Europejska Współpraca Terytorialna

Cel Europejska Współpraca Terytorialna Perspektywa finansowa 27 213 Program krajów związkowych Meklemburgia-Pomorze Przednie/ Brandenburgia Rzeczpospolitej Polskiej (województwo zachodniopomorskie) Nr Raport roczny wdrożeniowy za rok 29 Przyjęty przez Komitet Monitorujący w dniu 15.6..21 r. Europejska Współpraca Terytorialna

Kierownictwo Programu/Instytucja Zarządzająca Ministerstwo Pracy, Gospodarki i Turystyki Meklemburgii-Pomorza Przedniego Referat 25 Europejska Współpraca Terytorialna INTERREG Kierownik referatu Andreas Petters Johannes-Stelling-Straße 14 D-1953 Schwerin Niemcy Telefon: +49 ()385-588 525 Fax: +49 ()385-588 485 525 E-mail: a.petters@wm.mv-regierung.de Instytucje Koordynujące Ministerstwo Gospodarki i Spraw Europejskich Kraju Związkowego Brandenburgii Ref. 43 UE, Fundusze Strukturalne UE Cel 3 Kierownik referatu Gisela Mehlmann Heinrich-Mann-Allee 17 14473 Poczdam Tel.: + 49 ()331 866-165 Fax: + 49 ()331-866-1743 E-Mail: gisela.mehlmann@mw.brandenburg.de Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Departament Współpracy Terytorialnej ul. Wspólna 2/4-926 Warszawa Dyrektor Departamentu Iwona Brol Tel.: + 48 22 51 51 4 Fax: + 48 22 51 51 56 E-mail: iwona.brol@mrr.gov.p 2

Spis treści 1. WPROWADZENIE... 5 2. PRZEGLĄD REALIZACJI PROGRAMU OPERACYJNEGO... 6 2.1 Wyniki i analiza zaawansowania programu... 6 2.1.1 Informacje o stanie rzeczowej realizacji Programu... 6 2.1.2 Informacje finansowe... 8 2.1.3 Informacje o wykorzystaniu środków funduszowych... 1 2.1.4 Wsparcie z podziałem na grupy docelowe... 11 2.1.5 Wsparcie zwrócone lub wykorzystane ponownie... 11 2.1.6 Analiza jakościowa... 12 2.2 Informacje o zgodności z prawem wspólnotowym... 13 2.3 Istotne problemy i zastosowane środki zaradcze... 14 2.4 Zmiany przepisów wykonawczych Programu Operacyjnego... 15 2.5 Istotne zmiany zgodnie z art. 57 rozp. (WE) nr 183/ 26 (ew.)... 16 2.6 Komplementarność z innymi instrumentami... 16 2.7 Przygotowania do monitorowania... 18 3. REALIZACJA WEDŁUG OSI PRIORYTETÓW... 21 3.1 Priorytet 1 Wspieranie działań na rzecz infrastruktury służącej współpracy transgranicznej i poprawie stanu środowiska na obszarze pogranicza... 22 3.1.1 Wyniki i analiza zaawansowania... 22 3.1.2 Istotne problemy i zastosowane środki zaradcze... 24 3.2 Priorytet 2 Wspieranie transgranicznych kontaktów gospodarczych i zacieśnienie współpracy gospodarczo- naukowej... 24 3.2.1 Wyniki i analiza zaawansowania... 24 3.2.2 Istotne problemy i zastosowane środki zaradcze... 26 3.3 Priorytet 3 Transgraniczny rozwój zasobów ludzkich oraz wsparcie współpracy transgranicznej w zakresie ochrony zdrowia, kultury i edukacji... 26 3.3.1 Wyniki i analiza zaawansowania... 26 3.3.2 Istotne problemy i zastosowane środki zaradcze... 29 3.3.3 Fundusz Małych Projektów (FMP/SPF)... 29 4. DUŻE PROJEKTY... 32 5. POMOC TECHNICZNA... 32 5.1 Wykorzystanie Pomocy Technicznej... 32 5.2 Udział Finansowy... 34 6. INFORMACJA I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA... 35 6.1 Plan Komunikacji... 35 6.2. Działania informacyjne i promocyjne... 35 Stan wdrażania planu działań informacyjno-komunikacyjnych:... 36 Wizualizacja... 36 Nowe media... 37 Prasa, radio i telewizja... 37 Imprezy informacyjne i akcje... 37 Załączniki... 42 3

Wykaz skrótów: UE KE EFRR IZ KK KM WST RPK Unia Europejska Komisja Europejska Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Instytucja Zarządzająca Koordynator krajowy w Brandenburgii i Rzeczpospolitej Polskiej (instytucje koordynujące) Komitet Monitorujący Wspólny Sekretariat Techniczny Regionalny Punkt Kontaktowy PO Program Operacyjny celu 3 Europejska Współpraca Terytorialna Współpraca transgraniczna krajów związkowych Meklemburgia Pomorze przednei / Brandenburgia i Rzeczpospolitej Polskiej (Województwo Zachodniopomorskie) 27-213 SPF Roz. WE SUE MB LHO Small Project Fund (Fundusz Małych Projektów) Rozporządzenie Wspólnota Europejska Strategia Unii Europejskiej dla Morza Bałtyckiego Ordynacja Budżetowa Kraju Związkowego 4

1. WPROWADZENIE Program Operacyjny celu 3 Europejska Współpraca Terytorialna Współpraca transgraniczna krajów związkowych Meklemburgia Pomorze Przednie / Brandenburgia i Rzeczpospolitej Polskiej (Województwo Zachodniopomorskie) 27-213 został zatwierdzony decyzją KE nr z dnia 28.3.28. Niniejszy raport roczny wdrożeniowy z realizacji opiera się na wskazówkach z załącznika XVIII rozp. (WE) nr 1828/26 Komisji z 8.12.26 r. o ustaleniu przepisów wykonawczych do rozp. (WE) 183/26 Rady z ogólnymi przepisami o EFRR, EFS i Funduszu Spójności oraz rozp. (WE) nr 18/26 Parlamentu Europejskiego i Rady o EFRR. Poza tym uwzględnione zostało rozporządzenie (WE) 846/29 z dnia 1 września 5

29 r., które w ramach uproszczenia przepisów prawnych pozwala na nieznaczne zmiany w formacie sprawozdań. Obok prezentacji wdrażania i realizacji programu operacyjnego niniejszy raport roczny wdrożeniowy zawiera informacje o działaniach przeprowadzonych w Programie poza wyżej wymienionymi wymogami minimalnymi. Wszystkie dane dotyczące środków finansowych zawarte w raporcie wdrożeniowym 29 roku odnoszą się do kwot w umowach o dofinansowanie/decyzjach przyznających dofinansowanie i kwotach wypłaconych wnioskodawcom na dzień 31.12.29. Instytucja certyfikująca dnia 3.3.21 sporządziła pierwszy wniosek o wypłatę kwot środków z EFRR wypłaconych do 31.12.29 roku przypadających na koszty kwalifikowane. Dalsze wyjaśnienia znajdują się w poszczególnych rozdziałach raportu wdrożeniowego. Pismem z dnia 3.9.29 r. Komisja UE uznała poprzedni raport wdrożeniowy za rok 28 za dopuszczalny. Poza tym pismem z dnia 1.11.29 r. potwierdzono, iż przedmiotowy raport pozwala na pełne i czytelne zrozumienie wdrażania Programu i omawia wszystkie czynniki, które mają wpływ na jego realizację. Zgodnie z wytycznymi Planu Komunikacji Raport został opublikowany na stronie internetowej Programu i jest do dyspozycji wszystkich osób zainteresowanych. 2. PRZEGLĄD REALIZACJI PROGRAMU OPERACYJNEGO 2.1 Wyniki i analiza zaawansowania programu 2.1.1 Informacje o stanie rzeczowej realizacji Programu Za rok sprawozdawczy można podać jedynie dane dotyczące wysokości środków w wydanych umowach/decyzjach o dofinansowanie, ponieważ dofinansowywanie projektów rozpoczęło się jesienią 29 roku, w związku z czym wydatki w projektach zostały poczynione jedynie w ograniczonym zakresie. Z tego względu nie można jeszcze mówić o wskaźnikach bazowych. Pierwsze szacunki dotyczące wskaźników głównych pojawią się w raporcie wdrożeniowym za 21 rok. Dalsze wyjaśnienia dotyczą przede wszystkim umów/decyzji o dofinansowaniu wydanych w 29 roku. 6

