KOD UCZNIA WPISUJE UCZEŃ DATA URODZENIA UCZNIA UZUPEŁNIENIA ZESPÓŁ NADZORUJĄCY dysleksja SPRAWDZIAN W SZÓSTEJ KLASIE SZKOŁY PODSTAWOWEJ Jan Kochanowski Instrukcja dla ucznia 1. Sprawdź, czy zestaw zawiera 7 stron. 2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój kod i datę urodzenia. 3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. 4. Rozwiązania zapisuj długopisem z czarnym tuszem. Nie używaj korektora. 5. W zadaniach od 1 do 8 i od 10 do 19 są podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D. Odpowiada im następujący układ kratek na karcie odpowiedzi: Czas pracy: 45 minut Liczba punktów do uzyskania: 30 A B C D 6. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj kratkę z odpowiadającą jej literą np. gdy wybrałeś A : B C D 7. Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź. B C 8. Rozwiązania zadań 9 i 20 zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj. 9. Na 6. stronie arkusza znajduje się miejsce przeznaczone na brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane. POWODZENIA! 219
Tekst do zadań od 1 do 5. Jan Kochanowski (ur. 6 czerwca 1530 roku w Sycynie, zm. 22 sierpnia 1584 roku) wybitny poeta polski okresu odrodzenia. Przez wielu uważany za ojca poezji polskiej. Pochodził ze szlacheckiej rodziny Kochanowskich herbu Korwin, był synem Piotra Kochanowskiego, sędziego ziemskiego sandomierskiego, i Anny Białaczowskiej herbu Odrowąż. Studia rozpoczął na Akademii Krakowskiej w 1544. W latach 1551 1552 studiował na uniwersytecie w Królewcu, skąd wyjechał do Włoch, do Padwy. W latach 1555 1556 przebywał ponownie w Królewcu na dworze arcyksięcia Albrechta Hohenzollerna, by następnie w latach 1556 1559 odbyć dwie kolejne podróże do Włoch. Stamtąd drogą poprzez Francję i Niemcy wrócił już na stałe do Polski. W kraju przebywał na dworach, m.in. Tarnowskich, Tęczyńskich i Jana Firleja oraz biskupa krakowskiego Filipa Padniewskiego. Dzięki poparciu podkanclerzego koronnego Piotra Myszkowskiego dostał się na dwór Augusta, gdzie około 1564 roku mianowano go sekretarzem królewskim. Po śmierci Augusta był zwolennikiem Henryka Walezego. Po ucieczce króla wycofał się z życia dworskiego. Na dwór królewski już nie wrócił. W 1574 roku osiedlił się w odziedziczonym po ojcu majątku Czarnolesie. W 1575 roku poślubił Dorotę Podlodowską herbu Janina, z którą miał sześć córek i jednego syna. Kochanowski wiódł żywot ziemianina. Największą pamięć zyskał dzięki Trenom, napisanym po śmierci ukochanej córki Urszulki w 1579. W Trenach opisywał zmarłą córkę Urszulę jako dziecko idealne. Zmarł nagle, przypuszczalnie na zawał serca. Pochowany został w Zwoleniu. Znajduje się tam nagrobek z jednym z dwóch zachowanych wizerunków poety. W mieście postawiono na jego cześć dwa pomniki: w parku samego poety i przy gimnazjum poety z Urszulką. Na podstawie Wikipedii Zadanie 1. Ojciec Jana Kochanowskiego miał na imię A. Henryk. B. Albrecht. C. Piotr. D. Filip. Zadanie 2. Poeta studiował najpierw w A. Królewcu. B. Padwie. C. Zwoleniu. D. Krakowie. Zadanie 3. Cykl utworów, o którym mowa w tekście powstał A. po śmierci córki Doroty. B. po śmierci córki Urszuli. C. w czasie podróży do Włoch. D. w czasie pobytu na dworze królewskim. 220
Zadanie 4. Kochanowski zmarł A. nagle, prawdopodobnie na serce. B. po długiej i wyczerpującej chorobie. C. na dworze arcyksięcia Albrechta. D. w trakcie podróży do Włoch. Zadanie 5. Poeta przebywał m.in. A. na dworze biskupa krakowskiego Henryka Walezego. B. na dworze biskupa krakowskiego Filipa Padniewskiego. C. na dworze biskupa katowickiego Filipa Padniewskiego. D. na dworze biskupa krakowskiego Piotra Myszkowskiego. Zadanie 6. W której z wymienionych publikacji można by zamieścić przytoczony tekst o Janie Kochanowskim? A. Słownik pisarzy współczesnych. B. Słownik pisarzy XIX wieku. C. Słownik pisarzy polskich. D. Słownik pisarzy antycznych. Zadanie 7. Po który z czterech tomów encyklopedii należy sięgnąć, aby znaleźć więcej informacji o Janie Kochanowskim? A. B. C. D. I II III IV A J K O P S T Z Zadanie 8. Aby w katalogu rzeczowym znaleźć książkę o życiu i twórczości Jana Kochanowskiego, trzeba znać A. tematykę książki. B. tytuł książki. C. wydawcę książki. D. nazwisko autora. Zadanie 9. Uzupełnij na podstawie tekstu poniższą tabelę. Dopisz w górnej części brakujący nagłówek. JAN KOCHANOWSKI MIEJSCOWOŚĆ... FAKT Z ŻYCIA Sycyna......... 1544......... Zamieszkanie w majątku po ojcu 221
