WOJNA DOMOWA W HISZPANII 1936-1939

WOJNA DOMOWA W HISZPANII 1936-1939

Wiek XIX i pierwsze dekady XX były dla Hiszpanii bardzo trudnym okresem licznych wojen domowych i rewolt. Z olbrzymiego niegdyś imperium kolonialnego pozostały jedynie skrawki w Afryce. Kraj był zacofany, ze słabą gospodarką i podzielonym społeczeństwem. 14 kwietnia 1931 roku pozbawiono tronu panującego od 1887 roku króla Alfonsa XIII i proklamowano II Republikę Hiszpańską (pierwsza istniała w latach 1873-1874).

Palacio Real de El Pardo

Władze Republiki Hiszpańskiej przeprowadziły wiele głębokich zmian ustrojowych, takich jak: powszechne prawo wyborcze, reforma rolna, całkowity rozdział kościoła od państwa, śluby cywilne i rozwody, swoboda stowarzyszeń czy ośmiogodzinny dzień pracy. Zachodzące przemiany spowodowały gwałtowny opór sfer prawicowo-konserwatywnych i kościoła katolickiego, będących podporami obalonej monarchii.

Hiszpański dyktator- Francisco Franco

Sytuację w Hiszpanii zaostrzyło zwycięstwo wyborcze (16 lutego 1936 r.) Frontu Ludowego - koalicji ugrupowań socjalistycznych, komunistycznych i partii regionalnych. Radykałowie z obu stron sceny politycznej zaczęli stosować terror w walce politycznej, zaś konserwatywni oficerowie podjęli przygotowania do zamachu stanu. Od lutego do lipca 1936 roku z przyczyn politycznych zginęło 330 osób a 1511 zostało rannych.

Impulsem do wybuchu wojny było zamordowanie 12 lipca 1936 roku przez prawicową bojówkę oficera policji José Castillo. W odpowiedzi, dzień później zamordowany został przywódca konserwatywnej opozycji Jose Calvo Sotelo. Wojskowi spiskowcy wyznaczyli datę przewrotu na 17 lipca 1936 roku. Dowódcą puczu miał być przebywający na emigracji gen. Jose Sanjurjo. Główną siłą na którą liczyli spiskowcy były wojska hiszpańskie w Maroku, liczące ok. 40 tysięcy żołnierzy, które miano następnie przerzucić do Europy. 17 lipca 1936 roku spiskowcom udało się szybko opanować Maroko, Baleary, Wyspy Kanaryjskie, Sewillę, Kadyks oraz północną część Hiszpanii (bez Asturii i Kraju Basków). Próby przewrotu w Madrycie i innych większych miastach zostały stłumione.

Czołgi wojsk hiszpańskich

20 lipca 1936 roku w katastrofie lotniczej zginął przywódca powstania, gen. Jose Sanjurjo. Przywództwo rebelii zostało czasowo podzielone pomiędzy gen. Emilio Molę (na północy) i gen. Francisco Franco (na południu). W sierpniu rebeliantom udało się zdobyć Badajoz i połączyć swe terytoria w jedną całość. Od sierpnia do października trwała nieudana ofensywa nacjonalistów (rebeliantów) na Madryt. 21 września 1936 roku gen. Francisco Franco został szefem rządu nacjonalistycznego i naczelnym wodzem wojsk powstańczych. Pomiędzy styczniem a marcem 1937 roku nacjonaliści podjęli trzy kolejne próby zdobycia Madrytu, jednak w wyniku ciężkich walk wszystkie one zostały odparte.

SIERPIEŃ- WRZESIEŃ 1936 Tereny w posiadaniu nacjonalistów Tereny w posiadaniu republikanów Postępy nacjonalistów

31 marca 1937 roku nacjonaliści rozpoczęli ofensywę przeciwko Asturii i Krajowi Basków - enklawie republikańskiej nad Zatoką Biskajską. W trakcie ofensywy, na szeroką skalę nacjonaliści stosowali naloty bombowe na obiekty cywilne. Najsłynniejszym z nich stało się zbombardowanie 26 kwietnia 1937 roku miasta Guernica, w którym zginęło około tysiąca cywilów. Wydarzenie to stało się tematem sławnego obrazu Pabla Picassa "Guernica". 5 lipca 1937 roku wojska republikańskie podjęły ofensywę pod Brunete a następnie pod Saragossą, które miały na celu odciągnięcie sił nacjonalistów z Asturii. Republikanie zostali jednak po kilku tygodniach powstrzymani, a Asturia i Kraj Basków zostały ostatecznie zajęte do października 1937 roku przez nacjonalistów.

