Wymagania programowe po klasie 6 na I półrocze

Dopuczczający otrzymuje uczeń, który: Wymagania programowe po klasie 6 na I półrocze - rysuje sferę niebieską położenie zenitu, południka miejscowego, -wymienia główne założenia teorii heliocentrycznej, - wyjaśnia, co to są galaktyki, - określa położenie Słońca na sklepieniu niebieskim w różnych porach dnia, - wyjaśnia pojęcia: czas strefowy, czas urzędowy, czas letni i zimowy, - wyjaśnia związek pozornej wędrówki Słońca po niebie z ruchem obrotowym Ziemi, - podaje podstawowe wymiary kuli ziemskiej, - wyjaśnia pojęcie: czas słoneczny miejscowy, - oblicza długość dnia i nocy, mając podane godziny wschodu i zachodu Słońca, - objaśnia rysunek przedstawiający wysokość Słońca w różnych porach roku, -wyjaśnia pojęcie ruch obiegowy, - wymienia daty przesilenia letniego i zimowego, -wskazuje na globusie strefy oświetleniowe Ziemi - podaje przykłady oddziaływań elektrostatycznych, - nazywa bieguny magnetyczne, - wymienia 3 4 przykłady przedmiotów przyciąganych przez magnes, - podaje przykłady źródeł światła, -wyjaśnia, jak zachować się w czasie burzy, -rysuje, jak rozchodzi się światło, - rysuje odbicie światła od powierzchni lustrzanych płaskich, - wymienia barwy podstawowe i dopełniające, - wymienia źródła dźwięków, - wymienia środowiska życia zwierząt, - wymienia cechy organizmu zwierzęcego, - podaje nazwy substancji pobieranych przez zwierzęta ze środowiska i zużywanych w procesie odżywiania, - rozpoznaje na rysunku narządy wymiany gazowej zwierząt, -wymienia sposoby rozmnażania się zwierząt, - wymienia środowiska życia pierwotniaków, - podaje sposoby poruszania się pierwotniaków, -podaje przykłady chorób wywoływanych przez pierwotniaki, - podaje środowisko życia parzydełkowców, - określa miejsca występowania pasożytów, - wymienia sposoby zarażenia się pasożytami, -rozróżnia robaki obłe, -wymienia cechy przystosowawcze robaków obłych do pasożytniczego trybu życia, -wymienia środowiska życia pierścienic -wymienia środowiska życia mięczaków, -wskazuje elementy budowy zewnętrznej raka na okazie lub na rysunku -rozpoznaje pospolite gatunki skorupiaków na rysunkach lub na okazach, -wymienia przystosowania owadów do środowiska, -rozpoznaje pospolite owady na okazach i rysunkach, -rozpoznaje pospolite pajęczaki - wymienia środowiska życia kręgowców, - wymienia przedstawicieli ryb w zależności od środowiska życia, - wykonuje rysunek schematyczny ryby, oznaczając elementy budowy zewnętrznej, - określa cechy przystosowawcze ryb do życia w wodzie, - rozpoznaje gatunki ryb słodkowodnych i morskich, - rozpoznaje przedstawicieli płazów, - wymienia przyczyny wymierania płazów, - wymienia miejsca występowania gadów, - określa potrzeby pokarmowe gadów, Dostateczny otrzymuje uczeń, który: -wyjaśnia pojęcia: sfera niebieska, horyzont, zenit, południk miejscowy, - wyjaśnia pojęcie teoria heliocentryczna, 1

