Polska Raport kredytowy Ratingi Międzynarodowy w walucie zagranicznej Długoterminowy BBB+ Międzynarodowy w walucie krajowej Długoterminowy BBB+ Krajowy Długoterminowy Perspektywa ratingów Długoterminowego ratingu w walucie zagranicznej Długoterminowego ratingu w walucie krajowej Długoterminowego ratingu krajowego Wybrane dane 31.12 212 A+ (pol) Stabilna Stabilna Stabilna 31.12 211 Dochody operacyjne 774, 727,2 (mln zł) Zadłużenie (mln zł) 125,6 114,4 Nadwyżka 11,38 11,46 operacyjna/ Dochody operacyjne (%) Obsługa długu/ 5,73,34 Dochody bieżące (%) Zadłużenie/ 1,4 1,4 Nadwyżka bieżąca (lata) Nadwyżka 46,37 312,46 operacyjna/ Odsetki zapłacone (razy) Wydatki majątkowe/ 22,91 25,75 Wydatki ogółem (%) Nadwyżka (Deficyt) -3,93-9,5 przed obsługą zadłużenia/ Dochody ogółem (bez nowego zadłużenia) (%) Nadwyżka bieżąca / Wydatki majątkowe (%) 4,4 37,4 Raporty specjalne IPF Otoczenie prawne samorządów w Polsce (październik 21) Interpretacja wskaźników finansowych w analizach kredytowych samorządów (lipiec 21) Analitycy Maurycy Michalski +48 22 33 67 1 maurycy.michalski@fitchratings.com Dorota Dziedzic +48 22 338 62 96 dorota.dziedzic@fitchratings.com Uzasadnienie ratingu Dobre wyniki operacyjne zachowane: Fitch potwierdził ratingi Gliwic w lutym 213r. Ratingi odzwierciedlają dobre wyniki operacyjne Miasta, wynikające z ostrożnej polityki finansowej i stałego monitorowania wydatków, co zapewnia dobrą zdolność do finansowania inwestycji z własnych środków oraz bezpieczne wskaźniki zadłużenia. Ratingi biorą także pod uwagę planowane wysokie wydatki majątkowe, które będą częściowo finansowane długiem oraz utrzymującą się presję na wydatki operacyjne wynikającą z trudnego otoczenia instytucjonalnego, jak i z konieczności utrzymywania nowo wybudowanej infrastruktury. Stabilna perspektywa ratingów odzwierciedla oczekiwania Fitch, że Miasto utrzyma dobre wyniki operacyjne i bezpieczne wskaźniki obsługi długu, pomimo spodziewanego wolniejszego tempa wzrostu gospodarki Polski w 213r. Stabilna i zadawalająca nadwyżka operacyjna: Fitch oczekuje, że nadwyżka operacyjna Gliwic w średnim okresie ustabilizuje się na poziomie zbliżonym do wyników z lat 21-212, tj. ok. 11% dochodów operacyjnych. Powyższa prognoza jest oparta na założeniu, że Miasto utrzyma wysoką elastyczność finansową oraz, że będzie kontynuować skuteczną politykę kontrolowania wzrostu wydatków operacyjnych, a dochody z podatków dochodowych i lokalnych będą rosły, w związku z rozwijającą się bazą podatkową Miasta. Dynamiczny wzrost wydatków majątkowych: W latach 213-215 wydatki majątkowe Gliwic mogą wynieść łącznie ok. 1,5 mld zł, tj. średnio 4% wydatków budżetowych rocznie, w związku z realizacją przez Miasto inwestycji współfinansowanych z budżetu państwa oraz UE. Pomimo dużego udziału dochodów majątkowych (głównie dotacji z budżetu państwa oraz UE) oraz nadwyżki bieżącej w finansowaniu wydatków majątkowych, niezbędne będzie częściowe finansowanie inwestycji długiem. Ponadto, wraz z realizacją inwestycji może wzrosnąć presja na budżet Miasta w związku z wydatkami na utrzymanie nowo wybudowanej infrastruktury. Niski, lecz rosnący dług: Zdaniem Fitch, w związku z realizowanymi inwestycjami zadłużenie Gliwic może wzrosnąć dynamicznie z 126 mln zł na koniec 212r. do ok. 415 mln zł w 215r. Jednak według standardów międzynarodowych w relacji do dochodów bieżących będzie ono umiarkowane i wyniesie ok. 5%. Dobre wyniki budżetowe Miasta zapewniają bezpieczne wskaźniki zadłużenia, które są obecnie najmocniejsze wśród miast z grupy porównawczej. Bezpieczne wskaźniki długu: Fitch spodziewa się, że w latach 213-215 wskaźniki obsługi zadłużenia i spłaty zadłużenia pozostaną bezpieczne. Obsługa zadłużenia może wynieść ok. 14% prognozowanej nadwyżki operacyjnej. Wskaźnik zadłużenia do nadwyżki bieżącej może wzrosnąć do ok. 5 lat, ale pozostanie znacznie poniżej średniej zapadalności długu szacowanej na 15-16 lat. Dominujący udział nisko oprocentowanych kredytów z Europejskiego Banku Inwestycyjnego pozwala ograniczyć roczne obciążenie budżetu Miasta z tytułu obsługi zadłużenia. Trudne otoczenie instytucjonalne: Podobnie do wielu samorządów w Polsce, budżet Gliwic jest pod presją wydatków operacyjnych. Spowodowane jest to przede wszystkim przekazywanymi przez rząd zadaniami, często bez odpowiednich środków finansowych oraz