Rozwój infrastruktury gazowniczej wyzwaniem XXI wieku mgr inż. Andrzej Kiełbik
1. Warunki dla tworzenia zliberalizowanego rynku gazowego w Polsce: 2. Aktualny stan systemu gazowniczego w Polsce, 3. Plany rozwoju systemu gazowniczego w Polsce, 3. Wyzwania XXI w. dla gazownictwa.
HISTORYCZNE WARUNKI PRACY SYSTEMU GAZOWNICZEGO W POLSCE 1970 r. W latach 1971-1980 system gazu koksowniczego łącznie rozprowadzał 2,3-2,7 mld nm 3 /rok gazu był to okres największego zasięgu jego oddziaływania. W 1980 r system ten zasilał ok. 80 miast i nieliczne wsie. Główne obszary objęte jego zasięgiem wyznaczały główne gazociągi przesyłowe w rejonach miast południowej Polski Możliwości importu gazu wysokometanowego z ówczesnego obszaru Związku Radzieckiego. Rozwój systemu w rejonie południowowschodniej i centralnej Polsce Gazownia klasyczna Gaz koksowniczy Gaz wysokometanowy W rejonie zachodniej Polski coraz większego znaczenia nabierał gaz zaazotowany i on był wprowadzany w miejsce gazu koksowniczego. Wybudowane w latach 1960 1980 gazociągi stanowią nadal podstawowe układu transportowe gazu w rejonie wschodniej i centralnej Polski.
HISTORYCZNE WARUNKI PRACY SYSTEMU GAZOWNICZEGO W POLSCE c.d. Gazownia klasyczna Gaz koksowniczy Gaz wysokometanowy Gaz zaazotowany 1990 Etap szybkiej gazyfikacji kraju i rozwoju gazownictwa. Rozbudowany został system gazu wysokometanowego uzyskując praktycznie aktualny swój zasięg. System gazu zaazotowanego zasilany ze złóż krajowych w rejonie zachodniej i północnej Polski uzyskuje maksymalny swój zasięg. System zbudowany do lat 90-tych ubiegłego wieku nakierowany był na dostawy gazu wysokometanowego jedynie z kierunku wschodniego.
TWORZENIE RYNKU GAZU W POLSCE W 2003 roku zgodnie z Programem restrukturyzacji PGNiG SA. Wydzielono z jej majątku 6 spółek dystrybucyjnych: Mazowiecką, Wielkopolską, Dolnośląską, Górnośląską, Karpacką Spółkę Dystrybucyjną 100% własność GK PGNiG S.A. W 2004 roku powstał Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., jako PGNiG Przesył Sp. z o.o. - 100% udziałów spółki objęło wówczas Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA (PGNiG). Od tego momentu GAZ-SYSTEM S.A. przejął nadzór oraz odpowiedzialność za transport gazu ziemnego strategicznymi gazociągami w Polsce. 28 kwietnia 2005 r. PGNiG przekazał Skarbowi Państwa wszystkie udziały w GAZ-SYSTEM S.A. - pełna niezależność operatora. W 2007 roku wydzielenie obrotu gazem ze struktur spółek dystrybucyjnych. Poprzez Oddziały Obrotu Gazem, spółka PGNiG S.A. zapewnia swoim Klientom kompleksową dostawę paliwa gazowego oraz pełną obsługę handlową, w szczególności w zakresie sprzedaży gazu ziemnego. aktualnie ok. 96 % rynku gazu W 2010 r. została powołana spółka Operator Systemu Magazynowania Sp. z o.o.. Powołanie spółki było pierwszym etapem procesu wydzielenia prawnego operatora systemu magazynowania. Spółka pełni funkcję operatora systemu magazynowania od dnia 1czerwca 2012 r. - 100% własność GK PGNiG S.A.
AKTUALNY KSZTAŁT SYSTEMU GAZOWNICZEGO W POLSCE
PODZIEMNE MAGAZYNY GAZU W POLSCE PMG Daszewo PMG Bonikowo Poznań KPMG Mogilno PMG Wrocław Wierzchowice - zbiorniki istniejące gazu E - zbiorniki rozbudowywane gazu E - zbiorniki w budowie gazu E - zbiorniki istniejące gazu L Gdańsk KPMG Kosakowo Gustorzyn Piotrków Trybunalski Katowice Kraków Olsztyn Warszawa PMG PMG Swarzów Brzeźnica PMG Husów PMG Strachocina Jarosław Magazyn Pojemność czynna: Max. wydajność zatłaczania: Max. wydajność odbioru: mln m 3 mln m 3 /dobę mln m 3 /dobę RAZEM 1822 20,50 33,85 KPMG Mogilno 412 9,60 18,00 PMG Wierzchowice 575 3,60 4,80 PMG Husów 350 2,80 5,76 PMG Strachocina 330 2,40 3,36 PMG Swarzów 90 1,00 1,00 PMG Brzeźnica 65 1,10 0,93 Aktualnie realizowane inwestycje w PMG Wierzchowice, Kosakowo, Mogilno oraz Husów zwiększą pojemność magazynową o ok 1,4 mld m 3. Otwarcie rynku gazu i realizacja korytarza północ- południe wymaga dalszej rozbudowy PMG w kolejnych strukturach solnych, wyeksploatowanych złożach lub strukturach zawodnionych.