- wskazuje różnice między planetoidami a meteorytami, -podaje przykłady wykorzystania sztucznych satelitów, - wyjaśnia pojęcia: wschód Słońca, południe słoneczne, zachód Słońca, doba, - wyjaśnia zależność między ruchem obrotowym a rachubą czasu, - podaje przyczyny zmiany pór roku, - rysuje linie pola magnetycznego, -wyjaśnia, kiedy magnesy przyciągają się, a kiedy odpychają, - dokonuje podziału na źródła światła sztuczne i naturalne, - podaje przykłady przewodników i izolatorów, - podaje przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych, - wyjaśnia, jak powstaje cień, - wyjaśnia, kiedy następuje rozproszenie światła, - wyjaśnia, kiedy następuje załamanie światła, - wyjaśnia powstawanie barw widzianych ciał, -wskazuje zastosowanie filtrów, - tłumaczy, kiedy powstaje echo, - podaje przykłady zastosowania echosondy, - wykonuje rysunek schematyczny komórki zwierzęcej, -opisuje schemat podziału zwierząt ze względu na rodzaj pobieranego pokarmu, - wymienia narządy wymiany gazowej u raka, ryby, pająka, owada, gada i ssaka, - wyjaśnia pojęcia :zapłodnienie zewnętrzne i wewnętrzne, - wykonuje i opisuje rysunek schematyczny pierwotniaka, - określa potrzeby pokarmowe pierwotniaków, - określa rolę pierwotniaków planktonowych w łańcuchu pokarmowym, - wskazuje na rysunku części ciała parzydełkowców, - wskazuje na mapie miejsca występowania raf koralowych, - określa przyczyny zamierania raf koralowych, - wykonuje i opisuje rysunek schematyczny budowy tasiemca, - opisuje budowę zewnętrzną dżdżownicy, - wskazuje przystosowania dżdżownic do życia w glebie, - klasyfikuje przedstawicieli mięczaków do ślimaków, małży i głowonogów, - wymienia cechy przystosowawcze raka do środowiska życia, - wymienia pajęczaki posiadające jad, pasożyty roślin, ludzi i zwierząt, - wymienia sposoby walki z owadami niepożądanymi, - odróżnia pająka od owada i skorupiaka, - wie, jak zachować się gdy przyczepi się kleszcz, - klasyfikuje zwierzęta do odpowiedniej grupy kręgowców, -wymienia przystosowania ryb do pobierania pokarmu na przykładach, - określa cechy przystosowawcze ryb do życia w wodzie, - ocenia wartości odżywcze ryb w diecie człowieka, - wymienia cechy przystosowawcze płazów do życia w dwóch środowiskach, - rozpoznaje gatunki płazów chronionych w Polsce, - wymienia cechy przystosowawcze gadów do życia na lądzie, - wyjaśnia, że gady są zmiennocieplne, - wymienia sposoby łowienia zdobyczy przez węże, Dobry otrzymuje uczeń, który: - uzasadnia, że obserwacja jest głównym sposobem poznawania świata, - opisuje zasługi Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauk przyrodniczych, - wyjaśnia pojęcie orbita, - wymienia różnice między Ziemią a planetami - olbrzymami, - wymienia skutki ruchu obrotowego Ziemi, - wykreśla koło odpowiadające wymiarom Ziemi we wskazanej przez nauczyciela skali, - wyjaśnia zjawisko następowania dnia i nocy, - odczytuje z rysunków różnice w wysokości Słońca w południe w różnych porach roku i różnych szerokościach geograficznych, - wyjaśnia zależność między czasem strefowym a długością geograficzną, - wyjaśnia, na czym polega elektryzowanie ciał przez tarcie, - wyjaśnia pojęcie pola magnetycznego, 2

- wykazuje istnienie pola magnetycznego wokół magnesów, - rysuje schemat prostego obwodu elektrycznego, - wyjaśnia pojęcie promienia świetlnego, - tłumaczy zjawisko załamania światła, - rysuje promień świetlny przechodzący z powietrza do innego ośrodka przezroczystego, - wymienia przykłady zjawisk związanych z odbiciem i załamaniem światła, - wyjaśnia, co to są filtry świetlne, - wyjaśnia, kiedy ciała mają barwę czarną, a kiedy białą, - wyjaśnia, co nazywamy falą dźwiękową, - podaje przykłady ośrodków różniących się prędkością rozchodzenia się fal