P O L S K A A K A D E M I A N A U K I N S T Y T U T Z O O L O G I C Z N Y F R A G M E N T A F A U N I S T I C A Tom X Warszawa, 15 IX 1962 Nr 13 Jerzy P rószyński Pająki leśnictw a Zawada nad Notecią Ila y K H jiechhhectba 3aaaąa na;i pekoii HoTeyi. Spiders of the Zawada F orestry on the Noteć River W dniacli od 1 do 30 czerwca 1961 prowadziłem obserwacje nad pająkami w leśnictwie Zawada. Materiały, które udało mi się zgromadzić, nie wyczerpują całej arachnofauny badanego terenu, ponieważ jednak pająki tej części kraju są poznane bardzo słabo, uważam za celowe opublikowanie ich. W pracy uwzględniam rodziny: Dictynidae, Dysderidae, Pholcidae, Oxyopidae, Ctenidae, Olubionidae, Anyphaenidae, Onaphosidae, Thomisidae, Saltioidae, Lycosidae, Pisauridae, Agelenidae, Tetragnathidae, Araneidae i Theridiidae. Poza zbieraniem pająków prowadziłem obserwacje nad udziałem ich w zwalczaniu niektórych szkodników sosny. Korzystałem przy tym z urządzeń Terenowej Stacji In stytutu Badawczego Leśnictwa w Zawadzie oraz z cennych uwag udzielanych mi przez pracowników Stacji. Miłym obowiązkiem jest dla mnie podziękowanie Panu prof, drowi W. K o k u - l e r o w i oraz Panu inż. mgrowi T. P i o t r o w s k i e m u za udzieloną mi pomoc i ułatwienia. Leśnictwo Zawada wchodzi w skład nadleśnictwa Potrzebowice i położone jest w powiecie Czarnków' (województwo poznańskie), na południowym brzegu Noteci, w pasie lasów zwanych Puszczą Nadnotecką, ciągnących się między Notecią a W artą. Obszar b ad an y przeze m nie to przede w szystkim m łodniki sosnowe, p o sadzone na piaszczystych glebach porolnych. Tylko wyjątkowo prowadziłem zbiory w starszych drzew ostanach sosnowych (około 30-letnich) oraz w n iewielkiej partii drzew ostanu sosnowego 80-letniego. Ponadto uwzględniłem brzegi stawów rybnych i przylegające do nich niewielkie pasy łąk i roślinności nadbrzeżnej oraz niewielki, stary park, położony obok wyżej wymienionej stacji. W zasadzie starałem się zebrać m ateriał ze w szystkich ty ch typów środowisk, jednakże najwięcej uwagi poświęciłem m łodnikom i starszym d rzew ostanom, inne środowiska badałem pobieżniej.
2 0 6 J. Prószyński O CZĘŚĆ FAUNISTYCZNA Dictynidae 1. Dictyna latens (F a b e.). 1 ę złowiłem w m łodniku sosnowym z domieszką brzozy, n a gałązce brzozy. 2. Diotyna arundinacea (L.). K ilka $$ złowiłem w m łodniku na roślinach zielnych. Dysderidae 3. Segestria senoculata (L.). W ystępuje dość licznie pod korą starych sosen, znacznie mniej licznie pod korą m łodych sosenek, kilka osobników tego gatunku znalazłem również w szczelinach kory starego przydrożnego k asztana. Pholcidae 4. Pholcus opilionoides (Schranck). 1 złowiłem w izbie mieszkalnej na sieci rozpiętej pod sufitem. Ponadto złowiłem kilka m łodych okazów z rodzaju Pholcus W alck., praw dopodobnie również należących do tego gatu n k u. 5. Pholcus phalangioides (F u e ssl in). 1 $ złowiłem w izbie mieszkalnej na sieci pod sufitem, razem z okazam i poprzedniego gatu n k u. Pholcus phalangioides (F u e ssl in) nie był dotychczas z Polski podawany, gdyż inform acja B onneta (1958) jakoby W agner (1895) i P okrowsky (1925) podawali go z Polski nie odpowiada prawdzie, bowiem dane obu tych autorów odnoszą się do Z SR R (okolice M oskwy i K ijow a). G atunek te n m a bardzo szeroki zasięg geograficzny i w ystępuje zarówno w strefach um iarkowanych, jak i tropikalnych na obu półkulach (B onnet, 1958). Oxyopidae 6. Oxyopes ramosus (P an z.). W ystępuje dość licznie w młodnikach sosnow ych; obserwowałem zarówno $$ jak i $$. Ctenidae 7. Zora manicata Simon. 1 $ złowiłem w m łodniku sosnowo-brzozowym na piaszczystej polance. G atunek ten nie byl dotychczas z Polski podawany. Znany jest z południowo-zachodniej i środkowej Europy oraz z Algerii (B onnet, 1959). Clubionidae 8. Clubiona trivialis C. L. K och. W ystępuje dość licznie w m łodnikach sosnowych, oprzędy jaj w raz z kokonam i obserw owałem na czubkach gałązek sosnowych, koło pąka. Z W ielkopolski dotychczas nie podaw ana.