Umowy/decyzje o dofinansowaniu 29 r.: Priorytet Liczba projektów Wydatki łącznie(euro) Dofinansowanie z EFRR (EURO) stawka Plan EFRR (EUR) Wykorzystane 1 1 378.218, 321.484, 85,% 55.72.78,58% 2 4 3.752.936,6 3.18.267, 84,74% 29.951.364 1,62% 3 7 1.456.261,45 8.887.819,7 85,% 39.511.452 22,49% PROGRAM ŁĄCZNIE 12 14.587.415,51 12.389.57,7 84,93% 125.183.524 9,9% Na podstawie wydanych w roku sprawozdawczym promes wsparcia i związanych z tym oczekiwań co do wyników projektów, można w następujący sposób przedstawić wskaźniki dla całego Programu: a) Kryteria współpracy transgranicznej Spośród 12 projektów, które uzyskały promesę dofinansowania 7 spełnia wszystkie cztery kryteria współpracy (wspólne przygotowanie, wspólna realizacja, wspólny personel, wspólne finansowanie). Pozostałe 5 projektów spełnia przynajmniej trzy kryteria. b) oddziaływanie na transgraniczną integrację Wszystkie zatwierdzone projekty mają co najmniej pozytywne oddziaływanie na transgraniczną integrację. Siedem z tych projektów (np. Polsko-Niemiecki Punkt Kontaktowo Doradczy oraz Fundusz Małych Projektów) są nawet głównie ukierunkowane na tę integrację. c) oddziaływanie na środowisko Dwa projekty (Atrakcje przyrodnicze Uznam-Krasibórz, Projekt Pilotażowy Uprawy winorośli i nowych roślin uprawnych w Regionie Pomerania) za cele główne obrały zachowanie środowiska naturalnego i dziedzictwa przyrodniczego. Dwa kolejne projekty Prezentacje Gospodarcze w Euroregionie Pomerania Schwedt nad Odrą i Koszalin 29-211, Rozwój "Europejskiego Parku Hugonotów" w Schwedt nad Odrą i rewitalizacja Parku Przyrody "Dolina Miłości" w Zatoni Dolnej jako transgranicznych centrów kultury i wypoczynku będą pozytywnie oddziaływać na środowisko naturalne. Osiem pozostałych projektów jest co najmniej neutralnych w odniesieniu do środowiska naturalnego. d) wkład w poprawę struktur trans granicznych 7

Oczekuje się, że szczególny wkład w poprawę struktur transgranicznych zostanie wniesiony poprzez sześć projektów (np. Transgraniczna Sieć Centrów Usługowo- Doradczych w Euroregionie POMERANIA, Transgraniczna Sieć Zapobieganiu Uzależnieniom w Euroregionie POMERANIA oraz Rozszerzenie systemu informacji przestrzennej (GIS) w powiecie Uecker-Randow i w gminie Police. e) związek z równouprawnieniem i brakiem dyskryminacji Pozytywnie oddziaływać będą dwa projekty (Transgraniczna Sieć Zapobiegania Uzależnieniom w Euroregionie POMERANIA, Polsko-Niemiecka Orkiestra Szkół Muzycznych). Wszystkie inne projekty są pod tym względem neutralne. f) trwałość Podczas wyboru projektów do dofinansowania zwracano uwagę na to, aby wszystkie przedsięwzięcia trwale oddziaływały na obszar wsparcia. 2.1.2 Informacje finansowe Wnioski o płatność i wypłaty środków miały miejsce w priorytetach 3 (Transgraniczny rozwój zasobów ludzkich i wsparcie trans granicznych kooperacji w dziedzinie zdrowia, kultury i edukacji) i 4 (Pomoc Techniczna) opiewały one do 31.12.29 r. na następujące kwoty euro (łącznie): Priorytet Priorytet 1 (EFRR) Infrastruktura na rzecz transgranicznej współpracy i sytuacji środowiskowej Z tego wydatki przypadające na obszar interwencji EFS Z tego wydatki przypadające na obszar interwencji EFRR Priorytet 2 (EFRR) Powiązania gospodarcze, współpraca, gospodarka i nauka Z tego wydatki przypadające na obszar interwencji EFS Z tego wydatki przypadające na obszar interwencji EFRR Wydatki wnioskodawców zawarte we wnioskach o płatność złożonych w IZ Stosowny wkład publiczny Wydatki dokonane na rzecz wnioskodawców przez stosowną instytucję Von der Kommission insgesamt getätigten Zahlungen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 8

Priorytet 3 (EFRR) Zasoby ludzkie, współpraca transgraniczna Z tego wydatki przypadające na obszar interwencji EFS Z tego wydatki przypadające na obszar interwencji EFRR Priorytet 4 (EFRR) Pomoc Techniczna Z tego wydatki przypadające na obszar interwencji EFS Z tego wydatki przypadające na obszar interwencji EFRR 37.35,74 37.35,74 31.748, - - - - - 37.35,74 37.35,74 31.748, - 285.65,24 285.65,24 245.28,94 - - - - - 285.65,24 285.65,24 245.28,94 - Kwota łaczna 322.415,98 322.415,98 276.776,94 - Z tego na regiony ze wsparciem przejściowym Z tego łącznie na regiony ze wsparciem przejściowym Udział obszaru interwencji EFS w kwocie łącznej, o ile PO współfinansowany jest z EFRR Udział obszaru interwencji EFRR w kwocie łącznej, o ile PO współfinansowany jest z ESF - - - - 322.415,98 322.415,98 276.776,94 - - - - - - - - - 9

2.1.3 Informacje o wykorzystaniu środków funduszowych Przedstawione poniżej wydatki pokazują dofinansowanie objęte promesami wsparcia oraz wypłaty środków z EFRR (skumulowane do dnia 31.12.29 r.): Temat wiodący (obszar interwencji) 1 Działanie B&R w centrach badawczych Forma finansowania Rodzaj obszaru Gałąź gospodarki Obszar Wkład EFRR 1 8 EU 518.523, bezzwrotne Obszar współpracy Nie dotyczy dofinansowanie transgranicznej 3 Transfer technologii i poprawa sieci współpracy 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej 22 Świadczenie innych usług EU 2.138.779, 3 Transfer technologii i poprawa sieci współpracy 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej 22 Świadczenie innych usług PL422 34.83, 3 Transfer technologii i poprawa sieci współpracy 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej 22 Świadczenie innych usług DE418 38.25, 13 Usługi i zastosowania dla obywateli (ezdrowie, i e- administracja, nauka z wykorzystaniem pomocy elektronicznych, integracja ze społeczeństwem informacyjnym etc.) 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej 17 Administracja publiczna PL421 3.87, 13 Usługi i zastosowania dla obywateli (ezdrowie, i e- administracja, nauka z wykorzystaniem pomocy elektronicznych, integracja ze społeczeństwem informacyjnym etc.) 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej 17 Administracja publiczna DE8I 149.78, 13 Usługi i zastosowania dla obywateli (ezdrowie, i e- administracja, nauka z wykorzystaniem pomocy elektronicznych, integracja ze społeczeństwem informacyjnym etc.) 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej 22 Świadczenie innych usług DE8I 153.29, 55 Wsparcie dziedzictwa przyrodniczego 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej 21 Działania mające wpływ na środowisko DE418 2.475, 55 Wsparcie dziedzictwa przyrodniczego 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej 21 Działania mające wpływ na środowisko PL421 121.9, 1

