Forest Stewardship Council FSC Poland

Forest Stewardship Council FSC Poland Aneks nr 1 Krajowej Analizy Ryzyka dla Drewna Kontrolowanego na obszarze Polski Lista Partnerów wymagających powiadomienia o prowadzonym procesie konsultacji dotyczącym zaopatrzenia w surowiec pochodzący z regionów ryzyka nieokreślonego. FSC-CW-NRA-PL CONTROLLED WOOD NATIONAL RISK ASSESSMENT FOR POLAND ANN 1 All rights reserved FSC F000225 1 of 6 All rights reserved FSC F000225

Forest Stewardship Council FSC Poland Niniejsza lista zawiera podmioty o przyrodniczym profilu działalności, które zabrały głos w prowadzonych konsultacjach społecznych, jak również podmioty reprezentujące grupy interesów wskazane w procedurze FSC-PRO-60-002 (V. 3). Podmioty powinny zostać powiadomione przed rozpoczęciem procesu konsultacji. Lista podmiotów jest otwarta i nie ogranicza udziału stron nie wymienionych w niniejszym dokumencie. I. Region ryzyka nieokreślonego w ekoregionie lasów karpackich - Carpathian montane forests (Global 200 PA0504) Grupa Interesów ekonomicznych 1. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie - Regional Directorate of State Forest in Krosno, ul. Bieszczadzka 2, 38-400 Krosno, tel: 13 43 73 900, fax: 13 43 73 902, e-mail: rdlp@krosno.lasy.gov.pl. 2. Główni odbiorcy surowca drzewnego z obszaru ryzyka nieokreślonego - The main contractors purchaising the wood from the region - partnerzy powinni zostać wybrani w zależnosci od lokalizacji FMU podlegającej weryfikacji. 3. Stowarzyszenie Przedsiębiorców Leśnych, Oddział w Krośnie (SPL) - Forest Entrepreneurs Association, Affilliate in Krosno, Nowy Łupków 30/3 38-543 Komańcza, jabe0@op.pl. 4. Stowarzyszenia właścicieli lasów prywatnych - Associations of private forest owners: Zawojskie Stowarzyszenie Właścicieli Lasów Prywatnych - Association of Private Forest Owners in Zawoja, zswlp@wp.pl, 34-222 Zawoja Centrum 1476, http://www.zswlp.zawoja.pl/kontakt.php. Gorczańskie Stowarzyszenie Właścicieli Lasów Prywatnych - Association of Private Forest Owners in Gorce, 36-608 Kamienica 420, http://www.iop.krakow.pl/lpr/gswlp.html, +48 18 3333271. Słopnickie Stowarzyszenie Właścicieli Lasów Prywatnych - Association of Private Forest Owners in Słopnice, Słopnice 186, 34-615 Słopnice, tel. +48 18 3326057. Wielickie Stowarzyszenie Właścicieli Lasów Prywatnych - Association of Private Forest Owners in Wieliczka, Grabówki 142, 32-020 Wieliczka, tel. +48 18 2880809w. 13, http://www.iop.krakow.pl/lpr/wswlp.html. Niebyleckie Stowarzyszenie Właścicieli Lasów Prywatnych - Association of Private Forest Owners in Niebylec, 38-114 Niebylec,182a, 17 277 32 97. 5. Parki Narodowe jako podmiot zbywający surowiec podlegający weryfikacji - National Parks that sell the wood podmioty powinny być uwzględnione w zależności od lokalizacji FMU podlegającej weryfikacji: Babiogórski Park Narodowy - Babia Góra National Park; 34-223 Zawoja 1403, tel. +48 (33) 877 51 10, http://www.bgpn.pl/ Bieszczadzki Park Narodowy - Bieszczady National Park, Ustrzyki Górne, www.bdpn.pl FSC-CW-NRA-PL CONTROLLED WOOD NATIONAL RISK ASSESSMENT FOR POLAND ANN 1 All rights reserved FSC F000225 2 of 6

Forest Stewardship Council FSC Poland Gorczański Park Narodowy - Gorce National Park, Poręba Wielka 590, 34-735 Niedźwiedź, tel/fax: (0-18)33 17 207, gpn@gorcepn.pl, http://www.gorczanskipark.pl Magurski Park Narodowy - Magura National Park, Krempna 59, 38 232 Krempna, tel./fax: (+48) 134414099, (+48) 134414440 lub (+48) 660105524, e mail: dyrekcja@magurskipn.pl, http://www.magurskipn.pl Pieniński Park Narodowy - Pieniny National Park, ul. Jagiellońska 107B, 34-450 Krościenko n/dunajcem, e-mail : biuro@pieninypn.pl, http://www.pieninypn.pl Tatrzański Park Narodowy - Tatry National Park, ul. Kuźnice 1, 34-500 Zakopane, sekretariat@tpn.pl, (+48) 18 20 23 200, www.tpn.pl 6. Lasy innych form własności - Other ownership forests - podmioty powinny być uwzględnione w zależności od lokalizacji FMU podlegającej weryfikacji. Grupa interesów społecznych 1. Stowarzyszenie Przedsiębiorców Leśnych, Oddział w Krośnie (SPL) - Forest Entrepreneurs Association, Affilliate in Krosno Nowy Łupków 30/3, 38-543 Komańcza, jabe0@op.pl. 2. Krajowy Sekretariat Zasobów Naturalnych Ochrony Środowiska i Leśnictwa (Forest workers and employees trade union), Trawica 8a (Siedziba Nadleśnictwa Karnieszewice), 76-004 Sianów, tel. 0 600 833 541, zkuszlewicz@wp.pl. 3. Polskie Stowarzyszenie Użytkowników i Przyjaciół Koni Roboczych oraz Konnych Producentów Żywności Ekologicznej im. prof. Ewalda Sasimowskiego - Polish Association of Users and Friends of Working Horses; http://www.konierobocze.pl/stowarzyszenie-oddzialy.htm., Baraniok Stanisław, Drużyna, ul. Powst. Wlkp. 55, 62-053 Mosina, psuipkr@konierobocze.pl 4. Związek Leśników Polskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Forest workers and employees trade union), 02-362 Warszawa, UL. Bitwy Warszawskiej 1920 R. NR 3, zlpwrp@zwiazek.lesnikow.polskich.pl, http://www.zwiazek.lesnikow.polskich.pl. 5. Stowarzyszenie Kobiet Lasu (Association of Forest Women), kobietylasu@gmail.com. 6. Społeczności lokalne (jednostki samorządu terytorialnego, podmioty indywidualne) - Local communities - podmioty powinny być uwzględnione w zależności od lokalizacji FMU podlegającej weryfikacji. Grupa interesów przyrodniczych 1. Polskie Towarzystwo Służb Ochrony Przyrody - Polish Society of Nature Protection Services, Osowiec Twierdza, ptsop@ptsop.org.pl, http://www.ptsop.org.pl. 2. Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze - The Nature Heritage Foundation, Leszczawa Dolna 16, 37-740 Bircza, dziedzictwoprzyrodnicze@gmail.com, http://www.dziedzictwoprzyrodnicze.pl. 3. Klub Przyrodników - Naturalist s Club, ul. 1 maja 22, 66-200 Świebodzin, tel./fax: +48 683828236, kp@kp.org.pl. FSC-CW-NRA-PL CONTROLLED WOOD NATIONAL RISK ASSESSMENT FOR POLAND ANN 1 All rights reserved FSC F000225 3 of 6

Forest Stewardship Council FSC Poland 4. Parki Narodowe w regionie - National Parks within the region - porownaj listę Parków Narodowych w ramach grupy interesów ekonomicznych. 5. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków - Polish Society for the Protection of Birds; ul. Odrowąża 24, 05-270 Marki k. Warszawy, tel. +48 22 761 82 05, +48 22 188 50 81, biuro@otop.org.pl. 6. Pracownia na rzecz Wszystkich Istot - The Workroom for All the Beings, Adam Bohdan, ul. Świętojańska 22 lok.1, 15-082 Białystok, tel. 509 197 718, podlasie@pracownia.org.pl. 7. Fundacja Greenpeace Polska - Greenpeace Foundation, ul. Lirowa 13, 02-387 Warszawa, tel. +48 22 659 84 99. 8. Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy - University of Rzeszow, Faculty of Biology and Agriculture, ul. Ćwiklińskiej 2, 35-601 Rzeszów, e-mail: dziekbr@univ.rzeszow.pl. 9. Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Leśny - University of Agriculture in Krakow, Faculty of Forestry, al.29 Listopada 46; 31-425 Kraków, tel: +48 12-662-50-01, wles@ar.krakow.pl. 10. Fundacja Greenmind - Greenmind Foundation, marta.wisniewska@greenmind.pl, ul. Kaleńska 7/33, 04-367 Warszawa, tel. +48 602 888 143. 11. Fundacja WWF Polska - WWF Poland Foundation, ul. Wiśniowa 38, 02-520 Warszawa, tel. (22) 849 84 69 / 848 73 64, dop@wwf.pl. 12. Instytut Badawczy Leśnictwa - Forest Research Institute, Sękocin Stary, ul. Braci Leśnej nr 3, 05-090 Raszyn, tel. 22 7150 300, 22 7150 301, ibl@ibles.waw.pl. II. Region ryzyka nieokreślonego w zasięgu terytorialnym Nadleśnictw Białowieża, Browsk i Hajnówka. Grupa interesów ekonomicznych 1. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku - Regional Directorate of State Forest in Białystok; Adres: ul. Lipowa 51; 15-424 Białystok, rdlp@bialystok.lasy.gov.pl, tel. 8574-818-34. 2. Główni odbiorcy surowca drzewnego z obszaru ryzyka nieokreślonego - The main contractors purchaising the wood from the region - partnerzy powinni zostać wybrani w zależnosci od lokalizacji FMU podlegającej weryfikacji. 3. Stowarzyszenie Przedsiębiorców Leśnych, Oddział w Białymstoku (SPL) - Forest Entrepreneurs Association, Affilliate in Biaystok; Wejsuny 2c, 12-220 Ruciane-Nida, waldmex@op.pl, tel. 87 4236642. FSC-CW-NRA-PL CONTROLLED WOOD NATIONAL RISK ASSESSMENT FOR POLAND ANN 1 All rights reserved FSC F000225 4 of 6