3 Pająki leśnictwa Zawada 207 Anyphaenidae 9. Anyphaena accentuata (W alck.). 1 $ wraz z kokonem złowiłem na brzozie, na liściu o brzegach zagiętych do góry i połączonych przędzą stanowiącą rodzaj daszka. Gnaphosidae 10. Haplodrassus cognatus W estr. 1 $ złowiłem na podwórzu leśniczówki, gdzie prawdopodobnie znalazła się przypadkowo. G atunek nie był znany dotychczas z W ielkopolski, w Polsce podawany tylko z okolic W arszawy oraz z południow ej części kraju. Thomisidae 11. Coriarachne depressa (C. L. K och). W ystępowała masowo pod korą starych sosen, mniej licznie pod korą młodych sosenek (około 20-letnich), a tak że pod korą starego kasztana. 12. Misumena vatia (Cl.). 1 $ złowiłem nad staw em na roślinach nadbrzeżnych..13. Xysticus avdax (Schranck). Złowiłem 1 rj, ponadto obserwowałem kilka innych osobników. Gatunek ten, na ogół pospolity i w ystępujący masowo, na b adanym terenie był niezbyt liczny, na m łodych sosenkach. 14. Xysticus erraticus B lackwall. 1 $ złowiłem na pniu starej sosny. 15. Philodromus aureolus aureolus (Cl.). 1 3 złowiłem w m łodniku sosnowym. 16. Philodromus aureolus caespiticola (W alck.). W dużej liczbie osobników występował w młodnikach sosnowych, a także na starych sosnach i w parku, n a krzew ach liściastych. 17. Philodromus collinus C. L. K och. 2 i.1 $ złowiłem w m łodnikach sosnowych. 18. Philodromus emarginatus (Schranck). 1 ę złowiłem w m łodniku sosnowym. 19. Thanatus arenarius L. K och. 2 $$ złowiłem w m łodniku sosnowym, na piasku. Gatunek ten był podawany jedynie z 3 stanowisk w zachodniej części k raju, ostatnio przez D ziabaszewską (1961) z okolic Poznania. 20. Tibellus oblongus (W alck.). 2 $$ złowiłem w młodnikach sosnowych, jedna z'n ich opiekowała się kokonem przyczepionym do liścia trawy. Salticidae 21. Aelurillus litera-v-insignitus (Cl.). Dwa 3 $ oraz znaczną liczbę osobników m łodych złowiłem na nagrzanej słońcem glebie młodników sosnowych. Na głowo tułowiu jednego z samców, posiadającego poza ty m zupełnie typowo rozwinięte narządy kopulacyjne oraz charakterystyczny wzgórek na udzie nogogłaszczków, stw ierdziłem brak charakterystycznego desenia srebrno-czar