59 Rozwój infrastruktury na rzecz kultury 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej Nie dotyczy PL421 932.663, 59 Rozwój infrastruktury na rzecz kultury 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej Nie dotyczy DE418 1.489.287, 8 Wsparcie rozbudowy partnerstw, związków i inicjatyw poprzez usieciowienie ważnych aktorów 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej Nie dotyczy EU 6.312.579,7 85 Przygotowanie, wdrażanie i kontrola 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej 17 Administracja publiczna EU 231.418,67 86 Ewaluacja i studia, informacja i komunikacja 1 bezzwrotne dofinansowanie 8 Obszar współpracy transgranicznej 17 Administracja publiczna EU 13.61,27 2.1.4 Wsparcie z podziałem na grupy docelowe Za rok sprawozdawczy można podać wyłącznie informacje o środkach zatwierdzonych. Wynika to z faktu, iż podpisywanie umów/wydawanie decyzji o dofinansowaniu na projekty rozpoczęło się jesienią 29 r., a co za tym idzie do refundacji przedłożono jedynie niewielkie kwoty. Grupy docelowe jednostki samorządu terytorialnego (miasta, gminy, powiaty, polskie jednostki samorządu terytorialnego, kraje związkowe Meklemburgia- Pomorze Przednie i Brandenburgia) oraz ich przedstawiciele osoby prawne pożytku publicznego (stowarzyszenia, związki, fundacje) i organizacje pozarządowe podmioty prawa publicznego (np. szkoły wyższe, uniwersytety) Zatwierdzone Wypłaty z środki z EFRR EFRR 1.737.99,7 31.748, 1.133.138, 518.523, 2.1.5 Wsparcie zwrócone lub wykorzystane ponownie W roku sprawozdawczym nie doszło do zwrotu środków ani do ich ponownego wykorzystania. 11

2.1.6 Analiza jakościowa Za rok sprawozdawczy można podać wyłącznie informacje o środkach zatwierdzonych w umowach/decyzjach o dofinansowaniu. Wynika to z faktu, że udzielanie dofinansowania na projekty rozpoczęło się w czwartym kwartale 29 r., więc do refundacji mogły zostać przedłożone jedynie niewielkie kwoty. Nie można w chwili obecnej przeprowadzić analizy wyników, ponieważ w roku sprawozdawczym nie zakończyła się realizacja pierwszych projektów i nie ma wyników do oceny (por. także 2.1.1). W raporcie rocznym 21 zostaną dokonane pierwsze oceny również pod kątem wkładu w osiągniecie celów strategii Lizbońskiej. W kontekście strategicznej realizacji programu Komitet Monitorujący na jednym posiedzeniu zajmował się kwestią Strategii Morza Bałtyckiego UE. Przyjęta przez Radę Europejską w dniu 29.1.29 r. Strategia Morza Bałtyckiego (EUSBR) ma przyczyniać się do przezwyciężenia poważnych problemów z ochroną środowiska tego europejskiego morza wewnętrznego i do poprawy dynamiki gospodarki basenu Morza Bałtyckiego. Ponieważ obszar wsparcia w części może zostać przypisany do basenu Morza Bałtyckiego możliwa będzie identyfikacja projektów spójnych ze strategią i które wpisują się w jej wdrażanie oraz wnoszą wkład we wsparcie makroregionalnej współpracy. Cztery filary tej strategii ukierunkowane są na to, aby dać tej części Europy: trwałość ekologiczną (np. poprzez oczyszczanie ścieków), dobrobyt (np. poprzez innowację w małych i średnich przedsiębiorstwach), dostępność i atrakcyjność (np. poprzez lepsze połączenia transportowe) oraz więcej bezpieczeństwa (np. poprzez lepsze zarządzanie kryzysowe). Przy tym przede wszystkim filar dostępność koresponduje w priorytetami edukacja/badania naukowe, zdrowie i turystyka. Jako przykładowe można w roku sprawozdawczym wymienić następujące zatwierdzone projekty: INT-8-6: Atrakcje przyrodnicze wysp Uznam - Karsibórz (wystawy i interaktywne przekazywanie wiedzy krajobraz i świat zwierząt pomorskich; powołanie jednostki edukacji ekologicznej, wizualna informacja dla zwiedzających z tablicami edukacyjnymi, grami dydaktycznymi itp. o ochronie przyrody i atrakcjach) INT-8-13: Rozszerzenie Systemu Informacji Przestrzennej Powiatu Uecker Randow i Gminy Police 12

(Sukcesywne powstawać będzie baza danych zawierająca działki budowlane, tereny rolnicze i inne, plan rozwoju przestrzennego, drogi, ulice, domy z numerami, tereny inwestycyjne i drogi komunikacyjne. Jednolity standard w informatyzacji poprawia znacznie funkcjonowanie polskiej i niemieckiej administracji oraz dostęp obywateli do informacji geoinformatycznych). INT-9-3: Rozbudowa infrastruktury centrum sportów wodnych Schwedt/Oder i budowa śródmiejskiego odcinka nabrzeża w Gryfinie w celu wsparcia trans tragicznego rozwoju turystyki wodnej (Budowa i rozbudowa centrum sportów wodnych i stanicy wodnej w Schwedt/Oder, budowa śródmiejskiego odcinka nabrzeża w Gryfinie jako polsko-niemieckie miejsca spotkań do celów aktywnego spędzania czasu wolnego, celów kulturalnych i działań z zakresu turystyki wodnej polskich i niemieckich turystów, grup dziecięcych i młodzieżowych. Włączenie obu miejscowości w oś wodną Berlin-Szczecin-Morze Bałtyckie). 2.2 Informacje o zgodności z prawem wspólnotowym Dnia 22.4.21 IZ wystosowała na wniosek Koordynatora Krajowego zapytanie do KE w sprawie stosowania art. 81, ustęp 81 Rozporządzenia 183/26. Regulacja ta jest problematyczna, ponieważ rodzi konieczność przeliczania wydatków na Euro z chwilą umieszczania danego wydatku w systemie księgowym Instytucji Certyfikującej (tu: efreporter). Zgodnie z obecnymi uregulowaniami obowiązującymi w Programie (projekt OSZiK) partner wiodący musi dokonać przeliczenia na początku miesiąca (do 8. dnia danego miesiąca), co zagwarantuje umieszczenie danych w systemie księgowym jeszcze w tym samym miesiącu. Niesie to ze sobą konsekwencję w postaci opóźnień w wypłacie środków na rzecz beneficjentów, które wynosić będą do 1 miesiąca a podyktowane są jedynie wymogiem przeliczenia wydatków. Wymóg ten obciąża jednostronnie polskich partnerów projektów. 13

