CLIL METHODOLOGY AND IMPLEMENTATION OF LANGUAGES TAUGHT IN SECONDARY VOCATIONAL SCHOOLS

RAPORT KOŃCOWY Z PROJEKTU: CLIL METHODOLOGY AND IMPLEMENTATION OF LANGUAGES TAUGHT IN SECONDARY VOCATIONAL SCHOOLS W RAMACH PROGRAMU ZAGRANICZNA MOBILNOŚC SZKOLNEJ KADRY EDUKACYJNEJ W RAMACH PROJEKTÓW INSTYTUCJONALNYCH WSPÓŁFINANSOWANYM PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ W RAMACH ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO TERMIN REALIZACJI: STYCZEŃ MAJ 2014R. Projekt był skierowany głównie do nauczycieli pragnących poszerzyć swoje kompetencje zawodowe i włączyć język angielski do nauczania swojego przedmiotu oraz do nauczycieli j.angielskiego, którzy chcieli zapoznać się z metodą CLIL stosowaną w nauczaniu bilingwalnym i nawiązać korelację międzyprzedmiotową. W szkoleniu, które było głównym celem projektu, wzięło udział 3 anglistów, nauczyciel geografii, 2 nauczycieli matematyki oraz 2 nauczycieli przedmiotów zawodowych. Po raz pierwszy w mobilności zagranicznej udział wzięli nauczyciele niejęzykowcy. Głównym celem projektu było zapoznanie się z metodą CLIL stosowaną z powodzeniem od wielu lat w Andaluzji, podniesienie kompetencji zawodowych i językowych, przełamanie bariery, która nie pozwalała nauczycielom używać języka obcego na lekcjach, podniesienie poczucia własnej wartości, podniesienie jakości kształcenia w szkole oraz zdobycie doświadczenia, które zostanie wykorzystane przy sporządzaniu kolejnych projektów. Szkolenie dało nauczycielom możliwość nie tylko nabycia wiedzy merytorycznej związanej ze stosowaniem metody CLIL, jej historią i efektami stosowania, ale także pozwoliło na obserwację lekcji w nauczaniu bilingwalnym prowadzonymi przez doświadczonych fachowców oraz zapoznanie się z materiałami dydaktycznymi. Dzięki szkoleniu kadra pedagogiczna podniosła swoje kwalifikacje: nabyła wiedzę i materiały do prowadzenia lekcji w j.angielskim, pozbyła się bariery językowej, zwiększyła swoje kompetencje językowe dzięki rozmowom w naturalnym środowisku, nauczyciele nawiązali kontakty z nauczycielami ze szkół hiszpańskich, które zaowocują współpracą na różnych płaszczyznach m.in. w ramach projektów unijnych. Zwiększyła się świadomość przynależności do wspólnoty europejskiej. Dzięki poznaniu kultury innego kraju nauczyciele, dzieląc się wiedzą o nim, uświadomią uczniom znaczenie różnorodności i tolerancji wobec innych narodów, zachęcą do udziału w projektach unijnych. Wszystkie cele założone we wniosku zgłoszeniowym zostały zrealizowane. Produkty, które powstały w czasie trwania projektu: scenariusze lekcji, prezentacje, słowniczek matematyczny, artykuły, sprawozdania zawierające rezultaty projektu oraz wnioski zostaną udostępnione nauczycielom innych szkół. Uczestnicy otrzymali certyfikat wystawiony przez instytucję przyjmującą potwierdzający odbycie szkolenia oraz dokument Europass Mobility w j.polskim i j.angielskim potwierdzone przez Krajowe Centrum Europass. Dokument potwierdza realizację celów szkolenia, nabytą wiedzę i kompetencje. REZULTATY W trakcie realizacji projektu osiągnięto następujące rezultaty: Korzyści partnerów projektu: - instytucji wysyłającej: *zwiększenie mobilności ponadnarodowych dla nauczycieli 1

*podniesienie jakości kształcenia- uczniowie zyskują większe kwalifikacje pozwalające na poszukiwanie pracy na rynkach europejskich *podniesienie kwalifikacji kadry edukacyjnej postrzeganej jako promującą i wspierającą europejski i międzynarodowy tryb życia *nawiązanie kontaktów z innymi szkołami o podobnych profilach w celu dalszej współpracy w ramach projektów unijnych *wzmocnienie pozycji placówki na arenie powiatowej jako placówki z dobrze wykształconą kadrą oraz biorącą udział w projektach unijnych - instytucji przyjmującej: * wzmocnienie współpracy międzynarodowej *realizacja szkolenia dla grupy nauczycieli z innego kraju europejskiego *wymiana doświadczeń w nauczaniu bilingwalnym - uczestników: *podniesienie świadomości przynależności do wspólnoty europejskiej *podniesienie kompetencji zawodowych i językowych *zwiększenie pewności siebie w posługiwaniu się językiem obcym w nauczaniu swojego przedmiotu *wdrożenie