Rozwój energetyki odnawialnej w Polsce w kontekście Projektu Polityki energetycznej Polski do 2050 r. DRAFT

Rozwój energetyki odnawialnej w Polsce w kontekście Projektu Polityki energetycznej Polski do 2050 r. DRAFT Potencjał energetyki odnawialnej Zasoby odnawialnych źródeł energii w Polsce są olbrzymie i w przeciwieństwie do paliw kopalnych, niewyczerpalne oraz równomiernie rozłożone na terenie całego kraju. Szczególnie łatwo rozwinąć sektor OZE na obszarach mniej rozwiniętych gospodarczo, które z jednej strony cieszą się dużym potencjałem rolnym, a z drugiej bardzo dobrymi wiarunkami wiatrowymi. Potencjał poszczególnych źródeł OZE w perspektywie do 2060 r. został oszacowany przez Departament Analiz Strategicznych Kancelarii Premiera Rady Ministrów na następującym poziomie: Tabela 1: Techniczny potencjał energetyki odnawialnej Źródło Techniczny potencjał energetyczny, GW 1 Biomasa 3 2 Biogazownie rolnicze 3 3 Fotowoltaika 10 4 Małe elektrownie wodne 1,3 5 Energetyka wiatrowa na lądzie 31,5 6 Energetyka wiatrowa na morzu 14 Razem 62,8 Źródło: Model optymalnego miksu energetycznego dla Polski do roku 2060, wersja 2.0, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, 2013 Choć potencjał techniczny niemal drukrotnie przekracza obecnie zainstalowaną moc elektroenergetyczną, tabela nie uzględnia źródeł odpadowych (np. biogaz z oczyszczalni ścieków i odpadów produkcyjnych, zgazowane odpady komunalne). Należy więc spodziewać się, że potencjał OZE nie jest do końca doszacowany. Wg. Opracowania Niskoemisjna Polska 2050 dobrze zaplanowane i zintegrowane źródła odnawialne mogą zaspokoić nawet ponad 80% zaporzebowania na energię elektryczną w 2050 r 1. 1 Niskoemisyjna Polska 2050: scenariusz rozproszonej integracji - 82% udziału OZE w bilansie energii elektrycznej

Możliwości zastosowania energetyki odnawialnej Odnawialne źródła energii znajdują zastosowanie we wszystkich obszarach związanych z produkcją energii użytkowej w: elektroenergetyce (wszystkie dostępne źródła, zwłaszcza te efektywne ekonomicznie, takie jak energia wiatru) ciepłownictwie (np. biomasa i energia słoneczna) transporcie (biopaliwa). Poprzez integrację różnego rodzaju OZE w budownictwie, można aktywnie promować rozwój tzw. energetyki prosumenckiej, gdzie inwywidualni inwestorzy tworzą małe systemy wspierające elektroenergetykę systemową. Pozwoli to nie tylko na aktywację inwestycji w gospodarce, ale też- korzystnie wpłynie na bezpieczeństwo energetyczne mieszkańców. W związku z tym zupełnie nie jest zrozumiałe, dlaczego OZE w projekcie PEP 2050 zostały potraktowane jedynie uzupełniająco, jako sposób na redukcję emisji gazów cieplarnianych. Wręcz przeciwnie, należy dążyć do intensywnego wzrostu OZE w polskim systemie energetycznym, oszczędzając tym samym zasoby nieodnawialne (takie jak węgiel) czy importowane (gaz, ropa, paliwo atomowe). Szczególnie istotną rolę w polskim miksie energetycznym powinna pełnić energetyka wiatrowa zarówno źródła instalowane na lądzie (onshore), jak i Morzu Bałtyckim (offshore) Pośród korzyści z istotnej obecności energetyki wiatrowej w miksie energetycznym należy wymienić: Poprawia bezpieczeństwo energetyczne kraju jako zasób lokalny i w pełni niewyczerpywalny, energetyka odnawialna pozwala oszczędzać paliwa kopalne i zmniejsza uzależnienie od importu. Dzięki lokalizowaniu jednostek wytwórczych blisko odbiorcy oraz poprawie stanu sieci elektroenergetycznej w wyniku realizacji inwestycji odnawialnych, wzrasta poziom lokalnego bezpieczeństwa energetycznego. Ogranicza import i zużycie paliw, takich jak gaz, ropa czy ew. paliwo atomowe. Dla przykładu, w roku 2012 wyprodukowano 4 435 GWh z samej tylko energii z wiatru pozwoliło to na oszczędność wykorzystania węgla kamiennego na poziomie 1 444 tys. ton, co stanowi ekwiwalent