sztywną strukturą wydatków, w szczególności w najbardziej kosztownych obszarach działalności Miasta, takich jak oświata i pomoc społeczna. Czynniki zmiany ratingu Dalsza poprawa wyników operacyjnych: Ratingi Gliwic mogą zostać podniesione, jeżeli nadwyżka operacyjna ustabilizuje się na poziomie co najmniej 15% dochodów operacyjnych. Pogorszenie wskaźników zadłużenia: Obniżenie ratingów może nastąpić, gdy wskaźnik spłaty długu, liczony jako zadłużenie do nadwyżki bieżącej, przekroczy 8 lat, co mogłoby być spowodowane istotnym pogorszeniem się marży operacyjnej, znacznie poniżej oczekiwań Fitch i/lub znaczącym wzrostem zadłużenia bezpośredniego Gliwic. www.fitchratings.com
Historia ratingu Data Międzynarodowy długoterminowy W walucie W walucie zagranicznej krajowej 7.2.212 BBB+ BBB+ 11.12.28 BBB BBB Krajowy długoterminowy 7.2.212 A+ (pol) 11.12.28 A (pol) Główne czynniki ratingu Władze lokalne i priorytety Organem stanowiącym Gliwic jest składająca się z 25 radnych Rada Miasta, wybrana na czteroletnią kadencję w listopadzie 21r. Platforma Obywatelska oraz ugrupowanie lokalne popierające Prezydenta Miasta - Klub Radnych Koalicja dla Gliwic Zygmunta Frankiewicza mają w Radzie Miasta po dziewięć mandatów. Prawo i Sprawiedliwość ma cztery mandaty, Sojusz Lewicy Demokratycznej dwa, jeden radny jest niezależny. W tych samych wyborach obecny Prezydent Miasta - Pan Zygmunt Frankiewicz - został wybrany na piątą kadencję. Prezydent nie posiada większości w Radzie Miasta, jak również nie utworzył formalnej koalicji. Priorytetem są korzystne warunki dla rozwoju przedsiębiorczości Władze Gliwic koncentrują się na tworzeniu korzystnych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości w Mieście i pozyskiwaniu nowych inwestorów oraz na poprawie infrastruktury lokalnej, szczególnie drogowej. Nacisk jest położony na przygotowywanie nieruchomości pod inwestycje komercyjne i mieszkaniowe na terenie Miasta, głównie poprzez opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego oraz uzbrajanie terenów inwestycyjnych. Począwszy od 213r. Gliwice, podobnie jak inne samorządy w Polsce, będą musiały ująć w swoim budżecie finansowanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Środki na realizację tego zadania będą pochodzić z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi wnoszonych przez mieszkańców bezpośrednio do budżetu Miasta. Tym samym, zmiana ta powinna mieć neutralny wpływ na budżet Gliwic w długim okresie. Sposób naliczania opłaty jest w dalszym ciągu przedmiotem dyskusji. Racjonalizacja wydatków Władze Miasta koncentrują się na racjonalizacji wydatków i kontroli kosztów. Najbardziej sztywne wydatki w sektorach oświaty, pomocy społecznej, administracji publicznej oraz w gospodarce mieszkaniowej są na bieżąco analizowane i monitorowane. Niektóre z działań racjonalizujących wydatki przyniosły już pozytywne efekty, m.in. w postaci ograniczenia wzrostu wydatków operacyjnych w ciągu ostatnich dwóch lat. Fitch oczekuje, że takie podejście będzie kontynuowane przez władze Miasta. Gliwice organizują zbiorowe przetargi na zakup mediów oraz prowadzą restrukturyzację zatrudnienia w oświacie. Jednak, działania te wymagać mogą więcej czasu zanim przyniosą zakładane efekty. Gospodarka Gliwice leżą w województwie śląskim, ok. 3 km na zachód od Katowic ( A- /Perspektywa Stabilna). Pod względem liczby mieszkańców są miastem średniej wielkości (ok. 186.9 mieszkańców według danych GUS na koniec grudnia 211r.). Lokalizacja Miasta na skrzyżowaniu głównych połączeń kolejowych i drogowych oraz dobrze wykwalifikowani pracownicy sprzyjają rozwojowi gospodarki Gliwic. Miasto jest atrakcyjne dla inwestorów. W 21r. (ostatnie dostępne dane) PKB na mieszkańca podregionu gliwickiego, który obejmuje Gliwice, Zabrze ( BB+ /Perspektywa Stabilna) oraz okoliczne miasta i gminy stanowił 115,2% średniej krajowej. Jednak wskaźniki dla samego Miasta powinny być wyższe, gdyż jest to najsilniejszy ośrodek gospodarczy w podregionie. W Mieście działa 48% wszystkich podmiotów zarejestrowanych w podregionie, nakłady inwestycyjne w Mieście stanowią 63% łącznych nakładów inwestycyjnych podregionu, natomiast stopa bezrobocia w Gliwicach (7,3% na koniec 212r.) była niższa od stopy bezrobocia dla całego podregionu (9,9%) oraz znacznie niższa od średniej krajowej (13,4%). Metodyki Tax-Supported Rating Criteria (August 212) International Local and Regional Governments Rating Criteria Outside the United States (August 212) Sektor usług w Gliwicach rozwija się i w 21r. wytworzył ok. 55% Wartości Dodanej Brutto (WDB) oraz zatrudniał 58% pracujących (Polska odpowiednio: 64% i 51%). Jednak, przemysł w dalszym ciągu, odgrywa ważną rolę w gospodarce Miasta. Sektor ten razem z budownictwem wytworzył ponad 44% WDB Miasta i zatrudniał 41% pracujących (dane 2
