I SPOŁECZNE NA PRZYKŁADZIE POLSKICH RODZIN W OSTATNIM DWUDZIESTOLECIU............. 31 DEMOGRAPHIC AND SOCIAL CHANGES IN POLISH FAMILIES OVER THE LAST TWENTY YEARS KINGA PODLEŚNA-DUDICZ PROBLEMATYKA TURYSTYCZNA I KRAJOZNAWCZA TOURIST AND COUNTRY-LOVERS ISSUES POLSKA IZBA TURYSTYKI MŁODZIEŻOWEJ 15 LAT. WPŁYW INTEGRACJI BRANŻOWEJ NA ROZWÓJ TURYSTYKI MŁODZIEŻOWEJ......... 41 POLISH CHAMBER OF YOUTH TOURISM 15 YEARS. IMPACT OF TRADE INTEGRATION ON YOUTH TOURISM DEVELOPMENT JANUSZ MERSKI, JAN PAWEŁ PIOTROWSKI UDZIAŁ ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH W PROPAGOWANIU TURYSTYKI DZIECI I MŁODZIEŻY NA PRZYKŁADZIE PTTK. NIEPRZEMIJAJĄCA WARTOŚĆ NIEKTÓRYCH DAWNIEJSZYCH DOŚWIADCZEŃ............ 65 PARTICIPATION OF SOCIAL ORGANISATIONS IN POPULARISING CHILDREN S AND TEENAGE TOURISM AS EXEMPLIFIED BY PTTK. UNIVERSAL VALUE OF CERTAIN PREVIOUS EXPERIENCES JUSTYNA KOŚCIELNIK, JAN PAWEŁ PIOTROWSKI POLITYKA TURYSTYCZNA NA RZECZ KULTYWOWANIA WARTOŚCI INTEGRACJI SPOŁECZNEJ MŁODZIEŻY................... 93 TOURISM POLICY FOR PROMOTING VALUES AND SOCIAL INTEGRATION OF THE YOUTH RENATA BAŁONIAK DROGI DO DECENTRALIZACJI POLITYKI TURYSTYCZNEJ W POLSCE..... 103 WAYS TO DECENTRALIZATION OF TOURIST POLICY IN POLAND JAN PAWEŁ PIOTROWSKI

4 SPIS TREŚCI ANALIZA DOSTĘPNOŚCI KOMUNIKACJĄ KOLEJOWĄ DO PARKÓW NARODOWYCH PÓŁNOCNEJ POLSKI............... 133 THE ANALYSIS OF RAILWAY ACCESSIBILITY OF NATIONAL PARKS IN NORTHERN POLAND MICHAŁ GRZEGOREK SPORT ZDROWIE ŻYWNOŚĆ SPORT HEALTH FOOD ZASADNOŚĆ STOSOWANIA WYBRANYCH SUPLEMENTÓW DIETY (ODŻYWKI BIAŁKOWE I KREATYNA) PRZEZ SPORTOWCÓW........... 147 SIGNIFICANCE FOR THE USE OF SELECTED DIETARY SUPPLEMENTS (PROTEIN NUTRIENTS AND CREATINE) BY ATHLETES EWA MICHOTA-KATULSKA, MAGDALENA ZEGAN, AGATA ZACHUTA AKTYWNOŚĆ RUCHOWA W CZASIE WOLNYM UCZNIÓW KLASY SPORTOWEJ GIMNAZJUM NR 92 W WARSZAWIE............... 173 LEISURE PHYSICAL ACTIVITY OF 92 JUNIOR HIGH SCHOOL PUPILS IN WARSAW BOŻENA OLSZEWSKA KINEZYTERAPIA INDYWIDUALNA PACJENTÓW Z ZESPOŁEM BÓLOWYM KOMPLEKSU LĘDŹWIOWO-MIEDNICZNEGO............ 185 INDIVIDUAL KINESITHERAPY OF PATIENTS SUFFERING FROM LUMBAR-PELVIC PAIN SYNDROME KINGA ŻEBROWSKA, MONIKA WÓJCICKA, IDA WISZOMIRSKA, ADRIAN BAJAN PROZDROWOTNE ASPEKTY ŻYWIENIA NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH KUCHNI EUROPEJSKICH...................... 201 HEALTH-PROMOTING NUTRITIOUS ASPECTS EXEMPLIFIED BY SELECTED EUROPEAN CUISINES PIOTR DOMINIK ZASTOSOWANIE ŻYWIENIA DIETETYCZNEGO W GASTRONOMII HOTELOWEJ. 229 APPLICATION OF DIETARY NUTRITION IN HOTEL CATERING ESTABLISHMENTS PIOTR DOMINIK ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM BUSINESS ADMINISTRATION SPRAWNE ZARZĄDZANIE JAKO FUNKCJA SYSTEMU ZDROWOTNEGO.... 241 EFFECTIVE MANAGEMENT AS A FUNCTION OF HEALTHCARE SYSTEM JOANNA JASIŃSKA EFEKTYWNOŚĆ W OPIECE ZDROWOTNEJ.............. 249 EFFECTIVENESS IN HEALTH CARE JOANNA JASIŃSKA

SPIS TREŚCI 5 ROLA KLASTRÓW W INNOWACYJNOŚCI UCZESTNICZĄCYCH W NICH PRZEDSIĘBIORSTW..................... 259 THE ROLE OF CLUSTERS IN THE INNOVATION OF PARTICIPATING COMPANIES MAŁGORZATA OZIĘBŁO PROBLEMATYKA EKONOMICZNA ECONOMIC PROBLEMS DYLEMATY KONWERGENCJI POLSKIEJ GOSPODARKI Z EUROSTREFĄ..... 279 DILEMMAS OF CONVERGENCE OF THE POLISH ECONOMY AND THE EUROZONE STANISŁAW ZIĘBA, FRANCISZEK KUBICZEK KRYZYS I REFORMY STREFY EURO................ 287 CRISIS AND REFORMS OF THE EURO ZONE ROMUALD POLIŃSKI

RODZINA EDUKACJA SPOŁECZEŃSTWO FAMILY EDUCATION SOCIETY

STRESZCZENIA + LITERATURA 7 RODZINA JAKO NATURALNE ŚRODOWISKO KSZTAŁTOWANIA OSOBOWOŚCI FAMILY AS A NATURAL PERSONALITY SHAPING ENVIRONMENT KINGA PODLEŚNA-DUDICZ ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE Streszczenie W literaturze spotyka się wiele prób definiowania środowiska wychowawczego. Różne definicje rodziny łączy jeden wspólny element: jest ona ważna zarówno dla rozwoju jednostki, jak i w życiu całego społeczeństwa. Rodzina jest określana najczęściej jako najbardziej wartościowe środowisko wychowawcze. Wszelkie badania i obserwacje jednoznacznie wskazują, że rodzina jest środowiskiem zapewniającym dziecku najkorzystniejsze z możliwych warunki rozwoju. W rodzinę rodzice wnoszą wszelkie dziedzictwo poprzednich pokoleń, kulturę, tradycję, obyczajowość i system wartości, wzorce wszelkich zachowań. Summary The literature encounters multiple attempts of defining childcare environment. Various definitions of family share one common component, namely, its importance both for individual development and for life of the whole society. Family is most commonly determined as the most precious educational environment. All research and observations unambiguously indicate that the family is an environment which provides a child with the most beneficial conditions for development. Parents bring into a family their own heritage from previous generations, culture, tradition, customs, the system of values and patterns of conduct. LITERATURA Adamski F., Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002. Czapów Cz., Rodzina a wychowanie, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia, Warszawa 1968. Jan Paweł II, Przyszłość idzie przez rodzinę: z nauczania Ojca Świętego o miłości, małżeństwie, rodzinie, Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań 1983. Kawula S., Brągiel J., Janke A.W., Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007. Łobocki M., Teoria wychowania w zarysie, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009. Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie ŻAK, Warszawa 2004. Podleśna-Dudicz K., Turystyka rodzinna a czas wolny kilka refleksji, [w:] B. Marecki (red.), Sport i turystyka we współczesnym stylu życia, Wydawnictwo

