Wykaz skrótów................................. 15 Wprowadzenie.................................. 21 ROZDZIAŁ I. Akt notarialny w obrocie prawnym............. 25 1. Wyłączność kompetencyjna sporządzenia aktu notarialnego.... 25 2. Gwarancje bezpieczeństwa obrotu prawnego, którego przedmiotem jest akt notarialny............................. 32 3. Prawny wymóg aktu notarialnego jako przedmiot obrotu...... 39 4. Oryginał aktu notarialnego oraz wypis aktu notarialnego a bezpieczeństwo obrotu prawnego................... 43 ROZDZIAŁ II. Merytoryczna oraz funkcjonalna integralność aktu notarialnego jako podstawa wpisu w księdze wieczystej............................ 47 1. Jednolitość struktury aktu notarialnego a jego części składowe (elementy) w zakresie oceny podstawy wpisu............. 49 2. Byt prawny umowy stwierdzonej w akcie notarialnym a zakres wykładni w postępowaniu o wpis.................... 57 3. Skutek materialnoprawny czynności prawnej stwierdzonej w akcie notarialnym a dokonany na jego podstawie wpis w księdze wieczystej............................ 69 4. Stwierdzona w akcie notarialnym czynność prawna a redakcja wniosku wieczystoksięgowego...................... 71 4.1. Charakter wnios ku.......................... 71 4.2. Kompetencja notariusza zamieszczenia w akcie wnios ku.... 73 4.3. Wymogi formalne wnios ku a podstawa jego sporządzenia... 76 4.4. Sporządzenie wnios ku z przekroczeniem obowiązku, o którym mowa w art. 92 4.................... 79 4.5. Obowiązek przesłania sądowi wypisu aktu notarialnego.... 90 5
ROZDZIAŁ III. Akt notarialny jako dowód w postępowaniu sądowym............................ 91 1. Akt notarialny jako dowód w postępowaniu wieczystoksięgowym.. 91 2. Akt notarialny jako dowód w pozostałych postępowaniach cywilnych.................................. 99 3. Akt notarialny jako dowód w postępowaniu karnym......... 103 ROZDZIAŁ IV. Część ogólna prawa cywilnego.............. 105 1. Skuteczność oświadczenia o uchyleniu się od zawartej umowy w postępowaniu o wpis prawa w księdze wieczystej......... 105 2. Żądanie zmiany wpisu w dziale I-Sp na skutek uchylenia się zbywcy od wady oświadczenia woli zamieszczonego w umowie jako podstawie wpisu w dziale II księgi wieczystej lokalowej w odniesieniu do nienależnie nabytego pomieszczenia przynależnego................................ 111 3. Uchylenie się od oświadczenia o przystąpieniu do spółki z o.o. i objęcia udziałów z powodu błędu co do prawa uprzywilejowanego głosu na rzecz jednego udziałowca spółki............... 117 4. Ocena skuteczności materialnoprawnej umowy sprzedaży zawartej przez pełnomocnika na podstawie umocowania cudzoziemca.... 122 ROZDZIAŁ V. Prawo rzeczowe........................ 126 1. Zapewnienie o tytule prawnym dla rozporządzanej nieruchomości niemającej założonej księgi wieczystej................. 126 2. Żądanie wpisu kolejnych następców prawnych po wpisanym w księdze wieczystej właś cicielu nieruchomości........... 129 3. Skutki uwłaszczenia stwierdzonego postanowieniem sądu a rozporządzenie nieruchomością................... 133 4. Rozporządzenie nieruchomością w świet le treści wpisu w dziale II księgi wieczystej a zmiana włas ności nieruchomości wynikająca z uwłaszczenia.............................. 141 5. Sposób oraz tryb sprostowania aktu włas ności ziemi jako podstawy sporządzenia aktu notarialnego.................... 145 6. Sposób i tryb wyeliminowania aktu włas ności ziemi jako podstawy sporządzenia aktu notarialnego.................... 152 7. Kognicja sądu przy odłączeniu nieruchomości obciążonej..... 161 8. Sporządzenie wnios ku aktowego współwłaś cicieli o założenie wyodrębnionej geodezyjnie działki przez jej odłączenie, a następnie zawarcie umowy przenoszącej włas ność tej nieruchomości.... 168 9. Rozporządzenie działką z zastrzeżeniem ustanowienia służebności dla działki wyodrębnionej........................ 170 10. Rozporządzenie działką nieobciążoną służebnością wchodzącą w skład nieruchomości obciążonej................... 174 6 www.lexisnexis.pl