Tablica 1 Dochody operacyjne (mln zł) 211 212 213 a PIT 194,5 198,3 21,7 CIT 17, 15,2 16,3 Podatek od 12,8 135,1 14, nieruchomości Pozostałe 42,5 4, 51,9 podatki i opłaty lokalne Transfery 257,7 275,3 263,5 bieżące Pozostałe 94,7 11,1 18,6 Razem 727,2 774, 791,1 a budżet Źródło: Obliczenia Fitch na podstawie budżetów Miasta dla Polski odpowiednio: 33% i 28%). Do najważniejszych sektorów przemysłowych należą: samochodowy, budowlany, hutniczy, chemiczny oraz metalurgiczny. Największym pracodawcą w Mieście jest spółka General Motors Manufacturing Poland, należąca do Grupy General Motors (GM) i zatrudniająca ok. 2.9 pracowników. Fabryka w Gliwicach, jako jeden z dwóch zakładów GM w Europie będzie produkować począwszy od 215r. samochody nowego modelu Astra V, w związku z czym należy się spodziewać, że zatrudnienie w niej ustabilizuje się lub nawet może nieznacznie wzrosnąć w średnim okresie. Liczba firm zarejestrowanych w Gliwicach wzrosła w ciągu ostatnich pięciu lat. Na koniec 211r. wyniosła ona 23.2 podmiotów (21. w 26r.). Wskaźnik firm na 1. mieszkańców w Gliwicach (124 w 211r.) jest wyższy niż średnia krajowa (1), lecz niższy niż w większości miast z grupy porównawczej charakteryzujących się bardziej zdywersyfikowaną gospodarką. Około 18% spółek handlowych zarejestrowanych w Mieście (tj. 466 podmiotów) stanowią spółki z udziałem kapitału zagranicznego. Perspektywy Fitch prognozuje, że wzrost PKB Polski wyniesie średnio 2,3% w latach 213-214. Oznacza to, że tempo wzrostu PKB będzie wolniejsze niż to w latach 21-212 (ok. 3,5% rocznie). Pomimo tego, gospodarka krajowa powinna nadal wspierać rozwój gospodarki Gliwic. Ponadto, modernizacja lokalnej infrastruktury zwiększa atrakcyjność inwestycyjną Miasta, co sprzyjać będzie dalszemu rozwojowi gospodarki lokalnej i może przyczynić się do wzrostu dochodów Miasta z tytułu podatków. Wyniki budżetowe i perspektywy Dochody operacyjne Fitch spodziewa się, że dochody operacyjne Gliwic rosnąć będą o 3% rocznie w latach 213-215. Na wzrost dochodów operacyjnych będą miały wpływ: rosnąca, chociaż wolniej gospodarka krajowa, rozwój bazy podatkowej, polityka Miasta w zakresie waloryzacji stawek podatków lokalnych oraz wprowadzenie od drugiej połowy 213r. opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W 212r. dochody operacyjne Gliwic wzrosły o 6,4% i wyniosły 774 mln zł. Było to spowodowane głównie wzrostem transferów bieżących i dochodów z podatku od nieruchomości oraz w pewnym zakresie dochodów z podatku dochodowego od osób fizycznych. Wzrost transferów bieżących napędzany rosnącą subwencją oświatową Transfery bieżące pozostaną największym źródłem dochodów operacyjnych Miasta (35,6%, 275,3 mln zł w 212r.). Fitch spodziewa się, że transfery otrzymywane przez Miasto z budżetu państwa będą rosnąć, głównie w wyniku rosnącej subwencji oświatowej, która stanowi największy ich składnik (175 mln zł w roku 212). Chociaż wpływy z transferów bieżących są wyższe każdego roku, nie zapewniają Miastu zbyt dużej elastyczności. Na transfery bieżące oprócz subwencji oświatowej (63,6% transferów bieżących w 212r.), składają się również dotacje celowe (ok. 24%) przeznaczone na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej (świadczenia rodzinne, zasiłki społeczne) lub na współfinansowanie niektórych zadań własnych Miasta, głównie w dziale pomocy społecznej. Niższa dynamika wzrostu dochodów z podatków dochodowych Fitch prognozuje, że w związku z wolniejszym tempem wzrostu gospodarki krajowej, dochody Gliwic z podatków dochodowych od osób fizycznych i od osób prawnych (PIT i CIT) będą rosły wolniej niż w latach 211-212 (ok. 5%). Jednak ich wzrost powinien wynieść ok. 3%-4% rocznie w latach 213-215. Podatki dochodowe pozostaną drugim największy źródłem dochodów operacyjnych Miasta i będą stanowić 28% dochodów operacyjnych ogółem (najniższy udział wśród miast z grupy porównawczej). Podatek od nieruchomości pozostanie stabilnym źródłem dochodów Fitch uważa, że dochody z podatku od nieruchomości w latach 213-215 będą rosły o ok. 5% 3