2.3 Istotne problemy i zastosowane środki zaradcze W aktualnej perspektywie finansowej wprowadzono szereg nowych przepisów prawnych. Realizują one w zasadzie dwa cele. Po pierwsze poprawa jakości projektów i ich wyników w kontekście osiągnięcia celu wsparcia Współpraca (np. przez przepisy dotyczące zasady partnera wiodącego). Po drugie należy zoptymalizować procedury pod kątem występowania błędów i ryzyka ich wystąpienia (np. przez wprowadzenie nowego systemu kontroli pierwszego stopnia (kontrola administracyjna)). Poza tym rozporządzenia wyznaczyły jedynie ramy działania dla obszarów najbardziej konfliktogennych, które dopiero w toku wdrażania należało wypełnić życiem (np. ustalenie przestrzegania regulacji państw członkowskich w kwestii kwalifikowalności wydatków). Nowe wymagania spowodowały, że procedura w ważnych punktach musiała zostać stworzona na nowo. Wypracowanie wspólnych dokumentów programowych wymagało długotrwałych uzgodnień z udziałem wszystkich zainteresowanych, które były utrudnione przez różnorodność systemów prawnych w Polsce i Niemczech oraz konieczność włączenia wszystkich szczebli partnerów. W wyniku tego w roku sprawozdawczym nie udało się zakończyć prac nad Opisem Systemu Zarządzania i Kontroli (OSZiK) i przedłożyć Komisji Europejskiej audytu zgodności przeprowadzanego przez Instytucję Audytową Programu. Pierwsze umowy/decyzje o dofinansowaniu zostały wydane przez Krajowy Instytut wsparcia M-PP dopiero w trzecim kwartale 29 roku. Fakt, że do 31.12.29 roku złożono nieliczne wnioski o płatność wynikają z opisanej sytuacji. Dochodzi do opóźnień, w szczególności przy sporządzaniu promes wsparcia dla projektów infrastrukturalnych (budowa dróg, ścieżek i budowle kubaturowe). Tu szczególnie widoczne są różnice pomiędzy polskim i niemieckim prawem budowlanym. Partnerzy Programu są świadomi zagrożenia utratą środków w konsekwencji stosowania reguły N+3 i omówili go na posiedzeniu Komitetu Monitorującego. Instytucja Zarządzająca sięgnęła przy tym do wszelkich niezbędnych działań w celu zażegnania niebezpieczeństwa utraty środków. W chwili sporządzania raportu realistyczne wydaje się być osiągnięcie na koniec 21 roku minimalnej wysokości wydatków niezbędnej do uniknięcia konieczności zwrotu środków. 14

Na poziomie projektów podniosły się wymagania stawiane partnerom. Ogólnie można stwierdzić, że wzrosły wymagania stawiane projektom pod względem czasowym i merytorycznym. Zarówno faza przygotowania, jak i wdrażania oraz rozliczania wymaga od partnerów większego nakładu czasowego i znacznego nakładu na koordynację. Zakończone sukcesem wdrażanie projektu jest trudne bez wsparcia ze strony właściwych, posiadających doświadczenie instytucji programu lub udzielanie przez nie intensywnego wsparcia, w szczególności przez Wspólny Sekretariat Techniczny. Wydłużeniu uległ czas oczekiwania przez partnerów na refundację wydatków, w szczególności w wyniku wprowadzenia wymogu kontroli z art. 16 (rozporządzenie (WE) 18/26). Poza tym obciążające są nieelastyczne przepisy dotyczące przeliczania wydatków partnerów polskich dokonanych w złotówkach (art. 81 ustęp 3 rozporządzenia 183/26). Szczególnie innowacyjne pomysły i założenia współpracy nie wychodzą poza fazę planowania, jeśli stosuje się do nich ściśle przepisy dotyczące interwencji z funduszy strukturalnych. Wymienić tu można przykładowo przepisy o projektach generujących dochód i pomocy publicznej, których ocena i przestrzeganie w obszarze transgranicznym czy wielonarodowym jest trudniejsza niż w obszarze krajowego wdrażania funduszy strukturalnych. Szczególnie trudne okazuje się realizowanie tych skomplikowanych wymagań na poziomie projektów. 2.4 Zmiany przepisów wykonawczych Programu Operacyjnego W roku sprawozdawczym 29 nie nastąpiły zasadnicze zmiany przepisów wykonawczych. Od marca 29 r. jeszcze przed posiedzeniem Komitetu Monitorującego ma miejsce weryfikacja formalno-prawna przeprowadzana przez Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki i Krajowy Instytut Wsparcia. Jest to pomocne przy podejmowaniu przez to gremium decyzji o kwalifikowalności przedsięwzięć do uzyskania wsparcia. Bezpośrednio po decyzji Komitetu Monitorującego można tym samym co do zasady wcześniej zawierać z partnerami wiodącymi umowy o dofinansowanie bądź wydawać decyzje o dofinansowaniu. Wstępna weryfikacja formalno-prawna polskiej części projektu odbywa się na podstawie elektronicznych dokumentów w Zachodniopomorskim Urzędzie Wojewódzkim w oparciu o dostęp do Banku Danych o Projektach prowadzonego przez Wspólny Sekretariat Techniczny. Weryfikacja formalno-prawna niemieckich części projektu odbywa się w Krajowym Instytucie Wsparcia Meklemburgii Pomorza Przedniego na podstawie oryginalnych aplikacji. 15

Uchwałą Komitetu Monitorującego z dnia 18 lutego 29 r. zmieniono regulację dotyczącą rozpoczęcia projektu. Od 19 lutego 29 r. istnieje możliwość rozpoczęcia realizacji projektu dzień po złożeniu wniosku w WST jednak na własne ryzyko. 2.5 Istotne zmiany zgodnie z art. 57 rozp. (WE) nr 183/ 26 (ew.) W okresie sprawozdawczym nie stwierdzono żadnego przypadku, w którym dokonałoby znacznych zmian zgodnie z art. 57 rozporządzenia (WE) nr 183/26. 2.6 Komplementarność z innymi instrumentami Wsparcie w ramach Celu 3 ma na obszarze wsparcia miejsce jednocześnie z wykorzystaniem innych regionalnych, narodowych i europejskich instrumentów wsparcia. Cały szereg specjalistycznych aspektów współpracy, które mogą uzyskać wsparcie ze środków Celu 3, mogą też być dofinansowane ze środków innych instrumentów pomocowych. Strategiczne ukierunkowanie Celu 3 polega na tym, że w porównaniu do innych instrumentów generowane mają zostać dodatkowe impulsy poprzez celowe wzmocnienie współpracy transgranicznej. Wsparcie w ramach Celu 3 odpowiada tym samym celom zapisanym w rozporządzeniu o EFRR, mówiącym o rozwijaniu działań transgranicznych. Na poziomie operacyjnego wdrażania takie podejście gwarantują również kryteria wyboru projektów, które odzwierciedlają założenia rozporządzenia i pozwalają na wspieranie tylko takich projektów, przy których polscy i niemieccy partnerzy kooperują ze sobą na co najmniej dwa z poniższych czterech sposobów: wspólna koncepcja, wspólna realizacja, wspólny personel, wspólne finansowanie. Podstawową ideą Programu jest to, aby rozwój gospodarczy, sektor edukacji lub regionalne placówki badawcze mogły odnosić korzyści z wymiany i kooperacji w partnerami z kraju sąsiada. Wsparcie z Programu winno koncentrować się na tym, aby poprzez kooperację wygenerować wartość dodaną. I właśnie na tym polega z jednej strony delimitacja a z drugiej strony również potencjał efektów synergii w stosunku do innych instrumentów wsparcia, które z punktu widzenia merytoryczno strategicznego są podobnie ukierunkowane i korespondują też z Programem geograficznie (np. z Programem Współpracy Terytorialnej Południowy Bałtyk ). Punkty styczne pomiędzy dofinansowaniem z EFRR w ramach Celu 1 i programem Celu 3 to na przykład wspieranie transgranicznych połączeń komunikacyjnych, wspieranie turystyki, 16