rozwiązań edukacyjnych obserwowanych za granicą *zwiększenie poczucia własnej wartości dzięki sprostaniu wymaganiom językowym, organizacyjnym i merytorycznym szkolenia *wzbogacenie warsztatu pracy o doświadczenia kolegów z innego kraju oraz materiały edukacyjne, które będą wykorzystane na lekcjach *zwiększenie pewności siebie w podejmowanych działaniach: organizacja wycieczek zagranicznych, włączanie się w pisanie wniosków o dofinansowania unijne *zapoznanie się z kulturą i zwyczajami innego kraju Unii Oprócz rezultatów w trakcie projektu powstały produkty: *scenariusze lekcji z matematyki, przedmiotów zawodowych oraz geografii w języku angielskim *prezentacja na temat kultury, historii Hiszpanii *artykuły prasowe publikowane na stronach internetowych szkoły i miasta *ankiety ewaluacyjne *raport z przebiegu projektu i jego ewaluacji w formie prezentacji *relacja z przebiegu projektu i szkolenia publikowana w biuletynie metodycznym UCZESTNICY Uczestnicy obserwowali nauczanie bilingwalne z zastosowaniem metody CLIL w szkołach, gdzie tego typu nauczanie jest dobrze rozwinięte. Dzięki zdobytej wiedzy mogli przygotować konspekty lekcji z elementami j.angielskiego i je przeprowadzić. Posługiwali się j.angielskim, zwiększyli kompetencje językowe oraz nabyli pewności siebie w jego używaniu podczas lekcji. Obawy przed posługiwaniem się j.angielskim przed uczniami były głównym powodem braku lekcji z elementami języka. Nauczyciele pozbyli się uprzedzeń narodowościowych, co wpłynie na świadomość różnorodności kulturowej i językowej Europy, także wśród uczniów. Wiedza na temat Hiszpanii pozwoli zachęcić uczniów do poszukiwania znajomości z uczniami hiszpańskimi na portalach społecznościowych. 2

Dwoje nauczycieli pozbyło się lęku przed samodzielnym podróżowaniem, co pozwoli im w przyszłości na organizację wyjazdów zagranicznych. Dwoje odświeżyło znajomość języka hiszpańskiego. Dzięki współpracy przy tworzeniu projektu, odpowiedzialności za swoje projektowe zadanie, wzajemnej zależności w trakcie mobilności nauczyciele mieli możliwość pracy w grupie, pracy nad wzrostem tolerancji wobec siebie. Omówili wspólne projekty np. lekcje w ramach korelacji przedmiotowej, przygotowali wspólne materiały dydaktyczne np. konspekty lekcji, gazetki ścienne, słowniczek. Dzięki współpracy z hiszpańskimi kolegami nauczyciele mieli szansę pozbycia się uprzedzeń wobec ludzi innych narodowości, a także lęku przed nawiązywaniem kontaktów ze szkołami z zagranicy. Zostały nawiązane kontakty ze szkołą hotelarską i gastronomiczną, prowadzącą nauczanie bilingwalne, ale także organizującą szkolenia zawodowe dla młodzieży z zagranicy, co będzie wykorzystane w projektach mobilności uczniów. Uczestniczka odpowiedzialna za przygotowanie europasów poznała procedurę wystawiania tego dokumentu, co pozwoli w przyszłości na jej udział w kolejnych projektach unijnych. Uczestniczka odpow. za zakup materiałów szkoleniowych zapoznała się z procedurą i dokumentacją wymaganą przy zakupie materiałów ze środków unijnych. Uczestniczka odpow. za promocję miasta i szkoły nawiązała kontakty z biurem promocji miasta w celu przygotowania optymalnej oferty promocyjnej. Nauczyciele j.angielskiego mieli możliwość dzielenia się swoją wiedzą językową. Dzięki wszystkim podejmowanym działaniom uczestnicy poszerzyli swoje kompetencje w ramach technologii informacyjnej. Księgowa zaznajomiła się z przepisami rozliczania projektów unijnych. POLITYKI HORYZONTALNE Równość szans dla kobiet i mężczyzn: na każdym etapie projektu zwracano uwagę na równy dostęp do informacji na temat projektu dla członków grona pedagogicznego obu płci, nauczyciele obu płci brali udział w konferencji szkoleniowej, na której przedstawione zostały informacje o projekcie i przeprowadzono wstępną ankietę, wszyscy nauczyciele zostali zaproszenie do testu rekrutacyjnego, do komisji rekrutacyjnej powołano proporcjonalnie do stanu liczebnego grona 2 kobiety i 1 mężczyznę. Polityka rozwoju społeczeństwa informacyjnego: nauczyciele podwyższyli swoje kompetencje zawodowe, językowe i społeczne, nawiązali międzynarodowe kontakty. Polityka partnerstwa: partnerzy