Tablica 2 Wydatki operacyjne w 212 (mln zł) udział (%) Oświata 241,9 35,3 Pomoc społeczna 12,4 14,9 Gospodarka 89,2 13, mieszkaniowa Administracja 53,4 7,8 Publiczna Transport 49,2 7,2 Gospodarka 37,6 5,5 komunalna i ochrona środowiska Sport 26,1 3,8 Pozostałe 86,1 12,5 Razem 685,9 1, Źródło: Obliczenia Fitch na podstawie budżetów Miasta rocznie, w wyniku rozwoju bazy podatkowej Miasta (np. oddanie do użytku Centrum Handlowego Europa Centralna w I kwartale 213r.) oraz corocznej waloryzacji stawek podatku od nieruchomości. Skutki obniżenia górnych stawek podatkowych w 212r. względem stawek maksymalnych Fitch szacuje na ok. 1 mln zł (8% dochodów z podatku od nieruchomości ogółem). Wydatki operacyjne Presja na wzrost wydatków operacyjnych będzie się utrzymywać Podobnie do wielu samorządów w Polsce, budżet Gliwic jest pod silną presją wydatków operacyjnych. Władzom Miasta udało się jednak utrzymać w latach 21-212 wzrost wydatków operacyjnych na poziomie zbliżonym do wzrostu dochodów operacyjnych, co Fitch ocenia pozytywnie. Fitch spodziewa się, że w 213r. wydatki operacyjne Miasta wzrosną o 3% do 77 mln zł z 686 mln zł w 212r. Począwszy od 213r. Gliwice będą ponosić dodatkowe wydatki związane z przejęciem przez Miasto obowiązku odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych. Władze Miasta szacują, że koszty realizacji tego zadania wyniosą ok. 11 mln zł rocznie. Zdaniem Fitch, opłaty pobierane od mieszkańców za wywóz i utylizację odpadów powinny sfinansować większość wydatków operacyjnych z tego tytułu, co ograniczy presję na budżet Gliwic. Dodatkowa presja na wzrost wydatków operacyjnych pochodzić może z konieczności utrzymywania nowo wybudowanej infrastruktury. Działania racjonalizujące wydatki będą kontynuowane Fitch uważa, że prowadzona przez Władze Gliwic polityka racjonalizacji wydatków operacyjnych powinna umożliwić Miastu utrzymanie zadawalających wyników na poziomie operacyjnym. Władze Miasta wdrażają działania oszczędnościowe, aby ograniczyć udział środków własnych w finansowaniu najbardziej kosztownych obszarów działalności. Polegają one głównie na zmianie struktury zatrudnienia, racjonalizacji sieci placówek oświaty oraz modernizacji budynków. Powyższe działania powinny przynosić dalsze pozytywne rezultaty w średnim okresie. Ponadto, Gliwice posiadają również możliwość ograniczania wydatków o jednorazowym charakterze, takich jak na promocję Miasta czy remonty. Oświata najbardziej kosztowne zadanie Miasta Wydatki na oświatę, podobnie jak w innych polskich miastach, będą największym elementem wydatków operacyjnych Gliwic w średnim okresie. Ich udział w wydatkach operacyjnych ogółem będzie wynosić ok. 35%, ale będzie niższy niż w większości Miast z grupy porównawczej (38%-42%). Subwencja oświatowa oraz pozostałe dochody operacyjne generowane w sektorze oświaty nie pokrywają wszystkich wydatków operacyjnych tego sektora. Pozostałą część (ok. 24% w 212r.) Gliwice muszą finansować ze środków własnych, co powoduje presję na budżet Miasta. Największą presję na wzrost wydatków operacyjnych powodują coroczne podwyżki płac nauczycieli powyżej stopy inflacji, które są negocjowane pomiędzy związkami zawodowymi i rządem (ostatnia o 3,8% od września 212r.) oraz rosnące zapotrzebowanie na edukację przedszkolną, która nie jest finansowana z budżetu państwa. Dochody i wydatki majątkowe Kluczowe inwestycje są w trakcie realizacji Zdaniem Fitch, w związku z realizacją przez Miasto projektów współfinansowanych z dotacji z budżetu państwa i z UE, wydatki majątkowe Gliwic w latach 213-215 mogą wynieść łącznie ok. 1,5 mld zł (tj. średnio 4% wydatków budżetowych rocznie). Z tego prawie połowa może zostać wykonana w 213r. (szacunek Fitch - 7 mln zł; 217 mln zł w 212r.). Najważniejsze projekty inwestycyjne Miasta dotyczą modernizacji infrastruktury drogowej, w tym największej inwestycji tj. budowy odcinka Drogowej Trasy Średnicowej (DTŚ) na terenie Miasta, której szacunkowy koszt ma wynieść 78,5 mln zł (zakładany termin zakończenia inwestycji 214r.). DTŚ, jako inwestycja województwa śląskiego, finansowana będzie w 92% z dotacji celowej oraz subwencji, które Miasto otrzyma z budżetu państwa. Drugim największym projektem inwestycyjnym Miasta jest budowa hali widowiskowo-sportowej 4