Forest Stewardship Council FSC Poland Grupa interesów społecznych 1. Stowarzyszenie Przedsiębiorców Leśnych, Oddział w Białymstoku (SPL) - Forest Entrepreneurs Association, Affilliate in Biaystok; Wejsuny 2c, 12-220 Ruciane-Nida, waldmex@op.pl, tel. 87 4236642. 2. Krajowy Sekretariat Zasobów Naturalnych Ochrony Środowiska i Leśnictwa (Forest workers and employees trade union), Trawica 8a (Siedziba Nadleśnictwa Karnieszewice), 76-004 Sianów, tel. 0 600 833 541, zkuszlewicz@wp.pl. 3. Polskie Stowarzyszenie Użytkowników i Przyjaciół Koni Roboczych oraz Konnych Producentów Żywności Ekologicznej im. prof. Ewalda Sasimowskiego - Polish Association of Users and Friends of Working Horses; http://www.konierobocze.pl/stowarzyszenie-oddzialy.htm., Baraniok Stanisław, Drużyna, ul. Powst. Wlkp. 55, 62-053 Mosina, psuipkr@konierobocze.pl 4. Związek Leśników Polskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Forest workers and employees trade union), 02-362 Warszawa, UL. Bitwy Warszawskiej 1920 R. NR 3, zlpwrp@zwiazek.lesnikow.polskich.pl, http://www.zwiazek.lesnikow.polskich.pl. 5. Stowarzyszenie Kobiet Lasu (Association of Forest Women), kobietylasu@gmail.com. 6. Społeczności lokalne (jednostki samorządu terytorialnego, podmioty indywidualne) - Local communities - podmioty powinny być uwzględnione w zależności od lokalizacji FMU podlegającej weryfikacji. Grupa interesów przyrodniczych 1. Białowieska Stacja Geobotaniczna - Białowieża Geobotanical Station Faculty of Biology Warsaw University, ul. Sportowa 19, 17-230 Białowieża, tel. +85 68 12 548, sekretariat.bsg@uw.edu.pl. 2. Białowieski Park Narodowy - Białowieża National Park, Park Pałacowy 11, 17-230 Białowieża, tel. 85 682-97-00 lub 85 681-20-33; bpn@bpn.com.pl. 3. Polskie Towarzystwo Służb Ochrony Przyrody - Polish Society of Nature Protection Services, Osowiec Twierdza, ptsop@ptsop.org.pl, http://www.ptsop.org.pl. 4. Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze - The Nature Heritage Foundation, Leszczawa Dolna 16, 37-740 Bircza, dziedzictwoprzyrodnicze@gmail.com, http://www.dziedzictwoprzyrodnicze.pl. 5. Klub Przyrodników - Naturalist s Club, ul. 1 maja 22, 66-200 Świebodzin, tel./fax: +48 683828236, kp@kp.org.pl. 6. Parki Narodowe w regionie - National Parks within the region - porownaj listę Parków Narodowych w ramach grupy interesów ekonomicznych. 7. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków - Polish Society for the Protection of Birds; ul. Odrowąża 24, 05-270 Marki k. Warszawy, tel. +48 22 761 82 05, +48 22 188 50 81, biuro@otop.org.pl. FSC-CW-NRA-PL CONTROLLED WOOD NATIONAL RISK ASSESSMENT FOR POLAND ANN 1 All rights reserved FSC F000225 5 of 6

Forest Stewardship Council FSC Poland 8. Pracownia na rzecz Wszystkich Istot - The Workroom for All the Beings, Adam Bohdan, ul. Świętojańska 22 lok.1, 15-082 Białystok, tel. 509 197 718, podlasie@pracownia.org.pl. 9. Fundacja Greenpeace Polska - Greenpeace Foundation, ul. Lirowa 13, 02-387 Warszawa, tel. +48 22 659 84 99. 10. Fundacja Greenmind - Greenmind Foundation, marta.wisniewska@greenmind.pl, ul. Kaleńska 7/33, 04-367 Warszawa, tel. +48 602 888 143. 11. Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Biologiczno-Chemiczny - University of Bialystok, Faculty of Biology and Chemistry, ul. Pogodna 65, 15-399 Białystok, wbch-dz@uwb.edu.pl. 12. Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Wydział Przyrodniczy - Nature- Humanistic University of Siedlce, Faculty of Nature, ul. B. Prusa 14, 08-110 Siedlce, tel., fax.: 25 643-13-53, dziekrol@uph.edu.pl oraz dwp@uph.edu.pl, dorotacz@ap.siedlce.pl. 13. Fundacja WWF Polska - WWF Poland Foundation, ul. Wiśniowa 38, 02-520 Warszawa, tel. (22) 849 84 69 / 848 73 64, dop@wwf.pl. 14. Instytut Badawczy Leśnictwa - Forest Research Institute, Sękocin Stary, ul. Braci Leśnej nr 3, 05-090 Raszyn, tel. 22 7150 300, 22 7150 301, ibl@ibles.waw.pl. FSC-CW-NRA-PL CONTROLLED WOOD NATIONAL RISK ASSESSMENT FOR POLAND ANN 1 All rights reserved FSC F000225 6 of 6

Forest Stewardship Council FSC Poland Aneks nr 2 Krajowej Analizy Ryzyka dla Drewna Kontrolowanego na obszarze Polski Źródła informacji o szczególnych wartościach ochronnych i ich zagrożeniach występujących w regionach ryzyka nieokreślonego (ekoregion Global 200 PA0504 - Carpathian montane forests, Nadleśnictwa Białowieża, Browsk i Hajnówka), uzyskane w procesie konsultacji krajowej analizy ryzyka. FSC-CW-NRA-PL CONTROLLED WOOD NATIONAL RISK ASSESSMENT FOR POLAND ANN 2 All rights reserved FSC F000225 1 of 1 All rights reserved FSC F000225

Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze Leszczawa Dolna 16, 37-740 Bircza KRS : 0000305072 Leszczawa Dolna, 21.09.2012 Do: Związek Stowarzyszeń Na Rzecz Odpowiedzialnego Leśnictwa Wojska Polskiego 25/906 65-950 Zielona Góra Szanowni Państwo, Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze z siedzibą w Leszczawie Dolnej, jako członek Izby Przyrodniczej Stowarzyszenia Związek Stowarzyszeń na rzecz Odpowiedzialnego Leśnictwa, zwraca się z prośbą by w prowadzonych aktualnie konsultacjach społecznych w ramach opracowania projektu krajowej analizy ryzyka dla Drewna Kontrolowanego na obszarze Polski, następujące nadleśnictwa pozostały w grupie ryzyka nieokreślonego: Stuposiany, Lutowiska, Wetlina, Cisna, Baligród, Komańcza, Rymanów, Dukla, Kołaczyce, Strzyżów, Kańczuga, Krasiczyn, Dynów, Bircza, Brzozów, Lesko, Ustrzyki Dolne. Obszar na którym znajdują się wymienione powyżej nadleśnictwa jest zdaniem m.in. Światowego Funduszu na rzecz Dzikiej Przyrody (WWF) w strefie ważnej światowej koncentracji gatunków zagrożonych wyginięciem, w szczególności gatunków związanych z ekosystemem leśnym. Znajduje to całkowite potwierdzenie w wynikach badań prowadzonych z inicjatywy Fundacji i rozpoznania przyrodniczego. Potwierdzona została obecność gatunków uważanych za relikty lasów pierwotnych, zapisanych zarówno w Czerwonej Księdze ginących gatunków zwierząt i roślin jak i w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej WE, m.in.: zgniotek cynobrowy Cucujus cinnaberinus, zagłębek bruzdkowany Rhysodes sulcatus, ponurek Schneidera Boros Schneideri, bezlist okrywowy Buxbaumia viridis, oraz cały szereg innych gatunków jak np. dzięcioł trójpalczasty, czy porost granicznik płucnik. Obecność tych gatunków na obszarze wymienionych nadleśnictw to z całą pewnością powód do dumy, który jednak powinien być również przedmiotem wielkiej troski. Niestety w planach urządzenia lasu ww. nadleśnictw nie znalazły się zapisy dotyczące ochrony tych gatunków, a wydzielenia leśne w których występują, są poddane, niemal we wszystkich przypadkach, intensywnej gospodarce leśnej. Ryzyko zniszczenia siedlisk tych gatunków przez wyznaczenie gospodarki leśnej w miejscach ich występowania jest duże i niepozwalające naszym zdaniem na zmniejszenie ryzyka z nieokreślonego do niskiego. Przykładem jest załączony raport z nieumyślnego zniszczenia larw zgniotka cynobrowego poprzez wywożenie z lasu zasiedlonych przez zgniotka drzew. Obecna sytuacja jest nie tylko Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze Leszczawa Dolna 16 37-740 Bircza KRS 0000305072 www.dziedzictwoprzyrodnicze.pl www.exploreprzemyskie.com dziedzictwoprzyrodnicze@gmail.com