wzmocnienie kooperacji przedsiębiorstw, współpracy między placówkami badawczymi oraz transgraniczny marketing turystyczny i na rzecz pozyskania inwestorów. W tych dziedzinach program Celu 3 może wzmacniać i wspierać założenia z Programów Operacyjnych zasilanych z EFRR poprzez ukierunkowane uaktywnianie potencjałów współpracy transgranicznej. Interwencje z zakresu Celu 3 mogą tym samym wspierać w programie zasilanym w Meklemburgii Pomorzu Przednim z EFRR we wszystkich trzech osiach: 1. Wspieranie innowacji, badań i rozwoju, edukacji, 2. Wzmocnienie konkurencyjności i zdolności dostosowawczych MŚ oraz 3. Tworzenie i rozbudowa infrastruktury na rzecz wzrostu gospodarczego. W zakresie interwencji EFS w ramach programów Celu 1 wspieranie współpracy transgranicznej będzie mogło przyczynić się do realizacji takich założeń programów operacyjnych zasilanych z EFS jak zdobywanie kwalifikacji zawodowych, budowa modułów kształcenia kompetencji interkulturalnych, koncypowanie transgranicznych treści programów dydaktycznych. W kontekście linii demarkacyjnych mających zastosowanie przy udzielaniu wsparcia należy dla pełnego obrazu zwrócić uwagę na odmienne zasady przyznawania wsparcia obowiązujące w poszczególnych instrumentach pomocowych wdrażanych na polsko-i niemieckim obszarze Programu.. I tak na przykład wsparcie z EFRROW ukierunkowane jest na rozwój obszarów wiejskich zdefiniowanych w stosownych programach rozwojowych dla obszarów wiejskich (PRDOW). W procesie merytorycznego i regionalnego monitoringu wniosków o dofinansowanie projektów przez instytucje odpowiedzialne za wdrażanie Programu z jednej strony osiągnięto jasne możliwości rozgraniczenia w stosunku do tych możliwości uzyskania wsparcia i z drugiej strony zwiększono efektywność wykorzystania wsparcia w ramach Programu przy wykorzystaniu obu pozostałych instrumentów pomocowych. Tak jak wykazano, kryterium delimitacji to priorytetowo osiągnięcie transgranicznej wartości dodanej. Wsparcie ma służyć intensyfikacji współpracy transgranicznej co z kolei przyczynia się do wykorzystania dodatkowych potencjałów rozwojowych w różnych obszarach działania. Tym samym zapewnia się, iż projekty w ramach Celu 3 różnią się od projektów z programów EFRR i EFS z tego samego obszaru wsparcia. Takie ukierunkowanie daje ww. efekty spójności i synergii pomiędzy celami wsparcia Celu 3 oraz EFRR i EFS. 17

W oparciu o specyficzny cel, jakim jest Poprawa transgranicznej współpracy gospodarczej można również wspierać osiąganie strategicznego celu Wzmocnienie konkurencyjności i zdolności dostosowawczej przedsiębiorstw z programu EFS Meklemburgii Pomorza Przedniego i jednocześnie tak samo sformułowany cel programu EFRR. Widać też duża liczbę dalszych powiązań z poszczególnymi polskimi i niemieckimi programami w rozumieniu wyżej opisanej spójności przy jednoczesnej delimitacji na poziomie poszczególnych przypadków przyznawania wsparcia. Zapewnienie spójności jest zadaniem, które gwarantuje Instytucja Zarządzająca w uzgodnieniu z Koordynatorami Programu. Przedsięwzięcia i propozycje projektów są porównywane przy udziale instytucji zarządzających programów Celu 1 oraz odnośnymi innymi instytucjami przyznającymi wsparcie. Tym samym jednocześnie stworzono efektywny instrument pozwalający wykluczyć podwójne finansowanie środkami pomocowymi. 2.7 Przygotowania do monitorowania Zmiana Programu Operacyjnego oraz opracowanie Systemu Zarządzania i Kontroli opierały się na współpracy partnerskiej w formie regularnych kontaktów, instytucji i osób odpowiedzialnych za wdrażanie Programu oraz osób reprezentujących odpowiedni poziom roboczy tych instytucji. Wypracowany podczas posiedzeń grupy roboczej Opis Systemu Zarządzania i Kontroli ma charakter pisemnego porozumienia między partnerami zaangażowanymi w realizację Programu i zostanie przez nich podpisany. Audyt zgodności OSZiK został zainicjowany w końcówce pierwszego kwartału 29 roku. Prace w elektronicznym systemie gromadzenia danych (efreporter) prowadzone były równolegle. Prawidłowa realizacja obowiązków sprawozdawczych w stosunku do KE, Koordynatorów Krajowych Programu oraz Komitetu Monitorującego oraz zadania wynikające ze stałe ewaluacji wydają się być zagwarantowana. Wybór projektów następuje na podstawie wspólnego dokumentu programowego oraz przyjętych przez wspólny polsko-niemiecki Komitet Monitorujący kryteria, jak i przy uwzględnieniu odnośnych przepisów krajowych. W roku sprawozdawczym członkowie Komitetu Monitorującego spotkali się na pięciu posiedzeniach: Data Miejsce Wyniki wyboru projektów 18 Uchwały dotyczące wdrażania Programu 18.2.29 Löcknitz Zatwierdzono 5 Wnioskodawcy od dnia 18.2.29 mogą

projektów (EFRR: 8.517.293 wg protokołu) 23.4.29 Szczecin Zatwierdzono 5 projektów (EFRR: 3.854.326 wg protokołu) 23.6.29 Joachimsthal Zatwierdzono 9 projektówt (EFRR: 12.47.82 wg protokołu) 17.9.29 Löcknitz Zatwierdzono 8 projektów (EFRR: 22.87.436 wg protokołu) 8.12.29 Löcknitz Zatwierdzono 8 projektów (EFRR: 18.42.485 wg protokołu) rozpoczynać realizację projektów na własne ryzyko w dzień po złożeniu wniosku do WST. Zamiana adresu WST w PO Przyjęcie rocznego raportu wdrożeniowego za lata 27/28 Poza tym KM w trybie obiegowym trwającym do dnia 26.3.29 podjął następujące uchwały dotyczące PO: Zmiana planu finansowego Programu Operacyjnego w części dla Brandenburgii Wykluczenie mśp jako bezpośrednich beneficjentów Programu Podanie osób kontaktowych w Instytucji Audytowej. Uchwały KM znalazły sie we wniosku do KE o zmianę w Programie Operacyjnym, który został złożonym dnia 17.12.29. Komitet Monitorujący w roku 29 wybrał do dofinansowania łącznie 35 projektów, z czego do 31.12.29 dla 12 projektów wydano umowy/decyzje o dofinansowaniu. Pozytywne opinie Komitetu Monitorującego 29 r.: Liczba Wydatki Dofinansowanie z Priorytet projektów łącznie(euro) EFRR (EURO) stawka 1 11 29.375.759,1 24.969.394,95 85,% 2 6 17.184.17,6 14.6.924,8 84,97% 3 18 31.776.273,98 25.931.48,45 81,61% PROGRAM ŁĄCZNIE 35 78.336.14,14 65.51.727,48 83,62% Decyzje doprowadziły do następującego wstępnego wykorzystania środków (dane finansowe na dzień 31.12.29): Priorytet Liczba projektów Wydatki łącznie (EURO) Dofinansowanie EFRR (EURO) Plan wg PO (EURO) wykorzystanie 1 11 29.375.759,1 24.969.394,95 55.381.94, 45,9% 19