PODIUM (szacunkowy koszt ok. 358 mln zł łącznie z VAT, zakładany termin ukończenia w 215r.). Projekt znajdował się na liście projektów kluczowych Regionalnego Programu Operacyjnego (RPO) województwa śląskiego (WSL) od 21r., a zawarta umowa z województwem zakłada dofinansowanie z RPO WSL do wysokości 141 mln zł. Miasto zawarło już z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) umowę o kredyt w wysokości 182,5 mln zł w celu sfinansowania tej inwestycji. W grudniu 212r. Zarząd Województwa Śląskiego podjął decyzję usunięcia projektu PODIUM z listy projektów kluczowych RPO, a umowa z Miastem dotycząca finansowania projektu ze środków unijnych została wypowiedziana jednostronnie przez województwo. Zdaniem Gliwic z uwagi na nieprawidłowe wypowiedzenie umowy o dofinansowanie, ta w dalszym ciągu obowiązuje. Jednakże, Władze Miasta szacują, że w przypadku braku dofinansowania z RPO WSL na realizację tego projektu, konieczne będzie pozyskanie dodatkowych środków w wysokości 6 mln zł (np. z dotacji budżetu państwa lub województwa oraz/lub poprzez zaciągnięcie kredytu). Zdaniem Fitch, ryzyko dla budżetu Miasta przy takim scenariuszu nie jest duże, z uwagi na pewną elastyczność w zakresie kształtowania wydatków majątkowych, jakie posiadają Gliwice, np. poprzez opóźnienie realizacji mniejszych jednorocznych inwestycji. Ponadto, przy obecnym poziomie zadłużenia Miasta, dodatkowe 6 mln zł długu raczej nie powinno stanowić zbyt dużego obciążenia dla budżetu Gliwic. Dobra zdolność do finansowania inwestycji ze środków własnych Zdolność Gliwic do finansowania inwestycji z własnych środków jest wyższa niż w innych samorządach z grupy porównawczej. Zgodnie z prognozami Fitch, w latach 213-215 ponad 6% wydatków majątkowych będzie finansowana z dochodów majątkowych (głównie dotacji z budżetu państwa oraz UE) oraz z nadwyżki bieżącej, dzięki czemu zapotrzebowanie Gliwic na dług w ujęciu nominalnym będzie umiarkowane. Wyniki budżetowe Stabilna marża operacyjna zgodna z oczekiwaniami Fitch Fitch spodziewa się, że Miasto utrzyma stabilną marżę operacyjną na poziomie ok. 11% dochodów operacyjnych w latach 213-215 (tj. średnio około 9-1 mln zł nadwyżki operacyjnej), co zapewni bezpieczne wskaźniki zadłużenia, pomimo presji na wzrost wydatków operacyjnych oraz wolniejszego tempa wzrostu gospodarki Polski. Powyższa prognoza jest oparta na założeniu, że Władze Miasta będą w dalszym ciągu prowadzić ostrożną politykę budżetową oraz skutecznie kontrolować wzrost wydatków operacyjnych, a dochody z podatków dochodowych i lokalnych będą rosły, w związku z rozwijającą się bazą podatkową Miasta. Wyniki operacyjne Gliwic pozostają stabilne. W 212r. marża operacyjna wyniosła 11,4%, co było zbliżone do wyników odnotowanych w latach 21-211, oraz było zgodne z oczekiwaniami Fitch. Tablica 3 Wydatki operacyjna (mln zł) 12 Nadwyżka operacyjna (lewa oś) Marża operacyjna (prawa oś) (%) 16 Tablica 4 Struktura zadłużenia na koniec 212r. (mln) (%) EBI 123, 97,9 Pożyczki 2,6 2,1 preferencyjne Razem 125,6 1, EBI Europejski Bank Inwestycyjny Źródło: Obliczenia Fitch na podstawie budżetów Miasta 8 4 28 29 21 211 212 213f 214f 215f Źródło: Fitch na podstawie budżetów Miasta, f: prognozy Fitch 12 8 4 5
Zadłużenie, płynność i zobowiązania pośrednie Spodziewany wzrost zadłużenia Miasta Zadłużenie Gliwic jest niskie i na koniec 212r. wyniosło 126 mln zł (tj. tylko 16% dochodów bieżących). Fitch spodziewa się, że do 215r. zadłużenie Miasta może wzrosnąć do 415 mln zł, ale prawdopodobnie nie przekroczy 5% dochodów bieżących. Mocne wyniki budżetowe Gliwic oraz dobra zdolność do finansowania inwestycji ze środków własnych oznacza, że zadłużenie Miasta raczej pozostanie umiarkowane. Zdaniem Fitch w latach 213-215 wskaźniki obsługi i spłaty zadłużenia będą dobre. Nadwyżka operacyjna może być 6x wyższa od obsługi zadłużenia, która może wynieść średnio 13 mln zł. Wskaźnik zadłużenia do nadwyżki bieżącej może wzrosnąć do ok. 5 lat i w dalszym ciągu będzie niższy od średniej zapadalności długu szacowanej na 15-16 lat. Korzystna struktura zadłużenia dzięki długoterminowym kredytom z EBI Struktura zadłużenia Gliwic nie powoduje dużej presji na budżet Miasta, ponieważ 98% zadłużenia to kredyt zaciągnięty w Europejskim