8 STRESZCZENIA + LITERATURA Akademii Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu, Poznań 2009. Rożnowska A., Wybrane aspekty wychowania w rodzinie, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku, Słupsk 1998. Szuman S., Psychologia wychowawcza wieku dziecięcego. Podręcznik dla matek i wychowawczyń w przedszkolach i domach dziecięcych oraz dla nauczycieli i studentów studiujących rozwój psychiczny dziecka, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia, Warszawa 1947. Tyszka Z., Rodzina we współczesnym świecie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2003. Tyszkowa M., Badania nad uspołecznieniem i osobowością dzieci jednych i mających rodzeństwo, [w:] tejże (red.), Rozwój dziecka w rodzinie i poza rodziną, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1985. Tyszkowa M., Rodzina a rozwój jednostki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1990. Winiarski M., Rodzina, szkoła, środowisko lokalne: problemy edukacji środowiskowej, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2000. Ziemska M. (red.), Rodzina współczesna, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.

STRESZCZENIA + LITERATURA 9 WYCHOWANIE JAKO PROCES KSZTAŁTOWANIA OSOBOWOŚCI PRZEGLĄD STANOWISK AKSJOLOGICZNYCH UPBRINGING AS A PERSONALITY SHAPING PROCESS OVERVIEW OF AXIOLOGICAL STANCES KINGA PODLEŚNA-DUDICZ ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE Streszczenie Wychowanie można rozpatrywać jako rezultat oddziaływań ludzkich, dzięki którym dochodzi do wszechstronnego kształtowania osobowości człowieka. Zmiany te dotyczą rozwoju fizycznego, umysłowego, moralnego i estetycznego. Wychowanie jest więc długotrwałym oraz trudnym procesem składającym się z dużej liczby czynników działających w różnorakich powiązaniach i zależnościach. Wychowanie zarówno dawniej, jak i dziś przystosowuje człowieka do istniejących warunków życia. Summary Upbringing may be analyzed as a result of human interactions, thanks to which comprehensive personality shaping of a young person is possible. Such changes concern physical, mental moral and aesthetic developments. Thus, upbringing is a long-lasting and complex process composed by numerous factors which operate in various combinations and interdependencies. Both in the past and nowadays the role of upbringing is to prepare a man for existing life conditions. LITERATURA Badura-Strzelczyk G., Pomóż mi zrobić to samemu. Jak wykorzystać idee Marii Montessori we współczesności, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1998. Bosko J., List z Rzymu, 10 maja 1884 r. Dostępny w Internecie: http://saruel.pl/formacja/list.pdf. Cichoń W., Aksjologiczne podstawy teorii wychowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1980. Denek K., Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1999. Freinet C., O szkołę ludową. Pisma wybrane, oprac. A. Lewin i H. Semenowicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk 1976. Gurycka A., Struktura i dynamika procesu wychowawczego. Analiza psychologiczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979. Hessen S., Podstawy pedagogiki, Wydawnictwo Akademickie ŻAK, Warszawa 1997.

10 STRESZCZENIA + LITERATURA Kierski F., Podręczna encyklopedia pedagogiczna, Książnica Polska, Lwów Warszawa 1923. Korczak J., Jak kochać dziecko: dziecko w rodzinie, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1958. Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Wydawnictwo Salezjańskie, Łódź 1981. Linde S.B., Słownik języka polskiego, t. VI, Wydawnictwo Drukarni Zakładu Ossolińskich, Lwów 1860. Lubomirski J.T. (red.), Encyklopedia wychowawcza, t. VIII, Gebethner i Wolff, Warszawa 1912. Łobocki M., ABC wychowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie, Lublin 1999. Mialaret G., Wprowadzenie do pedagogiki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968. Milerski B., Śliwerski B. (red.), Pedagogika. Leksykon PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000. Miller R., Socjalizacja, wychowanie, psychoterapia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981. Muszyński H., Zarys teorii wychowania, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981. Mysłakowski Z., Wychowanie człowieka w zmiennej społeczności, Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa Książka i Wiedza, Warszawa 1964. Neill A.S., Nowa Summerhill, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1994. Pestalozzi J.H., Pisma pedagogiczne, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1972. Pomykało W., Wychowanie (z punktu widzenia świeckiego), [w:] tegoż, Encyklopedia pedagogiczna, Fundacja INNOWACJA, Warszawa 1993. Rousseau J.J., Emil, czyli o wychowaniu, t. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1955. Schoenebeck H. von, Wolność od wychowywania, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008. Sośnicki K., Pedagogika ogólna, Księgarnia Naukowa T. Szczęsny i S-ka, Toruń 1949. Suchodolski B., Wychowanie dla przyszłości, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1959. Szołtysek A.E., Filozofia wychowania. Ontologia, metafizyka, antropologia, aksjologia, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1998. Tschöpe-Scheffler S., Dzieci potrzebują korzeni i skrzydeł. Wychowanie między przywiązaniem i autonomią, Wydawnictwo JEDNOŚĆ, Kielce 2001. Woroniecki J., Nawyk czy sprawność, [w:] tegoż, Wychowanie człowieka. Pisma wybrane, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1961.