11. Sprzedaż części udziału w nieruchomości gruntowej........ 176 12. Żądanie sądu oznaczenia wielkości udziału w nieruchomości w postaci ułamka zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.... 179 13. Rozporządzenie udziałem w użytkowaniu wieczystym wraz z prawem z nim związanym, nieujawnionym w księdze wieczystej................................. 181 14. Rozporządzenie nieruchomością w czasie trwania postępowania o zasiedzenie przez osobę trzecią.................... 185 15. Żądanie odłączenia nabytej działki bez obciążenia z księgi wieczystej założonej dla obciążonej nieruchomości......... 189 16. Ustanowienie służebności gruntowej na rzecz współwłaś ciciela nieruchomości władnącej co do wyodrębnionej quoad usum działki................................... 192 17. Żądanie wpisu obciążenia na części nieruchomości obejmującej wyodrębnioną geodezyjnie działkę................... 197 18. Ustanowienie służebności gruntowej a sposób oznaczenia nieruchomości obciążonej........................ 203 19. Żądanie wpisu w dziale I-Sp dla nieruchomości władnącej..... 208 20. Zrzeczenie się części wykonywanej służebności w odniesieniu do wyodrębnionej geodezyjnie działki wchodzącej w skład obciążonej nieruchomości........................ 213 21. Tryb i forma zwolnienia od służebności gruntowej......... 217 22. Wpis nabywcy nieruchomości oraz zamknięcie księgi wieczystej założonej dla tej samej nieruchomości zbywcy............ 226 23. Dokument z notarialnie poświadczonymi podpisami jako podstawa wykreślenia hipoteki........................... 233 24. Pozaksięgowa zmiana włas ności nieruchomości a domniemanie wpisu prawa w księdze wieczystej................... 236 ROZDZIAŁ VI. Prawo zobowiązań...................... 241 1. Wykonanie prawa pierwokupu przez prezydenta miasta u innego notariusza niż sporządzona warunkowa umowa sprzedaży nieruchomości............................... 241 2. Umowa sprzedaży udziału w użytkowaniu wieczystym związanego z nabyciem lokalu przez właś ciciela gruntu.............. 245 3. Sprzedaż wyodrębnionej działki ewidencyjnej wchodzącej w skład współwłasności.............................. 248 4. Rozporządzenie częścią nieruchomości obciążonej dożywociem.. 252 5. Niezbadanie przez notariusza podstawy wpisu właś ciciela nieruchomości obciążonej dożywociem a uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym......... 257 7
6. Kognicja sądu w zakresie oceny przesłanki skuteczności materialnoprawnej umowy sprzedaży nieruchomości (użytkowania wieczystego)....................... 262 7. Wpis ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu sądowym, gdy pozwany nie był już właś cicielem nieruchomości, i jego skutki dla rozporządzanej nieruchomości........... 264 8. Dokonana przez notariusza ocena oczywiście wadliwego wpisu ostrzeżenia a sporządzenie umowy sprzedaży............ 266 9. Umowa zamiany części nieruchomości geodezyjnie wyodrębnionej bez uprzedniego wpisu dokonanego podziału w dziale I-O księgi wieczystej............................. 269 10. Związanie notariusza zezwoleniem sądu na zawarcie umowy darowizny obciążliwej a podstawa dokonania wpisu........ 274 11. Wpis roszczenia na podstawie darowizny obciążonej poleceniem 281 12. Wniosek o dokonanie wpisu prawa na podstawie bezwzględnie nieważnej umowy............................. 284 13. Żądanie dołączenia do umowy sprzedaży zawartej przez spółkę z o.o. umowy spółki pod rygorem zwrotu wnios ku o wpis nabywcy.................................. 288 ROZDZIAŁ VII. Prawo spadkowe....................... 290 1. Oświadczenie testatora o niegodności dziedziczenia a sporządzenie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia jako podstawy wpisu spadkobierców w księdze wieczystej.............. 290 2. Umowa sprzedaży nieruchomości na podstawie nieujawnionego w księdze wieczystej postanowienia o dział spadku........ 