niekorzystna dla przyrody co jest oczywiste, ale również dla dostawcy i odbiorcy tego drewna oraz samego certyfikatu FSC, poprzez narażenie na uzasadnione zarzuty uczestniczenia w procesie niszczenia zagrożonych wyginięciem gatunków. Dopóki gospodarka leśna dla wymienionych powyżej nadleśnictw, określona w Planach Urządzenia Lasu nie będzie uwzględniała obecności i potrzeb ochrony gatunków chronionych a w szczególności wymienionych w załączniku II dyrektywy siedliskowej UE, ryzyko powinno być naszym zdaniem nieokreślone i każdorazowo dla zakupu drewna do domieszkowania powinien być przeprowadzony audyt z możliwością udziału obserwatorów z naszej Fundacji oraz innych organizacji społecznych zainteresowanych ochroną przyrody. Pragnę dodać iż bardzo szanujemy naszych partnerów leśników, w tym pracowników Lasów Państwowych, jak również cały sektor drzewiarski, którzy mam nadzieję zrozumieją i poprą nasz wniosek. Kierujemy się bowiem głęboką troską o zrównoważone gospodarowanie lasami, troską o zachowanie wybitnych walorów przyrodniczych lasów karpackich i pogórzy Karpat oraz troską o zachowanie wysokiej jakości standardu FSC. Poniżej przedstawiamy przykładowe lokalizacje cennych gatunków o których mowa wyżej a w załącznikach prezentujemy wyniki inwentaryzacji i rozpoznania przyrodniczego oraz zagrożenia dla przyrody na przykładzie dość dobrze zbadanego nadleśnictwa Bircza (obszar projektowanego Turnickiego Parku Narodowego), przykładowy artykuł dotyczący zagłębka bruzdkowanego oraz raport dotyczący nieumyślnego niszczenia larw zgniotka cynobrowego do jakiego dochodziło i dochodzić będzie dopóki zasady gospodarowania na terenie ww. nadleśnictw nie zaczną uwzględniać potrzeb ochrony ww. gatunków. Z wyrazami szacunku, Radosław Michalski Prezes Zarządu Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze Przykładowe lokalizacje gatunków reliktowych z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej: Na granicy nadleśnictw Stuposiany i Lutowiska podawane jest stwierdzenie gatunku saproksylicznego z zał. II Dyrektywy Siedliskowej Cucujus cinnaberinus (wydzielenie w nadleśnictwie Lutowiska: 04-16-2-11-7-b- 00). Z nadleśnictwa Lutowiska podawany jest też w prognozie oddziaływania na środowisko gatunek saproksyliczny z zał. II Dyrektywy Siedliskowej Rhysodes sulcatus (bez dokładnej lokalizacji). Na terenie nadleśnictw Stuposiany, Lutowiska, Wetlina, Cisna i Baligród znajduje się obszar Natura 2000 PLC180001 Bieszczady, na obszarze którego stwierdzane były gatunki owadów saproksylicznych z załącznika II dyrektywy siedlskowej: Cucujus cinnaberinus, Rhysodes sulcatus, Rosalia alpina. Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze Leszczawa Dolna 16 37-740 Bircza KRS 0000305072 www.dziedzictwoprzyrodnicze.pl www.exploreprzemyskie.com dziedzictwoprzyrodnicze@gmail.com

Przy zachodniej granicy nadleśnictwa Strzyżów znajduje się obszar Natura 2000 PLH180023 Las nad Braciejową, w którym występują owady saproksyliczne z załącznika II dyrektywy siedliskowej: Osmoderma eremita oraz Cucujus cinnaberinus. Jest niemal pewne występowanie tych gatunków na terenie nadleśnictwa Strzyżów. Ndl. Kańczuga: Cucujus cinnaberinus: 04-09-2-09-87 -l -00 na granicy z 04-09-2-09-107 -a -00 Ndl. Krasiczyn: Cucujus cinnaberinus: 04-13-2-14-76 -f -00, 04-13-2-11-134 -a -00 Ndl. Brzozów: Rhysodes sulcatus: 04-04-2-11-194 -a -00, 04-04-2-12-238 -m -00 Cucujus cinnaberinus: 04-04-2-08-152 -d -00, 04-04-2-11-194 -a -00, 04-04-2-11-200 -b -00, 04-04-2-16-78 -b -00, 04-04-2-12-221 -b -00 Ndl. Lesko: Cucujus cinnaberinus: 04-14-1-04-64 -a -00, 04-14-1-04-66 -b -00, 04-14-1-02-42 -a -00 Ndl. Ustrzyki Dolne: Cucujus cinnaberinus: 04-03-1-02-108 -a -00, 04-03-1-07-90 -a -00, 04-03-1-05-65 -b -00, 04-03-1-04-24 -c -00, 04-03-1-04-26 -c -02, 04-03-2-12-26 -b -00, 04-03-2-17-32 -a -00 Ndl. Dukla: Cucujus cinnaberinus: 04-20-3-21-125 -f -00 Ndl. Rymanów: Cucujus cinnaberinus: 04-20-1-07-57 -a -00 Ndl. Komańcza: Cucujus cinnaberinus: 04-12-1-03-139 -a -00, na granicy: 04-12-1-08-153 -a -00 oraz 04-12-1-08-152 -b -00, na granicy: 04-12-1-08-161 -a -00 oraz 04-12-1-08-161 -d -00 Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze Leszczawa Dolna 16 37-740 Bircza KRS 0000305072 www.dziedzictwoprzyrodnicze.pl www.exploreprzemyskie.com dziedzictwoprzyrodnicze@gmail.com

RAPORT, STWIERDZENIE LARW ZGNIOTKA CYNOBOROWEGO NA STOSIE ŚCIĘTYCH JODEŁ O ŚREDNICY POW. 40CM, NASZYKWANYCH DO WYWÓZKI, STUDENCKI OBÓZ ENTOMOLOGICZNY, NADLEŚNICTWO BIRCZA, 27.06.2011. Nadleśnictwo Bircza, obręb Wojtkowa, na granicy wydzieleń 196a, 206d i 210j, przydrożny skład pniaków ściętych jodeł o średnicy powyżej 40cm, naszykowanych do wywiezienia z lasu, 27 czerwca 2011r. Na jednej z nich znalezione zostały larwy zgniotka cynobrowego (Cucujus cinnaberinus, zał. II Drektywy Siedliskowej UE). Obserwator dr Karol Komosiński (ekspert entomolog, Uniwersytet Warmińsko- Mazurski). Przypadkowe zaobserwowanie larw zgniotka cynobrowego na stosie jodeł naszykowanych do wywiezienia, uczestnicy studenckiego obozu entomologicznego.

Stos jodeł o średnicy powyżej 40cm.