dźwiękowych, - wyjaśnia, co nazywamy częstotliwością fali, - objaśnia zjawisko echolokacji, - określa funkcje elementów budujących komórkę zwierzęcą, - wyjaśnia pojęcia: biofagi, saprofagi, pasożyty, - uzasadnia potrzeby pokarmowe zwierząt, - wyjaśnia zależność między środowiskiem życia a narządem wymiany gazowej zwierząt, - wyjaśnia na przykładach pojęcia: jajorodność, żyworodność, jajożyworodność, - porównuje sposoby odżywiania się pierwotniaków, - wyjaśnia, że dzięki współpracy z pierwotniakami niektóre zwierzęta mogą odżywiać się pokarmem roślinnym, - rozpoznaje postać ciała stułbi i chełbi, - uzasadnia, dlaczego rafy koralowe nie występują na dużych głębokościach, - wyjaśnia pojęcia: żywiciel pośredni, żywiciel ostateczny, - ocenia rolę obleńców, - wyjaśnia rolę dżdżownic i wazonkowców w rolnictwie, - określa przystosowania mięczaków do życia na lądzie i w wodzie, - określa funkcje poszczególnych elementów przystosowawczych raka do środowiska, - określa przyczyny zmniejszania się liczebności raka, - klasyfikuje owady w zależności od rodzaju spożywanego pokarmu, - podaje przykłady zastosowania przędzy przez pająka, - wymienia sposoby zapobiegania chorobom wywoływanym przez pajęczaki, - wymienia cechy kręgowców, - wyjaśnia, że różnorodność ryb jest zależna od miejsca występowania i trybu życia, - ocenia rolę skrzeli i skóry w wymianie gazowej u ryb, - opisuje trasę wędrówek łososia i węgorza, sposoby opieki nad potomstwem u ryb, - uzasadnia przyczyny zmniejszania się liczebności ryb, -określa rolę cech przystosowawczych płazów do życia, -określa rolę poszczególnych cech przystosowawczych gadów do życia na lądzie, - wyjaśnia rolę skórzastej lub wapiennej otoczki jaja gada, Bardzo dobry otrzymuje uczeń, który: - wyznacza kierunki w terenie za pomocą Słońca, - wyznacza kierunki w terenie za pomocą Gwiazdy Polarnej, - wyjaśnia, w jakim celu podejmuje się loty w kosmos, - wyjaśnia przyczyny zmian długości i kierunku cienia, - wyjaśnia przyczynę różnic w długości dnia i nocy, - wyjaśnia praktyczne znaczenie wprowadzenia czasu strefowego i urzędowego oraz czasu letniego i zimowego -wykonuje obliczenia wysokości Słońca w południe w różnych porach roku samodzielnie lub według instrukcji - wyjaśnia, dlaczego niektóre lata są przestępne, - wyjaśnia zjawisko dnia polarnego i nocy polarnej, - charakteryzuje poszczególne strefy oświetleniowe Ziemi, - objaśnia, na czym polegają oddziaływania magnetyczne, - określa podstawowe właściwości przewodników i izolatorów, -wyjaśnia, dlaczego promień świetlny przedstawia się za pomocą strzałki, -tłumaczy zjawisko zaćmienia Słońca i Księżyca, - przedstawia schematycznie powstawanie cienia i półcienia, - wyjaśnia, jaki obraz nazywamy pozornym, - opisuje budowę oka, - wyjaśnia, dlaczego fale dźwiękowe nie mogą się rozchodzić w próżni, - podaje przykłady wykorzystywania zjawiska echa przez zwierzęta, 3