297 3. Umowa darowizny części udziału w nieruchomości po ustaniu wspólności majątkowej na skutek śmierci współmałżonka..... 301 4. Umowne zniesienie współwłas ności nieruchomości wchodzącej w skład spadku.............................. 309 5. Skuteczność ograniczeń rozporządzenia spółdzielczym prawem do lokalu na podstawie przydziału wydanego pod rządem uchylonego art. 215 2 pr. spółdz.................... 312 6. Pozaksięgowe rozporządzenie udziałem we współwłas ności nieruchomości na podstawie aktu włas ności ziemi......... 315 7. Sposób przeliczenia udziałów spadkobierców na podstawie tytułu powołania do spadku jako następców prawnych po wpisanych w księdze wieczystej właś cicielach spadkodawcy i jego współmałżonka na zasadzie wspólności ustawowej..... 318 8. Umowa działu spadku dotyczącego udziału w nieruchomości jako podstawa wpisu nabywcy w dziale II księgi wieczystej.... 320 8 www.lexisnexis.pl
9. Umowa działu spadku z pominięciem jednoczes nego zniesienia współwłas ności jako podstawa odmowy wpisu w księdze wieczystej................................. 329 10. Umowny dział spadku obejmujący udział w nieruchomości, co do której nastąpiło zniesienie współwłas ności przy uczestnictwie obecnego współspadkobiercy...................... 335 11. Umowa o dział spadku obejmującego nieruchomość obciążoną a żądanie odłączenia nabytej nieruchomości z księgi wieczystej bez obciążenia............................... 340 12. Umowny dział spadku na podstawie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia w sytuacji wpisu ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu o uchylenie aktu............ 343 13. Dział spadku z osobą trzecią na podstawie pełnomocnictwa współspadkobiercy upoważniającego do zawarcia umowy na rzecz osoby trzeciej na warunkach i według uznania pełnomocnika.............................. 347 14. Skutki uchylenia zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia, na podstawie którego nastąpił umowny dział spadku................................ 350 15. Oczywisty błąd wnios ku o wpis na podstawie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia przyczyną jego oddalenia... 352 ROZDZIAŁ VIII. Umowy majątkowe małżeńskie............. 357 1. Wpis prawa na podstawie umowy majątkowej małżeńskiej.... 357 2. Dwa tytuły włas ności nieruchomości (akt włas ności ziemi oraz umowa podziału majątku dorobkowego) jako podstawy wpisu prawa w księdze wieczystej................... 363 3. Umowne rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej w odniesieniu do prawa (przedmiotu), które z mocy ustawy należało do współwłas ności łącznej małżonków........... 366 4. Brak oświadczenia współmałżonka pozostającego we wspólności ustawowej o nabytej nieruchomości do okreś lonego majątku... 373 5. Nabycie nieruchomości na podstawie umowy sprzedaży za pieniądze pochodzące z majątku wspólnego na rzecz współmałżonka do jego majątku osobistego............. 376 6. Nabycie nieruchomości gruntowej przez małżonków do wspólności ustawowej, z których jedno jest cudzoziemcem.. 379 7. Osoby obecne przy sporządzeniu umowy majątkowej małżeńskiej jako przyczyna zarzutu nieskuteczności aktu notarialnego..... 386 8. Osoba obecna przy sporządzeniu aktu notarialnego jako wnios kodawca o założenie księgi wieczystej.......... 389 9
9. Dwa tytuły włas ności do tej samej nieruchomości jako przedmiotu rozporządzenia.............................. 391 10. Zgoda współmałżonka na odpłatne nabycie gospodarstwa rolnego (przedsiębiorstwa)............................ 395 11. Ocena skuteczności umowy majątkowej ograniczającej wspólność ustawową................................. 396 ROZDZIAŁ IX. Prawo mieszkaniowe.................... 399 1. Odmowa wpisu roszczenia nabywcy o wyodrębnienie lokalu mieszkalnego i przeniesienia prawa włas ności tego lokalu na podstawie umowy deweloperskiej................. 