Fot.: Larwa zgniotka cynobrowego Cucujus cinnaberinus

18 KRÓTKIE DONIESIENIA 000. Nowe dane o występowaniu Rhysodes sulcatus (FABR.) (Coleoptera: Rhysodidae) na terenie Nadleśnictwa Bircza w południowo-wschodniej Polsce New data of the occurrence of the Rhysodes sulcatus (FABR.) (Coleoptera: Rhysodidae) on the Bircza forest inspectorate (SE Poland) KEY WORDS: Coleoptera, Rhysodidae, Rhysodes sulcastus, records, Bircza forest inspectorate, SE Poland. Zagłębek bruzdowany Rhysodes sulcatus (FABRICIUS, 1787) jest jednym z rzadziej spotykanych w Polsce gatunków zaliczanych do reliktów lasów pierwotnych. Każde współczesne odkrycie stanowisk tego chrząszcza jest istotne dla jego ochrony a także ochrony przedstawicieli szeregu innych grup organizmów związanych z pozostałościami lasów naturalnych. Z tego względu jest on również gatunkiem objętym w Unii Europejskiej ochroną prawną i wprowadzonym do załączników (II i IV) dyrektywy siedliskowej UE. Wyjątkowa wrażliwość Rhysodes sulcatus na zmiany w środowisku leśnym spowodowała, że gatunek ten, niegdyś zasiedlający całą Centralną Europę, wyginął w wielu krajach (SIENKIEWICZ P. 2004: [W:] GŁOWACIŃSKI Z., NOWACKI J. (red.): Polska czerwona księga zwierząt Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN Kraków AR im A. Cieszkowskiego Poznań: 91-92; KU- BISZ D. 2004: [W:] ADAMSKI P. i in. (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 podręcznik metodyczny, T. 6. Ministerstwo Środowiska, Warszawa: 127-129). W trakcie badań prowadzonych w południowo-wschodniej Polsce odkryto liczne miejsca występowania Rh. sulcatus na terenie Nadleśnictwa Bircza. Wcześniej z obszaru tego i jego okolic znany był on tylko na podstawie obserwacji TRELLI (1926: Pol. Pismo ent., 5: 68-73; 1938: Ochr. Przyr., 17: 203-209; 1939: Pol. Pismo ent., 16-17: 59-86), który podaje go z okolic wsi Brylińce, Cisowa i Kopyśno oraz z góry Turnicy. Informacje te w późniejszych latach nie były jednak potwierdzane, stąd przypuszczano, że gatunek ten na Pogórzu Przemyskim wyginął. Poniżej podano wyniki współczesnych obserwacji nad występowaniem Rh. sulcatus na terenie Nadleśnictwa Bircza w Obrębach leśnych Nowe Sady i Wojtkowa. Zdecydowaną większość osobników obserwowano pod korą i w próchnie martwych, stojących i powalonych jodeł (Abies alba MILL.); ponadto osobniki omawianego gatunku znajdowano także w rozkładających się bukach (Fagus silvatica L.). Arłamów vic. (UTM: FV19), kompleks leśny między miejscowościami Arłamów i Makowa, m.in. góra Turnica, góra Suchy Obycz, zbocza doliny potoków Turnica i Kamionka ( Niemiecka Dolina ): oddz. 111c/113b (na granicy wydzieleń), 13 VI 2010 1 ex. (szczątki), obs. K. KOMOSIŃSKI; oddz. 131a, 13 VI 2010 3 exx., obs. K. KOMOSIŃSKI, 30 IV 2011 1 ex., obs. A. MELKE; oddz. 127d, 6 VIII 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 133a, 8 VIII 2011 1 ex. (szczątki), obs. R. SZYMCZUK; oddz. 130a, 8 VIII 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 138b, 22 VIII 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 133b, 24 VIII 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 132b, 27 VIII 2011 1 ex., obs. R. SZYM- CZUK; oddz. 132a, 27 VIII 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 126b, 29 VII 2011 1 ex. (szczątki), obs. R. SZYMCZUK; oddz. 125f, 30 VIII 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 170c, 1 IX 2011 1 ex. (szczątki), obs. R. SZYMCZUK; oddz. 126h, 2 IX 2011 1 ex. (szczątki), obs. R. SZYMCZUK; oddz. 131c, 3 IX 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 132c, 5 IX 2011 1 ex. (szczątki), obs. R. SZYMCZUK; oddz. 130b, 7 IX 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 129c, 7 IX 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 166b, 9 IX 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 169a, 14 IX 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 180a, 21 IX 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 179c, 22 IX 2011 3 exx., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 177d, 2 X 2011 1 ex. (szczątki), obs. R. SZYMCZUK.

WIAD. ENTOMOL., 30 (0): POZNAŃ 2011 19 Leszczyny vic. (FV29), część wschodnia kompleksu leśnego między miejscowościami Arłamów i Makowa, m.in. zbocza doliny potoku Sopotnik: oddz. 129b, 29 VII 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK; oddz. 140b, 3 X 2011 1 ex. (szczątki), obs. R. SZYMCZUK; oddz. 140a/140 b (na granicy wydzieleń), 5 X 2011 1 ex. (szczątki), obs. R. SZYMCZUK. Wojtkówka vic. (FV19), kompleks leśny na północny-wschód od doliny rzeki Wiar, m.in. góra Na Opalonym i uroczysko Lasy Jureczkowskie : oddz. 73a, 7 XI 2010 1 ex. (szczątki), obs. K. KOMOSIŃSKI; oddz. 129a, 23 VI 2011 2 exx., obs. R. RUTA et P. SIEN- KIEWICZ; oddz. 123a, 26 VII 2011 1 ex., obs. R. SZYMCZUK et T. OLBRYCHT; oddz. 174a, 17 IX 2011 1 ex. (szczątki), obs. Ł. KOBA. Grąziowa vic. (FV19), kompleks leśny w widłach dolin rzeki Wiar i potoku Jamninka: oddz. 74h, 23 VI 2011 1 ex., obs. K. KOMOSIŃSKI; oddz. 39 l, 26 VI 2011 1 ex., obs. K. KOMOSIŃSKI. Jureczkowa vic. (FV18), kompleks leśny między miejscowościami Jureczkowa Górna i Kwaszenina Las Karaszyn (część środkowa i zachodnia): oddz. 186d, 5 IX 2011 1 ex. (szczątki), obs. Ł. KOBA; oddz. 193b, 1 V 2010 1 ex., obs. A. MELKE; oddz. 193c, 6 XI 2010 1 ex. (szczątki), obs. K. KOMOSIŃSKI; oddz. 197b, 27 VI 2011 3 exx., obs. K. KOMOSIŃ- SKI; oddz. 191b/190dx (na granicy wydzieleń), 3 IX 2011 1 ex. (szczątki), obs. Ł. KOBA; oddz. 187 l, 7 IX 2011 1 ex. (szczątki), obs. Ł. KOBA; oddz. 189a, 8 IX 2011 1 ex., obs. Ł. KOBA; oddz. 186c/187m/188a (na granicy wydzieleń), 9 IX 2011 1 ex. (szczątki), obs. Ł. KOBA. Kwaszenina vic. (FV28), północno-wschodnia część kompleksu leśnego Las Karaszyn : oddz. 186d, 23 VI 2011 2 exx., obs. R. RUTA et P. SIENKIEWICZ; oddz. 184n, 2 IX 2011 3 exx., obs. Ł. KOBA. Częstotliwość obserwacji i liczba miejsc, w których obserwowano występowanie Rh. sulcatus pozwala stwierdzić, że lasy Nadleśnictwa Bircza (obrębów leśnych Nowe Sady i Wojtkowa) są jednym z nielicznych w Polsce obszarów gdzie utrzymuje się bardzo silna populacja omawianego gatunku. Jej aktualna kondycja i perspektywy utrzymania się przy zastosowaniu właściwego sposobu ochrony są z pewnością porównywalne pod tym względem z populacjami w Świętokrzyskim i Roztoczańskim Parku Narodowym. Z tego powodu na terenie Nadleśnictwa Bircza należy podjąć odpowiednie kroki w celu zachowania w niepogorszonym stanie, czy wręcz poprawienia stanu ochrony populacji tego priorytetowego dla Unii Europejskiej gatunku. Na podstawie współczesnej wiedzy na temat ekologii i biologii Rh. sulcatus, jedyną skuteczną metodą jego ochrony może być zatrzymanie zmian będących głównie efektem prowadzonej gospodarki leśnej i objęcie miejsc występowania tego gatunku ochroną rezerwatową z zastosowaniem ochrony biernej chroniącej naturalne procesy przyrodnicze zachodzące w lesie niezbędne m.in. dla zapewnienia nieprzerwanego napływu odpowiedniej ilości mikrośrodowisk wymaganych dla rozwoju zagłębka bruzdkowanego. Należy przy tym również mieć na uwadze, że Rh. sulcatus jest gatunkiem tzw. parasolowym, a ochrona miejsc jego występowania skutkuje (o czym już wcześniej wspomniano) ochroną szeregu innych, równie cennych przyrodniczo, ginących i zagrożonych organizmów i układów ekologicznych. Lech BUCHHOLZ, Świętokrzyski PN, Bodzentyn Karol KOMOSIŃSKI, Kat. Zoologii UWM, Olsztyn Andrzej MELKE, Kalisz Radosław MICHALSKI, Radosław SZYMCZUK, Łukasz KOBA, Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, Warszawa Paweł SIENKIEWICZ, Kat. Entomol. i Ochr. Środowiska UP, Poznań