- porównuje budowę komórki roślinnej z komórką zwierzęcą, - uzasadnia występowanie wybranych organizmów w danym środowisku, biorąc pod uwagę potrzeby pokarmowe, - uzasadnia występowanie wybranych organizmów w danym środowisku, biorąc pod uwagę sposób wymiany gazowej, - porównuje rozwój bezpośredni i pośredni zwierząt, - uzasadnia, że klejnotka w zależności od warunków środowiska odżywia się samożywnie lub cudzożywnie, - ocenia znaczenie pierwotniaków w przyrodzie i życiu człowieka, - uzasadnia, że parzydełkowce są drapieżnikami, - przewiduje skutki zamierania raf koralowych dla życia w morzach, - ocenia znaczenie płazińców, - ocenia wpływ pasożytów na zdrowie człowieka i zwierząt, - ocenia rolę pierścienic jako saprofagów, - ocenia rolę mięczaków w przyrodzie jako filtratorów, - uzasadnia, że rak należy do skorupiaków i stawonogów, - ocenia wartość skorupiaków jako pokarmu dla ludzi i zwierząt, - uzasadnia, dlaczego owady są tak liczne i opanowały wszystkie środowiska, - ocenia znaczenie owadów w przyrodzie i gospodarce człowieka, - uzasadnia, że pająk to drapieżnik, - określa objawy chorobowe spowodowane przez świerzbowce i kleszcze, - analizuje drzewo rodowe kręgowców, - wyjaśnia związek między kształtem i trybem życia ryb, - podaje przykłady działań podejmowanych w celu ochrony ryb, - wskazuje wodę jako miejsce rozwoju płazów i rysuje schemat rozwoju żaby, - porównuje rozwój i rozmnażanie się żaby i salamandry, - wykazuje związek rozmnażania się gadów z klimatem, Celujący otrzymuje uczeń, który: - posiadł wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania przyrody w klasie 6, -samodzielnie i twórczo rozwija zainteresowania przyrodnicze, - biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych, -osiąga sukcesy w konkursach przyrodniczych. Dopuczczający otrzymuje uczeń, który: Wymagania programowe po klasie 6 na II półrocze - odróżnia zaskrońca od żmii zygzakowatej, - podaje miejsca występowania ptaków na kuli ziemskiej, - wyróżnia rodzaje piór, - wymienia powody budowy gniazd przez ptaki, - wyróżnia grupy ekologiczne ptaków, - podaje przykłady pozytywnej i negatywnej roli ptaków, - określa miejsca bytowania ssaków, - podaje cechy przystosowawcze ssaków, -podaje znaczenie ssaków w przyrodzie i dla człowieka, - wskazuje na mapie fizycznej świata Afrykę, - opisuje położenie wilgotnego lasu równikowego na mapie, - opisuje warunki życia ludzi w strefie lasu równikowego, - opisuje położenie sawanny w Afryce, - opisuje warunki życia ludzi w strefie sawann, - opisuje warunki życia ludzi w strefie pustyń, - wskazuje na mapie fizycznej Australię i Oceanię, - wymienia i wskazuje na mapie wody oblewające Australię i Oceanię, - wyjaśnia pojęcie: Aborygeni, - wskazuje na mapie fizycznej świata Antarktydę, - opisuje położenie Antarktydy względem bieguna południowego i koła podbiegunowego południowego, 4

- wyjaśnia pojęcie: lądolód, - wskazuje na mapie fizycznej świata Amerykę, - opisuje położenie Ameryki względem równika, zwrotników i kół podbiegunowych, - wymienia wody oblewające Amerykę i wskazuje je na mapie, - wskazuje na mapie największe rzeki i jeziora w Ameryce, - wskazuje na mapie główne formy ukształtowania powierzchni Ameryki, - wskazuje na mapie Nizinę Amazonki, - wskazuje na mapie Wyżynę Brazylijską, - wskazuje na mapie i opisuje położenie Wielkich Równin, - wskazuje na mapie i opisuje położenie tajgi i tundry, - wskazuje na mapie fizycznej świata Grenlandię, - wskazuje na mapie najwyższe góry Ameryki: Kordyliery i Andy, - wymienia czynniki, które powodują degradację środowiska przyrodniczego, - wymienia formy ochrony przyrody w najbliższej okolicy, - rozpoznaje rodzaje pustyń na ilustracjach, Dostateczny otrzymuje uczeń, który: - wyjaśnia sposób