STRESZCZENIA + LITERATURA 11 PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE I SPOŁECZNE NA PRZYKŁADZIE POLSKICH RODZIN W OSTATNIM DWUDZIESTOLECIU DEMOGRAPHIC AND SOCIAL CHANGES IN POLISH FAMILIES OVER THE LAST TWENTY YEARS KINGA PODLEŚNA-DUDICZ ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE Streszczenie Kierunki przemian w środowisku rodzinnym doprowadziły do ukształtowania się współczesnej rodziny małej, dwupokoleniowej, tworzącej własne gospodarstwo domowe. Zaczął przeważać model rodziny nieprodukcyjnej. Zjawisko aktywności zawodowej kobiet stało się zjawiskiem powszechnym, a relacje między małżonkami nabrały partnerskiego charakteru. Jednocześnie współczesne polskie rodziny są narażone na niekorzystne zjawiska o charakterze społeczno-demograficznym. Przejawia się to rosnącą liczbą rozwodów i malejącym odsetkiem zawieranych małżeństw. Zmiany te prowadzą do utrzymywania się coraz większej liczby gospodarstw jednoosobowych, zawierania związków partnerskich o charakterze nieformalnym, nieposiadających potomstwa. Słabnąca więź rodzinna i postępująca globalizacja życia społeczno-rodzinnego negatywnie wpływa na kształt polskiej rodziny, co w konsekwencji prowadzi do niżu demograficznego. Niestety prognozy takie wskazują na malejący odsetek dzieci i młodzieży, który stanowi o młodości i przyszłej kondycji polskiego społeczeństwa. Summary Directions of changes in family environment have caused the appearance of a small, contemporary, two-generation family making a household on its own. A model of non-productive family has started to dominate. A phenomenon of professional activity of women has become common, and relations between spouses have grown the character of partnership. Simultaneously, contemporary Polish families are exposed to unfavourable phenomena bearing social demographic character. They take the form of growing number of divorce and declining number of entering into marriage. Such changes lead to maintaining bigger and bigger number of single households, establishing partnership ties bearing informal character without any offspring. Weakening family ties and growing globalization of social and family life will impact negatively on the shape of Polish family, which finally would lead to a population decline. Unfortunately, such forecasts indicate a declining rate of children and adolescents, which accounts for the youth and future state of Polish society. LITERATURA Czym jest Karta Dużej Rodziny? Dostępny w Internecie: https://rodzina.gov.pl/ duza-rodzina/karta-duzej-rodziny. Giza-Poleszczuk A., Rodzina w erze Web 2.0, TNS Pentor, Warszawa 2007.

12 STRESZCZENIA + LITERATURA Jabłoński D., Ostasz L., Zarys wiedzy o rodzinie, małżeństwie, kohabitacji i konkubinacie. Perspektywa antropologii kulturowej i ogólnej, Wydawnictwo Adiaphora, Olsztyn 2001. Nie ma jak rodzina. Komunikat z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa, marzec 2008. Piotrowski J.P., Wpływ badań naukowych i publikacji na treść Karty Dużej Rodziny, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2015, nr 1 (74). Podleśna-Dudicz K., Wychowanie do turystyki w warszawskich rodzinach zrzeszonych w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym [praca doktorska], Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Warszawa 2012. Polacy o modelu rodziny. Raport z badań, TNS Pentor, Warszawa, październik 2005. Prognoza gospodarstw domowych według województw na lata 2008 2035, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2010. Rodzina polska AD 2006 Między tradycją a nowoczesnością, TNS Pentor, Warszawa, październik 2006. Starzenie się społeczeństwa. Dostępny w Internecie: http://www.inp.uni.opole.pl/ geronto/starzenie.html. Stasiak A., Turystyka rodzinna w świecie ponowoczesnym, [w:] J. Śledzińska, B. Włodarczyk (red.), Turystyka rodzinna a zachowania prospołeczne, Wydawnictwo PTTK Kraj, Warszawa 2011. Tyszka Z., Rodzina we współczesnym świecie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2003. Tyszkowa M., Badania nad uspołecznieniem i osobowością dzieci jednych i mających rodzeństwo, [w:] tejże (red.), Rozwój dziecka w rodzinie i poza rodziną, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1985. Tyszkowa M., Rodzina a rozwój jednostki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1990. Wądołowska K. (opr.), Polacy wobec ludzi starszych i własnej starości. Komunikat z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa, listopad 2009. Wierzchosławski S., Rodzina w okresie transformacji demograficznej i społecznoekonomicznej, [w:] P. Kryczka (red.), Rodzina w zmieniającym się społeczeństwie, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1997. Strony internetowe Gerontopedagogika http://www.inp.uni.opole.pl/geronto/. Główny Urząd Statystyczny http://stat.gov.pl/. Rodzina.gov.pl https://rodzina.gov.pl/. Senior.pl http://www.senior.pl/.

PROBLEMATYKA TURYSTYCZNA I KRAJOZNAWCZA TOURIST AND COUNTRY-LOVERS ISSUES

14 STRESZCZENIA + LITERATURA POLSKA IZBA TURYSTYKI MŁODZIEŻOWEJ 15 LAT. WPŁYW INTEGRACJI BRANŻOWEJ NA ROZWÓJ TURYSTYKI MŁODZIEŻOWEJ POLISH CHAMBER OF YOUTH TOURISM 15 YEARS. IMPACT OF TRADE INTEGRATION ON YOUTH TOURISM DEVELOPMENT JANUSZ MERSKI, JAN PAWEŁ PIOTROWSKI ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE Streszczenie W porównaniu z dość znaczącym piśmiennictwem dotyczącym dziejów polskich organizacji skupiających entuzjastów turystyki dorobek i przemiany krajowych organizacji samorządu gospodarczego w tej dziedzinie są stosunkowo słabo przebadane i spopularyzowane. Wśród polskich organizacji samorządu gospodarczego turystyki wyróżnia się Polska Izba Turystyki Młodzieżowej (PITM), skupiająca w 2015 r. ponad 130 podmiotów branży turystycznej i hotelarskiej zainteresowanych organizacją szeroko rozumianej turystyki rodzinnej, w tym także młodzieżowej. Przypadająca w 2015 r. piętnasta rocznica powstania PITM skłania do dokonania podsumowań, w tym upowszechnienia inicjatyw Izby. Porozumienie o współpracy podpisane w roku 2015 między ALMAMER Szkołą Wyższą w Warszawie i PITM przyczyni się z pewnością do uściślenia trwających od wielu lat pożytecznych relacji nauki i praktyki. Summary Achievements and changes within Polish organisations of economic self-government are rather barely researched and popularised when compared with a considerable number of studies devoted to history of Polish organisations of tourist enthusiasts. Among Polish organisations of economic selfgovernment in this field the Polish Chamber of Youth Tourism (PITM) may be singled out. In 2015 it included over 130 units of tourist and hotel industries which were interested in organising broadly understood family tourism with teenage tourism being a part of it. The 15 th anniversary of establishing PITM which takes place in 2015 makes us summarise its activities and popularising initiatives of the Chamber. The agreement of cooperation signed in 2015 between ALMAMER University in Warsaw and PITM will surely contribute to fine-tune useful long-term relations of science and practice. LITERATURA Bałkowski Z., Organizacja zarządzania sprawami turystyki, Hotelarz 1999, nr 7 8. Chmiel A., Turystyka w Polsce w latach 1945 1989, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2007. Filipowicz Z., Zarys historii turystyki, Zakład Zagospodarowania Turystycznego GKKFiT, Wrocław 1963. Gaj J., Dzieje turystyki w Polsce, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2008.