Banku Inwestycyjnym (EBI), który jest nisko oprocentowany, ma 4-letni okres karencji dla każdej transzy oraz bardzo długi okres spłaty (19 lat). W grudniu 212r. Miasto zawarło z EBI umowę na drugi kredyt inwestycyjny w wysokości 182,5 mln zł przeznaczony na finansowanie hali widowiskowo-sportowej PODIUM. Kredyt posiada 3-letni okres karencji i maksymalny możliwy okres spłaty do 15 lat i musi zostać wykorzystany do końca marca 215r. Tanie i długoterminowe finansowanie z EBI umożliwia Gliwicom utrzymanie średniego okresu zapadalności zadłużenia powyżej 15 lat oraz ogranicza presję z tytułu obsługi zadłużenia, co Fitch ocenia pozytywnie. Na koniec 212r. 57% zadłużenia bezpośredniego Gliwic było oprocentowane według zmiennych stóp procentowych, co naraża Miasto w pewnym stopniu na ryzyko stopy procentowej. Ryzyko to jest jednak ograniczane ostrożną polityką budżetową Gliwic, która charakteryzuje się planowaniem wydatków na obsługę zadłużenia na wyższym poziomie niż faktycznie jest wykonywany, w celu zabezpieczenia odpowiednich środków na wypadek nieprzewidzianych zmian stóp procentowych. Miasto nie jest narażone na ryzyko walutowe, ponieważ całe zadłużenie Gliwic jest w walucie krajowej. Tablica 5 Zadłużenie i wskaźnik spłaty zadłużenia (mln zł) 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Zadłużenie (lewa oś) Wskaźnik spłaty (prawa oś) 28 29 21 211 212 213f 214f 215f Źródło: Fitch na podstawie budżetów Miasta, F: prognozy Fitch (f) (lata) 6 5 4 3 2 1 Płynność Od lat dobre zarządzanie płynnością W latach 211-212 płynność Gliwic była dobra. Na koniec 212r. stan środków na rachunkach Miasta wynosił 4,8 mln zł. W przypadku przejściowych problemów z płynnością Miasto ma do dyspozycji kredyt w rachunku bieżącym w wysokości 6 mln zł (dostępny do końca 216r.). Zgodnie z przyjętą przez Miasto polityką, która zakłada finansowanie wydatków majątkowych w pierwszej kolejności kredytem w rachunku bieżącym, z uwagi na jego bardzo korzystne oprocentowanie, a dopiero później droższymi kredytami inwestycyjnymi Gliwice, korzystały regularnie z tego instrumentu w latach 211-212. Ponadto, Gliwice posiadają skonsolidowany 6
rachunek bankowy, co zapewnia lepszą płynność oraz niższe koszty obsługi bankowej. Zobowiązania pośrednie Umiarkowane ryzyko pośrednie Zobowiązania pośrednie Miasta są umiarkowane i Fitch spodziewa się, że pozostaną one takie w średnim okresie. Składa się na nie wyłącznie zadłużenie spółek komunalnych (ok. 141 mln zł na koniec 211r.), z czego większość dotyczy zadłużenia towarzystw budownictwa społecznego (ZBM TBS I i II) oraz spółki wodno-kanalizacyjnej (PWiK). Ryzyko dla budżetu Gliwic wynikające z długu spółek jest ograniczone, ponieważ są to spółki samowystarczalne finansowo i spłacają zadłużenie z czynszów płaconych przez lokatorów w ramach budownictwa społecznego lub z taryf za wodę i odprowadzenie ścieków otrzymywanych od użytkowników końcowych. Miasto zapewnia wsparcie finansowe niektórym spółkom komunalnym w formie dopłat do ich kapitału (około 6 mln zł planowane w 213r. lub ok.,5% wydatków majątkowych ogółem). Na koniec 212r. Miasto nie wykazywało żadnych zobowiązań z tytułu udzielonych poręczeń i nie planuje udzielać poręczeń w najbliższym czasie. Tablica 6 Spółki z udziałem Miasta (mln zł) 211 Udział Kapitał Spółka Miasta (%) podst. Zysk/ Strata netto Zadłużenie długoterminowe Aktywa ogółem 211 21 211 Przedsiębiorstwo Remontów Ulic i Mostów Sp. z o.o. 1 29,7 52,8 1,1,,7 Zarząd Budynków Miejskich I Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. 1 64, 144,3 1,3 5,6 49,5 Zarząd Budynków Miejskich II Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. 1 55,4 145,9 1,6 35,9 44,9 Przedsiębiorstwo Składowania i Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. 1 25, 31,6,5 2,7 2, Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej PEC - Gliwice Sp. z o.o. 1 95,1 119,7 1,6,, Śląska Sieć Metropolitalna Sp. z o.o. 1 4,3 4,9,,, Szpital Miejski Sp. z o.o. 1 6,5 19,9-2,8,, Agencja Rozwoju Lokalnego Sp. z o.o. 99 112,1 114,8 1,,, Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 92 272, 369,5 4,6 41,8 35,2 Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o. 88 5, 87,3 1,5,, Śląskie Centrum Logistyki S.A. 76 42,2 54,8,1 3,1 8,9 Piast S.A. 67 1,8 4, -,8,, Park Naukowo-Technologiczny TECHNOPARK GLIWICE Sp. z o.o. 53 8, 22,7,2,, Razem 134,2 141,2 Źródło: 7