zachowania się w przypadku ukąszenia przez żmiję, - charakteryzuje praptaka jako ogniwo łączące ptaki z gadami, - wymienia miejsca gniazdowania pospolitych ptaków, - opisuje budowę jaja ptaka, - podaje przykłady ptaków, które odlatują z Polski na zimę, - wymienia różne formy prawne ochrony ptaków, - interpretuje nazwę grupy ssaki, -wymienia sposoby rozmnażania się ssaków, - wymienia grupy ssaków ze względu na sposób odżywiania się, - wymienia wody oblewające Afrykę i wskazuje je na mapie, - opisuje położenie Afryki względem równika, Zwrotnika Raka, Zwrotnika Koziorożca, - wskazuje na mapie fizycznej główne formy ukształtowania powierzchni Afryki, - wymienia i wskazuje na mapie największe rzeki i jeziora w Afryce, - wymienia cechy krajobrazu wilgotnego lasu równikowego, - wymienia rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla strefy lasu równikowego, - opisuje formy gospodarki człowieka w lesie równikowym, - opisuje krajobraz sawanny, - wymienia rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla strefy sawanny, - opisuje formy gospodarki człowieka na sawannie, - rozpoznaje rodzaje pustyń na ilustracjach, - wymienia rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla strefy pustyni, - opisuje formy gospodarki człowieka na pustyni, - opisuje położenie Australii względem równika, Zwrotnika Raka, Zwrotnika Koziorożca, - wymienia charakterystyczne rośliny i zwierzęta Australii, - wymienia charakterystyczne rośliny i zwierzęta Antarktydy, - wymienia rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla poszczególnych stref klimatycznych i roślinnych, - opisuje klimat wilgotnego lasu równikowego na podstawie wykresu, - wymienia rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla Amazonii, - wymienia rośliny i zwierzęta żyjące na Wyżynie Brazylijskiej, - wymienia główne rośliny żywieniowe uprawiane na Wyżynie Brazylijskiej, - wymienia główne rośliny żywieniowe uprawiane na obszarze Wielkich Równin, - wyjaśnia pojęcia: tajga, tundra, gejzer, - wymienia rośliny rosnące w tajdze i tundrze kanadyjskiej oraz żyjące tam zwierzęta, - opisuje krajobraz pustyni lodowej na Grenlandii, - wymienia i wskazuje na mapie państwa, na terenie, których leżą Kordyliery, - wymienia działania zmierzające do ochrony przyrody w najbliższym otoczeniu, Dobry otrzymuje uczeń, który: - określa przyczyny wymierania gadów, - analizuje drzewo rodowe gadów, - omawia cechy budowy zewnętrznej będące przystosowaniem do lotu, 5

- wyjaśnia różnice w budowie dziobów związane z przystosowaniami do różnego trybu życia, - wyjaśnia przyczyny wędrówek ptaków, - identyfikuje wytwory naskórka oraz określa ich funkcje, -objaśnia sposoby rozmnażania się ssaków, - rozpoznaje wybrane gatunki ssaków chronionych, - wymienia i wskazuje na mapie główne strefy klimatyczne i roślinne w Afryce, - opisuje, jak Europejczycy poznawali Afrykę, - opisuje budowę lasu równikowego, - ocenia znaczenie wilgotnego lasu równikowego dla środowiska, - porównuje warunki życia ludzi w strefie lasu równikowego i w Polsce, porównuje przystosowania roślin i zwierząt do warunków życia na sawannie, - ocenia skutki działalności człowieka na sawannie, - opisuje klimat pustyni, - wyjaśnia wpływ warunków klimatycznych na życie i gospodarkę człowieka, - wyjaśnia współzależności między klimatem a