STRESZCZENIA + LITERATURA 15 Izydorczyk A., Organizacja turystyki w Polsce, Instytut Turystyki, Warszawa 1975. Jemioło T. (red.), Homo Viator. Rozprawy o turystyce. Księga jubileuszowa dedykowana Januszowi Merskiemu, ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2011. Jopkiewicz A., Kościelnik J., Aktywność fizyczna i zajęcia sedenteryjne w czasie wolnym młodzieży gimnazjalnej, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2012, nr 1 (65). Karwat M., Zwoliński B., Wiktorko P. (oprac.), Sprawozdanie z działania Zespołu ds. Wypoczynku i Turystyki Szkolnej od 17 maja 2012 r. do 20 marca 2013, Polska Izba Turystyki Młodzieżowej, Warszawa 2013. Kodeks dobrych praktyk przy organizacji turystyki szkolnej. Poradnik dla dyrektorów placówek oświatowych, biur podróży oraz rodziców. Dostępny w Internecie: http:// www.rpo.lodzkie.pl/wps/wcm/connect/6b90e0804278e47ea84beaef3a755e93/ KODEKS+DOBRYCH+RAD.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=6b90e0804 278e47ea84beaef3a755e93. Kostrzewa E. (oprac.), Poradnik bezpiecznego wypoczynku. Poradnik dla organizatorów wypoczynku, dla dzieci i młodzieży oraz dla rodziców wysyłających dziecko na wypoczynek. Dostępny w Internecie: http://wypoczynek.men.gov. pl/images/stories/poradnik_bezpiecznego_wypoczynku.pdf. Kościelnik J., Formy aktywności ruchowej spotykane w programach zielonych szkół, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2014, nr 1 (70). Kościelnik J., Miejsce zielonych szkół w procesie edukacji dzieci i młodzieży, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2014, nr 1 (70). Kościelnik J., Podstawy turystyki, [w:] Materiały dydaktyczne do samodzielnego studiowania Wydziału Turystyki i Rekreacji. Dostępny w Internecie: http://www.almamer.pl/wyd_tir_materialy_do_studiowania.php. Kościelnik J., Turystyka aktywna w programach zielonych szkół, Zeszyty Naukowe ALMAMER Wyższej Szkoły Ekonomicznej 2006, nr 3 (43). Kościelnik J., Turystyka kwalifikowana geneza, definicje, funkcje, [w:] Materiały dydaktyczne do samodzielnego studiowania Wydziału Turystyki i Rekreacji. Dostępny w Internecie: http://www.almamer.pl/wyd_tir_materialy_do_studiowania.php. Kościelnik J., Zielone szkoły miejscem aktywności fizycznej dzieci i młodzieży, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2008. Kościelnik J., Piotrowski J.P., Turystyka rodzinna w Unii Europejskiej z doświadczeń Polski, Hiszpanii i Włoch, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2015, nr 1 (74). Kościelnik J., Piotrowski J.P., Udział organizacji społecznych w propagowaniu turystyki dzieci i młodzieży na przykładzie Polskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2015, nr 1 (74).

16 STRESZCZENIA + LITERATURA Kościelnik J., Piotrowski J.P., Wpływ kolonii letnich na rozwój zainteresowań turystycznych dzieci, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2015, nr 1 (74). Kulczycki Z., Zarys historii turystyki w Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1977. Łobożewicz T., Krajoznawstwo i turystyka w szkole, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990. Łobożewicz T., Turystyka dzieci i młodzieży szkolnej. Przewodnik do ćwiczeń, Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Warszawa 1996. Łobożewicz T., Wolańska T., Rekreacja i turystyka w rodzinie, Polskie Towarzystwo Naukowe Kultury Fizycznej, Warszawa 1994. Merski J., Kościelnik J., Bariery utrudniające aktywny udział w turystyce, [w:] Z. Krawczyk, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz (red.), Bariery kulturowe w turystyce, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2007. Merski J., Kościelnik J., Miejsce i znaczenie szlaków turystycznych w infrastrukturze turystycznej ze szczególnym uwzględnieniem pałaców i zamków, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Stalowej Woli 2004, nr 1 (10). Merski J., Kościelnik J., Międzyzdroje nadmorskie centrum turystyki rodzinnej, [w:] J.P. Piotrowski (red.) Turystyczne odkrywanie Międzyzdrojów, Oddział PTTK w Międzyzdrojach, Wydawnictwo PTTK Kraj, Międzyzdroje Warszawa 2013. Merski J., Kościelnik J., Podróże sposobem poznawania świata, [w:] Z. Krawczyk, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz (red.), Człowiek w podróży, ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2009. Merski J., Kościelnik J., Szlaki turystyczne i ich rola w upowszechnianiu kultury, [w:] Z. Krawczyk, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz (red.), Turystyka jako dialog kultur, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2005. Merski J., Kościelnik J., Turystyka rodzinna jej wartości i wzory, [w:] Z. Krawczyk, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz (red.), Aksjologia podróży, ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2012. Merski J., Mrówczyńska-Kozerska A., Organizacja turystyki, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Warszawie, Warszawa 1995. Merski J., Piotrowski J.P., Drogi ewolucji drukowanych przewodników turystycznych po Polsce, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2010. Merski J., Piotrowski J.P. (red.), Złota Księga Polskiej Informacji Turystycznej, ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2015. Merski J., Piotrowski J.P., System informacji a ruch turystyczny, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2008.

STRESZCZENIA + LITERATURA 17 Merski J., Turystyka kwalifikowana, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Warszawie, Warszawa 2002. Merski J., Warecka J., Turystyka kwalifikowana. Turystyka aktywna, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2009. Pięta J., Pedagogika czasu wolnego, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2004. Piotrowski J.P., Dylematy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w latach 1950 1989, [w:] A. Kowalczyk, L. Nowak, R. Urban (red.), Z dziejów turystyki w Polsce i polonijnej kultury fizycznej, Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej poznańskiej AWF, Polskie Towarzystwo Naukowe Kultury Fizycznej, Gorzów Wielkopolski 2012. Piotrowski J.P., Dzieje samorządu turystyki, [w:] Gazeta Jubileuszowa Polskiej Izby Turystyki, Polska Izba Turystyki, Warszawa 2009. Piotrowski J.P., Historia magistra vitae. Praktyczny wymiar historii turystyki, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2014, nr 1 (70). Piotrowski J.P., Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze w latach 1950 1989, Wydawnictwo PTTK Kraj, Warszawa 2012. Piotrowski J.P., POT-ROT-LOT-it wartość więzi, TTG Polska 2009, nr 5. Piotrowski J.P., Wpływ badań naukowych i publikacji na treść Karty Dużej Rodziny, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2015, nr 1 (74). Polska Izba Turystyki Młodzieży. Informator, Polska Izba Turystyki Młodzieży, Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych, Warszawa 2015. Program podnoszenia jakości bazy dla młodzieżowej turystyki krajowej i zagranicznej. Materiał instruktażowy dla gestorów bazy, Polska Izba Turystyki Młodzieżowej, Warszawa 2010. Przewodnik po Jasnej Górze, Częstochowie i okolicy, Komisja Turystyki i Ruchu Pątniczego przy Izbie Przemysłowo-Handlowej w Częstochowie, Wydawnictwo W. Nagłowski i S-ka, Częstochowa 1946. Reczek W., Model organizacyjny turystyki w Polsce, Instytut Turystyki, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1977. Skowron W., Koła krajoznawcze młodzieży szkolnej, [w:] tejże, Czy można było dokonać więcej? Ostatnie powojenne lata działalności PTK 1945 1950. Dostępny w Internecie: http://khit.pttk.pl/index.php?co=tx_powojnie_05. Stanisław Leszczycki. Dostępny w Internecie: http://pl.wikipedia.org/wiki/ Stanis%C5%82aw_Leszczycki. Statut Polskiej Izby Turystyki Młodzieżowej. Dostępny w Internecie: http://www. pitm.pl/pitm-organizacja/statut. Studia i materiały z dziejów krajoznawstwa polskiego, Komisja Historii i Tradycji Zarządu Głównego PTTK, wydawnictwo ciągłe.