3 0 8 J. Prószyński 4 nego w kształcie litery V, uważanego za bardzo istotną cechę rozpoznawczą. G atunek dotychczas z W ielkopolski nie znany. 22. Attulus saltator (O. P ic k.-cam bridge). N a nasłonecznionych, piaszczystych polankach w śród m łodników schw ytałem 1 $ i 1 tego nie podaw a nego dotychczas z W ielkopolski gatu n k u. 23. Dendryphantes hastatus (Ol.). G atunek ten, pospolity w młodnikach sosnowych, w Zawadzie występował nielicznie, złowiłem 2 $$ i kilka młodych okazów. Z W ielkopolski d o tąd nie podaw any. 24. Evophrys erratica (W alck.). 3 $$ i 3 złowiłem na pniach sosen. Z W ielkopolski nie był podaw any. 25. Evophrys frontalis (W alck.). 1 <$ złowiłem w m łodniku sosnowym. Z W ielkopolski nie podaw any. 26. Evarcha flammata (Cl.). Złowiłem 2 $$ i 1 $ na piaszczystych polankach w m łodnikach oraz n a korze sosny. 27. Heliophanus dubius C. L. K och. 2 $$ złowiłem na gałązkach młodych sosenek. Z W ielkopolski nie podaw any. 28. Heliophanus flavipes (H a h n). 1 <$ i 1 $ złowiłem n a piaszczystych polankach. 29. Phlegra fasciata (H a h n). 2 złowiłem na piasku w m łodnikach sosnowych. 30. Salticus olearii (Scop.). W ystępuje bardzo licznie pod korą i na pniach starych i m łodych sosen, pod korą kasztana, a także na płotach i drewnianych ścianach budynków. 31. Salticus cingulatus (P anz.). 2 $$ i 2 $ $ złowiłem na pniach starych sosen. Z W ielkopolski nie podaw any. 32. Sittious pubescens (F a br.). W dużej liczbie okazów występuje na pniach sosen, na płotach, ścianach i m urach, w m iejscach nasłonecznionych i silnie nagrzew ających się. Lycosidae 33. Alopecosa schmidti (H ahn). 1 $ złowiłem na piasku wśród młodników sosnowych. G atunek ten, nie zn an y d o tąd z W ielkopolski, podany był jed y nie z okolic W arszaw y przez Thorella (1875); w zbiorach I n s ty tu tu Zoologicznego PAN w W arszawie znajdują się okazy z dwóch dalszych stanowisk: z E adości pod W arszaw ą (leg. W. B azyluk i S. N owakowski) oraz z K rzyżanowic koło Pińczow a (leg. ekipa I. Z. PA N). 34. Pardosa herbigrada (B lackw.). 1 $ złowiłem na dziedzińcu leśniczówki. G atunek dotychczas z W ielkopolski nie podaw any. 35. Pardosa monticola (Cl.). 2 $$ złowiłem na piasku w młodniku sosnowym. 36. Xerolycosa miniata (C. L. K och). 2 i 3 $ ę złowiłem na piasku wśród m łodników. Z W ielkopolski nie podaw ana.