projektu- organizacja wysyłająca aktywnego organizacja przyjmująca współpracowali na każdym etapie projektu: począwszy od pisania wniosku, ustalania zasad partnerstwa, spisanie umowy aktywnego partnerstwie, ustalenie programu szkolenia, jego zakresu merytorycznego, organizację mobilności, monitorowania jakości szkolenia oraz jego ewaluacji. Polityka innowacyjności i współpracy ponadnarodowej: nauczyciele poznali sposób nauczania bilingwalnego w praktyce, aby wdrożyć w miarę możliwości jego elementy w swojej pracy, aby dostosować nauczanie do wymogów rynku pracy. Uczestnicy podzielili się swoimi obserwacjami ze szkół hiszpańskich z gronem pedagogicznym oraz uczniami, w celu uświadomienia różnorodności kulturowej i językowej. Uczestnicy projektu nawiązali również międzynarodowe kontakty ze szkołami zawodowymi w celu dalszej 3

współpracy w ramach wymian uczniowskich. Koordynator szkolenia jest w ciągłym kontakcie z koordynatorem hiszpańskim projektu. REKRUTACJA Rekrutację uczestników przeprowadzono według regulaminu rekrutacji. Najważniejszym kryterium było kryterium językowe. Test kompetencji językowych oraz klucz do pytań został przygotowany przez nauczycieli języka angielskiego zaangażowanych w organizację projektu, przeprowadzony i sprawdzony przez nauczycieli innych przedmiotów w celu zapewnienia obiektywności. Do testu zaproszono nauczycieli z wszystkich komisji. W założeniu udział w projekcie miało wziąć 4 anglistów, ale postanowiono zwiększyć liczbę miejsc dla nauczycieli innych przedmiotów. Liczba 3 anglistów biorących udział w projekcie okazała się wystarczająca. Dyrektor Zespołu Szkół Ekonomicznych powołał 3-osobową komisję spośród nauczycieli, którzy nie wyrazili chęci udziału w projekcie: 2 nauczyciele biblioteki oraz nauczyciel wychowania fizycznego. Do testu przystąpiło 6 nauczycieli. Z uwagi na tę samą liczbę punktów uzyskaną przez dwoje nauczycieli komisja rekrutacyjna zadecydowała o dogrywce. Jedna z osób zakwalifikowanych do udziału w projekcie zrezygnowała z powodów osobistych i dogrywka okazała się zbyteczna. Test miał wyłonić osoby z najlepszą znajomością języka angielskiego. W związku z małą liczbą kandydatów oraz rezygnacją jednej z osób nie było możliwości sporządzenia listy rezerwowej. Uczestnikami mobilności zostali nauczyciele, którzy uzyskali najwyższą ilość punktów. Z posiedzenia Komisji Rekrutacyjnej powstał raport, który w oryginale zostanie dołączony do dokumentacji raportu. W projekcie udział wzięli trzej nauczyciele j.angielskiego zawodowego/w tym koordynator/ będący bezpośrednio zaangażowani w realizację projektu. Służyli oni jako wsparcie językowe we wszystkich kwestiach dotyczących projektu oraz na każdym etapie trwania projektu. Na każdym etapie rekrutacji szczególną uwagę zwracano na równość płci. W skład komisji rekrutacyjnej weszli przedstawiciele obu płci, wszyscy nauczyciele zostali zaproszeni do wzięcia udziału w projekcie na konferencji szkoleniowej w XI.2013 oraz w specjalnym ogłoszeniu w styczniu 2013.Do testu językowego nie zgłosił się żaden mężczyzna, co związane jest z przewagą kobiet w gronie. Uczestnicy projektu: 3 nauczycieli języka angielskiego, 2 przedmiotów zawodowych, 1 nauczyciel geografii oraz 2 nauczycieli matematyki. Wszyscy nauczyciele byli odpowiedni do tematyki i charakterystyki projektu opisanej we wniosku. Wszyscy wykazali się znajomością j.angielskiego w stopniu komunikatywnym. Decydujące o naborze były kompetencje zawodowe oraz językowe a nie wiek, płeć, rasa itp. USTANOWIENIE PARTNERSTWA Na początku czerwca 2013 uczestnikiem wizyty studyjnej organizowanej w naszej szkole był przedstawiciel Centro. Opowiadał on o systemie szkół bilingwalnych i nauczaniu metodą CLIL. Temat okazał się ciekawy nie tylko dla nauczycieli języka angielskiego zawodowego, ale również dla pozostałych nauczycieli. Ruben Martinez zaproponował organizację szkolenia dla grupy nauczycieli z naszej szkoły, którego celem byłoby zapoznanie z metodą CLIL oraz wymiana doświadczeń w nauczaniu bilingwalnym. Centro wykazało się ogromnym doświadczeniem w prowadzeniu szkoleń dla nauczycieli hiszpańskich jak i dla nauczycieli z innych państw, dlatego Dyrekcja Zespołu Szkół Ekonomicznych zadecydowała o organizacji takiego szkolenia. Program 4