ok. 15% importu węgla kamiennego. Tworzy nowoczesne moce energetyczne polska elektroenergetyka boryka się z problemem przestarzałych mocy produkcyjnych - średni wiek elektrowni konwencjonalnych to 40 lat. Społeczna Rada Narodowego Programu Redukcji Emisji prognozuje, że do 2016 r. elektrownie konwencjonalne wyłączą bloki o mocy ponad 6 GW, do 2020 r. 9,1 GW, natomiast do 2030 r. ponad 22 GW - prawie 70% obecnej mocy zainstalowanej. Jednocześnie, oczekuje się wzrostu zapotrzebowania na energię o 43% w stosunku do roku 2008. Energetyka konwencjonalna nie jest w stanie zapewnić niezbędnej dynamiki budowy nowych źródeł wytwórczych. Energetyka odnawialna, obok gazowej, charakteryzuje się krótkim czasem realizacji: budowa (nie licząc czasu

przygotowania inwestycji) elektrowni węglowej na węgiel kamienny to minimum 5 lat budowy, na węgiel brunatny 8 lat, a farmy wiatrowej średnio ok. 12 miesięcy. W roku 2012 dynamika przyrostu nowych mocy w energetyce zawodowej wyniosła 0,1%, podczas gdy w sektorze OZE prawie 35% (w 2011, odpowiednio 2% dla energetyki konwencjonalnej i ponad 101% dla OZE). Nie emituje zanieczyszczeń dla przykładu, turbina wiatrowa przetwarza energię kinetyczną wiatru bezpośrednio na energię elektryczną, nie generując żadnych zanieczyszczeń. Ponadto, emisja podczas produkcji podzespołów, obsługi i likwidacji elektrowni wiatrowych w trakcie pracy turbin wiatrowych zwraca się w cyklu życia turbiny wiatrowej 80-krotnie. W przypadku biomasy należy zwrócić szczególną uwagę na poziom pyłów, ale emisje innych zanieczyszczeń, w tym pierwiastków promieniotwórczych (przy założeniu dedykowanych elektrociepłowni małej skali!) jest mniejsze niż w przypadku spalania węgla. Korzystnie wpływa na zdrowie i zmniejsza koszty ochrony zdrowia koszty ochrony zdrowia w polskiej energetyce szacowane przez WISE na poziomie 2,3% PKB w 2010 r. 2 energetyka odnawialna, poprzez znacznie mniejszy ślad środowiskowy, skutecznie ogranicza te koszty. Przyciąga inwestycje oraz polski i zagraniczny kapitał rozwój inwestycji energetycznych małej skali pobudzi pzedsiębiorców do inwestowania w energetykę prosumencką i rozproszoną, a efekt korzyści pozostanie w dużej mierze na poziomie lokalnym (gmina, powiat, województwo) w postaci trwałych miejsc pracy i podatków. Tylko inwestycje wiatrowe w Polsce wyniosły do tej pory ok. 11 mld zł; ok. 27% wartości tych inwestycji pozostaje w kraju, z czego ponad połowa w regionie inwestycji. Do roku 2020 kwota inwestycji w sektorze energetyki wiatrowej w Polsce może wynieść min. 86 mld zł, z czego ok. 23 mld zł wpłynie bezpośrednio na rozwój gospodarki w Polsce. 3 Kreuje trwałe miejsca pracy dla przykładu, w Polsce przy budowie i serwisowaniu farm wiatrowych oraz w przemyśle związanym z produkcją elementów turbin do 2020 r. może powstać 10,6-28,5 tys. trwałych miejsc pracy. Ilość miejsc pracy w całym łańcuchu produkcji energii z biomasy czy biogazu jest jeszcze wyższa. Generuje przychody podatkowe dla przykładu, w 2011 r. z tytułu rozwoju sektora samej tylko energetyki wiatrowej, przychody do budżetu Państwa wyniosły 170 mln zł i dalsze 66 mln zł do budżetów gminnych 4. Do roku 2020 wartość ta może ulec potrojeniu. Sprzyja rozwojowi innowacyjności producenci urządzeń z sektora energetyki wiatrowej w 2012 przeznaczyli 10% obrotu (900 mln, czyli ok. 3,7 mld zł) na badania i rozwój. Wydatki na R&D w EU w 2011 r. wyniosły 2,03 % PKB, natomiast w Polsce ok. 0,7% PKB. 5 Polskie przedsiębiorstwa skutecznie konkurują na rynkach międzynarodowych (np. w sektorze morskiej energetyki wiatrowej), a polskie ośrodki badawcze prowadzą prace nad rozwojem wykorzystania biomasy czy energetyki wiatrowej. 2 Niskoemisyjna Polska 2050, WISE, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, 2013 3 Raport Ernst&Young, Wpływ energetyki wiatrowej na wzrost gospodarczy w Polsce, marzec 2012 4 Raport Ernst&Young, Wpływ energetyki wiatrowej na wzrost gospodarczy w Polsce, marzec 2012 5 Rynek B+R w Polsce. Wsparcie działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw. Invest in Poland, Warszawa, październik 2012