RAPORT NA TEMAT WYSTĘPOWANIA BOROS SCHNEIDERI, RHYSODES SULCATUS, BUXBAUMIA VIRIDIS, CUCUJUS CINNABERINUS STWIERDZONYCH M.IN. PODCZAS ROZPOZNANIA PRZYRODNICZEGO PROWADZONEGO W LATACH 2010-2011 Z INICJATYWY FUNDACJI DZIEDZICTWO PRZYRODNICZE. STAN NA DZIEŃ 31.12.2011. Ponurek Schneidera Boros schneideri (PANZER, 1796). Chrząszcz saproksyliczny relikt lasów pierwotnych, jest to trzecie miejsce występowania tego chrząszcza w Polsce po Puszczy Białowieskiej i Świętokrzyskim Parku Narodowym, na terenie Nadleśnictwa Bircza został zaobserwowany w 10 wydzieleniach leśnych (w tym stanowiska na granicy wydzieleń), o łącznej powierzchni 224,6 ha. We wszystkich wydzieleniach z Boros Schneideri planowane są działania gospodarcze: w 4 wydzieleniach o łącznej powierzchni 133,3 ha planowana jest Trzebież Późna, w 6 kolejnych o łącznej powierzchni 91,3 ha planowana jest rębnia IVD. Tab. 1: występowanie Boros Schneideri w Nadleśnictwie Bircza: Nr Data Obręb leśny Wydzielenie Imię i nazwisko obserwatora 1 4.10.2011 Nowe Sady 155 b Łukasz Koba 2 5.10.2011 Nowe Sady 148 b Łukasz Koba 3 9.10.2011 Nowe Sady 123 g Łukasz Koba 4 15.09.2011 Wojtkowa 190 dx Łukasz Koba 5 27.09.2011 Wojtkowa 189 a / 186 d Łukasz Koba 6 27.09.2011 Wojtkowa 189 a Łukasz Koba 7 30.09.2011 Wojtkowa 204 s Łukasz Koba 8 6.10.2011 Wojtkowa 119 d / 121 a Łukasz Koba 9 10.09.2011 Wojtkowa 184n Tomasz Olbrycht 10 27.09.2011 Wojtkowa 184n Tomasz Olbrycht Zagłębek bruzdkowany Rhysodes sulcatus (FABRICIUS, 1787). Chrząszcz saproksyliczny relikt lasów pierwotnych, w Polsce występuje na kilku stanowiskach przede wszystkim w parkach narodowych i w rezerwatach, na terenie Nadleśnictwa Bircza został zaobserwowany w 45 wydzieleniach (w tym stanowiska na granicy wydzieleń), o łącznej powierzchni 751,47 ha. We wszystkich wydzieleniach z Rhysodes sulcatus planowane są działania gospodarcze: w 30 wydzieleniach o łącznej powierzchni 503,07ha planowana jest Trzebież Późna, w 15 kolejnych o łącznej powierzchni 248,4 ha planowana jest rębnia IVD. (Załącznik artykuł: WIAD. ENTOMOL., 30 (0): POZNAÑ 2011)

Tab. 2: Występowanie Rhysodes sulcatus w Nadleśnictwie Bircza: Nr Data Obręb Wydzielenie Imię i nazwisko obserwatora 1 12.06.2010 Nowe Sady 111 c / 113 b Karol Komosiński 2 13.06.2010 Nowe Sady 131 a Karol Komosiński 3 30.04.2011 Nowe Sady 131 a Andrzej Melke 4 6.08.2011 Nowe Sady 127 d Radosław Szymczuk 5 8.08.2011 Nowe Sady 133 a Radosław Szymczuk 6 8.08.2011 Nowe Sady 130 a Radosław Szymczuk 7 22.08.2011 Nowe Sady 138 b Radosław Szymczuk 8 24.08.2011 Nowe Sady 133 b Radosław Szymczuk 9 27.08.2011 Nowe Sady 132 b Radosław Szymczuk 10 27.08.2011 Nowe Sady 132 a Radosław Szymczuk 11 29.08.2011 Nowe Sady 126 b Radosław Szymczuk 12 30.08.2011 Nowe Sady 125 f Radosław Szymczuk 13 1.09.2011 Nowe Sady 170 c Radosław Szymczuk 14 2.09.2011 Nowe Sady 126 h Radosław Szymczuk 15 3.09.2011 Nowe Sady 131 c Radosław Szymczuk 16 5.09.2011 Nowe Sady 132 c Radosław Szymczuk 17 7.09.2011 Nowe Sady 130 b Radosław Szymczuk 18 7.09.2011 Nowe Sady 129 c Radosław Szymczuk 19 9.09.2011 Nowe Sady 166 b Radosław Szymczuk 20 14.09.2011 Nowe Sady 169 a Radosław Szymczuk 21 21.09.2011 Nowe Sady 180 a Radosław Szymczuk 22 22.09.2011 Nowe Sady 179 c Radosław Szymczuk 23 2.10.2011 Nowe Sady 177 d Radosław Szymczuk 24 29.07.2011 Nowe Sady 129 b Radosław Szymczuk 25 3.10.2011 Nowe Sady 140 b Radosław Szymczuk 26 5.10.2011 Nowe Sady 140 a / 140 b Radosław Szymczuk 27 7.11.2010 Wojtkowa 73 a Karol Komosiński 28 23.06.2011 Wojtkowa 129 a R. Radosław Ruta, P. Szymczuk, Sienkiewicz Tomasz 29 26.07.2011 Wojtkowa 123 a Olbrycht 30 17.09.2011 Wojtkowa 174 a Łukasz Koba 31 23.06.2011 Wojtkowa 74 h Karol Komosiński 32 26.06.2011 Wojtkowa 39 l Karol Komosiński 33 5.09.2011 Wojtkowa 186 d Łukasz Koba 34 1.05.2010 Wojtkowa 193 b Andrzej Melke 35 6.11.2010 Wojtkowa 193 c Karol Komosiński 36 27.06.2011 Wojtkowa 197 b Karol Komosiński 37 3.09.2011 Wojtkowa 191 b / 190 dx Łukasz Koba 38 7.09.2011 Wojtkowa 187 l Łukasz Koba 39 8.09.2011 Wojtkowa 189 186 ac / 187 m / Łukasz Koba 40 9.09.2011 Wojtkowa 188 a Łukasz Koba 41 23.06.2011 Wojtkowa 186 d R. Ruta, P. Sienkiewicz 42 2.09.2011 Wojtkowa 184 n Łukasz Koba 43 13.09.2011 Nowe Sady 160 b Karol Komosiński

Bezlist okrywowy Buxbaumia viridis (Moug. ex Lam. & DC.) Brid. ex Moug. & Nestl. Mech relikt lasów pierwotnych, w Polsce jest znanych około 30 stanowisk, w tym 3 obserwacje z nadleśnictwa Bircza. Na terenie Nadleśnictwa Bircza został zaobserwowany w 4 wydzieleniach (w tym stanowisko na granicy wydzieleń), o łącznej powierzchni 63,98 ha. We wszystkich

wydzieleniach ze stwierdzonym Buxbaumi viridis planowane są działania gospodarcze: w 1 wydzieleniu o powierzchni 15,53 ha planowana jest Trzebież Późna, w kolejnych 3 wydzieleniach o łącznej powierzchni 48,45 ha planowana jest rębnia IVD. Tab. 3: występowanie Buxbaumia viridis w Nadleśnictwie Bircza: Nr Data Liczba sporofitów Obręb Wydzielenie Imię i nazwisko obserwatora 1 5.10.2011 53 Nowe Sady 138 b / 141 a Rafał Zarzecki 2 10.10.2011 6 Wojtkowa 184 n Rafał Zarzecki 3 10.10.2011 21 Wojtkowa 185 c Rafał Zarzecki Boros Schneideri, Rhysodes sulcatus i Buxbaumia viridis na terenie Nadleśnictwa Bircza zostały zaobserwowane łącznie w 53 wydzieleniach (jest to suma wydzieleń w których występuje co najmniej jeden z tych gatunków). Wszystkie 53 wydzielenia z tymi gatunkami zajmują powierzchnię 925,26 ha. We wszystkich 53 wydzieleniach planowane są działania gospodarcze. W 20 wydzieleniach o łącznej powierzchni 317,01 ha planowana jest rębnia IVD, w 33 wydzieleniach o łącznej powierzchni 608,25 ha planowana jest Trzebież Późna. W miejscach występowania Boros Schneideri, Rhysodes sulcatus, Buxbaumia viridis zdaniem ekspertów powinny zostać utworzone rezerwaty przyrody, doraźnie dla zabezpieczenia stanowisk i lokalnych populacji przed zniszczeniem, postulujemy wyłączenie wydzieleń leśnych w których te gatunki zostały stwierdzone, z gospodarki leśnej - rezygnację z podejmowania jakichkolwiek działań gospodarczych do czasu opracowania planu ochrony obszarów Natura 2000 PLH180012 Ostoja Przemyska i PLH180013 Góry Słonne lub planów ochrony dla rezerwatów przyrody. Tab. 4: zagrożone stanowiska Boros Schneideri, Rhysodes sulcatus i Buxbaumia viridis w Nadleśnictwie Bircza:

LP obręb leśny oddział i wydzielenie leśne powierzchnia (ha) planowany zabieg gospodarczy 1 Nowe Sady 127 d 27,54 TP 2 Nowe Sady 129 b 16,46 TP 3 Nowe Sady 131 a 17,94 TP 4 Nowe Sady 126 h 9,64 TP 5 Nowe Sady 125 f 28,26 TP 6 Nowe Sady 132 a 16,89 TP 7 Nowe Sady 141 a 24,37 IVD 8 Nowe Sady 132 b 8,41 TP 9 Nowe Sady 130 b 16,38 TP 10 Nowe Sady 132 c 17,64 TP 11 Nowe Sady 130 a 11,47 TP 12 Nowe Sady 138 b 15,53 TP 13 Nowe Sady 179 c 24,09 TP 14 Nowe Sady 180 a 16,04 IVD 15 Nowe Sady 177 d 10,33 TP 16 Nowe Sady 140 b 12,02 TP 17 Nowe Sady 140 a 15,69 TP 18 Nowe Sady 160 b 32,82 IVD 19 Nowe Sady 126 b 10,21 TP 20 Nowe Sady 111c 9,17 IVD 21 Nowe Sady 129c 9,89 TP 22 Nowe Sady 113b 13,14 TP 23 Nowe Sady 133a 19,81 TP 24 Nowe Sady 133b 21,93 TP 25 Nowe Sady 170c 9,59 TP 26 Nowe Sady 131c 23,96 TP 27 Nowe Sady 166b 12,37 IVD 28 Nowe Sady 169a 17,74 TP 29 Nowe Sady 155b 20,74 TP 30 Nowe Sady 148b 10,52 IVD 31 Nowe Sady 123g 41,89 TP 32 Wojtkowa 123 a 24,82 IVD 33 Wojtkowa 188 a 12,6 IVD 34 Wojtkowa 190 dx 28,12 TP 35 Wojtkowa 191 b 35,04 IVD 36 Wojtkowa 184 n 16,58 IVD 37 Wojtkowa 174 a 13,54 TP 38 Wojtkowa 189 a 24,05 IVD 39 Wojtkowa 185 c 7,5 IVD 40 Wojtkowa 187 l 25,54 IVD 41 Wojtkowa 186 d 13,93 IVD 42 Wojtkowa 193 c 14,95 TP 43 Wojtkowa 39 l 17,25 TP 44 Wojtkowa 197b 9,83 IVD 45 Wojtkowa 204s 42,55 TP 46 Wojtkowa 119d 7,94 IVD 47 Wojtkowa 73a 36,18 TP 48 Wojtkowa 74h 13,78 TP 49 Wojtkowa 129a 2,26 IVD 50 Wojtkowa 193b 4,69 TP 51 Wojtkowa 186c 9,01 IVD 52 Wojtkowa 187m 4,34 IVD 53 Wojtkowa 121a 18,28 IVD (TP Trzebież Późna ; IVD rębnia IVD) Zgniotek cynobrowy Cucujus cinnaberinus (SCOPOLI, 1763) był stwierdzony 251 razy na terenie 217 wydzieleń na terenie Nadleśnictwa Bircza o łącznej powierzchni 3271,85 ha, z czego na

obszarze 31 wydzieleń występują równolegle Boros Schneideri, Rhysodes sulcatus lub Buxbaumi viridis co powinno pociągać wyłączenie tych wydzieleń z gospodarki leśnej. Na obszarze 186 wydzieleń o łącznej powierzchni 2706,2 ha został stwierdzony Cucujus cinnaberinus bez stwierdzenia równoległego współwystępowania Boros Schneideri, Rhysodes sulcatus lub Buxbaumi viridis. Analizując 186 ww. wydzieleń z Cucujus cinnaberinus, w 99 wydzieleniach o łącznej powierzchni 1507,39 ha planowana jest Trzebież Późna, w 76 wydzieleniach o łącznej powierzchni 1144,97 ha planowania jest rębnia IVD, w 2 wydzieleniach o łącznej powierzchni 32,43 ha, planowane są inne działania gospodarcze o mniejszym negatywnym wpływie na Cucujus cinnaberinus, w 9 kolejnych wydzieleniach o łącznej powierzchni 21,41 ha nie planuje się w PUL działań gospodarczych. W 175 wydzieleniach w których jest planowana rębnia IVD lub Trzebież Późna, powinno się zmienić zasady prowadzonej gospodarki leśnej zgodnie z zaleceniami ekspertów: 1. Zmniejszenie intensywności projektowanych w tych wydzieleniach w obowiązującym planie urządzania lasu cięć rębnych i przedrębnych do poziomu: - rębna IVd o intensywności cięcia do 15% masy na 10-lecie. - TP o intensywności cięcia do 15 % masy na 10-lecie. 2. Pozostawianie przy cięciach żywych drzew wszystkich gatunków powyżej 40 cm pierśnicy, co odpowiada orientacyjnie wiekowi ok. 100 lat 3. Nie usuwanie podczas wykonywania cięć stojących drzew obumierających i martwych oraz złomów i wywrotów o średnicy mierzonej w korze na wysokości 1,3 m przekraczającej 40 cm niezależnie od rodzaju cięcia i gatunku drzewa. 4. Pozostawianie w ekosystemie drzew opanowanych przez kambiofagi (tzw. posusz czynny), jeżeli ich aktualna ilość nie przekracza: - w drzewostanach iglastych 1 m3/ha ( w drzewostanach świerkowych 0,5 m3/ha). - w drzewostanach liściastych 2 m3/ha. 5. Pozostawianie w ekosystemie leśnym całości posuszu jałowego (nie zasiedlonego lub opuszczonego przez kambiofagi) oraz wszystkich złomów i wywrotów nie zasiedlonych lub opuszczonych przez kambiofagi. Tab. 5: zagrożone stanowiska Cucujus cinnaberinus w Nadleśnictwie Bircza (zagrożenie dotyczy planowanego zabiegu gospodarczego: rębnia IVD oznaczone jako IVD oraz Trzebież Późna oznaczone jako TP ; dla zagożonych stanowisk proponowane są opisane powyżej zmiany w gospodarce leśnej): LP obręb leśny oddział i wydzielenie leśne powierzchnia (ha) planowany zabieg gospodarczy 1 Nowe Sady 162 a 34,39 IVD 2 Nowe Sady 163 a 11,74 TP 3 Nowe Sady 122 t 2,08 IVD 4 Nowe Sady 107 f 6,42 TP 5 Nowe Sady 163 b 14,74 TP 6 Nowe Sady 164 a 16,11 TP 7 Nowe Sady 164 b 12,93 TP 8 Nowe Sady 165 a 25,69 TP 9 Nowe Sady 124 g 6,51 IVD 10 Nowe Sady 127 b 1,36 TP 11 Nowe Sady 134 a 19,32 TP 12 Nowe Sady 141 c 6,06 IVD 13 Nowe Sady 139 h 1,69 IVD 14 Nowe Sady 138 a 3,78 TP 15 Nowe Sady 137 a 19,62 IVD

16 Nowe Sady 168 a 17,67 IVD 17 Nowe Sady 180 b 10,13 TP 18 Wojtkowa 179 d 11,88 TP 19 Wojtkowa 171 a 27,25 IVD 20 Wojtkowa 175 b 18,33 TP 21 Wojtkowa 176 d 12,38 TP 22 Wojtkowa 176 b 14,24 TP 23 Wojtkowa 178 a 13,87 IVD 24 Wojtkowa 177 c 29,06 TP 25 Wojtkowa 139 d 9,08 TP 26 Wojtkowa 139 b 7,1 TP 27 Wojtkowa 139 a 8,75 IVD 28 Wojtkowa 117 i 5,6 TP 29 Wojtkowa 117 c 9,94 TP 30 Wojtkowa 118 a 16,92 TP 31 Wojtkowa 98 b 1,66 IVD 32 Wojtkowa 100 c 5,38 IVD 33 Wojtkowa 100 d 1,6 TP 34 Wojtkowa 99 b 3,21 IVD 35 Wojtkowa 98 d 1,14 0 36 Wojtkowa 143 b 23,89 TP 37 Wojtkowa 139 c 18,03 TP 38 Wojtkowa 176 g 2,19 TP 39 Wojtkowa 116 b 11,92 TP 40 Wojtkowa 156 d 22,69 IVD 41 Wojtkowa 154 d 19,5 IVD 42 Wojtkowa 146 y 2,17 IVD 43 Wojtkowa 218 a 13,18 IVD 44 Wojtkowa 214 c 24,64 TP 45 Wojtkowa 78 c 8,48 IVD 46 Wojtkowa 103 d 7,21 TP 47 Wojtkowa 161 c 6,62 IVD 48 Wojtkowa 161 i 10,29 IVD 49 Wojtkowa 166 d 12,32 IVD 50 Wojtkowa 156 c 3,54 TP 51 Wojtkowa 155 c 21,51 TP 52 Wojtkowa 157 a 24,62 AGROT 53 Wojtkowa 158 a 7,14 IVD 54 Wojtkowa 156 b 10,93 TP 55 Wojtkowa 154 c 4,2 TP 56 Wojtkowa 158 c 20,37 TP 57 Wojtkowa 149 b 14,1 IVD 58 Wojtkowa 126 f 1,42 IVD 59 Wojtkowa 111 b 3,11 TP 60 Wojtkowa 115 f 12,22 TP 61 Wojtkowa 122 g 10,58 TP 62 Wojtkowa 159 b 16,75 IVD 63 Wojtkowa 44a 37,09 TP 64 Wojtkowa 43b 26,33 TP 65 Wojtkowa 5Ab 18,92 IVD 66 Wojtkowa 47y 19,23 TP 67 Wojtkowa 71a 5,63 TP 68 Wojtkowa 50c 2,99 0 69 Wojtkowa 52a 8,87 TP 70 Wojtkowa 60i 5,4 TP