szkolenia został uzgodniony wstępnie w czerwcu 2013. Po uzyskaniu pozytywnej opinii wniosku aplikacyjnego koordynator projektu nawiązał ponowny kontakt z Rubenem Martinezem, który został koordynatorem szkolenia po stronie hiszpańskiej. Spisano kontrakt, w którym jasno określono zadania każdej ze stron. I tak: Zespół Szkół Ekonomicznych jako instytucja wysyłająca zobowiązał się do: - rekrutacji uczestników - zakupu materiałów biurowych i szkoleniowych - przygotowania ankiety sprawdzającej wiedzę na temat metody CLIL oraz celów i rezultatów projektu - monitorowania jakości szkolenia podczas i po zakończeniu szkolenia - pokrycia wszelkich kosztów związanych ze szkoleniem: podróży, zakwaterowania, wyżywienia, materiałów biurowych, wycieczek oraz wynagrodzeń dla prowadzących Centro jako instytucja przyjmująca zobowiązała się do: - przygotowania programu szkolenia - przygotowania lekcji pokazowych - organizacji warsztatów - przygotowania zaświadczeń o ukończeniu szkolenia - przygotowania wycieczki zapoznającej uczestników z kulturą i historią kraju goszczącego - organizacji imprezy integrującej uczestników szkolenia Kontakt odbywał się głównie mejlowo i dotyczył przede wszystkim planu szkolenia, tak aby spełniał wszystkie cele,założenia projektu oraz zalecenia ekspertów. Strona hiszpańska służyła także radą w sprawach organizacji podróży i zakwaterowania. 15.01.2014 zawarto umowy z uczestnikami projektu. Księgowa wraz z koordynatorem projektu zaproponowała zapisy dotyczące finansowania działań projektowych oraz mobilności- określono zasady finansowania i organizacji podróży, zakwaterowania i ubezpieczenia, koordynatorzy organizacji przyjmującej i wysyłającej dopracowali ustalenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji, jakie miały zostać nabyte. PRZYGOTOWANIE Uczestnicy już na etapie rekrutacji musieli wykazać się znajomością j.angielskiego w stopniu komunikatywnym, dlatego zrezygnowano z przygotowania językowego. Nauczyciele j. angielskiego przyjęli rolę wspomagającą pozostałych uczestników na każdym etapie projektu: Przygotowania: pomoc przy sprawdzaniu zapisów umowy w języku angielskim, słownictwo zawodowe związane z tematyką planowanych lekcji z elementami j.angielskiego Mobilności: tłumaczenie doraźne prelekcji i wykładów Podsumowania: przy tworzeniu konspektów lekcji z elementami języka Środki z tej kategorii zostały na zakup przewodników, mat. biurowych oraz spotkania integracyjnego Zaplanowano przygotowanie kulturowe przed rozpoczęciem mobilności, które przeprowadziła jedna z uczestniczek projektu będąca licencjonowanym pilotem wycieczek. Szkolenie kulturowe miało miejsce 31.03.2014.W ramach przygotowania kulturowego odbyło się spotkanie ośmiu uczestniczek projektu prowadzone przez Izabelę Głomb. Spotkanie miało na celu przybliżyć beneficjentkom projektu warunki polityczne, geograficzne i kulturowe kraju przyjmującego, a w szczególności regionu 5

Andaluzja. Na potrzeby przygotowania kulturowego wykonana została prezentacja multimedialna, w której przedstawione zostały najważniejsze informacje dotyczące Hiszpanii. Prowadząca zwróciła szczególną uwagę na kulturę i zwyczaje regionu Andaluzji, omówiła najważniejsze fakty z historii Hiszpanii, ze szczególnym uwzględnieniem historii współczesnej, przedstawiła najbardziej znane dokonania artystów hiszpańskich w dziedzinie muzyki, sztuki i architektury. W dalszej części spotkania wywiązała się dyskusja pomiędzy uczestniczkami na temat stereotypów dotyczących Hiszpanii i Hiszpanów, uczestniczki próbowały zapisać najbardziej znane słowa z języka hiszpańskiego. Ostatnim punktem był poczęstunek przygotowany przez uczniów naszej szkoły prezentacja kuchni hiszpańskiej-przekąski w formie tapas. Każda z uczestniczek otrzymała przewodnik Sewilla i Andaluzja. Szkolenie trwało około 4 godz. W trakcie mobilności uczestnicy mieli możliwość rozmowy na temat kultury, kuchni, historii, stereotypów dotyczących Hiszpanii w czasie każdego spotkania z uczniami, nauczycielami odwiedzanych szkół i