Białystok, 2015-05-26 Pan Andrzej Halicki Minister Administracji i Cyfryzacji Interpelacja w sprawie realizacji działań zmierzających do likwidacji białych plam w dostępie do internetu szerokopasmowego i dumpingu przy realizacji tych działań z dotacją unijną Aby uzupełnić znaczące braki w dostępie do internetu obywatelom Polski, a tym samym zmniejszyć w tym względzie dystans cywilizacyjny do krajów rozwiniętych (zwłaszcza najbardziej zaawansowanych krajów Unii Europejskiej), rząd przyjął plan związany z likwidacją tzw. białych plam, czyli obszarów w którym nie było dostępu do publicznej sieci internetowej o przepustowości min. 2 Mbit/s i realizował ten projekt w ramach Działania 8.4 POIG na lata 2007-2013. Plan ambitnie określa cele inwestycyjne oraz wymienia korzyści, jakie ma przynieść upowszechnienie dostępu do Internetu (m.in. poprawa jakości życia, szerszy dostęp do dóbr kultury i rozrywki, ułatwieniu korzystania z zasobów edukacyjnych, rozwój obecnych i nowych przedsiębiorstw, usprawnienie administracji, rozwój usług świadczonych drogą elektroniczną, większe bezpieczeństwo obywateli). Aby cele te mogły być zrealizowane, przyjęto system dofinansowania inwestycji ze środków unijnych. Dotacje były rozdzielane w trybie konkursowym. Z informacji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej wynika, że w 2012 r. została przeprowadzona inwentaryzacja dostępu do Internetu w Polsce (wedle stanu na 2011 r., a w praktyce nawet wcześniej a więc danych bardzo nieaktualnych w sytuacji, gdy każdy rok może powodować wielkie zmiany na danym obszarze w sprzedaży usług). Jak wynika z tej inwentaryzacji, na wielu obszarach np. województwa podlaskiego mieliśmy do czynienia z obszarami bez dostępu do sieci internet o przepustowości wyższej niż 2 Mbit/s, zidentyfikowanymi jako "białe plamy". Jednak
wiarygodność tych danych jest mocno kwestionowana. Spotykam się z opiniami przedsiębiorców branży internetowej, że faktyczna sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Stwierdzają oni, że tylko w niewielu i to małych miejscowościach brakuje możliwości dostępności usług internetu szerokopasmowego, co jednak nie dotyczy miast i miasteczek, a jednak wedle Planu wciąż prowadzone są tam działania w ramach wypełniania białych plam. Znajduje to także potwierdzenie w bardzo dużej ilości uwag jakie do 15 maja 2015 r. złożyli operatorzy telekomunikacyjni, podczas ostatnich konsultacji dot. sieci NGA i obszarów w dalszym ciągu błędnie zakwalifikowanych jako "białe plamy". Proponowanie wyższej jakości internetu (poprzez internet szerokopasmowy) to jedna kwestia, ale czym innym jest twierdzenie, że wypełnia się białe plamy, a więc tworzenie nieprawdziwego wizerunku o znaczących obszarach internetu. Jednocześnie w sposób należyty nie podejmuje się tematu faktycznego wykluczenia internetowego osób ubogich, zagrożonych wykluczeniem czy mieszkających na terenach wiejskich. Ponieważ w wielu miejscach dane o znaczących obszarach białych plam dostępu do internetu okazały się nieprawdziwe, nowi operatorzy, realizujący programy ze wsparciem unijnym, za wszelką cenę próbują przejąć klientów innych operatorów. Dochodzi do przejmowaniu lub podkupowaniu klientów, mających już dostęp do Internetu, aby wykazać się liczbą zrealizowanych podłączeń. Odbywa się to w majestacie prawa, bo nikt nie sprawdza tego, czy na danym terenie był dostęp do Internetu. Instytucja pośrednicząca - WWPE, ani UKE nie reagowały i nie zweryfikowały informacji od operatorów telekomunikacyjnych, którzy wskazywali na nieprawidłowości związane z przyznaniem dofinansowania. Są tylko nieliczne przypadki, gdy po przekazaniu informacji i przeprowadzeniu kontroli dokonanej przez UKE, cofnięto przyznane już dofinansowanie. Drugim bardzo poważnym problem jest kwestia cen za usługi dostępu do Internetu, w wyniku nowych inwestycji ze wsparciem unijnym, w sytuacji konkurowania z istniejącymi już operatorami. Operatorzy, realizujący inwestycje ze wsparciem środków unijnych (polegające na budowaniu nowych sieci światłowodowych), sprzedają usługi za dumpingowo niską cenę. W opinii innych operatorów, już wcześniej tam działających, jest to działanie celowe, nastawione na wyrugowanie konkurencji. Można więc powiedzieć, że środki unijne pozwalają na stosowanie dumpingu cenowego, choć na pewno nie taki był cel. Wskazuje się miejscowości np. województwa podlaskiego, gdzie już działa kilku operatorów usług internetowych, ale i tak bez