18 STRESZCZENIA + LITERATURA Z wypowiedzi młodych turystów zagranicznych. Dlaczego coś jest in albo out, Aktualności Turystyczne 2004, nr 6. Strony internetowe Izba Turystyki Rzeczypospolitej Polskiej http://itrp.pl/. Polska Izba Turystyki http://www.pit.org.pl/. Polska Izba Turystyki Młodzieżowej http://www.pitm.pl/. Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych http://www.ptsm.org.pl/. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze https://www.pttk.pl/.

STRESZCZENIA + LITERATURA 19 UDZIAŁ ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH W PROPAGOWANIU TURYSTYKI DZIECI I MŁODZIEŻY NA PRZYKŁADZIE PTTK. NIEPRZEMIJAJĄCA WARTOŚĆ NIEKTÓRYCH DAWNIEJSZYCH DOŚWIADCZEŃ PARTICIPATION OF SOCIAL ORGANISATIONS IN POPULARISING CHILDREN S AND TEENAGE TOURISM AS EXEMPLIFIED BY PTTK. UNIVERSAL VALUE OF CERTAIN PREVIOUS EXPERIENCES JUSTYNA KOŚCIELNIK, JAN PAWEŁ PIOTROWSKI ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE Streszczenie Polskie organizacje społeczne działające w sferze turystyki miały zawsze istotny wpływ nie tylko na kształtowanie, lecz także na bezinteresowną realizację ambitnych przedsięwzięć upowszechniających turystyczny model wypełniania czasu wolnego od pracy, nauki i domowych obowiązków. Na szczególną uwagę zasługuje rola Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, którego bogaty zakres działań obejmował m.in. turystykę dzieci i młodzieży oraz turystykę rodzinną. Dzieje współpracy Towarzystwa z władzami oświatowymi owocowały cennymi inicjatywami (do których z pewnością warto powracać i dziś), ale też napotykały trudności. Artykuł potwierdza wartość oczekiwanych więzi dom szkoła organizacja społeczna, które zawsze rokują uzyskiwanie pozytywnych efektów, w tym tak ważnego kształtowania osobowości młodego człowieka dzięki turystyce i inwestowaniu w kapitał ludzki. Summary Polish social organisations operating in the field of tourism have always strongly influenced on shaping and voluntary realization of ambitious enterprises aimed at popularizing tourist model of fulfilling leisure from work, schooling and household duties. A particular attention should be drawn to the role of the Polish Tourist and Sightseeing Society whose rich spectrum of activities has covered, among others, children s and teenage tourism, and family tourism as well. The history of cooperation between the Society and educational authorities used to be fruitful with valuable initiatives (which should also be pursued today) but they also encountered difficulties. The present article confirms the value of expected bonds: home school social organization, which have always held promise to obtain positive results such as shaping young personality by means of tourism and investment in human capital. LITERATURA Akcja szlaki, Poznaj Swój Kraj 1967, nr 5. Aktualne problemy turystyki szkolnej (1983), AAN Zespół GKT 13/26. Alarmująca sytuacja w turystyce młodzieżowej, Życie Warszawy 1983, nr 234. Arczyński M., Idzie o ważne sprawy, Turysta 1954, nr 8.

20 STRESZCZENIA + LITERATURA Berłowski P., Nowy etap dla PTTK w szkole, Gościniec 1977, nr 8. Bieńczyk G., Turystyka kwalifikowana w działalności Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w latach 1950 1990, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2007. Biuletyn Organizacyjny ZG PTTK 1951, nr I. Bochoniewicz W., Analiza zawartości czasopisma Poznaj Swój Kraj (1958 1967) [maszynopis], praca magisterska pod kierunkiem dr. Tadeusza Jakubowskiego, Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie, Warszawa 1970, Biblioteka ZG PTTK, R/M-80. Boczukowa B., Leopold Węgrzynowicz człowiek i jego dzieło [maszynopis], praca doktorska pod kierunkiem prof. dr. hab. Lucjana Turosa, Akademia Podlaska, Siedlce 1996, Centralna Biblioteka PTTK im. Kazimierza Kulwiecia, Warszawa, R-169. Boczukowa B., Z dziejów turystyki harcerskiej w Poznaniu w latach 1912 1956, Rocznik Naukowy AWF Poznań 2004. Cabała B., Turystyka harcerska, Biuletyn Informacyjny Instytutu Turystyki 1985, nr 2. Cepulis W., Jak najmocniej powiążmy się z młodzieżą, Turystyka 1951, nr 1. Cetnarski R., Wykonujemy opis własnej miejscowości, Poznaj Swój Kraj 1967, nr 2. Czterdziestolecie Młodzieżowego Klubu Turystycznego Watra, Poznaj Swój Kraj 1988, nr 7. Decyzja ministra oświaty i wychowania o powołaniu Centralnego Zespołu Turystyki Szkolnej, 1976, AAN Zespół GKKFiT, 11/12. Denek K., SKKT podstawowe ogniwo pracy krajoznawczej w szkole, Biuletyn Informacyjny GKKFiT 1970, nr 5 6. Denek K., Stan krajoznawstwa i turystyki szkolnej, Biuletyn Informacyjny GKKFiT 1970, nr 8 9. Działalność Głównego Komitetu Turystyki w latach 1980 1982, AAN Zespół GKT, 1/108. Gaj J., Dzieje turystyki w Polsce, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2008. Grabowiecka K., Turystyka i krajoznawstwo w szkole, Wychowanie Fizyczne i Higiena Szkolna 1985, nr 10. Harajda R., Działalność turystyczno-krajoznawcza w szkole, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Zielona Góra 1984. Informacja z narady poświęconej powiązaniom działalności PTSM i PTTK, 8 kwietnia 1970 r., AAN Zespół KC PZPR Wydział Propagandy i Agitacji, 237/VIII/1124. Instrukcja dotycząca Komisji Okręgowych dla Spraw Krajoznawstwa i Turystyki Młodzieżowej, Biuletyn Organizacyjny PTTK 1951, nr 2.