instytucji. Przedstawiciele instytucji przyjmującej opowiadali o sobie, swoich rodzinach, zwyczajach i przywarach, co było bezcenną lekcją na temat odwiedzanego kraju. W trakcie spacerów pomiędzy odwiedzanymi instytucjami uczestnicy mieli możliwość zwiedzenia miasta. Wieczór integracyjny też był lekcją kultury. ZARZĄDZANIE PROJEKTEM Szkolenie miało miejsce w ośrodku doskonalenia nauczycieli w Almerii- Centro de Profesorado de Almeria in-service teacher training center of Almeria, w regionie Andaluzja, gdzie nauczanie bilingwalne w szkołach jest priorytetem od kilkunastu lat. Instytucja przyjmująca posiada wyszkoloną kadrę zaangażowaną w propagowanie metody CLIL, posiadającą wiedzę i doświadczenie w szkoleniu nauczycieli. Szkolenie trwało 5 dni: od poniedziałku /7.04/ do piątku /11.04/. Uczestnicy szkolenia przybyli do Almerii późnym wieczorem w niedzielę /6.04./ a wyjechali z Almerii w piątek o 15.30 autobusem na lotnisko do Malagi. Program merytoryczny w ciągu 5 dni szkolenia obejmował 5-6 godzin zegarowych w sesji porannej oraz 1,5-2 godzin w sesji wieczornej za wyjątkiem poniedziałku ze względu na wieczór integracyjny. Uczestnicy projektu brali wspólnie udział we wszystkich działaniach w trakcie mobilności. Wyjątkiem były wizyty w szkołach, gdzie podzielili się na grupy przedmiotowe, by obserwować lekcje i zajęcia. Dzięki wizytom w szkołach został nawiązany kontakt ze szkołą bilingwalną prowadzącą nauczanie w języku niemieckim w celu dzielenia się wiedzą na temat metody CLIL oraz nawiązano współpracę ze szkołą hotelarską w celu wymian uczniowskich na staże i szkolenia. Ze względu na ograniczony czas zrezygnowano z wyjazdu do Granady a program kulturowy został ograniczony do zwiedzenia miasta i okolic. Instytucja wysyłająca zorganizowała spacer po mieście razem z metodykami z ośrodka oraz młodzieżą, która zapoznała uczestników z poezją arabskich poetów. Przedstawiciele organizacji przyjmującej zorganizowali również wycieczkę do parku narodowego Cabo de Gata. Każdego dnia szkolenia w trakcie sesji popołudniowej każdy z uczestników podsumowywał dzień szkolenia z uwzględnieniem mocnych stron programu jak i jego niedociągnięć. Koordynator projektu będący również uczestnikiem przekazywał wnioski ze spotkań popołudniowych rano następnego dnia koordynatorowi instytucji przyjmującej w celu ich weryfikacji. W trakcie szkolenia każdy z uczestników prowadził 6

dziennik, w którym zapisywał najważniejsze punkty programu oraz tematykę poruszaną w trakcie wykładów i spotkań. Po zakończeniu mobilności uczestnicy wypełnili ankietę na temat jakości merytorycznej szkolenia. Na 2 spotkaniu organizacyjnym uczestnicy zapoznali się wstępnie z systemem edukacji w Hiszpanii oraz bardzo ogólnie z zasadami metody CLIL. Wykorzystano prezentację uczestniczki wizyty studyjnej o tej tematyce w 2012 roku. Organizacja przyjmująca udzieliła uczestnikom wyczerpującego wsparcia merytorycznego na temat metody CLIL stosowanej w nauczaniu bilingwalnym w trakcie szkolenia. Uczestnicy byli stopniowo i systematycznie wprowadzani do tematyki szkolenia: 1 dnia zapoznali się z systemem edukacji w Hiszpanii oraz polityką nauczania bilingwalnego w Andaluzji. Przedstawione zostały kryteria doboru nauczycieli oraz system egzaminowania uczniów i możliwości kontynuacji edukacji w systemie dwujęzycznym. W następnych dniach teoretyczna wiedza przekazywana w wykładach popierana była obserwacjami lekcji, rozmowami z nauczycielami, którzy omawiali praktyczne rozwiązania w nauczaniu metodą CLIL. WALIDACJA Każdy z uczestników otrzymał certyfikat wystawiony przez instytucję przyjmującą potwierdzający odbycie szkolenia w terminie 7-11 kwietnia 2014. Certyfikat wystawiono w języku angielskim. Każdy z uczestników otrzymał dokument Europass Mobility w języku polskim i języku angielskim potwierdzone przez Krajowe Centrum Europass. Dokument Europass potwierdza realizację celów szkolenia, nabytą wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne. POLITYKI HORYZONTALNE: Równość szans dla kobiet i mężczyzn: na każdym etapie projektu zwracano uwagę na równy dostęp do informacji na temat projektu dla członków grona