Podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby niepełnosprawne
Pracować można dla kogoś lub na własny rachunek. Wybierając zatrudnienie mamy: mniejsze poczucie odpowiedzialności i ryzyka - odpowiadamy tylko za fragment przedsięwzięcia lub działalności; stałe dochody; stałe godziny pracy. Zostając jednak przedsiębiorcą: możemy realizować własne pomysły (np. takie, które nie znalazłyby uznania u ewentualnego szefa); dochody będą w dużym stopniu zależały od nas; jesteśmy sobie sterem, żeglarzem i okrętem : sami decydujemy, co i kiedy robić; jesteśmy równorzędnym partnerem dla każdego kontrahenta. Wymogi i formalności dotyczące rejestracji własnej działalności gospodarczej są takie same zarówno dla osób niepełnosprawnych, jak i pełnosprawnych. Pełną informację w tym zakresie można znaleźć na stronie: www.firma.gov.pl Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej CEIDG. Zanim jednak podejmiemy decyzję warto ją skonsultować z doradcą zawodowym. Bezpłatne usługi poradnictwa zawodowego dla dorosłych świadczone są przez publiczne służby zatrudnienia w powiatowych i wojewódzkich urzędach pracy (centach informacji i planowania kariery zawodowej). Adresy urzędów i dane kontaktowe można znaleźć na stronie: http://www.psz.praca.gov.pl/ Zachęcamy korzystania z pomocy doradców zawodowych z: Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Tarnowie Al. Solidarności 5-9, 33-100 Tarnów, tel. 14 62 69 940, e-mail: centrum.tarnow@wup-krakow.pl 2
Centrum informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Krakowie Plac Na Stawach 1 tel. 12 42 40 738 e-mail: centrum.krakow@wup-krakow.pl Centrum informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Nowym Sączu ul. Węgierska 146 tel. 18 44 29 490 e-mail: centrum.nowysacz@wup-krakow.pl Osoby niepełnosprawne mogą także korzystać z pomocy Punktów Wsparcia Zawodowego Osób Niepełnosprawnych Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych, które zapewniają bezpłatne wsparcie doradcy zawodowego i trenera pracy, oferując: Doradztwo zawodowe Warsztaty aktywizujące zawodowo i społecznie Przygotowanie Indywidualnego Planu Działania Pomoc w napisaniu CV i listu motywacyjnego Pomoc w znalezieniu i utrzymaniu pracy Śląski Punkt Wsparcia Pl. Grunwaldzki 8/10 40-950 Katowice tel. 32/745-27-20 fax 32/745-27-21 pwz.katowice@fazon.pl Adresy wszystkich Punktów i dane kontaktowe można znaleźć na stronie: index.php?option=com_content&view=article&id=52&itemid=52 3
W podobnym zakresie można korzystać z bezpłatnych usług Fundacji Aktywizacja (przedtem Fundacja Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym Ruchowo), która zajmuje się edukacją i aktywizacją zawodową osób niepełnosprawnych. Fundacja pomaga osobom ze wszystkimi rodzajami i stopniami niepełnosprawności, niezależnie od ich profilu zawodowego, a z jej wsparcia korzysta wiele osób z całej Polski. Centrum Edukacji i Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych w Rzeszowie Al. Rejtana 10 35-310 Rzeszów tel. 17 742 17 63 e-mail: rzeszow@idn.org.pl Adresy wszystkich Centrów na stronie: http://aktywizacja.org.pl/ Wszystkie osoby zainteresowane zdobyciem informacjami na temat możliwości uzyskania dofinansowania oraz warunków prowadzenia działalności gospodarczej mogą zgłosić się do ośrodków Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw KSU, gdzie podstawowe informacje udzielane są bezpłatnie. W regionie tarnowskim ośrodek KSU działa w Tarnowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. ul. Szujskiego 66, 33-100 Tarnów Tel: (014) 621-34-50 ; (014) 623-55-00 Tel/fax: (014) 621-39-55 E-mail: tarr@tarr.tarnow.pl Pełna lista ośrodków KSU na stronie: http://ksu.parp.gov.pl/pl 4
Kwestią podstawową poza pomysłem na siebie i własną działalność jest problem uzyskania środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Osoby niepełnosprawne mogą wybierać między, np. dotacją dla osób niepełnosprawnych z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych bądź też dotacją z powiatowego urzędu pracy (PUP) dla bezrobotnych. Kolejnym źródłem są środki Europejskiego Funduszu Społecznego. Dotacja z PFRON Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu może jednorazowo otrzymać środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej w wysokości określonej w umowie, nie więcej jednak niż do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli nie otrzymała bezzwrotnych środków publicznych na ten cel oraz w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień złożenia wniosku nie prowadziła działalności gospodarczej, rolniczej, nie była członkiem spółdzielni socjalnej. Kryteria w zakresie przyznania środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo wniesienia wkładu do spółdzielni socjalnej Osoba niepełnosprawna zainteresowana otrzymaniem dotacji powinna złożyć wniosek do starosty właściwego ze względu na swoje miejsce zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy. Druk wniosku do wypełnienia można pobrać z PUP, w którym pracownicy udzielają również niezbędnej informacji i pomocy w wypełnianiu wniosku. Wnioski należy składać w PUP; przyjmowane są one przez cały rok. Przy rozpatrywaniu wniosku brane są pod uwagę: przewidywane efekty ekonomiczne przedsięwzięcia, na które mają być 5