399 2. Umowa sprzedaży włas nościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego w trybie wieczystoksięgowym oraz pozaksięgowym.............................. 403 3. Rozporządzenie włas nościowym spółdzielczym prawem do lokalu mieszkalnego nabytym na podstawie uchylonego art. 215 2 i 3 pr. spółdz......................... 412 4. Umowny podział majątku wspólnego obejmujący wierzytelność z tytułu zawartej warunkowej umowy sprzedaży włas nościowego spółdzielczego prawa do lokalu..................... 426 5. Przeszkoda do wpisu nabywcy nieruchomości (spółdzielczego włas nościowego prawa do lokalu) na podstawie umowy o podział majątku wspólnego............................ 429 6. Umowa o budowę lokalu, na podstawie której strony zawarły umowę ustanowienia i sprzedaży odrębnej włas ności lokalu.... 431 7. Powstanie hipoteki umownej na włas nościowym spółdzielczym prawie do lokalu............................. 436 ROZDZIAŁ X. Prawo ksiąg wieczystych.................. 440 1. Kompetencja złożenia wnios ku wieczystoksięgowego zamieszczonego w akcie notarialnym................. 440 2. Redakcja wnios ków wieczystoksięgowych a kognicja sądu badania treści wnios ku.......................... 448 3. Wnioski blankietowe........................... 457 4. Wymogi formalne aktu notarialnego jako podstawa wpisu..... 459 5. Wymogi formalne wnios ku zamieszczonego w akcie notarialnym a wpisy dokonywane w księgach wieczystych w systemie informatycznym.............................. 466 6. Badanie podstawy wpisu (treści dokumentu)............ 468 7. Podstawa zmiany wpisu w dziale I-O księgi wieczystej dotyczącej mylnego geodezyjnego oznaczenia nieruchomości w umowie skutkującej przeniesieniem włas ności nieruchomości........ 473 10 www.lexisnexis.pl
8. Kolejność rozpoznania wnios ków o wpis prawa na podstawie aktu notarialnego oraz orzeczenia sądu................ 475 9. Migracja księgi wieczystej tzw. papierowej na elektroniczną a przeniesienie obciążenia do nowej numeracji działek obejmujących nieruchomość...................... 481 10. Ustalenie stanu prawnego nieruchomości w świet le wpisu w księdze wieczystej dokonanego na podstawie wadliwego aktu włas ności ziemi........................... 482 ROZDZIAŁ XI. Prawo notarialne....................... 490 1. Związanie notariusza podstawą dokonanego wpisu w księdze wieczystej a rozporządzenie nieruchomością............. 490 2. Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu, na podstawie którego wpis zostaje dokonany..................... 499 3. Zasada unitas actus a wymóg nieprzerwanej obecności osoby obecnej przy sporządzeniu aktu notarialnego........... 507 4. Skutki niezamieszczenia wnios ku w akcie notarialnym....... 514 5. Wymogi formalne wypisu aktu notarialnego zawierającego wniosek wieczystoksięgowy....................... 517 6. Wadliwie sporządzony wypis aktu notarialnego jako projekt wypisu wraz z projektem wnios ku wieczystoksięgowego..... 521 7. Dołączenie do wypisu aktu notarialnie uwierzytelnionych dokumentów urzędowych....................... 525 8. Stwierdzenie tożsamości zbywcy nieruchomości na podstawie wyroku o ustalenie ojcostwa i zapewnienia co do posługiwania się nazwiskiem ojca.............................. 526 9. Niezamieszczenie we wnios ku wieczystoksięgowym aktualizacji wpisu prawa włas ności po spadkodawcy............... 530 10. Wymogi formalne stwierdzenia tożsamości małżonków posiadających różne nazwiska..................... 533 11. Pominięcie w akcie notarialnym miejsca zamieszkania strony umowy bądź pełnomocnika strony jako brak formalny uniemożliwiający doręczenie zawiadomienia o dokonanym wpisie................................... 534 12. Znaczenie prawne zawartych w akcie notarialnym zapewnień oraz opisu nieruchomości w świet le treści wpisów w księdze wieczystej................................. 536 13. Rozbieżne oznaczenie nieruchomości według ewidencji gruntów oraz wpisu w dziale I-O księgi wieczystej............... 539 14. Oznaczenie miejsca położenia budynku a adres wyodrębnionego lokalu................................... 544 11