Tekst do zadań od 10 do 13. Choroba Urszulki przyszła tak nagle i uderzyła tak gwałtownie, że rodzice nie zdążyli nawet sprowadzić doktora z Radomia. A właśnie ukończyła dwa i pół roku, była zupełnie zdrowa i wesoła. Teraz czoło jej było rozpalone, oczy patrzyły jak przez mgłę, głos z trudem wychodził z krtani, błagała wzrokiem o pomoc, nie płakała. Zasnęła. Rodzice czuwali całą noc przy łóżeczku. Miała sen niespokojny. Prosiła o wodę. Nazajutrz była zupełnie nieprzytomna. Znów przyszła noc okropna, bezsenna. Rodzice upadali z nóg. Jan zdrętwiał wewnętrznie i zdawało się, zobojętniał na wszystko. Nad ranem poszedł do swojego pokoju i zasnął w ubraniu [...]. Zbudził go straszny płacz Doroty 1, płacz, który przebiłby niebo, gdyby było czymś, co mogłoby pojąć płacz. Nie powiedział ani słowa, nie zapłakał. Stanął przy łóżeczku, w którym leżał zimny trupek jego córeczki. Powieki miała przymknięte, cień od rzęs padał na policzki. Tylko włosy żyły jasne, nienaruszone śmiercią, trwalsze od wszystkiego, co było dotąd Urszulą, złociły się pysznie na bieli poduszki. Można by mniemać 2, że mała śpi [...]. Mieczysław Jastrun, Poeta i dworzanin, rzecz o Janie Kochanowskim Zadanie 10. Urszulka miała A. ciemne włosy. B. długie włosy. C. krótkie włosy. D. jasne włosy. Zadanie 11. Dziewczynka A. ukończyła trzy i pół roku. B. miała półtora roku. C. ukończyła dwa i pół roku. D. miała niecałe dwa latka. Zadanie 12. Córka poety, kiedy zachorowała, A. głośno zawodziła. B. cicho szlochała. C. bardzo rozpaczała. D. wcale nie płakała. Zadanie 13. O nagłej chorobie i śmierci Urszulki opowiada A. narrator. B. autor tekstu. C. matka Dorota. D. ojciec Jan. 1 Dorota żona Jana Kochanowskiego. 2 Mniemać uważać, sądzić, przypuszczać. 222
Tekst do zadań od 14 do 19. Urszula Kochanowska Gdy po śmierci w niebiosów przybyłam pustkowie, Bóg długo patrzał na mnie i głaskał po głowie. Zbliż się do mnie, Urszulo! Poglądasz, jak żywa... Zrobię dla cię, co zechcesz, byś była szczęśliwa. Zrób tak, Boże szepnęłam by w nieb Twoich krasie Wszystko było tak samo, jak tam w Czarnolasie! I umilkłam zlękniona i oczy unoszę, By zbadać, czy się gniewa, że Go o to proszę? Uśmiechnął się i skinął i wnet z Bożej łaski Powstał dom kubek w kubek, jak nasz czarnoleski 1. I sprzęty i donice rozkwitłego ziela Tak podobne, aż oczom straszno od wesela! I rzekł: Oto są sprzęty, a oto donice. Tylko patrzeć, jak przyjdą stęsknieni rodzice! I ja, gdy gwiazdy do snu poukładam w niebie, Nieraz do drzwi zapukam, by odwiedzić ciebie! I odszedł, a ja zaraz krzątam się, jak mogę Więc nakrywam do stołu, omiatam podłogę I w suknię najróżowszą ciało przyoblekam I sen wieczny odpędzam i czuwam i czekam... Już świt pierwszą roznietą złoci się po ścianie, Gdy właśnie słychać kroki i do drzwi pukanie... Więc zrywam się i biegnę! Wiatr po niebie dzwoni! Serce w piersi zamiera... Nie!... To Bóg, nie oni!... Bolesław Leśmian Zadanie 14. Podmiotem mówiącym w wierszu jest A. Bolesław Leśmian. B. Urszula Kochanowska. C. Pan Bóg. D. Jan Kochanowski. Zadanie 15. W niebiosach powstał dom kubek w kubek jak w Czarnolesie, czyli A. dokładnie taki sam. B. bardzo podobny. C. zupełnie inny. D. znacznie się różniący. 1 W oryginalnym zapisie Leśmiana Czarnolaski. 223
Zadanie 16. Rozmowa podmiotu mówiącego z Bogiem odbyła się w A. czyśćcu. B. nieokreślonym miejscu. C. niebie. D. Czarnolesie. Zadanie 17. Pan Bóg spełnił prośbę dziewczynki A. po długim zastanowieniu. B. bardzo niechętnie. C. z dezaprobatą. D. ze zrozumieniem. Zadanie 18. Podkreślone w utworze wyrazy to przykłady A. uosobień. B. epitetów. C. porównań. D. przysłów. Zadanie 19. Aby upewnić się, że użyty w tekście przymiotnik czarnoleski został poprawnie zapisany, należy zajrzeć do słownika A. ortograficznego. B. wyrazów bliskoznacznych. C. języka polskiego. D. poprawnej polszczyzny. Zadanie 20. Napisz swoimi słowami opowiadanie na podstawie wiersza Urszula Kochanowska. Użyj wyrazów nazywających przeżycia (uczucia) dziewczynki. Unikaj przepisywania sformułowań z utworu. 224
Brudnopis 225