2 6 17.184.17,6 14.6.924,8 29.951.364, 48,75% 3 18 31.776.273,98 25.931.48,45 39.511.452, 65,63% PROGRAM ŁĄCZNIE 35 78.336.14,14 65.51.727,48 124.843.91, 52,47% Lista wszystkich zatwierdzonych projektów oraz każdorazowych beneficjentów wraz z informacją o środkach z ESRR znajduje się w załączniku nr 1. Poza tym w rozdziałach poświęconych trzem priorytetom Programu przedstawione zostaną przykładowe projekty. Kolejnym obsadzonym parytetowo gremium roboczym jest tak zwana Mała Grupa Robocza platforma komunikowania się wszystkich odpowiedzialnych za Program. W ramach tej grupy odbyły się posiedzenia w dniach 6.1.29 (Poczdam), 4.3.29 (Löcknitz), 22.4.29 (Szczecin) oraz 22.6.29 (Joachimsthal). Każdorazowo dyskutowano kwestie związane z wdrażaniem Programu oraz z organizacją zarządzania Programem. Dnia 18.8.29 roku w Warszawie odbyło się konstytuujące spotkanie Grupy Audytorów Programu. Protokóły z posiedzeń tej grupy roboczy odzwierciedlające osiągnięte w toku dyskusji wyniki znajdują się w dyspozycji Instytucji Zarządzającej. 2

3. REALIZACJA WEDŁUG OSI PRIORYTETÓW Program Operacyjny obejmuje 4 priorytety, zawierające z kolei planowane główne działania. 1 Wspieranie działań na rzecz infrastruktury służącej współpracy transgranicznej i poprawie stanu środowiska na obszarze pogranicza Wspieranie transgranicznych połączeń komunikacyjnych (drogowych, kolejowych, wodnych, rowerowych) Wspieranie transgranicznej infrastruktury gospodarczej Zamierzenia z zakresu jakości wód, ochrony przyrody, krajobrazu, klimatu, redukcji obciążeń środowiska i ryzyka z nim związanego 2 Wspieranie transgranicznych kontaktów gospodarczych i zacieśnienie współpracy gospodarczo- naukowej Wspieranie polsko-niemieckich kooperacji i sieciowych połączeń przedsiębiorstw Zamierzenia transgranicznego marketingu lokalizacji i turystyki Wspieranie transgranicznych kooperacji i sieci placówek naukowych, badawczych i technologicznych w celu poprawy dostępu do wiedzy naukowej i transferu technologii 3 Transgraniczny rozwój zasobów ludzkich oraz wsparcie współpracy transgranicznej w zakresie ochrony zdrowia, kultury i edukacji wspólne projekty w zakresie kwalifikacji i kształcenia zawodowego, tytuły zawodowe uprawniające do pracy na pol.-niem. pograniczu, edukacja ekologiczna Wspieranie sąsiedzkiej współpracy jednostek samorządu terytorialnego oraz prywatnych podmiotów kulturalnych, stowarzyszeń i instytucji w celu dalszego rozwoju dobrych kontaktów i społecznej spójności Fundusz Małych Projektów (SPF) 4 Pomoc Techniczna Przygotowanie, przeprowadzenie, monitoring i kontrola oraz ewaluacja i studium, informacja oraz komunikacja 21

3.1 Priorytet 1 Wspieranie działań na rzecz infrastruktury służącej współpracy transgranicznej i poprawie stanu środowiska na obszarze pogranicza 3.1.1 Wyniki i analiza zaawansowania W roku sprawozdawczym w priorytecie 1 zatwierdzony został jeden projekt na kwotę środków z EFRR w wysokości 321.484, euro (promesa dofinansowania). Realizację projektu rozpoczęto w roku sprawozdawczym i w chwili obecnej jest nadal realizowany. Kwantyfikowalne wskaźniki w priorytecie 1 (wydatki na podstawie promes dofinansowania wartości planowane w projektach) 1. 2. 3. 4. W 6. 7. 8. wskaźnik Liczba projektów na rzecz poprawy infrastruktury komunikacyjnej Imprezy poświęcone transportowi, planowaniu przestrzennemu Projekty inwestycyjne wpływające na zatrudnienie Projekty turystyczne wpływające na zatrudnienie Projekty w zakresie ochrony środowiska i ochrony przeciw żywiołowej Liczba partnerów w projektach z zakresu ochrony środowiska Projekty w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego Wspólne działania w zakresie zarzadzania wodami gruntowymi, odprowadzaniu ścieków, utylizacji śmieci i zmneijszenia ich ilości 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Insgesamt Wynik Cel 15 wartosc Wynik Cel 3 Wynik Cel 3 Wartosć wyjsciowa Wynik Cel 4 Wynik Cel 12 Wartosć wyjsciowa Wynik 2 2 Cel 5 Wynik 1 1 Cel 5 Wynik Cel 5 Analiza jakościowa Dla okresu roku sprawozdawczego nie można przeprowadzić analizy jakościowej, ponieważ żądno z przedsięwzięć nie zostało jeszcze ukończone. Przykładowy projekt Utworzenie centrum informacji przy Zagrodzie Żubrów w miejscowości Prätenow na wyspie Uznam i punktu informacji o środowisku przyrodniczym w Świnoujściu / Karsibórz 22

Wraz z otwarciem Uznamskiej Zagrody dla Żubrów w miejscowości Prätenow na wyspie Uznam w roku 24, 15 km od Świnoujścia Naturschutzbund Deutschland e. V./ Zrzeszenie Ochrony Przyrody w Niemczech Stowarzyszenie Zarejestrowane chciało zrealizować dwa cele. Po pierwsze, chciano wspierać zachowanie zagrożonego gatunku zwierzęcia poprzez jego hodowlę, a po drugie, zagroda dla żubrów miała być również ważnym wkładem w edukację ekologiczną. Ponieważ zagroda dla żubrów finansowana jest wyłącznie z biletów wstępu dużym zainteresowaniem cieszą się możliwości zwiększenia liczby zwiedzających. Od lata 24 wyspa Uznam jest bogatsza o jedną atrakcję: powrócił największy ssak w Europie, Król Lasu jak żubr jest nazywany w Polsce. 64 lat po jego wyginięciu w wyniku działalności człowieka można go zobaczyć ponownie na wolnym wybiegu w Mellenthiner Heide, w jego dawnej ojczyźnie, którą było Pomorze Przednie. Wyspy Uznam, Wolin i Karsibórz odwiedza co roku ponad 2 miliony turystów. Jednak największe atrakcje turystyczne nadal skoncentrowane są w miejscowościach na wybrzeżu: w Świnoujściu i trzech kąpieliskach cesarskich po stronie niemieckiej Ahlbeck, Heringsdorf i Bansin. Regionalne i ogólnokrajowe koncepcje rozwojowe zarówno po stronie polskiej, jak i niemieckiej są w związku z tym silnie ukierunkowane na zagospodarowanie turystyczne zaplecza wybrzeża bądź większe uwzględnienie występujących tam licznie atrakcji i możliwości spędzania czasu wolnego. Ważną rolę odgrywają przy tym różne aspekty. Poza przedłużeniem sezonu urlopowego celem jest również poprawa możliwości generowania dochodów w regionie. Do tego dochodzi wyraźnie większe zainteresowanie gości atrakcjami związanymi z przyrodą. Niniejsze przedsięwzięcie ma temu sprostać. Z uwagi na swoje szczególne położenie na kilku wyspach miasto Świnoujście dysponuje szerokim spektrum miejsc przyciągających turystów i atrakcji. Szczególne znaczenie ma tu jednak wyspa Karsibórz. Na obrzeżach wyjątkowej w Europie Środkowej delty wstecznej rzeki Świny stanowi ona nadzwyczajne miejsce, w którym można doświadczyć przyrody. Dlatego też miasto Świnoujście pragnie wyraźnie zwiększyć stopień znajomości wyspy Karsibórz i licznych możliwości, jakie oferuje ona w zakresie turystyki aktywnej. Centrum informacji ekologicznej w Kaseburgu jest chętnie odwiedzane przez małych i dużych turystów. 23

