LOGISTYKA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH POTRZEBY LOGISTYCZNE W ZAKRESIE ARTYKUŁÓW POWSZECHNEGO UŻYTKU I USŁUG MEDYCZNYCH LUDNOŚCI POSZKODOWANEJ W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH Andrzej Marjański Andrzej Marjański ( ) 2 R e f l e k s y j n i e Stan bezpieczeństwa nie jest stanem stabilnym - nie jest dobrem danym podmiotowi raz na zawsze. W życiu codziennym występują ciągłe jego zagrożenia, zarówno od sił natury jak i niezamierzonych oraz zamierzonych skutków działalności człowieka. Dla zapewnienia pożądanego poziomu bezpieczeństwa tworzony jest system bezpieczeństwa, którego koherentnym składnikiem jest logistyka. Andrzej Szymonik 1
Agenda Zapotrzebowanie na artykuły powszechne użytku Dostarczanie potrzebnych artykułów Nośniki energii Paliwa Usługi logistyczne Pomoc medyczna 3 Zapotrzebowanie na dostawy artykułów powszechnego użytku Do artykułów powszechnego użytku zalicza się zwykle sprzęt (przedmioty) gospodarstwa domowego, środki higieny osobistej, środki czystości, zastępcze źródła światła (latarki, lampy naftowe, świece, zapałki) itp. W sytuacjach kryzysowych ludność czasami traci cały swój dobytek i mogą być konieczne również dostawy ubrań, obuwia, pościeli itp. 4 2
Zapotrzebowanie na dostawy artykułów powszechnego użytku Sytuacjom kryzysowym towarzyszą często ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak np. bardzo niskie lub bardzo wysokie temperatury, bardzo intensywne opady deszczu latem, a śniegu zimą, silne nasłonecznienie. W takich przypadkach, w zależności od występujących czynników pogodowych, mogą być potrzebne dodatkowe dostawy innych artykułów. 5 Zapotrzebowanie na dostawy artykułów powszechnego użytku Przy niskich temperaturach będzie to ciepła odzież, ciepła pościel (kołdry, śpiwory, dodatkowe koce), ciepłe obuwie, a ponadto środki (kremy)przeciw odmrożeniowe; Podczas upałów (silnego nasłonecznienia) okulary przeciwsłoneczne oraz letnie (ochronne) nakrycia głowy Podczas intensywnych opadów deszczu obuwie gumowe oraz ubrania (okrycia) przeciwdeszczowe, parasole itp. Zawsze występuje zapotrzebowanie na ogólnodostępne (bez recepty) leki i materiały opatrunkowe. 6 3
Dostarczenie przedmiotów powszechnego użytku Nie można wykluczyć dostaw takich przedmiotów jak np. nart i sanek zimą, pontonów i łódek podczas powodzi, ręcznych narzędzi (łopat, grabi, siekier, młotków), indywidualnych środków transportu (rowerów, wózków, taczek), drobnego sprzętu kwaterunkowego (namiotów, łóżek polowych, taboretów, stołów, szafek) itp. 7 Zapotrzebowanie na dostawy innych rodzajów zaopatrzenia Do innych rodzajów zaopatrzenia, które może okazać się niezbędne do zapewnienia warunków przetrwania ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych zalicza się: sprzęt i nośniki energii, paliwa płynne do pojazdów mechanicznych, sprzęt przeciwpożarowy, środki i sprzęt przeciwpowodziowy; środki (worki) do gromadzenia i wywozu śmieci (odpadów), sprzęt i środki do prowadzenia dezynfekcji. 8 4
Nośniki energii Sprzęt i nośniki energii niezbędne w sytuacjach kryzysowych: piecyki polowe, nagrzewnice, koksowniki, agregaty prądotwórcze, butle gazowe, opał (drewno, węgiel, koks, brykiety, olej opałowy). 9 Paliwa 10 Paliwa płynne to przede wszystkim: benzyna samochodowa, olej napędowy, gaz oleje techniczne do pojazdów mechanicznych ludności poszkodowanej. 5
Sprzęt przeciwpożarowy Sprzęt przeciwpożarowy to przede wszystkim różnego rodzaju: gaśnice, drabiny, bosaki, topory. 11 12 Sprzęt przeciwpowodziowy Środki i sprzęt przeciwpowodziowy: łodzie, pontony, worki z piaskiem (worki do napełniania piaskiem) koła ratunkowe, kamizelki i kapoki itp 6