PAŹDZIERNIK 1937 Tereny w posiadaniu nacjonalistów Tereny w posiadaniu republikanów

Od 15 grudnia 1937 roku do 20 lutego 1938 roku trwały ciężkie walki o Teruel, które zakończyły się porażką wojsk republikańskich. 7 marca 1938 roku nacjonaliści rozpoczęli ofensywę w Aragoni, która w połowie kwietnia 1938 roku doprowadziła do odcięcia Katalonii od reszty terytorium Republiki Hiszpańskiej. Próby zdobycia przez nacjonalistów Walencji zostały powstrzymane w lipcu, a 25 lipca 1938 republikanie rozpoczęli ofensywę nad Ebro, mającą przywrócić połączenie między Katalonią a resztą Kraju. Bitwa nad Ebro, będąca największą bitwą wojny domowej w Hiszpanii, trwała do 26 listopada 1938 i zakończyła się klęską republikanów.

LISTOPAD 1938 Tereny w posiadaniu nacjonalistów Tereny w posiadaniu republikanów

23 grudnia 1938 roku nacjonaliści rozpoczęli ofensywę w Katalonii, która doprowadziła do upadku Barcelony 26 stycznia 1939 roku i zajęcia całej prowincji na początku lutego. 5 lutego 1939 roku rząd Republiki Hiszpańskiej udał się na emigrację do Francji. 27 lutego rządy Wielkiej Brytanii i Francji uznały rząd gen. Francisco Franco za legalne władze Hiszpanii. 28 marca 1939 roku w wyniku zdrady skapitulował Madryt, a dzień później Walencja. Ostatnie oddziały republikańskie skapitulowały 1 kwietnia 1939 roku.

W wyniku wojny domowej w Hiszpanii zginęło 200 tysięcy żołnierzy (90 tysięcy nacjonalistów i 110 tysięcy republikanów). 400 tysięcy cywilów zmarło z głodu, chorób lub zostało zamordowanych, w tym ok. 50 tysięcy już po wojnie. Około pół miliona zwolenników Republiki Hiszpańskiej udało się na emigrację. Ponadto Włosi stracili 4 tysiące a Niemcy około 300 żołnierzy. Spośród członków Brygad Międzynarodowych poległo ok. 10 tysięcy. Działania wojenne prowadzone były przez obie strony w skrajnie brutalny sposób i pozostawiły Hiszpanię spustoszoną. Zarówno nacjonaliści jak i republikanie nie wahali się przed stosowaniem terroru przeciwko ludności cywilnej, zwłaszcza osobom postrzeganym jako zwolennicy strony przeciwnej. Ofiarą nacjonalistów padali często nauczyciele i działacze związkowi, zaś lewicowi radykałowie zamordowali ok. 7 tysięcy księży, zakonników i zakonnic oraz zniszczyli wiele obiektów kultu religijnego.

XIII Brygada Międzynarodowa im. Jarosława Dąbrowskiego - grupa polskich uczestników wojny domowej w Hiszpanii

Wojna domowa w Hiszpanii rozpoczęła trwającą do 1975 roku prawicowokonserwatywną dyktaturę gen. Francisco Franco. Wojna dostarczyła bogatych doświadczeń z zakresu sztuki wojennej, które zostały z powodzeniem wykorzystane, zwłaszcza przez Niemcy, podczas II wojny światowej. Oświadczenie gen. Francisco Franco o zakończeniu wojny domowej.

1939-1975 1975 - Bibliografia: ngopole.pl wikipedia.org gazeta.pl WYKONAŁA: PAULA SOBOLEWSKA KLASA III B