Na początku roku 28 w wyniku wieloletniej współpracy organizacji NABU Uznam Stowarzyszenie Zarejestrowane z miastem Świnoujście powstał pomysł, aby we wspólnym projekcie zwiększyć stopień znajomości naturalnych atrakcji takich, jak delta Świny (otoczenie wyspy Karsibórz) i zagroda dla żubrów w miejscowości Prätenow na Uznamie, a poprzez działania z zakresu edukacji ekologicznej przyciągnąć więcej zwiedzających. Edukacja ekologiczna należy do typowych zadań Zrzeszenia Ochrony Przyrody w Niemczech Stowarzyszenie Zarejestrowane (NABU). Z tego też powodu duże NABU Stowarzyszenie Zarejestrowane przejęło w projekcie rolę partnera wiodącego. Przedmiotem wsparcia w ramach projektu Atrakcje przyrodnicze wysp Uznam-Karsibórz jest utworzenie dwóch punktów informacji o środowisku naturalnym: 1. Centrum Informacji w Zagrodzie dla Żubrów w miejscowości Prätenow na wyspie Uznam. 2. Punktu Informacji o Środowisku w Świnoujściu na wyspie Karsibórz Obie lokalizacje realizacji projektu oddalone są od siebie o ok. 15 km tak, iż mieszkańcy polsko-niemieckiego regionu, jak i turyści będą mieli możliwość odwiedzenia obu miejsc jednego dnia lub wydłużenia pobytu na dwa dni. Promesy dofinansowania udzielono w dniu 11 grudnia 29 r. 3.1.2 Istotne problemy i zastosowane środki zaradcze Trudności i przeszkody występujące przy wdrażaniu Programu odnoszą się do wszystkich jego priorytetów i zostały przedstawione w punkcie 2.3 3.2 Priorytet 2 Wspieranie transgranicznych kontaktów gospodarczych i zacieśnienie współpracy gospodarczo- naukowej 3.2.1 Wyniki i analiza zaawansowania W roku sprawozdawczym w priorytecie 2 zatwierdzono cztery projekty na kwotę środków z EFRR w wysokości 3.18.267, euro (promesa dofinansowania). Kwantyfikowalne wskaźniki w priorytecie 2 (wydatki na podstawie promes dofinansowania wartości planowane w projektach) 24

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Wskaźniki Projekty wzmacniające współpracę gospodarczą Projekte wzmacniającą współpracę naukową zainicjowane kooperacje gospodarcze polskoniemieckie Liczba zaangażowanych instytucji i mśp Wspólne targi i działania marketingowe Liczba partnerów sieciowych, do których adresowane były projekty Liczba działań zaincjowanych w sieciach współpracy 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Insgesamt Wynik 4 4 Cel 15 Wynik 1 1 Cel 1 Wynik Cel 5 Wynik Cel 1 Wynik 2 2 Cel 15 Wynik Cel 5 Wynik Cel 1 Analiza jakościowa Dla okresu roku sprawozdawczego nie można przeprowadzić analizy jakościowej ponieważ żądno z przedsięwzięć nie zostało jeszcze ukończone. Przykładowy projekt Projekt pilotażowy uprawy winorośli i nowych roślin uprawnych w regionie Pomerania W projekcie połączone mają zostać ze sobą istniejące już inicjatywy naukowe polsko-niemieckiego regionu Pomerania ma powstać sieć, w której połączone zostaną kompetencje obu krajów tak, aby można było doprowadzić do opierającej się o naukowe podstawy produkcji winorośli, winogron i innych produktów z ciepłolubnych roślin uprawnych jako alternatywne bądź dodatkowe źródło dochodów dla rolników i innych zainteresowanych podmiotów. W ramach tworzonych w projekcie sieci będzie można również sprawdzić możliwości uprawy innych upraw ciepłolubnych takich, jak na przykład morele, brzoskwinie, papryka i melony w różnych okolicach regionu Pomerania oraz zintensyfikować i rozwinąć metody produkcji przetwórstwa. Dalszy rozwój naukowy i optymalizacja nieznanych do tej pory w regionie metod produkcji i przetwórstwa w oparciu o działalność szkół wyższych i innych partnerów regionu Pomerania ułatwi uprawę i wykorzystanie nowych roślin uprawnych wymagających bardzo dużego doświadczenia i specjalistycznej wiedzy. 25

3.2.2 Istotne problemy i zastosowane środki zaradcze Trudności i przeszkody występujące przy wdrażaniu Programu odnoszą się do wszystkich jego priorytetów i zostały przedstawione w punkcie 2.3. 3.3 Priorytet 3 Transgraniczny rozwój zasobów ludzkich oraz wsparcie współpracy transgranicznej w zakresie ochrony zdrowia, kultury i edukacji 3.3.1 Wyniki i analiza zaawansowania W roku sprawozdawczym w priorytecie 3 zatwierdzono 7 projektów na kwotę środków z EFRR w wysokości 8.887.819,7 euro (promesa dofinansowania). Poniższe sprawozdanie dotyczy projektów zatwierdzonych, w przypadku których w okresie sprawozdawczym dokonano jednej wypłaty środków (pierwszy wniosek o płatność, koszty kwalifikowane w wysokości 37.35,74 euro). Kwantyfikowalne wskaźniki w priorytecie 3 (wydatki na podstawie promes dofinansowania wartości planowane w projektach) 26

1. Wskaźniki Projekty podnoszące kwalifikacje zawodowe 2. Liczba uczestników 3. Projekty służace przełamywaniu barier jezykowych 4. Liczba uczestników 5. Wspólne projekty społeczne 6. 7. Liczba osób będących odbiorcami projektów społecznych Projekty w zakresie kultury, sportu, rekreacji (bez FMP) 8. Liczba powstałych partnerstw 9. Projekty z włączeniem medycznych sieci wspołpracy 1. Projekty FMP 11. Uczestnicy projektów FMP 27 28 29 21 211 212 213 214 215 Insgesamt wynik cel 1 wartość wynik cel 35 wartość wynik cel 5 wartość wynik cel 1 wartość wynik 3 3 cel 5 wartość wynik 967 967 cel 5 wartość wynik 3 3 cel 15 wartość wynik 3 3 cel 25 wartość wynik cel 3 wartość wynik 54 54 cel 75 wartość wynik cel 15 wartość Analiza jakościowa Dla okresu roku sprawozdawczego nie można przeprowadzić analizy jakościowej ponieważ żądno z przedsięwzięć nie zostało jeszcze ukończone. Przykładowy projekt Punkt kontaktowo-doradczy dla polskich i niemieckich obywateli na obszarze przygranicznym Zadaniem tego punktu doradczego jest monitorowanie i rozwijanie procesów integracji między polskimi i niemieckimi obywatelami oraz nawiązywanie i ułatwianie kontaktów z różnymi instytucjami i urzędami w Polsce i w Niemczech. Poprzez ten projekt polscy i niemieccy obywatele mają uzyskać konkretne wsparcie i porady w toku procesu swojej społecznej integracji każdorazowo w innym kraju. Celem tego projektu, który rozpoczął się 1 kwietnia 29 r. jest zwalczanie zachowań nietolerancyjnych i przemocy oraz ich przyczyn. W ramach realizacji tego celu oferta punktu doradczego składa się z: 27