Usuwanie śmieci i dezynfekcja Środki (worki) do gromadzenia i wywozu śmieci (odpadów) są jednym z lepszych rozwiązań stosowanych dla utrzymania czystości w sytuacjach kryzysowych. Sprzęt i środki do dezynfekcji w sytuacjach kryzysowych wydawane są ludności poszkodowanej do indywidualnego prowadzenia zabiegów odkażających. Oprócz sprzętu (np. spryskiwaczy) oraz środków dezynfekcyjnych, wydawane są również środki osobistej ochrony (maski, respiratory). 13 Usługi logistyczne świadczone ludności poszkodowanej Do usług specjalistycznych świadczonych ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych należą usługi transportowe i przeładunkowe oraz usługi remontowe 14 7
Usługi logistyczne świadczone ludności poszkodowanej Usługi transportowe związane są przede wszystkim z realizacją: dostaw zaopatrzenia, ewakuacją ludności poszkodowanej do tymczasowych miejsc (rejonów) zakwaterowania, ewakuacją jej mienia (dobytku), ewakuacją zasobów (zapasów); materiałowych, technicznych, kulturowych innych. Specyficzną usługą transportową jest ewakuacja medyczna. 15 Transport W zależności od rodzaju usługi przewozowej, jej zakresu (skali, wielkości), odległości przewozu oraz dostępności środków transportowych i infrastruktury transportowej (dróg, linii, obiektów transportowych), w sytuacjach kryzysowych może być wykorzystywany transport: Samochodowy (drogowy), kolejowy, powietrzny wodny (morski i śródlądowy). 16 8
Transport ewakuacja piesza W wypadku konieczności ewakuacji ludzi z rejonów zagrożonych bądź dotkniętych klęską żywiołową może być zarządzona również ewakuacji piesza dotyczy ona osób dorosłych i zdrowych 17 Usługi przeładunkowe Usługi przeładunkowe związane są z użyciem sprzętu przeładunkowego W sytuacjach kryzysowych mogą być nim każde urządzenia dźwigowe: (np. żurawie samochodowe), wózki widłowe (szczególnie na podwoziu terenowym) przenośniki taśmowe i łańcuchowe, różnego rodzaju ładowarki. 18 9
Usługi remontowe Usługi remontowe dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych związane są głównie z zapewnieniem dostaw: wody, Energii elektrycznej energii cieplnej, gazu, łączności, A także z naprawami zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego (lodówki, chłodziarki, kuchenki mikrofalowe) i innego. 19 Usługi gospodarczo-bytowe Usługi gospodarczo-bytowe świadczone ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych to przede wszystkim: usługi gastronomiczne, usługi kwaterunkowe, usługi kąpielowe Usługi pralnicze, usługi szewsko-krawieckie, usługi fryzjerskie usługi handlowe. 20 10
Zapewnienie posiłków Usługi gastronomiczne to głównie przygotowanie i dostarczanie posiłków Posiłki mogą być przygotowywane w trybie: indywidualnym (przez poszkodowaną ludność z dostarczonych jej produktów) w sposób scentralizowany w punktach żywienia zbiorowego, tj. w stołówkach, kuchniach polowych itp. Wydawane są na miejscu bądź rozwożone w termosach i kuchniach polowych. 21 Usługi kwaterunkowe Usługi kwaterunkowe związane są przede wszystkim z organizacją tymczasowych miejsc zakwaterowania w sytuacji zarządzenia ewakuacji ludności poszkodowanej lub w przypadkach utraty przez nią domów(mieszkań). 22 11
Usługi kwaterunkowe Oprócz zapewnienia miejsc do spania, obejmują dostawy sprzętu kwaterunkowego: łóżek, stołów, taboretów, szafek zapewnienie podstawowych warunków sanitarnych (kabiny ustępowe, umywalki, łaźnie miejsca kąpielowe, pralnie, zbiorniki na odpady śmieci i ich wywóz), wyposażenie w pościel oraz indywidualne i zbiorowe środki czystości 23 Usługi kąpielowe i pralnicze Usługi kąpielowe i pralnicze mogą być organizowane również w systemie obwoźnym mobilnym. Wykorzystywane są do tego samochody łaźnie, samochody pralnie. Mobilne łaźnie i pralnie organizowane są również na bazie taboru (wagonów) kolejowego. 24 12