STRESZCZENIA + LITERATURA 21 Instrukcja w sprawie obozów letnich młodzieży (1950), Biuro Ewidencji i Archiwum Urzędu Ochrony Państwa 22/3, nr 9. Instrukcja w sprawie ochrony młodzieżowych obozów przed wrogą działalnością (1950), Biuro Ewidencji i Archiwum Urzędu Ochrony Państwa 22/3, nr 22. Jagiełło K., Organizacja i niektóre kierunki pracy szkolnych wojewódzkich ośrodków krajoznawczo-turystycznych, Biuletyn Informacyjny GKKiT 1970, nr 4 5. Janowski J., Krajoznawstwo i turystyka szkolna, Akademia Świętokrzyska, Kielce 2003. Jarosz D., Kolonie letnie. Ideologizacja dzieci i młodzieży w latach 1948 1955, Wiadomości Historyczne 1999, nr 2. Jemioło T. (red.), Homo Viator. Rozprawy o turystyce. Księga jubileuszowa dedykowana Januszowi Merskiemu, ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2011. Jopkiewicz A., Kościelnik J., Aktywność fizyczna i sposoby spędzania czasu wolnego młodzieży w wieku 11 16 lat, [w:] R. Asienkiewicz, J. Tatarczuk, E. Skorupka (red.), Ontogeneza i promocja zdrowia w aspekcie medycyny, antropologii i wychowania fizycznego, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2011. Kalendarz Warszawski 1948, Wydawnictwo Towarzystwa Gniazd Sierocych, Warszawa Kraków 1948. Kaczmarek J., Kiedy umrze krajoznawstwo, Biuletyn Informacyjny GKKFiT 1973, nr 1. Kierunki rozwoju turystyki młodzieżowej, 1983, AAN Zespół GKT, 13/26. Kościelnik J., Formy aktywności ruchowej spotykane w programach zielonych szkół, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2014, nr 1 (70). Kościelnik J., Podstawy turystyki, [w:] Materiały dydaktyczne do samodzielnego studiowania Wydziału Turystyki i Rekreacji. Dostępny w Internecie: http://www.almamer.pl/wyd_tir_materialy_do_studiowania.php. Kościelnik J., Zielone szkoły miejscem aktywności fizycznej dzieci i młodzieży, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2008. Kościelnik J., Piotrowski J.P., Wpływ kolonii letnich na rozwój zainteresowań turystycznych dzieci, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2015, nr 1 (74). Krajowa Narada Aktywu Młodzieżowego, Biuletyn Informacyjny ZG PTTK 1965, nr 79. Lubański K., Niespełnione oczekiwania, Poznaj Swój Kraj 1982, nr 252. Łobożewicz T. (red.), Krajoznawstwo i turystyka w szkole, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990. Merska M., Kościelnik J., Merski J., Edukacja ekologiczna a turystyka, materiały konferencyjne, [w:] V Konferencja Naukowo-Techniczna Błękitny San, Jabłonka 2008, Związek Gmin Pogórza Dynowskiego, Dynów 2008.

22 STRESZCZENIA + LITERATURA Merski J., Kościelnik J., Bariery utrudniające aktywny udział w turystyce, [w:] Z. Krawczyk, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz (red.), Bariery kulturowe w turystyce, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2007. Merski J., Kościelnik J., Międzyzdroje nadmorskie centrum turystyki rodzinnej, [w:] J.P. Piotrowski (red.) Turystyczne odkrywanie Międzyzdrojów, Oddział PTTK w Międzyzdrojach, Wydawnictwo PTTK Kraj, Międzyzdroje Warszawa 2013. Merski J., Kościelnik J., Podróże sposobem poznawania świata, [w:] Z. Krawczyk, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz (red.), Człowiek w podróży, ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2009. Merski J., Kościelnik J., Szlaki turystyczne i ich rola w upowszechnianiu kultury, [w:] Z. Krawczyk, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz (red.), Turystyka jako dialog kultur, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2005. Merski J., Kościelnik J., Turystyka aktywna dzieci i młodzieży w programach zielonych szkół. Propozycje dla Roztocza, Wydawnictwo Kartograficzne KARTPOL, Lublin 2006. Merski J., Kościelnik J., Turystyka wiejska formą turystyki alternatywnej, [w:] D. Dudkiewicz, F. Midura, E. Wysocka (red.), Turystyka i rekreacja jako czynnik podnoszenia atrakcyjności i konkurencyjności regionu, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2006. Młodzież na pierwszym planie. XI Zjazd PTTK, Gościniec 1985, nr 8. Młodzież szkolna w PTTK. Plenarne posiedzenie ZG PTTK, Wrocław 12 13 grudnia 1987 r., Informacje ZG PTTK 1987, nr 10. Młodzieżowa Szkoła Turystyki, Archiwum ZG PTTK Dział Pracy Środowiskowej, 43/107. Młodzieżowa Szkoła Turystyki, Informacje ZG PTTK 1988, nr 8. Młodzieżowe szkoły turystyki, Poznaj Swój Kraj 1983, nr 6. Nauczyciel krajoznawca na Mazowszu, t. I i II, Szkolny Wojewódzki Ośrodek Krajoznawczo-Turystyczny, Warszawa 1960. O dalszy rozwój programowo-organizacyjny PTTK wśród młodzieży szkolnej. Uchwała ZG PTTK, 1 lipca 1972 r., Biuletyn Informacyjny ZG PTTK 1972, nr 161 162. O turystyce młodzieżowej i harcerskiej. Rozmowa ze Stefanem Sosnowskim, założycielem Harcerskiego Klubu Turystycznego Wyga, Poznaj Swój Kraj 1980, nr 9. Piotrowski J.P., Cudze chwalicie swoje ganicie. Dostępny w Internecie: http://turystyka.wp.pl/kat,1036541,title,cudze-chwalicie-swoje-ganicie,wid, 15578476,wiadomosc.html?ticaid=114aee&_ticrsn=3. Piotrowski J.P., Dylematy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w latach 1950 1989, [w:] A. Kowalczyk, L. Nowak, R. Urban (red.), Z dziejów turystyki w Polsce i polonijnej kultury fizycznej, Zamiejscowy Wydział

STRESZCZENIA + LITERATURA 23 Kultury Fizycznej poznańskiej AWF, Polskie Towarzystwo Naukowe Kultury Fizycznej, Gorzów Wielkopolski 2012. Piotrowski J.P., Historia magistra vitae. Praktyczny wymiar historii turystyki, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2014, nr 1 (70). Piotrowski J.P., Niektóre rady i przestrogi dla podróżnych, [w:] Z. Krawczyk, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz (red.), Człowiek w podróży, ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2009. Piotrowski J.P., Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze w latach 1950 1989, Wydawnictwo PTTK Kraj, Warszawa 2012. Piotrowski J.P., POT-ROT-LOT-it wartość więzi, TTG Polska 2007, nr 5. Pismo Ministerstwa Edukacji Narodowej, DW-KF-3-073-38-I/82 z 2 lutego 1982 r. Współpraca z partią, organizacjami społecznymi, Archiwum ZG PTTK Dział Organizacyjny, 2/358. Pismo ZG PTTK do Ministerstwa Oświaty z dnia 24 października 1975 r. w sprawie ustaleń programowo-organizacyjnych działalności szkolnego ruchu krajoznawczo-turystycznego, Archiwum ZG PTTK Dział Pracy Środowiskowej, 43/107. Poseł Lechistanu jeszcze nie przybył Po ukraińskiej lekcji Polska powinna zawrzeć strategiczne partnerstwo z Turcją. Dostępny w Internecie: http://wpolityce.pl/polityka/186916-posel-lechistanu-jeszcze-nie-przybyl-po-ukrainskiej-lekcji-polska-powinna-zawrzec-strategiczne-partnerstwo-z-turcja. Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Dostępny w Internecie: http://www.kapitalludzki.gov.pl/o-programie/. Pyd A., Z doświadczeń opiekuna SKKT, Poznaj Swój Kraj 1967, nr 4. Raczek J., PTTK a młodzież szkolna. Materiały z posiedzenia Zarządu Głównego PTTK, 25 26 września 1983 r., ZG PTTK, Warszawa 1983. Rozmowa z Jerzym Raczkiem, przewodniczącym Rady Programowej ds. Młodzieży Szkolnej ZG PTTK, Gościniec 1988, nr 3. Sepioł J., Wykorzystywanie metod krajoznawczych w kształceniu i wychowaniu młodzieży, [w:] Metody krajoznawcze w wychowaniu młodzieży, Komisja Krajoznawcza ZG PTTK, Zarząd Wojewódzki PTTK Olsztyn, Warszawa Olsztyn 1979. Sobański M., Co najważniejsze w szkolnym ruchu krajoznawczo-turystycznym, Poznaj Swój Kraj 1971, nr 10. Spotkanie kierownictw ZG PTTK i GK ZHP, 7 marca 1983 r., Archiwum ZG PTTK Zespół Organizacyjny, 2/358. Sprawozdania z prac Komisji Młodzieżowej ZG PTTK (1971 1974), Archiwum ZG PTTK, 43/14. Sprawozdanie Resortowej Komisji Turystyki Młodzieżowej, 1981, AAN Zespół GKT, 6/2.