71 Wojtkowa 15c 6,9 IVD 72 Wojtkowa 20d 11,32 TP 73 Wojtkowa 19h 8,15 TP 74 Wojtkowa 22a 17,11 TP 75 Wojtkowa 10a 18,15 TP 76 Wojtkowa 1g 20,16 TP 77 Bircza 12a 29,19 TP 78 Bircza 13a 32,08 TP 79 Bircza 192 c 22,6 TP 80 Bircza 202 a 33,18 TP 81 Bircza 205 b 33,34 IVD 82 Bircza 51 a 35,64 IVD 83 Bircza 214 a 32,19 IVD 84 Bircza 192 a 14,22 IVD 85 Bircza 174 f 29,74 IVD 86 Bircza 180 c 23,1 IVD 87 Bircza 51 Aa 8,85 IVD 88 Bircza 205 b 33,34 IVD 89 Wojtkowa 125 a 22,56 IVD 90 Wojtkowa 188 b 3,83 IVD 91 Wojtkowa 191 a 8,81 TP 92 Wojtkowa 94 c 12,52 IVD 93 Wojtkowa 87 f 17,03 IVD 94 Wojtkowa 120 a 12,68 TP 95 Wojtkowa 109 f 14,51 IVD 96 Wojtkowa 112 a 27,83 TP 97 Wojtkowa 41 m 23,23 TP 98 Wojtkowa 167 d 16,65 IVD 99 Wojtkowa 174 c 11,45 TP 100 Wojtkowa 176 a 5,05 IVD 101 Wojtkowa 175 d 11,09 TP 102 Wojtkowa 175 b 7,12 TP 103 Wojtkowa 174 b 1,96 TP 104 Wojtkowa 177 b 23,79 TP 105 Wojtkowa 175 c 14,2 TP 106 Wojtkowa 178 b 3,47 IVD 107 Wojtkowa 180 c 24,8 TP 108 Wojtkowa 181 a 14,82 TP 109 Wojtkowa 178 a 24 TP 110 Wojtkowa 172 a 15,03 TP 111 Wojtkowa 173 b 4,36 IVD 112 Wojtkowa 173 c 1,62 IVD 113 Wojtkowa 173 d 3,49 TP 114 Wojtkowa 175 f 4,36 TP 115 Wojtkowa 173 f 15,42 IVD 116 Wojtkowa 183 g 14,66 TP 117 Wojtkowa 189 b 3,75 TP 118 Wojtkowa 188 c 7,89 IVD 119 Wojtkowa 190 y 6,02 IVD 120 Wojtkowa 190 fx 6,28 TP

121 Wojtkowa 192 s 2,97 TP 122 Wojtkowa 192 w 6,33 TP 123 Wojtkowa 191 c 6,89 TP 124 Wojtkowa 201 t 48,35 TP 125 Wojtkowa 202 j 31,59 TP 126 Wojtkowa 203 d 32,63 TP 127 Wojtkowa 205 d 29,18 TP 128 Wojtkowa 209 a 29,11 TP 129 Wojtkowa 208 a 46,12 TP 130 Wojtkowa 179 a 19,01 TP 131 Wojtkowa 211 g 13,94 TP 132 Wojtkowa 211 f 17,23 IVD 133 Wojtkowa 210 i 8,66 TP 134 Wojtkowa 206 c 10,3 TP 135 Wojtkowa 210 g 23,02 IVD 136 Wojtkowa 211 c 8,44 IVD 137 Wojtkowa 72 a 13,3 IVD 138 Wojtkowa 72 c 28,02 IVD 139 Wojtkowa 70 a 28,03 IVD 140 Wojtkowa 141 a 10,33 TP 141 Wojtkowa 141 b 12,56 IVD 142 Wojtkowa 141 c 11,08 IVD 143 Wojtkowa 142 b 24,05 IVD 144 Wojtkowa 140 b 15,44 TP 145 Wojtkowa 126 a 12,64 IVD 146 Wojtkowa 124 a 27,7 IVD 147 Wojtkowa 122 a 16,03 TP 148 Wojtkowa 119 b 14,7 IVD 149 Wojtkowa 113 a 44,47 IVD 150 Wojtkowa 118 a 24,44 IVD 151 Wojtkowa 102 m 22,51 IVD 152 Wojtkowa 104 ix 6,92 TP 153 Wojtkowa 111 b 11,83 TP 154 Wojtkowa 101 r 13,01 IVD 155 Wojtkowa 101 p 6,2 IVD 156 Wojtkowa 100 j 2,85 0 157 Wojtkowa 99 z 11,46 IVD 158 Wojtkowa 136 h 4,5 0 159 Wojtkowa 136 d 3,79 0 160 Wojtkowa 136 a 4,75 TP 161 Wojtkowa 135 d 2,99 IVD 162 Wojtkowa 135 k 2,09 0 163 Wojtkowa 130 a 27,75 TP 164 Wojtkowa 135 a 2,01 IVD 165 Wojtkowa 134 a 2,83 TP 166 Wojtkowa 134 c 5,05 TP 167 Wojtkowa 134 g 5,28 TP 168 Wojtkowa 129 b 26,85 TP 169 Wojtkowa 127 a 32,29 IVD 170 Wojtkowa 128 a 2,8 IVD

171 Wojtkowa 134 f 4,56 IVD 172 Wojtkowa 135 i 1,48 0 173 Wojtkowa 135 g 1,03 IVD 174 Wojtkowa 134 i 1,8 0 175 Wojtkowa 134 k 0,77 0 176 Wojtkowa 195 c 33,98 TP 177 Wojtkowa 139 d 13,56 TP 178 Wojtkowa 140 c 5,96 TP 179 Wojtkowa 172 b 35,78 IVD 180 Wojtkowa 62 b 24,12 IVD 181 Wojtkowa 46 l 37,42 TP 182 Wojtkowa 152 a 3,41 TP 183 Wojtkowa 27 b 28,84 IVD 184 Wojtkowa 30 n 14,39 TP 185 Wojtkowa 31 b 17,72 IVD 186 Wojtkowa 60 a 7,81 CW

Warszawa/Marki, 28 września 2012 roku FSC Polska Związek Stowarzyszeń na rzecz Odpowiedzialnego Leśnictwa al. Wojska Polskiego 25/906 65-950 Zielona Góra Dotyczy: konsultacje społeczne prowadzone w ramach opracowania projektu Krajowej analizy ryzyka dla Drewna Kontrolowanego na obszarze Polski; region określony jako region ryzyka nieokreślonego w pierwszym szkicu projektu Puszcza Białowieska (nadleśnictwa Białowieża, Browsk i Hajnówka) Fundacja Greenmind i Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków 1, mając na względzie kryteria kontroli rejonu pochodzenia drewna i Wytyczne analizy ryzyka pochodzenia surowca drzewnego z terenów niecertyfikowanych lasów w Polsce oraz sposób prowadzenia gospodarki leśnej w Puszczy Białowieskiej (dotychczasową praktykę oraz planowane działania określone zarówno w projekcie planów urządzania lasu na lata 2012-2021 2 stosownych nadleśnictw oraz w projekcie Planu Zadań Ochronnych obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska 3 ), stwierdzają, że nadleśnictwa Białowieża, Browsk i Hajnówka należy sklasyfikować jako rejon ryzyka nieokreślonego. Uzasadnienie Zdaniem organizacji Greenmind i OTOP, pozyskanie drewna w nadleśnictwach Puszczy Białowieskiej: Białowieża, Browsk i Hajnówka odbywa się i zgodnie z założeniami projektu PUL dla tych nadleśnictw oraz projektu PZO dla stosownego obszaru Natura 2000 odbywać się będzie, z naruszeniem szczególnych wartości ochronnych. Nie istnieje bowiem silny (efektywny) system ochrony i zachowania wartości HCVF dla obszaru przedmiotowych nadleśnictw, a tym samym odpowiedniego obszaru Natura 2000, a działania zarządzającego lasem zagrażają znacząco regionowi o szczególnych wartościach ochronnych. Zarówno projekt PUL, jak również projekt PZO, nie gwarantują skutecznej ochrony różnorodności biologicznej, naturalnych procesów i relacji, na terenie Puszczy Białowieskiej. W szczególności: (1) Oba dokumenty nie adresują w żaden sposób działań związanych z gospodarką leśną polegających na tzw. cięciach sanitarnych (cięcia sanitarne są wyłączone z PUL, decyzje o ich lokalizacji i wielkości podejmują nadleśniczowie; projekt PZO również od nich abstrahuje). Cięcia sanitarne obejmują także tzw. cięcia kornikowe, z których nie są wyłączone dojrzałe świerki (w tym w drzewostanach ponadstuletnich). Tym samym, działanie to zagraża właściwemu stanowi ochrony m.in. populacji cennych gatunków chrząszczy oraz dzięcioła trójpalczastego, a także może zagrażać innym 1 dalej odpowiednio jako Greenmind i OTOP 2 dalej jako PUL 3 dalej jako PZO