5 Pająki leśnictwa Zawada 20 9 Pisauridae 37. Pisaura mirabilis (Cl.). 1 $ z kokonem złowiłem nad stawem na roślinach nadbrzeżnych. Z W ielkopolski nie podaw ana. Agelenidae 38. Agelena labirynthica (L.). 1 juv. złowiłem na młodej sosence. Sieć b y ła rozpięta wśród gałązek na wysokości około 30 cm nad ziemią, zaś lejkow aty w ylot sieci poprow adzony był po pniu do najbliższego okółka gałęzi. Tetragnathidae 39. Tetragnatha nigrita Le n d l. 1 $ złowiłem nad stawem, na suchej olsze- Gatunek znany w Polsce jedynie z Bielinka nad Odrą (H e sse, 1937) oraz z oko. lic J u ra ty (Łtjczakowa, 1954). 40. Tetragnatha obtusa C. L. K och. 1 $ złowiłem na pniu starej sosny w pobliżu staw u. Araneidae 41. Araneus adiantus (W alck.). Obserwowałem kilka młodych osobników w m łodnikach sosnowych. W przeciwieństwie do młodników Puszczy K a m pinoskiej (Prószyński, 1961) występował w Zawadzie nielicznie. 42. Araneus cornutus C l. K ilka dojrzałych osobników obserwowałem w szuw arach nad staw em i na olchach. 43. Araneus cucurbitinus C l. W ystępował w dużej liczbie osobników w m łodnikach sosnowych, a także w parku na krzewach i drzewach liściastych. Obserwowałem okazy młode i dojrzałe. 44. Araneus diadematus C l. Obserwowałem nieliczne m łode okazy w m łodnikach sosnowych i w parku. 45. Araneus quadratus C l. Nieliczne m łode okazy obserwowałem w m łodnikach sosnowych. 46. Araneus redii (Scop.). W ystępował dość licznie w m łodnikach sosnowych. 47. Araneus sturmi ( H a h n ). 1 $ złowiłem w m iodniku sosnowym. 48. Araneus umbriaticus (Cl.). 1 $ i 1 juv. $ złowiłem w parku pod korą starej sosny, u k ry te w pobliżu sieci. 49. Argiope bruennichi (Scop.). Młodą $ bez charakterystycznego, pasiastego desenia na odwłoku złowiłem w młodniku sosnowym. G atunek ten ma szeroki zasięg geograficzny od zachodniej E uropy po Chiny i Japonię oraz od Szwecji po środkow ą A frykę (B onnet, 1955), w związku z ty m jego w ystępowanie na nielicznych dotychczas znanych stanow iskach w zachodniej P o l sce (Czajka, 1957; D ziabaszewski, 1959; U rbański, 1948 i inni) nie wydaje się mieć donioślejszego znaczenia zoogeograficznego. Do dotychczas znanych
2 1 0 J. Prószyński 6 stanowisk tego gatunku w Polsce należy dodać Puszczę Sandomierską, gdzie zaobserwował go doc. dr W. B azyluk, niestety na razie nie posiadam okazów z tego stanow iska. 50. Cercidia prominens (W estr.). 1 $ złowiłem w runie trzydziestoletniego lasu sosnowego. 51. Cyclosa conica (P allas). 1 $ złowiłem w m łodniku sosnowym. 52. Cyclosa oculała (W alck.). 1 $ obserwow ałem w młodniku sosnowym. 53. Mangora acalypłia (W alck.). Złowiłem jedynie 4 9$ w m łodniku sosnow ym ; w podobnym środow isku w Puszczy K am pinoskiej gatunek ten w ystępow ał masowo (P rószyński, 1961). 54. Zilla diodia (W alck.). 1 9 1 1 ju v. 9 złowiłem w m łodniku sosnowym. Theridiidae1 55. Dipoena melanogaster (C. L. K och). 1 9 i 2 rfd złowiłem w m łodniku sosnowym. 56. E pisinus truncatus (Latr.). 1 złowiłem w m łodniku sosnowym. 57. Steatoda bipunctata (L.). 3 9$ złowiłem w zabudow aniach gospodarczych leśnictw a, 1 juv. pod korą k asztana. 58. Theridion bimaculatum (L.). 2 99 złowiłem w m łodniku sosnowym. 59. Theridion denticulatum (W alck.). 1 9 złowiłem na pniu starej sosny. 60. Theridion impressum (L. K och). 1 9 złowiłem w m łodniku sosnowym. 61. Theridion lunatum (Cl.). 1 $ złowiłem n a pniu starej sosny. 