24 STRESZCZENIA + LITERATURA Sprawozdanie Zarządu Głównego PTTK za lata 1955 1957, Komisja Wydawniczo- Propagandowa ZG PTTK, Warszawa 1958. Sprawozdanie z działalności PTTK w roku 1971, Centralna Biblioteka PTTK im. Kazimierza Kulwiecia, Warszawa 1972. Sprawozdanie z działalności PTTK w 1985 r., Centralna Biblioteka PTTK, Warszawa 1986. Studia i materiały z dziejów krajoznawstwa polskiego, Komisja Historii i Tradycji Zarządu Głównego PTTK, wydawnictwo ciągłe. Szymański L., Sejm lat osiemdziesiątych wobec problemów kultury fizycznej, [w:] B. Woltmann (red.), Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Wrocław 1982. Turystyka szkołą życia, Gościniec 1977, nr 11 12 Uchwała ZG PTTK z dnia 26 września 1982 r. w sprawie młodzieży, Sprawozdanie z działalności ZG PTTK 1982. Węgrzynowicz L., Poznaj swój kraj, ojczyźnie służ. XXX-lecie kół krajoznawczych młodzieży szkolnej, Turysta 1957, nr 7. Wspomnienie Bronisław Szwalm, [w:] Ankiety, życiorysy, wspomnienia działaczy PTTK, Archiwum ZG PTTK Zespół Krajoznawstwa, Krajoznawca nr 77/1. Wuttke G., O krajoznawstwie, [w:] Nauczyciel krajoznawca na Mazowszu, t. I, Szkolny Wojewódzki Ośrodek Krajoznawczo-Turystyczny, Warszawa 1960. Wytyczne programowo-organizacyjne szkolnego ruchu krajoznawczo-turystycznego. Załącznik do zarządzenia ministra oświaty i wychowania z dnia 4 sierpnia 1977 r., KOZ 400-177, Poznaj Swój Kraj 1977, nr 8. Zarządzenie ministra oświaty w sprawie ustanowienia pełnomocnika ds. wczasów dzieci i młodzieży z dnia 24 kwietnia 1951 r., nr OP-3-1712/51 (Dz. Urz. MO 1951 nr 9, poz. 105). Zasady programowe i organizacyjne działalności krajoznawczo-turystycznej w środowisku młodzieży szkolnej, Biuletyn Informacyjny ZG PTTK 1969, nr 123. Zarządzenie nr 5 ministra oświaty i wychowania z dnia 12 maja 1983 r. w sprawie turystyki szkolnej (Dz. Urz. MOiW 1983 nr 5, poz. 5). Zarządzenie nr 5 ministra oświaty i wychowania z dnia 12 maja 1983 r. w sprawie szkolnego ruchu krajoznawczo-turystycznego (Dz. Urz. MOiW 1983 nr 5, poz. 1) Strony internetowe Biblioteka Literatury Polskiej w Internecie http://literat.ug.edu.pl/. Centralna Biblioteka PTTK im. Kazimierza Kulwiecia http://www.centralnabibliotekapttk.pl/. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze https://www.pttk.pl/. Turystyka Kulturowa http://turystykakulturowa.org/.

STRESZCZENIA + LITERATURA 25 POLITYKA TURYSTYCZNA NA RZECZ KULTYWOWANIA WARTOŚCI INTEGRACJI SPOŁECZNEJ MŁODZIEŻY TOURISM POLICY FOR PROMOTING VALUES AND SOCIAL INTEGRATION OF THE YOUTH RENATA BAŁONIAK ALMAMER SZKOŁA WYŻSZA W WARSZAWIE Streszczenie Polityka turystyczna oddziałuje, bezpośrednio lub pośrednio, na wszystkie niemal sfery życia społeczno-gospodarczego. Za pomocą turystyki następuje kultywowanie wartości rodzinnych i społecznych, tożsamości państwa, kreowanie wizerunku kraju, regionów i miejsc, tworzenie warunków do rozwoju lokalnej przedsiębiorczości to dobra, które stanowią o konkurencyjności Polski na rynkach europejskich, a także światowych. Turystyka, sport i rekreacja pełnią ważną funkcję w podnoszeniu kondycji psychofizycznej naszego społeczeństwa, a tym samym w rozwijaniu potencjału kulturowego i społecznego narodu, a zwłaszcza podkreślmy młodego pokolenia, które stanowić będzie o przyszłości państwa. Społeczna funkcja turystyki, przejawiająca się w integracji i rozwoju życia rodzinnego, jawi się jako skuteczna forma oddziaływania na młodzież i na otwarty z nią dialog. A zatem potrzeba skutecznej polityki turystycznej kształtującej to wielkie dobro narodowe, jakim jest turystyka ważny sektor gospodarczy i społeczny. Summary Tourist policy directly or indirectly impacts on almost every aspect of social economic life. Promoting family and social values, national identity, creating the image of state, regions and places as well as creating opportunities for development of local enterprise these are various aspects of influence of tourism. These benefits determine the attractiveness of Poland in European and world markets. Tourism, sport and recreation fulfil a very significant role in improving the psycho-physical condition of our society. At the same time they contribute to development of cultural and social potential of the nation. It should be highlighted the potential of the young generation which later on will take a decision as for the future of the state. Social function of tourism taking forms in integration and development of family life, appears to be an effective form of influencing the youth and an open dialogue with them. Therefore, an efficient tourist policy is postulated to give shape to our great national wealth which is tourism an important economic and social sector. LITERATURA Alejziak W., Współczesne koncepcje i wybrane modele polityki turystycznej, [w:] Gospodarka turystyczna w regionie. Przedsiębiorstwo. Samorząd. Współpraca, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2009, nr 50.