Usługi szewsko-krawieckie Usługi szewsko-krawieckie zwykle organizowane są doraźnie, według potrzeb Wykonywane one są przede wszystkim w czasie, kiedy osobom poszkodowanym wydawane są ubrania, obuwie i odzież ochronna. Służą przede wszystkim jako pomoc w dopasowaniu wydanych artykułów odzieżowych. Oczywiście nie wyklucza się również drobnych napraw użytkowanych ubrań i obuwia. 25 Usługi fryzjerskie i handlowe Usługi fryzjerskie organizowane są przede wszystkim w tymczasowych miejscach zakwaterowania ewakuowanej ludności. Jednak są one szczególnie potrzebne rannym i chorym przebywającym w szpitalach. Usługi handlowe pożądane są szczególnie w tymczasowych rejonach zakwaterowania. Należy je postrzegać jako sprzedaż artykułów uzupełniających, tj. tych, które nie są dostarczane ludności poszkodowanej w sposób scentralizowany. 26 13
Inne usługi Do usług innych, świadczonych w sytuacjach kryzysowych zaliczana jest: pomoc socjalna, zbiórka i przewóz osób zmarłych; Usługi pogrzebowe; wywóz odpadów stałych i śmieci komunalnych; Zabiegi dezynfekcyjne; zabiegi dezynsekcyjne; zabiegi deratyzacyjne; zabiegi specjalne podczas likwidacji skażeń chemicznych i promieniotwórczych, utylizacja martwych zwierząt oraz zakażonej żywności, ubrań, medykamentów itp. 27 Usługi medyczne świadczone ludności poszkodowanej Pierwsza pomoc (medyczna) obejmuje zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Wykonywana jest przez osobę (osoby) znajdującą się w miejscu zdarzenia, w tym również z wykorzystaniem udostępnionych do powszechnego obrotu wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych 28 14
29 Kwalifikowana pierwsza pomoc Kwalifikowana pierwsza pomoc (medyczna) wykonywana jest przez ratowników, obejmuje następujące czynności: resuscytację krążeniowo-oddechową, bezprzyrządowąi przyrządową, z podaniem tlenu oraz zastosowaniem według wskazań defibrylatora zautomatyzowanego; tamowanie krwotoków zewnętrznych i opatrywanie ran; unieruchamianie złamań i podejrzeń złamań kości oraz zwichnięć; ochronę przed wychłodzeniem lub przegrzaniem; prowadzenie wstępnego postępowania przeciwwstrząsowego poprzez właściwe ułożenie osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, ochronę termiczną osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego; zastosowanie tlenoterapii biernej; ewakuację z miejsca zdarzenia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego; wsparcie psychiczne osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego; prowadzenie wstępnej segregacji medycznej. Ratownik Ratownik to osoba, która jest zatrudniona lub pełniąca służbę w jednostkach współpracujących z systemem ratownictwa medycznego: straż pożarna, jednostki podległe właściwemu ministrowi do spraw wewnętrznych i ministrowi obrony narodowej oraz społeczne organizacje ratownicze, posiadająca ważne zaświadczenie o ukończeniu kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy i uzyskała tytułu ratownika. 30 15
Ratownik Program takiego kursu musi być zgodny z ramowym programem kursu określonym w rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 19 marca 2007 roku w sprawie kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy. 31 Medyczne czynności ratunkowe Medyczne czynności ratunkowe to świadczenia opieki zdrowotnej udzielane przez jednostkę medyczną wchodzącą w skład systemu ratownictwa medycznego w warunkach poza szpitalnych. Podejmowane są one w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Realizatorami (wykonawcami) medycznych czynności ratunkowych są: lekarz i pielęgniarka systemu ratownictwa medycznego oraz ratownik medyczny. 32 16