62. Theridion ovatnm (Cl.). 2 ^ i 1 juv. 9 złowiłem w m łodniku sosnow ym i na m łodych brzózkach. 63. Theridion pinastri (L. K och). 1 $ złowiłem w m łodniku sosnowym. 64. Theridion simile (C. L. K o ch ). 2 99 złowiłem w m łodniku sosnowym. 65. Theridion tepidariorum (C. L. K och). 1 <9 złowiłem w m łodniku sosnowym. 66. Theridion varians (H a h n). 3 9$ i 2 złowiłem w m łodniku sosnowym i n a brzózkach. Obserwacje prowadzone przeze mnie nad arachnofauną różnych lasów sosnowych pozwoliły mi stw ierdzić pew ną specyficzność tej fauny lasów leśnictwa Zawada. Polega ona zarówno na niew ystępowaniu pewnych gatunków, jak też na w ystępowaniu w zupełnie innym nasileniu ilościowym. Uwagi swoje ograniczam do rodzin lepiej m i zn anych: Salticidae, Thomisidae i Araneidae. W pierw szym rzędzie uderza w Zaw adzie b rak niektórych gatunków pospolitych w innych badanych przeze mnie m łodnikach, np. na Górze N art owej w Puszczy Kam pinoskiej (P rószyński, 1961). B rak tu więc Evarcha arcuata (Cl.), X ysticus cristatns Cl. i obu podgatunków Araneus marmoreus Cl. Inne 3 Oznaczenia pająków z rodziny Theridiidae sprawdził mi mgr A. D z i a b a s z e w s k i (Poznań), za co składam Mu serdeczne podziękowanie.
7 Pająki leśnictwa Zawada 211 gatunki, takie jak Araneus adiantns (W alck.), A. diadematus Cl., Mangora acalypha (W alck.), Dendrypliantes hastatus (Cl.), Evarcha flammata (Cl.), występowały nielicznie. Masowo natom iast występował Araneus cucurbitinus Cl., który w młodnikach sosnowych Góry N art owej był znacznie mniej liczny. Przyczyna tych różnic nie jest na razie znana. W ydaje mi się jednak, że takie nieraz na pozór drobne różnice w faunie podobnych środowisk zasługują na wnikliwszą uwagę i specjalne podkreślenie w pracach faunistycznych i ekologicznych. Mogą one wiele powiedzie o w ym aganiach środowiskowych poszczególnych gatunków pająków oraz przyczynić się do stwierdzenia i zbadania różnic w nasileniu w ystępow ania w poszczególnych latach. OBSERWACJE NAD ZWALCZANIEM NIEKTÓRYCH SZKODNIKÓW SOSNY PRZEZ PAJĄKI O bserwacje nad udziałem pająków w niszczeniu szkodników sosny ograniczyłem w zasadzie tylko do dwóch gatunków szkodników: korowca sosnowego Aradus cinnamomeus P anz. (Eeteroptera, Aradidae) i zwójki sosnóweczki Rhyacionia buoliana (D e n. et Schiff.) (Lepidoptera, Tortricidae). Ponieważ jednak pająki są drapieżcami wszystkożernymi i o wyborze ofiary decyduje praw dopodobnie jedynie wielkość i siła ofiary oraz możliwość sp o tk a nia jej w granicach obszaru łowieckiego pająka, obserwacje te mogą częściowo wiązać się i z innym i gatunkam i szkodników, o podobnej do wymienionych biologii. Zw ójka sosnóweczka w stadium larw alnym przebyw a początkow o w m inowanych przez siebie igłach sosnowych. Następnie, po odbyciu wylinki, przepełza do pączka szczytowego, który drąży, wreszcie, wkrótce przed przepoczwarczeniem, w gryza się w m łode, rozw ijające się pędy, przeważnie okółków szczytowych sosny; tam też przepoczwarcza się. Owad dojrzały wylęga się w czerwcu, po czym następuje rójka i składanie jaj. Po opuszczeniu miejsca przepoczwarczania się m otyle odbyw ają loty, przede w szystkim w zasięgu p a rtii szczytowych młodych sosen, przy czym samce wykazują znacznie większą ruchliwość niż samice. Te ostatnie spędzają dłuższy czas bez ruchu, siedząc na gałązkach, wśród igieł lub na pniu. Intensywność