04. STAROŻYTNY EGIPT
1. POCZĄTKI CYWILIZACJI EGIPSKIEJ Na podstawie mapy s. 34 określcie, gdzie z Egipcie znajdowały się tereny uprawne?
Starożytny Egipt rozciągał się wzdłuż biegu Nilu, na przestrzeni 1100 km od pierwszej katarakty na południu do wybrzeża Morza Śródziemnego na północy. Składał się z dwóch geograficznie wyodrębnionych obszarów: Egiptu Górnego, sięgającego od pierwszej katarakty do skraju delty Nilu, i Egiptu Dolnego, obejmującego rejon delty. Nil odegrał decydującą rolę w tworzeniu egipskiej struktury państwowej konieczna była bowiem budowa i utrzymanie sieci irygacyjnej, a temu zadaniu mogło podołać tylko państwo. Stało się ono organizatorem wielkich prac publicznych, czego najbardziej spektakularnym przykładem była budowa piramid. Grecki dziejopis Herodot z Halikarnasu nazwał Egipt darem Nilu.
2. PAŃSTWO FARAONÓW Na podstawie rozdziału Państwo Faraonów s.34-37 uzupełnijcie tabelę
Czas panowania Okres Najważniejsze wydarzenia Ok. 3100-2675 r. p.n.e Wczesnodynastyczny Ok. 2675-2170 r. p.n.e. Stare Państwo Ok. 2000-1760 r. p.n.e. Średnie Państwo Ok. 1565-1082 r. p.n.e. Nowe Państwo
Czas panowania Okres Najważniejsze wydarzenia Ok. 3100-2675 r. p.n.e Wczesno-dynastyczny -Pierwszy władca to Narmer (Menes z jęz. gr.)
Czas panowania Okres Najważniejsze wydarzenia Ok. 2675-2170 r. p.n.e. Stare Państwo -budowa państwa, tworzenie administracji -tworzenie pisma, religii, architektury, sztuki, literatury -pierwsza piramida Dżosera -trzy piramidy w Gizie (Cheopsa, Chefrena, Mykerinosa) -bunty nomarchów (zarządców nomów) -zapoczątkowanie dziedziczenia tronu
Czas panowania Okres Najważniejsze wydarzenia Ok. 2000-1760 r. p.n.e. Średnie Państwo -wzrost potęgi Egiptu; dzięki wojnom, -Po okresie rozpadu ponowne zjednoczenie ze stolicą w Tebach -Kontakty handlowe (import kadzidła i perfum z Arabii, miedzi z półwyspu Synaj, wyrobów rzemieślniczych z Fenicji, Mezopotamii i Krety
Czas panowa nia Ok. 1565-1082 r. p.n.e. Okres Nowe Państwo Najważniejsze wydarzenia -Rozwój handlu -Powstają potężne groby faraonów -Panowanie Ramzesa II; walki z Hetytami; ok. 1285r. p.n.e bitwa pod Kadesz -faraon Amenhotep IV Echnaton próbował z astąpić kult starych bogów kultem Atona Boga Tarczy Słonecznej (próna wprowadzenie religii monoteistycznej) -Atak ludów morza -walki wewnętrzne powodują osłabienie Egiptu
W VI w. p.n.e. Egipt stał się częścią Persji, a w 332r. został podpity przez Aleksandra Wielkiego
3. USTRÓJ SPOŁECZNO-POLITYCZNY EGIPTU Na podstawie podręcznika i tekstów źródłowych przygotujcie asocjagramy ilustrującą pozycję poszczególnych grup społecznych.
4. RELIGIA EGIPCJAN
ANUBIS staroegipski dobry bóg nieba, ojciec i król bogów, syn Ozyrysa. W funkcji bóstwa związanego z kultem zmarłych, wcześniej aniżeli Ozyrys, występuje już od okresu Starego Państwa (czasami jako Chenty Imentiu); uczestniczył w sądzie zmarłego i opiekował się jego mumifikacją, był strażnikiem cmentarzy, bóg zmarłych, cmentarzy i balsamowania zwłok. Patron mumifikacjii i balsamistów. Anubis potrafi przewidzieć ludzki los i jest łaczony z magią i wróżbiarstwem.
RE bóg Słońca, stwórca świata i pan ładu we Wszechświecie
SETH pan burz, pustyń, Górnego Egiptu, ciemności i chaosu, także bóstwo o charakterze demonicznym.
HORUS egipski bóg nieba, opiekun monarchii egipskiej. Panujący faraon utożsamiał się z nim i przyjmował jego imię
PTAH bóg stwórca, stojący na czele Wielkiej Trójki Bogów. Ptah był opiekunem sztuk i rzemiosła.
IZYDA Bogini matka, wzór żony, bogini miłości i nieba
THOT Bóg mądrości i nauki, patron księżyca, skrybów i świętych tekstów, sekretarz sądu umarłych
BASTET Bogini radości i zabawy
OZYRYS Najwyższy sędzia zmarłych
KSIĘGA UMARŁYCH Nie grzeszyłem przeciw ludziom, nie szkodziłem poddanym, nie czyniłem nieprawości w miejscu prawdy, nie znałem zła, nie popełniłem grzechów. [...]Nie oczerniałem sługi wobec przełożonego, nie stałem się przyczyną głodu, nie stałem się przyczyną płaczu, nie zabijałem sam ani nie kazałem zabijać, nie zadawałem cierpienia nikomu. Nie pomniejszałem ofiar w świątyniach, nie umniejszałem chlebów bożych, nie zabierałem placków duszom zmarłych. [...]Nie pomniejszałem miary, nie fałszowałem odważników, nie stałem się przyczyną czyjejś nędzy za pomocą języczka u wagi, nie odjąłem mleka od ust niemowlęcia, nie przepędzałem bydląt z pastwisk ich [...].Nie zatrzymywałem wody, gdy płynęła, nie przerywałem tam na wodzie wzburzonej, [...] nie odstąpiłem od dni składania ofiar z mięsiwa wybranego, nie związałem bydła przeznaczonego na pokarm boży, nie zatrzymywałem boga podczas procesji jego 1. Czym była spowiedź negatywna? 2. Wymień czyny uznawane przez Egipcjan za naganne.
5. ŻYCIE POZAGROBOWE
PISMO EGIPSKIE Pismo hieroglificzne Pismo hieratyczne Pismo demoniczne
6. OSIĄGNIĘCIA EGIPCJAN a) matematyka: wprowadzenie systemu dziesiętnego (bez zera), ułamki, rozwój geometrii koniecznej do obliczania wymiarów piramid; określenie liczby π (stosunek długości okręgu do jego średnicy) c) astronomia: określanie terminów wylewu Nilu oraz zaćmień; kalendarz słoneczny początkiem roku był dzień, w którym gwiazda Syriusz pokazywała się rano na horyzoncie razem ze Słońcem d) medycyna: badanie pulsu i bicia serca, znajomość anatomii człowieka e) stosowanie technologii balsamowania zwłok