Wpływa na aktywizację gospodarczą regionów mniej uprzemysłowionych północnośrodkowej Polski i regionu Morza Bałtyckiego lokalne firmy m.in. budują i modernizują drogi, przygotowują fundamenty pod turbiny wiatrowe oraz przyłącza dla farm wiatrowych. Istnieje możliwość pobudzenia rolnictwa do produkcji paliw i zagospodarowania odpadów. Wspiera wymianę towarów i usług, przez wykorzystanie krajowego zaplecza produkcji podzespołów Polska posiada znaczne zaplecze produkcyjne do produkcji urządzeń do rozwoju energetyki odnawialnej, głównie - podzespołów (wież, łopat, automatyki) dla elektrowni wiatrowych, specjalistycznego sprzętu (specjalistyczne statki, podstacje, wysoko-wyspecjalizowane usługi), kotłów biomasowych, paneli fotowoltaicznych, itp. Kluczowe aspekty wymagające uwzględnienia w polityce energetycznej Polski 1. Pełna integracja OZE jako jednego z kluczowych i niewyczerpalnych zasobów Polski W dążeniu do niezależności energetycznej Polska winna zwrócić szczególną uwagę na potencjał odnawialnych i rozproszonych źródeł energii (także gazu czy odpadów), jako równorzędnego czynnika stabilizującego bezpieczeństwo energetyczne kraju w stosunku do węgla. Postulujemy głęboką integrację OZE do polskiego systemu energetycznego, a tym samym uwzględnienie potencjału OZE w dostępnych rozwiązań technologicznych w każdym rozpatrywanym obszarze polityki. Postulujemy określenie ambitnych celów udziału OZE, które zrównoważą rosnące zapotrzebowanie energetyczne, dostępne zasoby energetyczne w Polsce oraz efekty makroekonomicznie. Wierzymy, że realizacja scenariusza głębokiej penetracji OZE pozwoli na znaczące pobudzenie gospodarcze wszystkich regionów Polski. 2. Rozwój i wsparcie badań i rozwoju dla OZE Energetyka odnawialna należy do najbardziej innowacyjnych sektorów przemysłowych. Dla przykładu, producenci urządzeń z sektora energetyki wiatrowej w 2012 przeznaczyli 10% obrotu (900 mln, czyli ok. 3,7 mld zł) na badania i rozwój. Wydatki na R&D w EU w 2011 r. wyniosły 2,03 % PKB, natomiast w Polsce ok. 0,7% PKB. Polskie przedsiębiorstwa i instytuty badawcze (np. konsorcjum MORCEKO) angażują się w badania i innowacje w sektorze energetyki wiatrowej, wykorzystania biomasy i fotowoltaiki. Postulujemy poszerzenie kierunków prac naukowo-badawczych o obszar OZE. 3. Współpraca międzynarodowa - konieczność integracji dokumentu Polityki Energetycznej Polski z kierunkiem wyznaczonym przez Komisję Europejską Komisja Europejska przygotowuje propozycje wspólnotowej polityki do roku 2030 w zakresie energii i klimatu, które umożliwią zwiększenie bezpieczeństwa dostaw taniej i czystej energii w Europie, podniosą konkurencyjność EU i pozwolą na rozwój mniej uprzemysłowionych regionów. Energetyka odnawialna jest kluczowa dla osiągnięcia tych celów, generując wymierne korzyści gospodarcze. Wydaje się, że konsultowany dzisiaj dokument oderwany jest od toczących się dyskusji na szczeblu UE. Jest przede wszystkim pozbawiony celu, jakim jest znalezienie odpowiedzi na pytanie dotyczące optymalnych ścieżek dekarbonizacji