pedagogicznego obu płci, nauczyciele obu płci brali udział w konferencji szkoleniowej, na której przedstawione zostały informacje o projekcie i przeprowadzono wstępną ankietę, wszyscy nauczyciele zostali zaproszenie do testu rekrutacyjnego, do komisji rekrutacyjnej powołano proporcjonalnie do stanu liczebnego grona 2 kobiety i 1 mężczyznę. Polityka rozwoju społeczeństwa informacyjnego: nauczyciele podwyższyli swoje kompetencje zawodowe, językowe i społeczne. Polityka partnerstwa: partnerzy projektu- organizacja wysyłająca aktywnego organizacja przyjmująca współpracowali na każdym etapie projektu: począwszy od pisania wniosku, ustalania zasad partnerstwa, spisanie umowy aktywnego partnerstwie, ustalenie programu szkolenia, jego zakresu merytorycznego, organizację mobilności, monitorowania jakości szkolenia oraz jego ewaluacji. Polityka innowacyjności i współpracy ponadnarodowej: nauczyciele poznali sposób nauczania bilingwalnego w praktyce, aby wdrożyć w miarę możliwości jego elementy w swojej pracy, aby dostosować nauczanie do wymogów rynku pracy. Uczestnicy podzielili się swoimi obserwacjami ze szkół hiszpańskich z gronem pedagogicznym oraz uczniami, w celu uświadomienienia różnorodności kulturowej i językowej. Uczestnicy projektu nawiązali również międzynarodowe kontakty ze szkołami zawodowymi w celu dalszej współpracy w ramach wymian uczniowskich. Koordynator szkolenia jest w ciągłym kontakcie z koordynatorem hiszpańskim projektu. 7

W celu zapewnienia trwałości rezultatów projektu wszystkie produkty powstałe w czasie projektu: konspekty lekcji, słowniczek matematyczny zostaną dołączone do dokumentacji projektu do użytku wewnętrznego przez nauczycieli. Zostanie nawiązana ściślejsza korelacja międzyprzedmiotowa: współpraca anglistów i nauczycieli innych przedmiotów w celu tworzenia nowych scenariuszy lekcji oraz lekcji otwartych. Prezentacja na temat Hiszpanii dostępna będzie dla innych nauczycieli do wykorzystania na lekcjach wychowawczych. UPOWSZECHNIANIE Na konferencji szkoleniowej 22 listopada 2013 Rada Pedagogiczna została poinformowana o otrzymaniu dofinansowania unijnego na szkolenie dotyczące stosowania metody CLIL. W prezentacji przedstawionej przez koordynatora projektu znalazły się wszystkie informacje na temat planowanego projektu, także szczegółowe informacje na temat rekrutacji uczestników. Relacja ze szkolenia zostanie opublikowana we wrześniu 2014w powiatowym biuletynie metodycznym, ponieważ jest on kwartalnikiem. Opisane zostały wszystkie działania projektowe od pomysłu po uzyskane rezultaty. Osoby odpowiedzialne za artykuł: I. Cesarz i E. Bańczyk. W biuletynie ukażą się również scenariusze lekcji matematyki i ekonomiki handlu opracowane po szkoleniu. Bezpośrednio po powrocie ze szkolenia, na zebraniach komisji przedmiotowych uczestnicy projektu przedstawili jego rezultaty i wstępne wnioski. Zapoznali również pozostałych członków Rady z zasadami nauczania metodą CLIL. Powstał również raport z przebiegu działań projektowych, uwzględniający realizację założonych celów, efekty szkolenia, ich wdrażanie oraz wnioski z upowszechniania rezultatów i produktów projektu oraz jego ewaluacji. Raport zostanie przedstawiony na konferencji plenarnej 26 czerwca 2014 przez A. Musiał. Zostały opracowane scenariusze lekcji z wykorzystaniem wiedzy nabytej w trakcie szkolenia oraz zdobytych lub przygotowanych samodzielnie materiałów. W czerwcu 2014 odbyły się 2 lekcje otwarte z wykorzystaniem języka angielskiego dla nauczycieli powiatu: 10.06. lekcja matematyki- G. Musiolik i E. Bańczyk, 12.06.- lekcja ekonomiki handlu-k. Grycman-Wieczorek i A. Dujović. Planowane są następne lekcje otwarte we wrześniu 2014: lekcja matematyki- I. Głomb i E. Bańczyk, lekcja geografii- A. Musiał i I. Cesarz,lekcja marketingu-k. Juraszek i A. Dujović. Powstał słowniczek pojęć matematycznych w j.angielskim udostępniony nauczycielom matematyki do wykorzystania na lekcjach, a także gazetka ścienna w pracowni ekonomicznej zawierająca materiały wykorzystywane na lekcji oraz słownictwo angielskie związane z tą tematyką. Powstała gazetka ścienna informująca o realizacji projektu w szkole. 13.06.2014 w ramach organizowanego w szkole Dnia bez przemocy zorganizowano spotkanie dla uczniów, w czasie którego zapoznano uczniów z kulturą Hiszpanii, podzielono się wrażeniami z kontaktów z Hiszpanami. Celem spotkania było uświadomienie uczniom różnic kulturowych kulturowych i spuścizny arabskiej zakorzenionej w Andaluzji. Osoba odpowiedzialna: E. Bańczyk. ZAPEWNIANIE TRWAŁOŚCI Na etapie pisania wniosku zostały przeprowadzone rozmowy z losowo wybranymi nauczycielami z różnych komisji, aby sprawdzić czy istnieje potrzeba takiego szkolenia 8