33 Ratownik medyczny Ratownik medyczny to osoba, która ukończyła studia wyższe na kierunku (specjalności) ratownictwo medyczne lub ukończyła publiczną szkołę policealną i posiada dyplom potwierdzający uzyskanie tytułu zawodowego ratownik medyczny. 34 Ratownik medyczny Wykonywanie zawodu ratownika medycznego polega na: zabezpieczeniu osób znajdujących się w miejscu zdarzenia podejmowaniu działań zapobiegających zwiększeniu liczby ofiar i degradacji środowiska dokonywaniu oceny stanu zdrowia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i podejmowaniu medycznych czynności ratunkowych; transportowaniu osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego komunikowaniu się z osobą w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i udzielaniu jej wsparcia psychicznego w sytuacji powodującej stan nagłego zagrożenia zdrowotnego organizowaniu i prowadzeniu zajęć z zakresu pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz medycznych czynności ratunkowych. 17
35 Pomoc lekarska Pomoc lekarska obejmuje: pierwszą pomoc lekarską, kwalifikowaną pomoc lekarską specjalistyczną pomoc lekarską wraz z rehabilitacją. Pierwsza pomoc lekarska Pierwsza pomoc lekarska udzielana jest przez lekarzy Obejmuje zwykle: segregację rannych i chorych zastosowanie natychmiastowych zabiegów ratujących życie; rutynowe badanie chorych i kierowanie leczeniem lżej rannych i chorych, tak by mogli być w krótkim czasie zwolnieni do domu; przygotowanie poważnie chorych i ciężko rannych do ewakuacji na wyższe poziomy opieki medycznej; obserwację lekarską pacjentów. W ramach pierwszej pomocy lekarskiej może być także udzielana pomoc dentystyczna. 36 18
Kwalifikowana pomoc lekarska Kwalifikowana pomoc lekarska, zwykle o profilu internistycznym i chirurgicznym, udzielana jest w szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR). Obejmuje zwykle: segregację rannych, reanimację i stabilizację ciężko rannych i poważnie chorych; leczenie podtrzymujące tych rannych i chorych, którzy wymagają udzielenia pomocy na wyższych poziomach opieki medycznej wykonywanie operacji chirurgicznych ratujących życie i kończyny pacjenta; realizację przedsięwzięć ograniczających skutki zaburzeń stresu pourazowego obserwację medyczną pacjentów. 37 Specjalistyczna pomoc lekarska Specjalistyczna pomoc lekarska udzielana jest w klinikach szpitalnych oraz szpitalach specjalistycznych. Może być udzielona m.in. przez lekarzy specjalistów o tzw. szerokiej specjalności (w dyscyplinach klinicznych): internistów, pediatrów, chirurgów, ginekologów, położników, dermatologów, okulistów, neurologów, psychiatrów, dentystów (stomatologów), a także lekarzy specjalistów o tzw. węższej specjalności: kardiochirurgów, gastrologów, reumatologów, urologów, kardiologów itp. 38 19
Rehabilitacja lecznicza Rehabilitacja lecznicza jest elementem procesu leczenia. Jej celem jest: przywrócenie funkcji utraconych w wyniku choroby (odniesionych ran, urazów) lub wyrobienie mechanizmów zastępczych. Obejmuje: fizykoterapię, gimnastykę leczniczą, naukę wykonywania czynności codziennych, zaopatrzenie w protezy i aparaty rehabilitacyjne oraz nauczanie posługiwania się nimi. 39 40 Podsumowanie 20
41 Zagadnienia do dyskusji Literatura do wykładu W. NOWAK i E. NOWAK, PODSTAWY LOGISTYKI W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH Z ELEMENTAMI ZARZĄDZANIA LOGISTYCZNEGO, SWSPiZ, Łódź-Warszawa 2009, rozdział 2. 42 21
Andrzej Marjański ( ) Pytania? 43 www.amarjanski.san.edupl 22