polskiego sektora energetycznego, z uwzględnieniem kosztów, korzyści, a także alokacji ryzyka pomiędzy poszczególnymi interesariuszami. Aktywna realizacja polityki klimatyczno-energetycznej UE stanowić będzie pochodną głębokiego przekształcenia polskiej energetyki w kierunku rozproszenia i większego wykorzystania zasobów lokalnych i odnawialnych, nie spowoduje więc nieuzasadnionych kosztów. Postulujemy przeformuowanie proponowanych kierunków na tych obszarach. 4. Technologiczne możliwości integracji OZE w polskim systemie elektroenergetycznym Malejące koszty technologii i szereg rozwiązań integracji OZE w systemie, ułatwiają rozwój tych źródeł. Producenci urządzeń intensyfikują prace, by jak najszybciej osiągnąć poziom konkurencyjności z konwencjonalnymi źródłami. Doświadczenia amerykańskie dowodzą, że przeciętny system elektroenergetyczny może bezpiecznie pracować z ok. 30% udziału zmiennych OZE. Po wyczerpaniu bieżących możliwości systemu, każde 100 MW mocy elastycznej może wystarczyć dla wprowadzenia do systemu kolejnych 500-1000 MW źródeł zmiennych. Zakładając rozwój źródeł rozproszonych, hybrydowych oraz małych elastycznych bloków (także węglowych), postulujemy, by uważnie przyjrzeć się realnym potrzebom związanym z rozwojem mocy bilansującej, back-up i potrzebom magazynowania energii elektrycznej w bateriach. Wielu analityków systemowych skłania się ku tezie, że zróżnicowany, dobrze zaintegrowany w regionie system elektroenergetyczny, oparty na inteligentnych rozwiązaniach eliminuje potrzebę budowy magazynów energii elektrycznej nawet przy dużym udziale zmiennych źródeł. Niezbędne jest więc określenie kierunku rozwoju systemu i możliwości technologicznych, zanim podjęte będą inwestycje w kosztowne rozwiązania magazynowania energii elektrycznej. Jednym z rozwiązań może być np. wspólne bilansowanie zmiennych OZE i lokalnych systemów ciepłowniczych z wykorzystaniem magazynowania ciepła. Ponadto, energetyka odnawialna, nawet zmienne technologie, mogą także dostarczać usługi systemowe, które ułatwią bilansowanie systemu i utrzymanie bezpieczeństwa sieci. Celowe jest opracowanie takich rozwiązań prawnych i rynkowych, które umożliwią korzystanie z dostępnych już dziś rozwiązań technologicznych. 5. Podejście modelowe Kluczowe cele polityki zdefiniowane w projekcie to: Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju, Zwiększenie konkurencyjności, Ograniczenie oddziaływania na środowisko. Realizacja tych celów winna opierać się na modelu 6 zrównoważonego systemu energetycznego, który umiejętnie łączy poszczególne elementy poprzez określenie trzech kolejnych kroków: 1. Zmniejszanie energochłonności i elektrochłonności. 2. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. 6 Trias energetica, model opracowany przez Universytet w Delft

3. Dopełnienie miksu paliwami kopalnymi w stopniu niezbędnym do pokrycia zapotrzebowania na energię. Realizacja szczególnie dwóch pierwszych kroków ułatwi rozproszenie produkcji energii, co może pobudzić regiony mniej rozwinięte gospodarczo i aktywnie zaangażować prywatnych przedsiębiorców w inwestycje energetyczne. Ułatwi to wymianę mocy zainstalowanej, angażując jednostkowo mniejszy kapitał. Pozwoli też na bardziej równomierne geograficznie rozłożenie źródeł energii dotychczas większość energii produkuje się na południu kraju, podczas gdy północna i wschodnia część Polski są importerami netto, pomimo znacznych zasobów odnawialnych i możliwości rozwoju całego łańcucha dostaw paliw. W konsekwencji takie podejście może doprowadzić do strukturalnego przekształcenia sektora energetycznego w Polsce, który bez trudu będzie absorbował innowacyjne rozwiązania technologiczne, realizował wymagania środowiskowe i przynosił korzystne efekty gospodarcze. 