lotów zwójki, niezbyt duża w ciągu dnia, nasila się gwałtownie po zachodzie słońca, by po okresie około jednej godziny znowu się zmniejszyć. Należy podkreślić, że na badanym terenie zw ójka sosnóweczka w ystępow ała masowo. Dla pająków sieciowych złapanie zwójki możliwe jest tylko w chwili lotu, zwłaszcza lotu kołującego między gałązkami, przy czym im intensywniejszy lot, ty m większa szansa złowienia. Ja k stwierdziłem, w momencie największego nasilenia lotów, już po zachodzie słońca, pająki jeszcze reagowały aktyw nie na drgania sieci. Stwierdziłem łapanie m otyli zwójki przez następujące Araneidae: Araneus adiantus (W alck.), A. cucurbitinus Cl., A. diadematus Cl., A. ąuadratus Cl., A. redii (Scop.) i Gyclosa oculata (W alck.); ponieważ jed n ak bio
2 12 J. Prószyński 8 logia gatunków z tej rodziny jest zbliżona, można oczekiwać, że łowić ją mogą wszystkie większe Araneidae żyjące w danym m łodniku. Oczywiście największe szanse złowienia zwójki m ają te pająki, które rozpinają sieci między pędami szczytowymi lub wyższymi gałązkam i sąsiadujących ze sobą drzewek, albo między górnymi gałązkam i jednego drzewka. Miejsce rozpinania sieci nie jest jednak na ogół cechą gatunkow ą u pająków z rodziny Araneidae, lecz raczej dziełem p rzypadku. Liczba okazów zwójek złowionych przez jednego pająka w ciągu jednego dnia nie przekracza kilku okazów. Podając pająkow i Araneus cucurbitinus Ol. m otyle zwójki n a sieć zaobserw ow ałem w ciągu dwóch godzin dziesięć kolejnych ataków na ofiarę, jednakże na dalsze m otyle pająk przestał już reagować. N ależy dodać, że po schw ytaniu już kilku m otyli sieć była przew ażnie uszkodzona i unieruchom ione poprzednio m otyle zryw ały swym ciężarem osłabioną sieć. W ten sposób z dziesięciu złowionych odpadło z sieci aż 7 m otyli zwójki, w szystkie jed n ak były już niezdolne do życia. Znacznie m niejszą ż a r łoczność w ykazały A. redii (S cop.) i Gyclosa oculata (W alck.); już po złowieniu trzech m otyli przestały reagow ać na dalsze, podaw ane im na sieć. Największa liczba zwójek złowionych w naturalnych w arunkach wynosiła 3; znaleziono je w sieci Araneus adiantus (W alck.). Jest to prawdopodobnie cyfra bliska granicy możliwości łownych Araneidae w ciągu jednego dnia. P a jąk i z rodzaju Philodromus W alck. (rodzina Thomisidae) chw ytają zdobycz biegając (bardzo szybko) po gałązkach i pniach sosenek, dlatego też m ają najw iększe szanse łowienia zwójek siedzących na sosenkach, ja k równiż a ta kowania łarw w czasie ich wędrówek; tego ostatniego faktu jednak na razie nie stwierdziłem. Należy podkreślić, że obserwacje nad rodzajem Philodromus W alck. są bardzo utru d n io n e ze względu na ruchliwość i niewielkie zagęszczenie okazów w naturalnych w arunkach. Próby sztucznego zagęszczania pająków z rodzaju Philodromus W alck. w insektarium są w tej chwili jeszcze bardzo tru d n e ze względu na bardzo silny kanibalizm ty ch pająków. Je d y n ą in te re sującą obserw acją, potwiei dzającą powyższe założenia, jest stw ierdzenie z a a takow ania przez Philodromus aureolus caespiticola W alck. dorosłej zwójki w chwili wychodzenia z poczwarki. Biorąc pod uwagę podobieństwo biologii pająków z rodzaju Philodromus W alck. m ożna oczekiwać, że w szystkie g a tu n k i tego rodzaju żyjące w m łodnikach m ogą atakow ać zwójkę. Nie udało mi się zaobserwować atakow ania zwójki przez pająka Oxyopes