oraz potwierdzić zasadność ubiegania się o dofinansowanie. Wszyscy nauczyciele wyrazili chęć uczestniczenia w takim szkoleniu. Na konferencji szkoleniowej w listopadzie 2013 przeprowadzono ankietę wśród całego grona pedagogicznego, aby dokładniej zbadać zainteresowanie tematem prowadzenia zajęć w języku obcym oraz uczestnictwem w szkoleniu na temat zastosowania metody CLIL. Po zakończeniu projektu przeprowadzono ankietę ewaluacyjną wśród uczestników projektu, aby zbadać poziom zadowolenia i wpływ szkolenia na rozwój zawodowy i osobisty. Przeprowadzono test przyrostu kompetencji językowych w oparciu o test rekrutacyjny. Przeprowadzono lekcje otwarte,aby wdrożyć materiały przygotowane przez uczestników w nauczanie swojego przedmiotu. W czasie szkolenia uczestnicy prowadzili dzienniki: każdy z uczestników sumiennie prowadził dziennik ze wszystkich dni szkolenia opisując poszczególne wykłady i warsztaty oraz tematykę każdego z nich. Uczestnicy podawali również godziny zajęć i czas ich trwania oraz nazwiska osób odpowiedzialnych za dany blok zajęć. Wszyscy uczestnicy złożyli raporty indywidualne. Odbyły się spotkania podsumowujące: 13.05.- spotkanie, którego celem było omówienie raportów indywidualnych uczestników oraz przeprowadzenie ankiety ewaluacyjnej i spotkanie 10.06.-podsumowanie działań projektowych. Każdy z uczestników przedstawił sprawozdanie z wykonania swojego projektowego zadania. W celu zapewnienia trwałości rezultatów projektu wszystkie produkty powstałe w czasie projektu zostaną dołączone do dokumentacji projektu do użytku wewnętrznego. Zostanie nawiązana ściślejsza korelacja międzyprzedmiotowa, powstaną kolejne konspekty. EWALUACJA Ewaluacja prowadzona była na wszystkich etapach projektu. Na wstępie przeprowadzono ankietę początkową, której celem było zbadanie poziomu zainteresowania grona pedagogicznego szkoleniem na temat metody CLIL. Przeprowadzono również test badający poziom znajomości języka angielskiego /test rekrutacyjny/. W trakcie mobilności uczestnicy szkolenia prowadzili dzienniki, a po zakończeniu mobilności wszyscy uczestnicy złożyli raporty końcowe w systemie Mobility Tool oceniając jakość szkolenia. Po zakończeniu mobilności został przeprowadzony test kompetencji językowych a po zakończeniu projektu ankiety badające poziom zadowolenia zarówno uczestników jak i organizatorów szkolenia. Wszystkie ankiety zostały dołączone do dokumentacji projektu. Zorganizowano również spotkania podsumowujące projekt dla uczestników projektu oraz przeprowadzono lekcje otwarte z wykorzystaniem wiedzy i materiałów uzyskanych dzięki szkoleniu. Ankieta początkowa: Na konferencji szkoleniowej w listopadzie 2013 przeprowadzono ankietę wśród całego grona pedagogicznego, aby dokładniej zbadać zainteresowanie tematem prowadzenia zajęć w języku obcym oraz uczestnictwem w szkoleniu na temat zastosowania metody CLIL. W ankiecie wzięło udział 40 nauczycieli różnych przedmiotów za wyjątkiem nauczycieli języków obcych. 33- uznało zasadność nauczania treści lekcji w języku obcym. Jako przykłady treści, które mogą być nauczane w języku obcym podano pojęcia, terminy, słownictwo, zwroty branżowe, wymowa, instrukcje techniczne, pojęcia matematyczne. 23 nauczycieli uważało, ze należy okazjonalnie 9