6. Scenariusze Oprócz zaproponowanych scenariuszy, postulujemy o szersze spojrzenie analityczne na przyszły kształt pożądanego miksu energetycznego zgodne z kierunkiem wyznaczonym przez Komisję Europejską. Naszym zdaniem cel w zakresie zmniejszenia poziomu emisji CO2 w polskim sektorze energetycznym do roku 2030 w oparciu o propozycję Komisji Europejskiej (KE) ogłoszoną w styczniu 2014 r. KE proponuje 40% cel w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych (GHG) do 2030 r. w porównaniu z poziomem z roku 1990, a także minimalny, 27% udział odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym. Te potencjalne cele zostały określone na poziomie Unii Europejskiej (UE); nie określono konkretnych wartości dla poszczególnych krajów. Na obecnym etapie nieznane są ostateczne cele tej polityki. Ponadto, występują trudności w przeniesieniu celu określonego dla całej UE na poziom kraju czy sektora. Na potrzeby projektowanej polityki energetycznej państwa należy założyć, że wszystkie rozważane scenariusze w dokumencie powinny prowadzić do osiągnięcia poziomu 43% emisji, CO2 w porównaniu z rokiem 2005 (tj. do poziomu redukcji emisji oczekiwanego w ramach systemu ETS). Na zlecenie PSEW, Firma Baringa Partners przeprowadziła badanie dotyczące przyszłej ścieżki dekarbonizacji polskiego sektora energetycznego. W niniejszym badaniu Baringa analizuje kilka możliwych scenariuszy pociągających za sobą znaczące redukcje emisji w sektorze energetycznym, a także koszty i ryzyka związane z każdym z takich scenariuszy. 7 Badanie definiuje kilka różnych koszyków mocy, uwzględniając zakładany poziom redukcji emisji do roku 2030, dostępność i potencjał poszczególnych technologii, istniejące polityki oraz najnowsze decyzje dotyczące budowy nowych mocy (tj. budowę elektrowni w Opolu oraz Jaworznie). Poniżej przedstawiono scenariusze oraz kluczowe wnioski z analizy. 7 Baringa Partners Future decarbonisation pathways in the Polish power sector. May 2014

Scenariusz bazowy Scenariusz odniesienia przedstawiający możliwą ścieżkę dekarbonizacji przy wykorzystaniu zróżnicowanego koszyka mocy. Zakład stały rozwój OZE (głównie energetyki wiatrowej i biomasy w dedykowanych wysokosprawnych EC małej skali) do poziomu 33% udziału w koszyku źródeł wytwórczych w 2030 r. Równocześnie generacja węglowa ulega powolnemu wypieraniu. Rysunek 1 Scenariusz bazowy 33% udziału OZE do 2030 r. Źródło: Baringa Partners Future decarbonisation pathways in the Polish power sector. May 2014 Scenariusz OZE W tym scenariuszu pogłębiono możliwości wykorzystania energetyki odnawialnej i nie uwględniono elektrowni jądrowej do roku 2030. Udział OZE osiąga w tym scenariuszu 45% udziału w miksie do roku 2030.

Rysunek 2 Scenariusz OZE 45% udziału OZE do 2030 r. Źródło: Baringa Partners Future decarbonisation pathways in the Polish power sector. May 2014 Scenariusz jądrowy Jest to scenariusz ze zmniejszoną rolą OZE (22%). Braki w generacji niskowęglowej są nadrabiane przez szybszą budowę mocy w energetyce jądrowej oraz wyższy poziom wytwarzania w elektrowniach gazowych. Rysunek 3 Scenariusz jądrowy 22% udziału OZE do 2030 r. Źródło: Baringa Partners Future decarbonisation pathways in the Polish power sector. May 2014

Wnioski płynące ze scenariuszy - Dotychczas, wytwarzanie energii w Polsce opiera się o krajowe zasoby węgla kamiennego i brunatnego. Przyczynia się to do bezpieczeństwa dostaw, ale jednocześnie powoduje, że polscy wytwórcy są na czele europejskiej listy najbardziej zanieczyszczających zakładów. Wysoki udział węgla w wytwarzaniu energii w Polsce (około 1 tco2 na 1 MWh) uniemożliwia osiągnięcie znaczących redukcji emisji CO2. - Znaczące zmniejszenie emisji węgla na poziomie proponowanym przez KE może zostać osiągnięte wyłącznie poprzez stosowanie technologii niskowęglowych. Zastąpienie starych jednostek nowymi, wysoce sprawnymi elektrowniami na węgiel kamienny i brunatny przyczyni się do dekarbonizacji, ale nie będzie wystarczające do osiągnięcia wymaganego poziomu redukcji emisji. Udział węgla w sektorze wytwórczym należy zmniejszyć do poziomu około 0,5 tco2 na 1 MWh, podczas gdy poziom emisji nowej elektrowni węglowej wynosi około 0,7-0,8 tco2/mwh. - Wszystkie analizowane scenariusze prowadzą do takiego samego poziomu