ramosus (P anz.), jednakże ze względu na wielkość, żarłoczność i ruchliwy sposób atakow ania zdobyczy jest to praw dopodobne. Korowiec Aradus cinnamomeus P anz. żeruje pod odstającym i płatam i kory m łodych sosen. Charakterystycznym i dla tego środowiska i m ającym i największe możliwości niszczenia korowców są przede wszystkim następujące pająki: Coriarachne depressa (C. L. K och), Salticus olearii (Scon.) i Segestria senoculata (L.), obserw acja ich jed n ak je st bardzo u tru dniona. D otychczas stw ierdziłem chw ytanie i pożeranie przez Coriarachne depressa (C. L. K och) mło
9 Pająki leśnictwa Zawada 213 dych. larw Aradus oinnamomeus P anz. oraz spotkałem szczątki dojrzałych korow ców w oprzędach Saltious olearii (Scop.). W szystkie te obserwacje m ają charakter w stępny i w ym agają dalszego kontynuow ania. W ym ienione pająk i nie w yczerpują listy n atu raln y ch w rogów szkodników sosny; biologia tych pająków, ilość niszczonych przez nie owadów, a zwłaszcza owadów szkodliwych dla gospodarki, jest jeszcze bardzo słabo poznana. PIŚMIENNICTWO B o n n e t P. 1955 59. Bibliographia Araneorum. II, 1 5. Toulouse. C z a j k a M. 1957. Kilka nowych stanowisk dwóch rzadkich pająków w Polsce. Prz. zool., Wrocław, 1, 2. D z i a b a s z e w s k a J. 1961. Pająki z rodziny Thomisidae Wielkopolskiego Parku Narodowego. Pr. monogr. Przyr. wielkop. Parku nar., Poznań, 4, 1. D z i a b a s z e w s k i A. 1959. Pająk tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi Scop.) w Polsce w świetle nowszych badań. Przyr. Pol. zaeh., Poznań, 3, 1 2. I I e s s e E. 1937. Die Arachnoidenfauna des Naturschutzgebietes Bellinchen (Oder). 1. Beitrag. Mark. Tierw., Berlin, 3, 1 2. Ł u c z a k o w a J. 1954. Dwa zespoły pająków. Ekologia poi., Warszawa, 2, 4. P o k r o w s k y S. Y. 1925. Quelques observations faites sur 1 habitation des araignees dans les environs de la Station Biologique de Bolchevo en 1923. Zap. bol'sevskoj biol. Stanc., Moskva, 1, 1. P r ó s z y ń s k i J. 1961. Pająki G-óry Nartowej w Puszczy Kampinoskiej. Pragm. faun., Warszawa, 7, 35. T h o r e l l T. 1875. Descriptions o f several European and North African spiders. Svenska Vetensk. Akad. Handl., Stockholm, N. F., 12, 5. U r b a ń s k i J. 1948. Argyope bruennichi (Scop.) 1772 na Wyspie Wolinie oraz rozmieszczenie tego gatunku na ziemiach Polskich. Bad. fizjogr. Pol. zach., Poznań, 1. W a g n e r W. A. 1895. Spisok i opisanije kollekcii po biologii paukov. Koił. zool. Kabin, vars. Univ., Warszawa, 4. PE3IOME A b t o p gaet (jmyhhctiroeckyio CBOgny naynob H3 cemeiłctb: Dictynidae, Dysderidae, Pholcidae, Oxyopidae, Ctenidae, Clubionidae, Anyphaenidae, Gnapiiosidae, Thomisidae, Salticidae, Lycosidae, Pisauridae, Agelenidae, Tetragnathidae, Araneidae, Theridiidae noftmahhbix b niohe 1 9 6 1 r. b paftohe 9 k c n e p h m e ii t a j i b h o ii CTaHiihh HaynHo-HccjiegoBaTejibCKoro MHCTHTyTa JlecHoro Xo3HiłCTBa b 3aBage (HajmecHiiHecTBo riotpjkeóobhiie, ye3g HapHKOB, b o c b o h c t b o Ilo3HaHb). HccjiegoBaHHH oxbatbroann cochobbie neca (30- n 80-neTHne), CTapbiił JincTBeHHbih napn ii pacthtejibhoctb Ha 6eperax npygob. CpegH 6 6 KOHCTa pobahhx b h h o b naykob 1 6 H e ó h j i h go c h x nop npiiboghmbi H3 no3hahckoro B oeb o g C T B a, a g B a Biiga Pholcus phalangioides (P tjesslin ) h Zora manicata Simon h b j i h i o t c h HOBbIMH gjih (jiayhbl IloIIbmH.