wchodzi nowy, bo dzięki wsparciu środkami unijnymi może znacznie obniżyć ceny usług i wyrugować konkurencję, a następnie dość dowolnie tę cenę kształtować. Czy na tym miała polegać realizacja projektów zwalczających wykluczenie cyfrowe? Narodowy Plan Szerokopasmowy, przygotowany przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, jest programem rozwoju, którego celem jest zapewnienie bardzo szybkiego dostępu do Internetu, a tym samym wyrównanie różnic na terenie kraju i budowę sieci dostępowych. Zakłada się, że Plan ma doprowadzić do wyrównania różnic w możliwości dostępu do szerokopasmowego internetu w naszym kraju i w praktyce przyczynić się do zapewnienia dostępu do bardzo szybkiego internetu 16 milionom Polaków. Plan stał się podstawą osi projektowanego Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-20. Przewiduje nie tylko znaczne zwiększenie dostępności usług, ale i prędkości sieci, stąd planowane są w całym kraju inwestycje w rozwój sieci szerokopasmowych, umożliwiających obywatelom i firmom korzystanie z internetu o wysokiej przepustowości. Na jego wprowadzenie przewidziano znaczne środki unijne. W nowej perspektywie pieniądze znowu mogą otrzymać firmy, które wcześniej już zbudowały sieci z dotacji UE i otrzymały zastrzyk gotówki, niejednokrotnie dzięki przeszacowaniu inwestycji. Tylko po to, aby sięgnąć w jeszcze większym zakresie po środki z nowego rozdania i dalej budować swoją sieć na obszarach, gdzie już działają sieci optyczne, które od razu definiuje się jako NGA. Poza tym, każdy szanujący się operator, bez problemu dostarcza usługi o przepustowości 30mbit/s, a standardem powoli staje się 50mbit/s. Większość sieci już od wielu lat spełnia wymogi sieci NGA. Paradoksem tutaj jest to, że operatorzy wykorzystujący środki europejskie do budowy swoich sieci na obszarach nie będących białymi plamami, mogą teraz bezkarnie wybudować w nowym naborze sieć na obszarze, na którym uzyskali dotację z programu 8.4 (tam wymóg był min 2mbit/s). Teraz nowy operator dostaje duże środki na budowę sieci NGA (taka sama sieć jaka powstała z programu 8.4), tylko nazywająca się NGA. Jest to marnotrawstwo środków, zachwianie konkurencji na rykach lokalnych i jest niezgodne z prawem, gdyż przy pomocy środków publicznych wspomaga się likwidacji konkurencji na rynku. Mając powyższe na uwadze, uprzejmie proszę o wyjaśnienie: 1. W ramach jakich programów realizowana jest likwidacja obszarów "białych plam" oraz wdrażanie w Polsce internetu szerokopasmowego? Jaki jest zakres tych inwestycji i jaki jest harmonogram najważniejszych działań w tym zakresie?
2. Jakie kwoty przeznaczone są na realizację tego zadania w Polsce (w tym ile w woj. podlaskim)? Ile w tym stanowią środki unijne? 3. Z jakich programów unijnych wspierana jest finansowo budowa sieci internetowych w Polsce? Kiedy i przez kogo były przeprowadzone konkursy w tej sprawie w odniesieniu do woj. podlaskiego? Jakie środki unijne są przeznaczone na ten cel w woj. podlaskim? 4. Czy warunkiem realizacji programów był brak dostępu do internetu szerokopasmowego, czy też internetu sieciowego w ogóle na danym obszarze (w danej miejscowości)? 5. Na jakiej podstawie stwierdzono, w których miejscowościach nie są dostępne usługi internetowe (w tym usługi szerokopasmowe)? 6. Czy program tak samo traktuje miejscowości, gdzie znajdują się sieci internetowe z tymi, gdzie są faktyczne białe plamy dostępu do internetu? 7. Zdaniem operatorów internetu w województwie podlaskim nie ma znaczących obszarów na terenie miast i miasteczek, stanowiących białe plamy dostępności do Internetu. Czy przy realizacji programu nie miało znaczenia to, że istniały (nieraz bardzo rozbudowane) sieci internetowe? Czy na etapie określania obszarów budowy sieci dla usług dostępu do Internetu nie należało brać pod uwagę działających tam już biznesowych podmiotów internetowych i istniejących już sieci internetowych? Czy kwestia faktycznego dostępu do Internetu nie była możliwa do sprawdzenia? Do kogo należało rozpoznanie tej sytuacji? Czy dla koordynatorów programu nie było jasne, że nie mają do czynienia z białymi plamami obejmującymi miasteczka, a są one głównie na terenach wiejskich? Czy posiadali rzetelne dane, kwalifikując te obszary do programu? Jakie to były dane? Uprzejmie proszę o ich kopię. 8. Dlaczego zdecydowano się wprowadzić konkurencję dla istniejących już podmiotów biznesowych, operatorów internetu, angażując w to środki unijne? Czy kwestia ta nie jest w sprzeczności z prawem i nie stanowi nadużycia? 9. Czy kwestia ta była przedmiotem kontroli i czy zweryfikowano informacje odnośnie nieprawidłowości w przyznaniu dotacji, zgłaszane przez operatorów telekomunikacyjnych? Jeśli tak, to jakich organów i jakie są wyniki tych kontroli?