15. Wykładnia treści umowy stwierdzonej w akcie notarialnym a protokół sprostowawczy jako uzupełniający element podstawy wpisu w księdze wieczystej....................... 546 16. Sprostowanie oczywistej omyłki jako działanie notariusza z urzędu w celu ochrony interesu uczestnika czynności notarialnej czy także na wniosek.................... 550 17. Zamieszczenie w protokole sprostowawczym wnios ku o zmianę wpisu w dziale I-O oraz I-Sp księgi wieczystej założonej dla nieruchomości lokalowej oraz w dziale II księgi macierzystej................................ 554 18. Zamieszczenie w akcie notarialnym oświadczeń stron o sprostowaniu wielkości działu w nieruchomości wspólnej wskutek błędu rachunkowego przy sprzedaży odrębnej własności lokalu............................. 559 19. Sprostowanie oczywistej omyłki aktu zawierającego wniesienie aportu w postaci przedsiębiorstwa zamiast zorganizowanej jego części i żądanie na tej podstawie dokonania zmiany wpisu w księdze wieczystej........................... 566 20. Dopuszczenie do obrotu dwóch różnych wypisów aktów notarialnych w wyniku dokonanego sprostowania aktu pierwotnego................................ 571 21. Zmiana wpisu wielkości udziału w dziale I-Sp księgi wieczystej lokalowej oraz w dziale II księgi wieczystej nieruchomości wspólnej na podstawie protokołu uzgodnień z notarialnymi poświadczeniami podpisów stron................... 576 22. Obowiązek przesłania dokumentów dołączonych do wypisu aktu notarialnego................................ 582 ROZDZIAŁ XII. Varia.............................. 587 1. Sporządzenie aktu notarialnego stwierdzającego zawarcie umowy z zastrzeżeniem przyjęcia do depozytu notarialnego........ 587 1.1. Uwagi wprowadzające....................... 587 1.2. Status prawny notariusza przyjmującego depozyt, ze szczególnym uwzględnieniem depozytu dokumentowego oraz pieniężnego........................... 588 1.3. Sposoby lokowania depozytu.................... 592 1.4. Charakter depozytu pieniężnego................. 593 1.5. Powstanie depozytu a dowód złożenia do depozytu...... 597 2. Umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości i przyjęcie do depozytu dokumentów w zamkniętej kopercie a żądanie sądu wydania depozytu przez notariusza jako świadka w postępowaniu sądowym........................ 599 12 www.lexisnexis.pl
3. Umowa przedwstępna oraz przyrzeczona sprzedaży nieruchomości i przyjęcie do depozytu pieniędzy złożonych przez kupującego w związku z trwającym postępowaniem o podział majątku wspólnego małżonków sprzedawców i postanowieniem sądu zabezpieczającym wydanie depozytu.............. 602 3.1. Charakter i treść umowy poprzedzającej przyjęcie do depozytu (umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości oraz umowa sprzedaży) a protokół z przyjęcia depozytu........... 603 3.2. Skuteczność depozytu wobec postanowienia sądu wydanego w trybie postępowania zabezpieczającego............ 607 3.3. Wydanie depozytu na podstawie orzeczenia sądu a dyspozycja zamieszczona w protokole z przyjęcia depozytu........ 608 4. Zajęcie przez komornika sądowego wierzytelności pieniężnej obejmującej depozyt notarialny..................... 609 4.1. Tajemnica zawodowa a zajęcie kwoty depozytowej....... 610 4.2. Status prawny beneficjenta depozytu jako dłużnika...... 611 4.3. Relacje prawne zachodzące między notariuszem deponentem; notariuszem beneficjentem depozytu; notariuszem sądem; notariuszem komornikiem sądowym.............. 612 4.4. Obrót środkami depozytowymi.................. 614 4.5. Status prawny notariusza zobowiązanego do wydania depozytu wskutek zajęcia wierzytelności (prawa majątkowego) dłużnika przez komornika............ 615 4.6. Ochrona prawna notariusza w odniesieniu do zajętego przez komornika depozytu pieniężnego............. 617 Bibliografia.................................... 621