zagrożonym gatunkom zwierząt, w tym zwierząt chronionych jako przedmioty ochrony obszarów Natura 2000. Mimo wieloletniego podnoszenia tego problemu przez naukowców i organizacje pozarządowe, sprawa ta nie znalazła odzwierciedlenia w stosownych dokumentach czy decyzjach. Uwagi organizacji pozarządowych do projektu PZO i projektu PUL przedstawiamy w załączeniu. (2) Działalność gospodarcza w nadleśnictwach zagraża różnorodności biologicznej (PUL), a system ochrony nie jest w tym zakresie efektywny (PZO), ze względu na brak wiedzy zarządzających, co do występowania (lokalizacji) cennych zasobów przyrodniczych. Zabiegi hodowlane nie zostały dostosowane do miejsc występowania cennych gatunków, tym samym wartości HCVF dla danego obszaru są zagrożone. Na temat kluczowego braku w wiedzy, która powinna stać u podstaw planowania gospodarki leśnej w Puszczy Białowieskiej piszą nie tylko naukowcy i organizacje pozarządowe (vide: uwagi organizacji pozarządowych do projektu PZO i projektu PUL w załączeniu), ale i autorzy prognoz przewidywanych oddziaływań PUL nadleśnictw Białowieża, Browsk i Hajnówka na środowisko i obszary Natura: http://start.lasy.gov.pl/c/document_library/get_file?p_l_id=67836&folderid=22256627&name=dlfe -97420.pdf, http://start.lasy.gov.pl/c/document_library/get_file?p_l_id=67836&folderid=22256627&name=dlfe -97419.pdf, http://start.lasy.gov.pl/c/document_library/get_file?p_l_id=67836&folderid=22256627&name=dlfe -97418.pdf. (3) Dodatkowo, planujący gospodarkę leśną i system ochrony abstrahują od faktu, iż zabiegi hodowlane stwarzają zagrożenie dla różnorodności biologicznej (bytowania określonych, cennych gatunków) nie tylko poprzez niszczenie, przebudowę siedlisk przyrodniczych, ale i poprzez wzrost związany z tymi zabiegami penetracji ludzkiej, wywołującej negatywne oddziaływania na siedliska i gatunki, a tym samym na zidentyfikowane szczególne wartości ochronne (HCVF). Stosowne uwagi organizacji pozarządowych do projektu PZO i projektu PUL w załączeniu. Z wyrazami szacunku, dr Marta Majka Wiśniewska Fundacja Greenmind, marta.wisniewska@greenmind.pl, ul. Kaleńska 7/33, 04-367 Warszawa, tel. +48 602 888 143, fax +48 22 810 49 87 dr Przemysław Chylarecki Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, pch@miiz.waw.pl, ul. Odrowąża 24, 05-270 Marki k. Warszawy, tel.+48 604 555 862, +48 22 188 50 81, fax +48 22 761 90 51 Załączniki: uwagi organizacji pozarządowych do PZO dla obszaru Natura 2000 PLC200004 z dnia 5 lipca 2012; uwagi organizacji pozarządowych do projektów planów urządzania lasu dla nadleśnictw Białowieża, Browsk i Hajnówka z dnia 17 września 2012.

17 września 2012 Sz. Pan Ryszard Ziemblicki Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych ul. Lipowa 51; 15-424 Białystok Sz. Pan Wojciech Niedzielski, Nadleśniczy Nadleśnictwo Białowieża ul. Wojciechówka 4; 17-230 Białowieża Sz. Pan Dariusz Skirko, Nadleśniczy Nadleśnictwo Browsk Gruszki 10, 17-220 Narewka Sz. Pan Grzegorz Bielecki, Nadleśniczy Nadleśnictwo Hajnówka ul. Kolejki Leśne 12; 17-200 Hajnówka wysłano pocztą elektroniczną do: białowieża@bialystok.lasy.gov.pl, browsk@bialystok.lasy.gov.pl, hajnowka@bialystok.lasy.gov.pl, rdlp@bialystok.lasy.gov.pl Do wiadomości: Sz. Pan Marcin Korolec Minister Środowiska Sz. Pan Adam Wasiak Dyrektor Generalny Lasów Państwowych W zawiązku z ogłoszeniem z dnia 22 sierpnia 2012 roku, zamieszczonym na http://bip.lasy.gov.pl/pl/bip/dg/rdlp_bialystok/komunikaty_i_ogloszenia, o wyłożeniu projektów planów urządzania lasu dla nadleśnictw Białowieża, Browsk i Hajnówka oraz o możliwości składania uwag i wniosków, po zapoznaniu się z dostępnymi w wersji elektronicznej dokumentami wskazanymi w ww. ogłoszeniu (PUL Zestawienie: Białowieża, Browsk, Hajnówka; Prognoza oddziaływania PUL na Środowisko: Białowieża, Browsk, Hajnówka) stwierdzamy co następuje: Uwagi do projektów PUL Z zadowoleniem odnotowujemy zadeklarowaną w projektach PUL na lata 2012-2021, kompromisową wielkość pozyskania drewna w nadleśnictwach prowadzących gospodarkę leśną w Puszczy Białowieskiej na poziomie nie przekraczającym 47 tys. m 3 rocznie. 1

I. Uwagi ogólne do wskazań urządzeniowych 1. Wnioskujemy o usunięcie wszelkich wskazań gospodarczych z zakresu użytkowania przedrębnego i rębnego dla drzewostanów ponad 100 letnich ( z udziałem gatunku 10% w wieku 100 i więcej lat). Białowieża Brak danych do analizy uniemożliwia zweryfikowanie Hajnówka Brak danych do analizy uniemożliwia zweryfikowanie Browsk Powierzchnie dla których zaprojektowano użytkowanie przedrębne Numer udział ponad 100 l. wiek wskazania panujący udział wiek 49D-c DB.S 2 210 CP-P LŚW ŚW 5 95 27B-b DB.S 1 200 TP LMŚW ŚW 5 78 27C-a ŚW 1 120 TP LŚW DB.S 4 78 27D-c DB.S 2 243 CP-P LŚW ŚW 6 133 27D-c GB 4 133 CP-P LŚW ŚW 6 133 27D-c ŚW 6 133 CP-P LŚW ŚW 6 133 27D-c OL 2 113 CP-P LŚW ŚW 6 133 39B-c DB.S 1 105 TP LŚW DB.S 2 55 40A-g DB.S 1 200 TP BMW ŚW 5 60 40A-g ŚW 3 100 TP BMW ŚW 5 60 51A-f DB.S 1 263 TP LŚW ŚW 3 65 51B-g GB 1 110 TP LW OL 6 86 51D-c DB.S 2 170 TP LŚW DB.S 2 80 51D-c ŚW 2 130 TP LŚW DB.S 2 80 67A-j ŚW 1 123 TP BMŚW SO 7 73 67C-b ŚW 1 100 TP LMŚW SO 5 70 69A-d DB.S 1 190 TP LMW ŚW 3 70 69A-d OL 1 100 TP LMW ŚW 3 70 69B-i ŚW 2 112 TP BMW ŚW 3 80 69D-c DB.S 1 180 TP LW OL 5 58 740C-a ŚW 2 103 TW BŚW BRZ 10 21 740C-a SO 6 103 TW BŚW BRZ 10 21 45A-a DB.S 1 213 TP BMŚW SO 10 73 45A-a SO 3 173 TP BMŚW SO 10 73 45A-a ŚW 1 133 TP BMŚW SO 10 73 45A-a ŚW 2 103 TP BMŚW SO 10 73 2