10. Jeśli kwestia ta nie była przedmiotem kontroli, to czy Ministerstwo (lub inny organ) zamierza taką kontrolę przeprowadzić? Jeśli tak, to kiedy? 11. Czy prowadzona kontrola projektów dotyczy tylko samych dokumentów? Czy ktokolwiek sprawdza jakie firmy w rzeczywistości wykonują prace objęte projektami i czy nie dochodzi do sytuacji, że firmy te same sobie wykonują większość prac, prowadzą je bez uzyskania obowiązujących pozwoleń i aktualnych projektów, zgodnie z wytycznymi instytucji pośredniczącej, zmieniają technologię wykonania sieci oraz czy pomiędzy głównym wykonawcą prac, a inwestorem nie ma powiązań osobowo-kapitałowych? 12. Czy kwestia ta podlega kontroli Komisji Europejskiej lub innej agendy Unii Europejskiej? 13. Czy Ministerstwo jest w stanie określić, dla ilu odbiorców dostarczenie usługi dostępu internetu szerokopasmowego w ramach dotacji unijnej nie wymagało budowy nowej infrastruktury, a jedynie wykorzystania już istniejącej sieci oraz czy brano to pod uwagę przy rozstrzyganiu konkursów, gdyż na pewno miało to wpływ na wnioskowane kwoty dofinansowania? 14. Czy stosowanie dumpingu cenowego na sprzedaż usług (dostępu do Internetu) przy wykorzystaniu środków unijnych jest zgodne z prawem europejskim i założeniami dotacji w postaci środków unijnych? 15. Czy dzięki środkom unijnym jedni operatorzy internetu zostali uprzywilejowani wobec innych, działających na tym samym rynku? Skoro usługi internetowe już były świadczone na określonych obszarach (miejscowościach), to czy nowi operatorzy internetu (mający znacznie większe możliwości działania dzięki środkom unijnym), doprowadzili do osłabienia innych operatorów, działających na tym samym obszarze? Czy jest to zgodne z założeniami projektu, dofinasowanego ze środków unijnych i w ogóle dotacji unijnych? 16. Kiedy i jak zostanie przeprowadzona ocena tego, w jakim stopniu zostały wykonane wytyczne projektów, a przede wszystkim tego, w jakim stopniu tzw. białe plamy (tam, gdzie faktycznie nie było dostępu do Internetu), zostały pokryte? Czy użytkownicy, którzy wcześniej mieli dostęp do Internetu u innego operatora, a zostali
przejęci przez operatora w ramach projektu dotowanego ze środków wsparcia publicznego, mogą być zaliczeni do tego projektu? 17. Czy ocena ta zostanie przeprowadzona na tyle szczegółowo i skrupulatnie, że w pełni wykaże, gdzie po zakończeniu projektu nadal nie ma dostępu do Internetu (w tym internetu szerokopasmowego? 18. Czy samorządy gminne będą włączone w przygotowanie takiej oceny? 19. Czy w tej ocenie zostanie szczegółowo zbadane zjawisko wykluczenia internetowego, wynikającego z ubóstwa, bezrobocia itp. przyczyn leżących w obszarze zagrożenia wykluczeniem społecznym? 20. Które kraje UE korzystają ze środków unijnych w programach rozwoju podaży usług internetu szerokopasmowego? Jaka jest skala unijnego wsparcia w tych krajach? Z poważaniem Dariusz Piontkowski Poseł na Sejm RP