1. Doradzanie i informowanie polskich i niemieckich obywateli o społecznych i prawnych aspektach ich pobytu w Polsce i w Niemczech w danym języku ojczystym, 2. Wspieranie przy wypełnianiu formularzy, 3. Sporządzanie pism informacyjnych, 4. Współpraca z właściwymi urzędami i instytucjami celem wyjaśnienia indywidualnych spraw zaistniałych z uwagi na problemy w porozumiewaniu się, 5. Tłumaczenie otrzymanych dokumentów, 6. Pośredniczenie w kontaktach z partnerami potrzebnymi w poszukiwaniu mieszkań, kursów językowych, usług, szkół, oferty spędzania czasu wolnego, itd., 7. Wsparcie urzędów i instytucji przy wyjaśnianiu spraw transgranicznych poprzez pośredniczenie w kontaktach z partnerami. W ciągu pierwszego roku realizacji projektu liczba kontaktów z poszukującymi pomocy obywatelami wynosiła 967, z czego 96 osób, to obywatele polscy zamieszkujący po stronie niemieckiej oraz w Polsce w bezpośrednim sąsiedztwie granicy. 6 osób to niemieccy interesanci. Ci ostatni, to w większości urzędy, które wymagały wsparcia językowego w podejmowaniu kontaktów z polskimi obywatelami. Większość obywateli przybyła do punktu kontaktowego osobiście. Pozostałe zapytania realizowane były telefonicznie i drogą mailową. Czas realizacji jednego zapytania waha się między 3 minut, a częściowo do 3 godzin. Często obywatele mają kilka różnych pytań jednocześnie, co wymaga dłuższego czasu opracowania i nawiązania kontaktów z kilkoma urzędami. Na plan pierwszy działalności wysuwa się doradzanie w zakresie obowiązujących w Niemczech przepisów prawa z zakresu zameldowania, poświadczenia prawa pobytu, konieczności posiadania pozwolenia na pracę, itd. W tym zakresie pośredniczy się również w nawiązaniu kontaktów z odpowiednimi partnerami. Priorytetowym zadaniem okazało się ustne tłumaczenie na potrzeby obywateli pism, które otrzymali oni od urzędów, instytucji i firm, pomoc przy wypełnianiu formularzy w języku niemieckim oraz prośby o nawiązanie kontaktów z urzędami celem wyjaśnienia procedur administracyjnych. W okresie od grudnia 29 roku udzielono 275 porad i informacji. Chodziło przy tym głównie o doradzanie w sprawie konieczności posiadania i uzyskania pozwolenia na pobyt, warunków uzyskania określonych świadczeń oraz pomocy przy wnioskach o dodatek rodzinny, konieczności posiadania i złożenia wniosku o pozwolenie o pracę, możliwościach dostępu do niemieckiego systemu ubezpieczeń zdrowotnych oraz toku postępowania w przypadku zgłoszenia działalności gospodarczej. 255 razy pracownicy Punktu Kontaktowo-Doradczego wspierali obywateli przy wypełnianiu formularzy, które były konieczne, w szczególności w przypadku takich świadczeń, jak dodatki do wynagrodzenia i świadczeń rodzinnych. Ale również wsparcie przy wnioskach o pozwolenie na pobyt i pozwolenia na pracę było regularnym elementem funkcjonowania Punktu Kontaktowego. W Punkcie Kontaktowym sporządzono 189 pism w formie pism przewodnich do przekazywanych dokumentów, pism informacyjnych oraz skarg i zażaleń w ramach postępowań administracyjnych. Celem wyjaśnienia spraw indywidualnych Punkt Kontaktowo-Doradczy kontaktował się 45 razy z urzędami i instytucjami, w szczególności z kasami chorych, urzędami pracy, instytucjami odpowiedzialnymi za świadczenia rodzinne oraz innymi podmiotami takimi, jak lekarze, oferenci dostaw energii elektrycznej i usług telekomunikacyjnych. 28

Punkt Kontaktowo-Doradczy świadczył 364 razy pomoc przy tłumaczeniu pism, jakie obywatele otrzymali od niemieckich urzędów i instytucji, w szczególności od instytucji przyznających świadczenia rodzinne, urzędów pracy i ARGEN oraz z kas chorych. Przy tłumaczeniu wniosków o przyznanie świadczenia rodzinnego, dodatku mieszkaniowego lub do dodatków do wynagrodzenia oraz podczas rozmów polskich obywateli z rzemieślnikami i ubezpieczycielami. 131 razy Punkt Kontaktowo-Doradczy pośredniczył w nawiązaniu kontaktów z partnerami, w szczególności pomocnymi przy poszukiwaniu kursów językowych i dotyczących problematyki integracji oraz zajmujących się doradztwem podatkowym i gospodarczym. Punkt Kontaktowo-Doradczy pomagał również 23 razy urzędom, między innymi jako pośrednik językowy w rozmowach z polskimi obywatelami, w tłumaczeniu pism do obywateli polskich, którzy nie reagowali na informację od niemieckiej placówki bądź podczas pośredniczenia w kontaktach z partnerami w Polsce. Na wniosek powiatu Uecker-Randow Punkt Kontaktowo-Doradczy zorganizował w dniu 2.7.29 w Szczecinie spotkanie z 16 reprezentantami polskich urzędów i instytucji zajmujących się pomocą rodzinie oraz Urzędu Do Spraw Młodzieży i Zdrowia Powiatu celem wyjaśnienia współpracy transgranicznej w kontekście rodzin polskich migrantów. Celem dalszego rozpropagowania projektu zaprojektowano i rozpowszechniono dwujęzyczną ulotkę. Już 1 jej egzemplarzy zostało przesłanych do urzędów i instytucji w Polsce i w Niemczech oraz wyłożonych w różnych instytucjach celem pobrania przez obywateli. Punkt Kontaktowo-Doradczy przedstawiono po stronie polskiej i niemieckiej szerokiej opinii publicznej. W dniu 14.1.29 odbyła się w Szczecinie pierwsza prezentacja oferty usług Punktu Kontaktowego przed 23 reprezentantami polskich urzędów i instytucji takich, jak między innymi Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego, Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki, Szczecińskiego Centrum Pomocy Rodzinie, Szczecińskiego Urzędu Pracy, Prokuratury oraz Urzędu Skarbowego. Poza tym w dniu 26.11.29 r. odbyła się w Löcknitz prezentacja przed 27 przedstawicielami niemieckich urzędów i instytucji, obecni byli między innymi przedstawiciele różnych urzędów pracy i ARGEN, kas chorych, szkół i spółdzielni mieszkaniowych. W ramach walnego zgromadzenia projekt zaprezentowano również w dniu 17.12.29 r. zebranym w Löcknitz członkom Związku Komunalnego Europaregion Pomerania Stowarzyszenie Zarejestrowane. 3.3.2 Istotne problemy i zastosowane środki zaradcze Trudności i przeszkody występujące przy wdrażaniu Programu odnoszą się do wszystkich jego priorytetów i zostały przedstawione w punkcie 2.3 3.3.3 Fundusz Małych Projektów (FMP/SPF) Fundusz Małych Projektów INTERREG IV A jest kontynuacją i bazuje na doświadczeniach programów INTERREG III A i Phare CBC. Projekt realizowany jest wspólnie przez Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pomerania (Partner Wiodący) oraz Związek Komunalny Europaregion Pomerania Stowarzyszenie Zarejestrowane (Partner). Poprzez usytuowane po stronie polskiej Biuro Funduszu Małych Projektów odpowiedzialne za 29