przeznaczone środki; popyt i podaż lokalnego rynku na planowaną działalność; kalkulacja wydatków na uruchomienie działalności w ramach wnioskowanych środków; uprawnienia i kwalifikacje wnioskodawcy; wysokość środków własnych wnioskodawcy; wysokość posiadanych środków PFRON przeznaczonych na ten cel w danym roku. Rozpatrzeniu podlegają wnioski kompletne i prawidłowo wypełnione. Osoba niepełnosprawna ubiegająca się o środki PFRON winna dysponować lokalem do prowadzenia działalności gospodarczej. Zakupy muszą mieć bezpośredni związek z planowaną do uruchomienia działalnością gospodarczą. Środki PFRON na podjęcie działalności przyznawane będą w pierwszej kolejności osobom niepełnosprawnym planującym uruchomienie tej działalności na terenie powiatu, w którym składają wniosek. Osoba, która otrzymała z PFRON środki na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej jest obowiązana dokonać zwrotu otrzymanych środków wraz z odsetkami od środków, naliczonych od dnia ich otrzymania w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, jeżeli prowadziła działalność gospodarczą, rolniczą lub była członkiem spółdzielni socjalnej przez okres krótszy niż 24 miesiące albo naruszone zostały inne warunki umowy dotyczące przyznania tych środków. Wysokość dotacji Konkretna kwota dotacji podana jest w umowie cywilnoprawnej, która określa obowiązki stron ją zawierających (starosty i osoby niepełnosprawnej). Maksymalna wysokość pomocy wynosi piętnastokrotność przeciętnego wynagrodzenia, tj. ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. 6
W przypadku działalności rolniczej wysokość pomocy nie może przekroczyć 7.500 euro. Dotacja z Funduszu Pracy Osobie bezrobotnej mogą być przyznane jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak niż sześciokrotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia. Wysokość przeciętnego wynagrodzenia jest przyjmowana na dzień zawarcia umowy. Osoba bezrobotna oświadcza, że: w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień złożenia wniosku nie posiadała wpisu do ewidencji działalności gospodarczej; wykorzysta środki zgodnie z przeznaczeniem; w okresie 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej nie podejmie zatrudnienia; rezygnuje z możliwości zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej; w okresie 2 lat przed dniem złożenia wniosku nie była karana za przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, w rozumieniu ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. nr 88, poz. 553, lub ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. nr 197, poz. 1661,. nie złożyła wniosku o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej lub środków na założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej do innego starosty (urzędu pracy); w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy określonej w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008r. nr 69, poz. 415 z późn. zm.); 7
w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku z własnej winy nie przerwała szkolenia, stażu, wykonywania prac społecznie użytecznych lub innej formy pomocy określonej w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku po skierowaniu podjęła szkolenie, przygotowanie zawodowe dorosłych, staż lub inną formę pomocy określoną w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; nie korzystała z bezzwrotnych środków Funduszu Pracy lub z innych środków publicznych na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej, założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej; spełnia warunki, o których mowa w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1998/2006 lub rozporządzeniu Komisji (WE) nr 875/. Środki są udzielane zgodnie z przepisami tych rozporządzeń, z wyłączeniem środków przyznawanych w zakresie krajowego transportu osób taksówkami. Osoba, która otrzyma ze środków Funduszu Pracy jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej jest obowiązana dokonać zwrotu otrzymanych środków wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od dnia ich otrzymania, jeżeli: otrzymane środki wykorzysta niezgodnie z przeznaczeniem, będzie prowadziła działalność gospodarczą przez okres krótszy niż 12 miesięcy, złoży niezgodne z prawdą oświadczenia, naruszy inne warunki umowy o przyznanie tych środków. Dotacja z Europejskiego Funduszu Społecznego Kolejnym źródłem są środki Europejskiego Funduszu Społecznego, które w latach 2007-2013 udzielane były w ramach Działania 6.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia. W latach 2014-2020 środki te będą udzielane w ramach regionalnych programów operacyjnych. W Małopolsce w ramach ósmej Osi Priorytetowej Regionalnego 8
Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego (RPO WM) Rynek Pracy. W ramach RPO WM realizowane będą kompleksowe działania kierowane do osób zainteresowanych założeniem działalności (w tym także działalności typu spin off/spin out). Wsparcie dostosowane będzie do indywidualnych potrzeb przedsiębiorczych Małopolan i obejmować będzie m.in.: profesjonalne szkolenia lub doradztwo przygotowujące do rozpoczęcia działalności, wsparcie bezzwrotne (dotacje) na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla osób, których sytuacja na rynku pracy jest najtrudniejsza, wsparcie pomostowe (finansowe) w pierwszych miesiącach prowadzenia działalności dla osób których sytuacja na rynku pracy jest najtrudniejsza, wsparcie zwrotne na rozpoczęcie działalności gospodarczej, działania na rzecz wsparcia i rozwoju młodych stażem przedsiębiorców w początkowym okresie rozwijania działalności gospodarczej, działania na rzecz zwiększenia zatrudnienia w nowopowstałych przedsiębiorstwach. Jednocześnie w RPO WM założono wykorzystanie instrumentów zwrotnych na szerszą niż do tej pory skalę. Wsparcie dotacyjne będzie dostępne jedynie dla osób, których sytuacja na rynku pracy jest najtrudniejsza. Więcej informacji o funduszach europejskich w Małopolsce można uzyskać na stronie internetowej http://www.fundusze.malopolska.pl/strony/default.aspx Ci, którzy nie uzyskają dotacji w powiatowym urzędzie pracy czy z EFS, mogą skorzystać z preferencyjnych pożyczek oferowanych przez fundusze pożyczkowe i inne instytucje np. inkubatory przedsiębiorczości. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych prowadzących działalność gospodarczą Refundacja składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych refunduje osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą obowiązkowe składki 9
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do wysokości odpowiadającej wysokości składki, której podstawą wymiaru jest kwota określona w art. 18 ust. 8 oraz w art. 18a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585,. Art. 18 ust. 8 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Za okres styczeń - grudzień 2014 r. kwota składek na ubezpieczenia społeczne, odpowiadająca kwocie składek należnych od 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, wynosi: 438,73 na ubezpieczenie emerytalne, 179,81 na ubezpieczenie rentowe. Zgodnie z art. 18a ust. 1 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia. Za okres styczeń - grudzień 2014 r. kwota składek na ubezpieczenia społeczne, odpowiadająca kwocie składek należnych od 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia wynosi: 98,38 na ubezpieczenie emerytalne, 40,32 na ubezpieczenie rentowe. Kwoty miesięcznej refundacji zostały zróżnicowane w zależności od stopnia niepełnosprawności. Wysokość refundacji jest następująca: 1. 100% kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przypadku osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności; 10
2. 60 % kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności; 3. 30% kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przypadku osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności. Warunki ubiegania się o refundację Aby móc ubiegać się o refundację składek na ubezpieczenie społeczne osoba niepełnosprawna wykonująca działalność gospodarczą powinna: Prowadzić działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Posiadać orzeczenie o niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie traktowane na równi z tym orzeczeniem bez względu na posiadany stopień niepełnosprawności. Być zobowiązaną do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i terminowo opłacać je w całości naliczanie i opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne zatrudnionych osób niepełnosprawnych dokonywane jest zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych. Nie posiadać zaległości wobec Funduszu przekraczających ogółem kwotę 100 zł. Nie znajdować się w trudnej sytuacji ekonomicznej według kryteriów określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej dotyczących udzielania pomocy publicznej, wyszczególnionych w pkt 9 11 Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (Dz.U. UE seria C nr 244 z 01/10/2004 str. 2). Z refundacji wyłączone są kwoty składek sfinansowane ze środków publicznych. Opracowano w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Tarnowie czerwiec 2014 r. 11