Załącznik A mln zł 28 29 21 211 212 Podatki 332,4 33,1 321,4 347,9 362, Transfery otrzymane (dotacje i subwencje) 216,7 231,7 243,6 257,7 275,3 Opłaty i pozostałe dochody operacyjne 111,8 16,4 143,5 121,6 136,7 Dochody operacyjne 66,9 668,2 78,5 727,2 774, Wydatki operacyjne -561,2-62,3-629,7-643,8-685,9 Nadwyżka operacyjna 99,7 47,9 78,8 83,3 88,1 Dochody finansowe 6,3 4,3 2,3,8 1,5 Odsetki zapłacone -1,1 -,4 -,3 -,3-1,9 Nadwyżka bieżąca 14,9 51,8 8,8 83,9 87,7 Dochody majątkowe 6,7 55,3 55,9 68,2 95,1 Wydatki majątkowe -175,8-125, -145,3-224,1-217, Bilans majątkowy -115,1-69,7-89,4-155,9-121,9 Nadwyżka (Deficyt) przed obsługą zadłużenia -1,2-17,9-8,6-72, -34,2 Nowe zadłużenie 3, 5,6,7 19,9 54,7 Spłata zadłużenia -3, -2,8-3,4-2,2-42,5 Zmiana zadłużenia netto, 2,8-2,7 17,7 12,2 Wynik budżetu ogółem -1,2-15,1-11,3 35,7-22, Zadłużenie Krótkoterminowe,,, 4,, Długoterminowe 11,3 12,1 7,7 74,4 125,6 Zadłużenie bezpośrednie 11,3 12,1 7,7 114,4 125,6 + Inne zobowiązania dłużne 2,5,,,, Zadłużenie ogółem 13,8 12,1 7,7 114,4 125,6 - Wolne środki 49,3 31,7 2,4 56,1 56,1 Zadłużeniem ogółem netto -35,5-19,6-12,7 58,3 69,5 + Udzielone poręczenia 36,7 7,2 7,2 7,2, + Zadłużenie spółek komunalnych oraz SPZOZ-ów 12,9 144,2 134,2 141,2 - (bez poręczeń) Ogółem zadłużenie i zobowiązania pośrednie netto 122,1 131,8 128,7 22,9 69,5 udział zadłużenia w walutach obcych (%),,,,, udział emisji w zadłużeniu ogółem (%),,,,, udział zadłużenia o oprocentowaniu stałym (%),,,, 43, Źródło: Fitch na podstawie budżetów Miasta 8
Załącznik B 28 29 21 211 212 Wskaźniki budżetowe Nadwyżka operacyjna/ Dochody operacyjne (%) 15,9 7,17 11,12 11,46 11,38 Nadwyżka bieżąca/ Dochody bieżące a (%) 15,72 7,7 11,37 11,53 11,31 Nadwyżka (deficyt) przed obsługą zadłużenia/ Dochody -1,4-2,46-1,12-9,5-3,93 ogółem b (%) Wynik budżetu ogółem/ Dochody ogółem (%) -1,4-2,7-1,47 4,48-2,53 Wzrost dochodów operacyjnych (% zmiana w ciągu roku) b.d. 1,1 6,3 2,64 6,44 Wzrost wydatków operacyjnych (% zmiana w ciągu roku) b.d. 1,53 1,52 2,24 6,52 Wzrost nadwyżki bieżącej (% zmiana w ciągu roku) b.d. -5,62 55,98 3,92 4,65 Wskaźniki zadłużenia Wzrost zadłużenia bezpośredniego (% zmiana w ciągu roku) b.d. 7,8-36,36 1.486,7 9,79 Odsetki zapłacone/ Dochody operacyjne (%),17,6,4,4,25 Nadwyżka operacyjna/ Odsetki zapłacone (wielokrotność) 9,64 119,75 262,67 312,46 46,37 Obsługa zadłużenia bezpośredniego/ Dochody bieżące (%),61,48,52,34 5,73 Obsługa zadłużenia bezpośredniego/ Nadwyżka operacyjna 4,11 6,68 4,7 3,1 5,4 (%) Zadłużenie bezpośrednie/ Dochody bieżące (%) 1,69 1,8 1,8 15,72 16,2 Zadłużenie ogółem/ Dochody bieżące (%) 2,7 1,8 1,8 15,72 16,2 Zadłużenie bezpośrednie/ Nadwyżka bieżąca (lata),11,23,1 1,36 1,43 Ogółem zadłużenie i zobowiązania pośrednie netto/ Dochody 18,3 19,6 18,11 27,87 8,96 bieżące (%) Zadłużenie ogółem/ Nadwyżka bieżąca (lata),13,23,1 1,36 1,43 Zadłużenie bezpośrednie/ PKB (%),15,15,1 - - Zadłużenia bezpośrednie na mieszkańca (PLN) 57 62 41 612 672 Wskaźniki dochodów Dochody operacyjne/ Planowane dochody operacyjne (%) 12,88 1,35 11,34 11,81 97,21 Dochody podatkowe/ Dochody operacyjne (%) 5,3 49,4 45,36 47,84 46,77 Podatki lokalne/ Dochody podatkowe ogółem 36,88 38,53 38,5 39,2 41,2 Otrzymane transfery bieżące/ Dochody operacyjne (%) 32,79 34,68 34,38 35,44 35,57 Dochody operacyjne/ Dochody b ogółem (%) 9,8 91,81 92,41 91,33 88,9 Dochody b na mieszkańca (PLN) 3.695 3.713 4.78 4.258 4.656 Wskaźniki wydatków Wydatki operacyjne/ Planowane wydatki operacyjne (%) 1,52 16,75 1,93 99,52 96,76 Wydatki na wynagrodzenia/ Wydatki operacyjne (%) 4,97 4,63 42,12 47,15 46,62 Transfery bieżące/ Wydatki operacyjne (%) 12,19 12,35 13,69 11,27 13,6 Wydatki majątkowe/ Planowane wydatki majątkowe (%) 98,21 63,23 69,82 63,9 41,96 Wydatki majątkowe/ Wydatki ogółem (%) 23,72 16,7 18,66 25,75 22,91 Wydatki majątkowe/ Lokalny PKB (%) 2,39 1,59 1,81 - - Wydatki na mieszkańca (PLN) 3.762 3.819 4.142 4.655 5.66 Finansowanie wydatków majątkowych Nadwyżka bieżąca/ Wydatki majątkowe (%) 59,67 41,44 55,61 37,44 4,41 Dochody majątkowe/ Wydatki majątkowe (%) 34,53 44,24 38,47 3,42 43,82 Zmiana zadłużenia netto/ Wydatki majątkowe (%) 2,24-1,86 48,6 5,62 a wraz z dochodami finansowym b bez nowego zadłużenia b.d. brak danych Źródło: Fitch na podstawie budżetów Miasta 9