2 1 4 J. Prószyński 10 K a n c n e n y e T 113 H a S jiio H em in H a g yhhhtojkennem nayk am H H en o T o p b ix B p eh H T en eii c o c h m, B p a rom n o n y ik ect O K p b ij io ro Aradus cinnamomeus P anz. hb-.naetch Goriarachne depressa (C. L. K och ) mb ep O H rao Salticus olearii (Scop.) h Segestria senoculata (L.). B param W óaóoh K H Rhyacionia buoliana (D en. et S c h iff.) (Tortricidae) h b j i h i o t c h B c e K p y n H e iłu ih e n a y K H i-i 3 cem eftct B a Araneidae, p act H rh B aioih H e c b o h c e r a b c o c h o b b i x M O JiogH H K ax h nayk H H3 pojs,a. Philodromus W a lck. K o jin n ect B O B3p o c j ib ix ó aó ouek Rhyacionia buoliana (D en. et SCHIFF.), JIOBJieHIIblX B npothjkehhh OgHOrO HHH OgHHM nayk O M H3 CeMeftCTBa Araneidae b ect ect B eh H b ix ycnob M H X, H e n p eb b iu ia et B epoh T H o T p e x o c o ó e ił. SUMMARY The author gives a faunistic list of the families: Dictynidae, Dysderidae, Pholcidae, Oxyopidae, Ctenidae, Clubionidae, Anyphaenidae, Gnaphosidi e, Thomisidae, Salticidae, Lycosidae, Pisauridae, Agelenidae, Tetragnathidae, A raneidae and Theridiidae collected within the area of Experim ental Station of th e F o re stry E esearch In s titu te in Zaw ada (Czarnków D istrict, Poznaii P ro vince) in Ju n e 1961. Y oung and older (30 and 80 years old) pine woods, an old leafed tree park and the plants fringing the ponds were investigated. 66 species of spiders were found, out which 16 have not been form erly reported from W ielkopolska region, while two species i. e. Pholcus phalangioides (Ftre ssl in ) and. Zora manicaia Simon are new to Poland s fauna. The observations on the destruction by spiders of some of the pine-tree pests suggest th a t Goriarachne depressa (C. L. K och) and probably also Salticus olearii (Scop.) and Segestria senoculata (L.) belong to the enemies of the bug Aradus cinnamomeus P anz. All larger spiders of th e fam ily Araneidae which construct th eir nets in young pine woods, as well as those of the genus Philodromus W alck., m ay be considered as enemies of the m oth Rhyacionia buoliana (D e n. et S chiff.) (Tortricidae). The num ber of adult m oths Rhyaeiona buoliana (D e n. et S chiff.) caught in one day by a spider of the fam ily Araneidae does not exceed three under n atu ral conditions. Redaktor pracy dr A. Riedel P a ń stw o w e W y d aw n ic tw o N au k o w e W arszaw a 1962 N a k ła d 1550 + 100 egz. A rk. w y d. 1, d ru k. 0,75. P a p ie r d ru k. s a t. k l. I I I, 80 g. B I. C ena zł 6. N r zam. 604/62 W rocław ska D ru k arn ia N aukow a B-8