26 STRESZCZENIA + LITERATURA ATOMY w sieci. Kierunki polityki młodzieżowej Warmia i Mazury na lata 2013 2017, Sieć Organizacji Młodzieżowych Warmii i Mazur, Elbląg, grudzień 2012. ATOMY w sieci. Wytyczanie kierunków polityki młodzieżowej. Raport po I spotkaniu: Region okiem ATOMów 2012, Sieć Organizacji Młodzieżowych Warmii i Mazur, Olsztyn 2012. Bieńczyk G., Turystyka kwalifikowana w działalności Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w latach 1950 1990, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2007. Borzyszkowski J., Polityka turystyczna państwa, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2005. Frieske K.W. (red.), Utopie inkluzji. Sukcesy i porażki programów reintegracji społecznej, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2004. Gaworecki W.W., Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997. Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku, Ministerstwo Sportu i Turystyki, Warszawa, wrzesień 2008. Kościelnik J., Piotrowski J.P., Turystyka rodzinna w Unii Europejskiej z doświadczeń Polski, Hiszpanii i Włoch, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2015, nr 1 (74). Kurek W. (red.), Turystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007. Łobożewicz T., Bieńczyk G., Podstawy turystyki, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Warszawie, Warszawa 2001. Merski J., Warecka J., Turystyka kwalifikowana, turystyka aktywna, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2009. Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa 2011. Panasiuk A., Instrumenty polityki turystycznej w regionie, [w:] Gospodarka turystyczna w regionie. Przedsiębiorstwo. Samorząd. Współpraca, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2009, nr 50. Partnerstwo publiczno-prywatne. Dostępny w Internecie: http://pl.wikipedia.org/ wiki/partnerstwo_publiczno-prywatne. Polityka turystyczna. Dostępny w Internecie: http://pl.wikipedia.org/wiki/polityka_ turystyczna. Sierosławski J. (oprac.), Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2011 r. Europejski Program Badań Ankietowych w Szkołach ESPAD, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2011. Winiarski B. (red), Polityka gospodarcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000. Strony internetowe ATOMY Sieć Organizacji młodzieżowych Warmii i Mazur http://atomywsieci.pl/. Eurodesk Polska http://www.eurodesk.pl/.

STRESZCZENIA + LITERATURA 27 DROGI DO DECENTRALIZACJI POLITYKI TURYSTYCZNEJ W POLSCE 1 WAYS TO DECENTRALIZATION OF TOURIST POLICY IN POLAND JAN PAWEŁ PIOTROWSKI ALMAMER WYŻSZA SZKOŁA W WARSZAWIE Streszczenie Decentralizacja zarządzania w Polsce przynosiła zawsze dobre efekty, choć proces przestawiania się z realiów gospodarki nakazowo-rozdzielczej na gospodarkę rynkową i samorządności bywał niełatwy. Dotyczy to także polskiej turystyki, mogącej się pochwalić w odróżnieniu od wielu innych dziedzin życia znaczącymi tradycjami działalności społecznej, a także doświadczeniami związanymi z pojawieniem się konkurencji, co następowało stopniowo, ale znacznie wcześniej niż w innych branżach gospodarki. W artykule została przedstawiona dosyć specyficzna polska droga do decentralizacji polityki turystycznej, nieznana w wielu innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Z uwagi na interdyscyplinarny charakter turystyki powstawanie różnych form regionalnych i lokalnych organizacji integrujących zainteresowanych rozwojem produktu turystycznego i jego promocją należy uznać za zjawisko bardzo korzystne. Summary Decentralization of management in Poland has always been beneficial although the process of conversion from command-and-quota economy towards market economy and self-government has not been easy. It also concerns Polish tourism, which unlikely other fields of life, has remarkable traditions of social activity, and experience connected with competition coming to existence. These processes have taken place gradually and much earlier than in other branches of industry. The article presents specifically Polish way to decentralization of tourist policy, and it remains unknown in many different countries of Central and Eastern Europe. Due to the interdisciplinary character of tourism, occurrence of various regional and local forms of organizations which integrate those interested in tourist product development and its promotion should be regarded as very beneficial. LITERATURA Arystoteles, Polityka, oprac. L.M. Piotrowicz, M. Szymański, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006. Biuletyn Informacyjny GKKFiT 1970, nr 1 2. 1 W niniejszym artykule przez pojęcie poziom lokalny rozumiem obszary gmin, powiatów, a także tereny objęte współpracą między nimi, natomiast pojęcie poziom regionalny odnosi się do województw.

28 STRESZCZENIA + LITERATURA Boczukowa B., Aleksander Patkowski twórca polskiego regionalizmu. Dostępny w Internecie: http://www.eid.edu.pl/archiwum/2000,98/wrzesien,161/aleksander_patkowski_-_tworca_polskiego_regionalizmu,1033.html. Borzyszkowski J., Polityka turystyczna państwa, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2005. Co zobaczymy na Powszechnej Wystawie Krajowej?, Przegląd Turystyczno- Uzdrowiskowy 1929, nr 2. Dawne obyczaje i zwyczaje szlachty i ludu wiejskiego w Polsce i w ościennych prowincyach, Nakładem F.S. Dmochowskiego, Warszawa 1860. Doniosły etap modernizacji państwa, intensyfikacji rolnictwa i postępu. Przemówienie Prezesa Rady Ministrów na posiedzeniu Sejmu PRL 29 listopada 1972 r., Rada Narodowa Gospodarka Administracja 1973, nr 1. Durmała M., Zarys rozwoju turystyki austriackiej do powstania Krajowego Związku Turystycznego w Galicji w 1906 r., [w:] R. Wasztyl (red.), Polska kultura fizyczna w czasach zaborów i Drugiej Rzeczypospolitej, Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, Kraków 200. Dziubiński Z. (red.), Aksjologia turystyki, Salezjańska Organizacja Sportowa RP, Warszawa 2006. Gaj J., Dzieje turystyki w Polsce, ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2008. Gaj J., Powstanie i pierwsze lata działalności Polskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego (1950 1956), [w:] W. Siwiński, R.D. Tauber, E. Mucha-Szajek (red.), Badania własne na rzecz jakości usług turystyczno-rekreacyjnych i hotelarsko-gastronomicznych, Wyższa Szkoła Gastronomii i Hotelarstwa w Poznaniu, Poznań 2010. Gaworecki W.W., Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007. Gołembski G. (red.), Kompendium wiedzy o turystyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006. Gordon A., Kunce R., Piotrowski J.P., Tekieli B., Walasek J., Polski system informacji turystycznej, Polska Organizacja Turystyczna, Warszawa 2004. Gordon A. (red.), Turystyka w gminie i w powiecie, Polska Organizacja Turystyczna, Warszawa 2004. Jaworski Z., Łysakowski J., Makrostruktury w organizacji kultury fizycznej w Polsce w latach 1946 1980, Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie, Oficyna Wydawnicza Alma-Press, Warszawa 1985. Kornak A.S., Ekonomika turystyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997. Kościelnik J., Formy aktywności ruchowej spotykane w programach zielonych szkół, Zeszyty Naukowe ALMAMER Szkoły Wyższej 2014, nr 1 (70).