Załącznik C Grupa porównawcza Nadwyżka operacyjna % dochodów operacyjnych Nadwyżka (Deficyt) % dochodów ogółem 2 2 15-2 1-4 5-6 -8-1 27 28 29 21 211 27 28 29 21 211 Podatki % dochodów operacyjnych wydatki majątkowe % dochodów ogółem 6 3 5 25 4 2 3 15 2 1 1 5 27 28 29 21 211 27 28 29 21 211 Zadłużenie do nadwyżki bieżacej (lata) 211 Wrocław (BBB+) Neapol (BBB) Szczecin (BBB+) Gdańsk (BBB+) Mediana (BBB) Rio de Janeiro (BBB) Gliwice (BBB+) 5 1 15 2 25 Obsługa zadłużenia do nadwyżki operacyjnej (%) 211 Wrocław (BBB+) Mediana (BBB) Gdańsk (BBB+) Rio de Janeiro (BBB) Neapol (BBB) Szczecin (BBB+) Gliwice (BBB+) 5 1 15 2 25 Mediana dla grupy posiadającej rating na poziomie BBB+ 1
Powyższe ratingi zostały nadane na zlecenie emitenta, i w związku z tym Fitch otrzymał wynagrodzenie za ich nadanie. WSZYSTKIE RATINGI FITCH PODLEGAJĄ PEWNYM OGRANICZENIOM ORAZ WYŁĄCZENIOM ODPOWIEDZIALNOŚCI. PROSIMY O ZAPOZNANIE SIĘ Z TYMI OGRANICZENIAMI I WYŁĄCZENIAMI ODPOWIEDZIALNOŚCI NA STRONIE FITCH: HTTP://FITCHRATINGS.COM/UNDERSTANDINGCREDITRATINGS. PONADTO, NA STRONIE AGENCJI WWW.FITCHRATINGS.COM ZNAJDUJĄ SIĘ PUBLICZNIE DOSTĘPNE DEFINICJE RATINGÓW ORAZ ZASADY ICH STOSOWANIA. OPUBLIKOWANE TAM RATINGI, KRYTERIA ORAZ METODYKI SĄ W KAŻDEJ CHWILI DOSTĘPNE. NA STRONIE AGENCJI W SEKCJI CODE OF CONDUCT ZNAJDUJĄ SIĘ DOKUMENTY: CODE OF CONDUCT, CONFIDENTIALITY, CONFLICTS OF INTEREST, AFFILIATE FIREWALL, COMPLIANCE, A TAKŻE INNE ODPOWIEDNIE DOKUMENTY DOTYCZĄCE POLITYK I PROCEDUR STOSOWANYCH PRZEZ FITCH. Copyright 213 Fitch, Inc., Fitch Ratings Ltd. i jego podmioty zależne. One State Street Plaza, NY, NY 14. Telefon: 1-8-753-4824, (212) 98-5. Fax: (212) 48-4435. Kopiowanie lub wykorzystywanie w całości lub w części bez zgody jest zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone. Wszystkie informacje zamieszczone w tym raporcie opierają się na informacjach od emitentów, innych dłużników i organizatorów, lub innych źródłach, które Fitch uważa za wiarygodne. Fitch nie przeprowadza audytu ani nie weryfikuje prawdziwości i dokładności tych informacji. W związku z tym informacje zawarte w tym raporcie są prezentowane w oryginalnej postaci, bez żadnych gwarancji. Rating nadany przez Fitch jest opinią o wiarygodności kredytowej papieru wartościowego. Rating nie odzwierciedla ryzyka poniesienia strat na skutek innych ryzyk niż ryzyko kredytowe chyba, że ryzyka takie zostały dokładnie przedstawione. Fitch nie jest zaangażowany w oferowanie lub sprzedaż jakichkolwiek papierów wartościowych. Raport prezentujący rating nadany przez Fitch nie jest prospektem ani nie zastępuje informacji zebranych, sprawdzonych i przedstawianych inwestorom przez emitenta i jego agenta w związku ze sprzedażą papierów dłużnych. Ratingi mogą być zmienione, zawieszone lub wycofane w każdej chwili z różnych powodów i jest to suwerenna decyzja Fitch a. Fitch nie oferuje żadnego doradztwa inwestycyjnego. Ratingi nie stanowią rekomendacji kupna, sprzedaży lub trzymania jakichkolwiek papierów wartościowych. Ratingi nie komentują poprawności cen rynkowych, przydatności jakiegokolwiek papieru wartościowego dla danego inwestora, charakterystyki zwolnień podatkowych lub zobowiązań podatkowych związanych z płatnościami z danym papierem wartościowym. Fitch otrzymuje wynagrodzenie od emitentów, ubezpieczycieli, gwarantów, innych instytucji oraz organizatorów za usługi ratingowe. Opłaty te zazwyczaj zamykają się w przedziale od 1. USD do 75. USD (lub równowartości tej kwoty w innych walutach) za emisję. W niektórych wypadkach Fitch ocenia wszystkie lub dużą część emisji danego emitenta, lub ubezpieczonych lub gwarantowanych przez danego ubezpieczyciela lub gwaranta, w ramach jednej opłaty rocznej. Taka opłata kształtuje się w przedziale od 1. USD do 1.5. USD (lub równowartość tej kwoty w innych walutach). Nadanie, publikacja i dystrybucja ratingu przez Fitch nie stanowi zgody Fitch a do używania jego nazwy w roli eksperta w związku z jakąkolwiek rejestracją w ramach przepisów o publicznym obrocie papierów wartościowych w USA, ustawy Financial Services and Markets Act z 2 roku w Wielkiej Brytanii lub podobnych praw i regulacji w każdym innym państwie. Z powodu relatywnej efektywności elektronicznej publikacji i dystrybucji, analizy Fitch mogą być dostępne dla prenumeratorów tych wersji do 3 dni wcześniej niż dla prenumeratorów wersji drukowanej. 11