występowaniem wód powierzchniowych i stref roślinnych, - ocenia warunki życia i pracy mieszkańców, - omawia udział Polaków w badaniach Antarktydy, - opisuje na podstawie wykresów warunki klimatyczne Antarktydy, - opisuje główne etapy poznawania i zasiedlania Ameryki przez Europejczyków, - wymienia i wskazuje na mapie główne strefy klimatyczne i roślinne w Ameryce, - porównuje ukształtowanie powierzchni Ameryki Północnej i Południowej, - wymienia główne rośliny żywieniowe uprawiane na Nizinie Amazonki, - opisuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Wyżyny Brazylijskiej, - omawia warunki klimatyczne prerii amerykańskiej, - wyjaśnia warunki klimatyczne w tajdze i tundrze na podstawie map i wykresów klimatycznych, - wyjaśnia warunki życia ludzi i sposoby gospodarowania w tundrze i tajdze kanadyjskiej, - wyjaśnia warunki klimatyczne na Grenlandii, - opisuje piętrowość klimatyczno roślinną w Kordylierach, - wyjaśnia przyczyny powstawania zanieczyszczeń powietrza, wody, gleby, Bardzo dobry otrzymuje uczeń, który: - wymienia sposoby ochrony gadów, podaje nazwy gadów chronionych w Polsce, - uzasadnia, że gady są przodkami ptaków i ssaków, - objaśnia rolę cech wewnętrznych w przystosowaniu do lotu, - ocenia znaczenie stałocieplności dla lotu ptaka, - charakteryzuje ptaki gniazdowniki i zagniazdowniki, - określa możliwości widzenia związane z trybem życia ptaka, - wyjaśnia, dlaczego dokarmianie ptaków musi być systematyczne, - ocenia rolę ptaków w przyrodzie i gospodarce człowieka, - ocenia rolę małżowiny usznej, - opisuje sposoby odżywiania się ssaków, -wymienia przykłady ratowania zwierząt i ich środowiska w Polsce i na świecie, - opisuje cechy klimatu Afryki na podstawie tabel, wykresów i map, - porównuje przystosowania roślin i zwierząt do warunków życia w lesie równikowym, - wyjaśnia przyczyny ograniczające uprawę roślin i hodowlę zwierząt w strefie wilgotnych lasów równikowych, - wyjaśnia przyczyny i skutki niszczenia lasów równikowych, - porównuje klimat sawanny z klimatem wilgotnego lasu równikowego, - wyjaśnia przyczyny zdarzających się klęsk głodu, - wyjaśnia na czym polega wietrzenie skał, proces pustynnienia, erozja, tran port, akumulacja, - wyjaśnia pochodzenie wysp Oceanii, - omawia wpływ wód artezyjskich na rozwój gospodarki Australii, - wyjaśnia przyczyny braku zasiedlenia Antarktydy przez ludzi, - wyjaśnia skutki wynikające z odkrycia Ameryki przez Europejczyków, - wyjaśnia zależność miedzy strefami oświetlenia a rozmieszczeniem stref krajobrazowych w Ameryce, - opisuje warunki życia miejscowej ludności i formy gospodarowania na Nizinie Amazonki, - wyjaśnia przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu ludności na Wyżynie Brazylijskiej, - opisuje formacje roślinne występujące na obszarze Wielkich Równin, 6

- porównuje tundrę z tajgą i wyjaśnia różnice w krajobrazie, - porównuje Arktykę z Antarktydą, - wyjaśnia, jak powstał głęboki kanion, - ocenia skutki negatywnego oddziaływania człowieka na środowisko, - charakteryzuje GPN, Celujący otrzymuje uczeń, który: - posiadł wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania przyrody w klasie 6, -samodzielnie i twórczo rozwija zainteresowania przyrodnicze, - biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych, -osiąga sukcesy w konkursach przyrodniczych. 7