redukcji emisji CO2 w porównaniu z rokiem 2005. Szybki rozwój OZE będzie oznaczał wyższe koszty, ale jednocześnie niższe ryzyko cen dóbr i ryzyko technologii (np. niepowodzenia we wdrażaniu elektrowni jądrowej). - Każda z analizowanych ścieżek łączy polskie zasoby węgla z nowymi, niskowęglowymi technologiami. W związku z tym, postulujemy, by na potrzeby dyskusji o polskiej polityce energetycznej opracowano także scenariusze: a. Węgiel i OZE, b. Maksymalizacja wykorzystania OZE, oraz opracowano efekty ekonomiczne realizajci poszczególnych scenariuszy, jak poniżej. 7. Makroekonomiczne efekty poszczególnych scenariuszy i wpływ na rozwój regionalny Postulujemy szczegółową analizę efektów makroekonomicznych realizacji poszczególnych scenariuszy, ze szczególnym uwzględnieniem : kosztów i korzyści ekonomicznych, zdrowotnych i środowiskowych, wpływu na budżet (przychody z podatków), wpływu na rynek pracy, aktywizacji regionów dla poszczególnych scenariuszy. Dla przykładu szybki rozwój OZE znacząco podniesie bezpieczeństwo energetyczne kraju, a jednocześnie wniesie niższe ryzyko cen dóbr i technologii (np. niepowodzenia we wdrażaniu elektrowni jądrowej). Znalezienie odpowiedniego miksu energetycznego wymaga analiz makroekonomicznych kosztów i korzyści poszczególnych scenariuszy, w tym - kosztów ochrony zdrowia, rozwoju regionalnego czy ilości nowych trwałych miejsc pracy. Celowe jest zainicjowanie współpracy na obszarze energetyki odnawialnej, zwłaszcza rozwoju morskiej energetyki wiatrowej na Bałtyku. Według raportu firmy Ernst & Young na temat

korzyści dla polskiej gospodarki i uwarunkowań rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Polsce w scenariuszu ambitnym możliwe jest osiągnięcie 6 GW mocy morskich farm wiatrowych w 2025 roku 8. To pozwoli na rozwój zaplecza logistycznego i elektromaszynowego w Polsce, w tym także portów i przemysłu stoczniowego świadczącego usługi przy budowie i obsłudze farm wiatrowych. Będzie to miało znaczenie dla zwiększenia udziału nakładów inwestycyjnych i wydatków operacyjnych pozostających w kraju. Rozwój gospodarczy Polski poprzez inwestycje i realizowanie zamówień w sektorach powiązanych, przełoży się na: 73,8 mld PLN łącznej wartości dodanej w latach 2012-2025, 31,8 tys. nowych miejsc pracy w latach 2012-2025, 14,9 mld PLN przychodów do sektora finansów publicznych w latach 2012 2025, w tym 12,2 mld PLN dla budżetu centralnego i 2,7 mld PLN dla samorządów. - Uniknięcie emisji około 40 mln ton CO2 oraz kosztów z tym związanych (około 1,6 mld PLN) do 2025 roku. Źródła 1. Statystyka elektroenergetyki polskiej 2011, dane GUS w zakresie zużycia węgla. 2. Aktualizacja Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię do roku 2030, ARE na zlecenie MG, Warszawa 2011 3. Raport Ernst&Young, Wpływ energetyki wiatrowej na wzrost gospodarczy w Polsce, marzec 2012 4. Rynek B+R w Polsce. Wsparcie działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw. Invest in Poland, Warszawa, październik 2012 5. Morska energetyka wiatrowa analiza korzyści dla polskiej gospodarki oraz uwarunkowań rozwoju, Raport Ernst&Young, luty 2013 6. The Energy-Climate Map. World Energy Outlook Special Report, IEA, Czerwiec 2013 7. Niskoemisyjna Polska 2050, WISE Institute, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, 2013 8. Baringa Partners (dawniej Redpoint Energy) Future decarbonisation pathways in the Polish power sector, London May 2014 9. Morska energetyka wiatrowa - analiza korzyści dla polskiej gospodarki oraz uwarunkowań rozwoju, EY, Warszawa, luty 2013 10. Odnawialne źródła energii w Polsce. Wybrane problemy bezpieczeństwa, polityki i administracji, Warszawa, marzec 2013 8 Morska energetyka wiatrowa - analiza korzyści dla polskiej gospodarki oraz uwarunkowań rozwoju, EY, luty 2013