włączać komponent językowy do lekcji a 11- na każdej lekcji. Jako cele nauczania przedmiotu w języku obcym podano: pracę w firmie współpracującej z zagranicą, komunikację w branży, poznanie instrukcji, prawidłową wymowę, lepszy serwis hotelowy, stosowanie terminologii, staże uczniowskie w krajach Unii, korelację międzyprzedmiotową. ¾ ankietowanych chciałoby włączyć element językowy do swoich lekcji, 33- słyszało o metodzie CLIL. 23 nauczycieli wyraziło zainteresowanie szkoleniem z zakresu nauczania przedmiotu w j. angielskim. 17 nie było zainteresowanych, co wynika z nieznajomości języka angielskiego: 8 nauczycieli nie zna, 22 zna w stopniu podstawowym, nikt nie zna w stopniu zaawansowanym. Ankieta końcowa: Z analizy wyników ankiety wynika, że uczestnicy projektu bardzo wysoko ocenili jego wartość merytoryczną. W zakresie przygotowania projektu uczestnicy wyrazili bardzo wysoki poziom zadowolenia, zarówno jeśli chodzi o przygotowanie kulturowe, zakup materiałów biurowych, współpracę z koordynatorem projektu jak i zapisy umowy. Uczestnicy byli też w bardzo dużym stopniu lub całkowicie zadowoleni z wsparcia instytucji wysyłającej w zakresie organizacji zakwaterowania i podróży oraz z wysokości dofinansowania otrzymanego z programu Instytucjonalna Mobilność Kadry Edukacyjnej. W trakcie pobytu na stażu uczestnicy wyrazili całkowity poziom zadowolenia z warunków do realizacji celów i założeń projektu, jakie zapewniła im instytucja przyjmująca, gdyż pozwoliło im to na zdobycie nowych umiejętności zawodowych, w tym nowych technik i metod pracy (metoda CLIL). Dzięki udziałowi w projekcie uczestnicy zdobyli materiały dydaktyczne związane z pracą zawodową, lepiej poznali dziedzinę kształcenia zawodowego w Hiszpanii, a także w bardzo dużym stopniu udoskonalili swoje umiejętności językowe. Wszyscy uczestnicy projektu wskazali w ankiecie bardzo duży poziom zadowolenia z przydatności poznanych technik i metod pracy (w tym metody CLIL) w ich pracy zawodowej, gdyż stosowanie tych metod zwiększy efektywność i atrakcyjność nauczania. Instytucja przyjmująca wyraziła bardzo wysoki poziom zadowolenia z przebiegu stażu. Wysoko oceniono zarówno przygotowanie merytoryczne jak i zaangażowanie uczestników projektu w jego przebieg. Bardzo dobry poziom organizacji stażu pozwolił uczestnikom na uzyskanie szerokiej wiedzy na temat stosowania metody CLIL w nauczaniu oraz systemu edukacji w Hiszpanii jak również na podniesienie swoich kompetencji językowych. Instytucja przyjmująca określiła pracę w ramach tego projektu jako wyjątkowe i cenne doświadczenie. Test przyrostu kompetencji językowych: przeprowadzony po zakończeniu mobilności wykazał przyrost znajomości języka: osoby, które test rekrutacyjny napisały najlepiej osiągnięły największy przyrost językowy, najmniejszy przyrost wykazały osoby, które z testu rekrutacyjnego uzyskały najmniej punktów. Lekcje otwarte: ich celem było wdrożenie materiałów przygotowanych przez uczestników w nauczanie swojego przedmiotu Dzienniki uczestników: każdy z uczestników sumiennie prowadził dziennik ze wszystkich dni szkolenia opisując poszczególne wykłady i warsztaty oraz tematykę każdego z nich. Uczestnicy podawali również godziny zajęć i czas ich trwania oraz nazwiska osób odpowiedzialnych za dany blok zajęć. Raporty indywidualne: wszyscy uczestnicy złożyli w terminie raporty indywidualne dostępne w systemie Mobility Tool. Spotkania podsumowujące: 13.05.- spotkanie, którego celem było omówienie raportów indywidualnych uczestników oraz przeprowadzenie ankiety ewaluacyjnej oraz spotkanie 10.06.- podsumowanie działań projektowych. Każdy z uczestników 10

przedstawił sprawozdanie z wykonania swojego projektowego zadania. Uczestnicy zapoznali się także z projektem raportu końcowego oraz budżetem projektu. Wnioski z ewaluacji: tematyka projektu była ściśle związana z typem szkoły, w której pracują uczestnicy, wzbudziła też duże zainteresowanie grona pedagogicznego, ale ze względu na słabą znajomość języka obcego oraz obawy przed jego używaniem do testu rekrutacyjnego zgłosiło się niewiele osób. Wiele osób wyraziło chęć zastosowania elementów elementów j.angielskiego w nauczaniu swojego przedmiotu, ale wymaga to ściślejszej korelacji międzyprzedmiotowej. Nauczyciele polscy są świetnie przygotowani do swojej pracy merytorycznie, brakuje jednak sprzętu multimedialnego, aby wdrożyć niektóre rozwiązania obserwowane w szkołach hiszpańskich, są lepiej zorganizowani i zdyscyplinowani. 11