ŁAŃCUCH DOSTAWY GAZU DO ODBIORCY KOŃCOWEGO węzeł Stacja pomiarowa Wydobycie import Terminal LNG System przesyłowy i magazynowy Spółki dystrybucyjne Współpraca i rozliczanie coraz bardziej złożonych usług pomiędzy operatorami poszczególnych systemów wymaga niezawodnych układów sterowania, kontroli i pomiarów.
ZUŻYCIE GAZU ZIEMNEGO NA OSOBĘ W 2012 R. 3500 3000 2500 m 3 2000 1500 1000 500 0 Średnie zużycie gazu ziemnego na osobę jest w Polsce ponad dwukrotnie niższe niż u naszych sąsiadów. W związku z tym rozwój rynku gazu wymaga przygotowania infrastruktury dla istotnej poprawy jej przepustowości.
ROZWÓJ SYSTEMU GAZOWNICZEGO W POLSCE Aktualne realizowane plany inwestycyjne Operatora Gazociągów Przesyłowych Gaz System S.A. Terminal LNG Potencjalne rejony wydobycia gazu z łupków Lista budowanych gazociągów Gazociąg Szczecin-Gdańsk DN 700, l= 265 km Gazociąg Świnoujście - Szczecin DN 800, l= 80 km Gazociąg Szczecin-Lwówek DN 700, l= 188 km Gazociąg Rembelszczyzna - Gustorzyn DN 700, l= 176 km Gazociąg Rembelszczyzna - Odolanów DN 700, l= 168 km Lista rezerwowa planowane gazociągi Gazociąg Zdzieszowice Wrocław l= 130 km Gazociąg Skoczów Oświęcim l= 51 km Gazociąg Hermanowice Strachocina Pogórska Wola l= 170 km
PL-SLO ISTNIEJĄCE I PLANOWANE POŁĄCZENIA MIĘDZYSYSTEMOWE TIETIEROWKA REWERS SGT WYSOKOJE LASÓW HRUBIESZÓW planowan e istniejące DROZDOWICZE Nowe połączenia z systemami krajów ościennych umożliwiają rzeczywiste otwarcie rynku gazu w Polsce.
KORYTARZ PRZESYŁOWY PÓŁNOC - POŁUDNIE INTERKONEKTOR POLSKA - CZECHY INTERKONEKTOR POLSKA - SŁOWACJA Odwrócenie kierunków przesyłu gazu ze wschodnio-zachodniego na północnopołudniowy jednym z wyzwań infrastruktury gazowej XXI wieku w Polsce jest
Główne HUBY gazowe w Europie Huby gazowe miejsca handlu gazem huby fizyczne zlokalizowane w miejscach gdzie łączą się gazociągi przesyłowe z wielu kierunków. Gaz przepływa fizycznie przez hub węzeł handlu gazem, wirtualne punkty handlu gazem obejmują część krajowej lub regionalnej sieci przesyłowej. Od 20 grudnia 2012 ruszyła Giełda Gazu na Towarowej Giełdzie Energii umożliwiająca handel gazem. Warunkiem rozwoju giełdy jest : rozbudowa połączeń z krajami ościennymi rozbudowa pojemności magazynowej PMG Budowa nowej infrastruktury gazowej umożliwa integrację z rynkami gazu w Europie zachodniej oraz rozwój polskiego hubu np. TGE.
ROZWÓJ HANDLU GAZEM ZIEMNYM W EUROPIE ZACHODNIEJ W OPARCIU O HUBY Rozwój infrastruktury gazowej uwalnia rynki. Aktualne obroty hubów w Europie sięgają ponad 500 mld m 3 /rok.
NIEKONWENCJONALNE ZŁOŻA GAZU gaz w łupkach w basenach europejskich koncesje na poszukiwanie węglowodorów w Polsce Jedno z najważniejszych wyzwań gazownictwa w Polsce poszukiwania i efektywne zagospodarowanie niekonwencjonalne złoża gazu. Szacunki wskazują na zasoby od 346 do 768 miliardów m 3 gazu. To co najmniej kilka dziesięcioleci zaspokojenia krajowego zapotrzebowania na gaz.
ZAGOSPODAROWANIE ZŁÓŻ GAZU Z ŁUPKÓW Zagospodarowanie złóż gazu z łupków to dziesiątki a nawet setki odwiertów i punktów zbioru gazu. To także układy technologiczne przygotowania gazu handlowego, sprężania/redukcji oraz wiele kilometrów gazociągów ekspedycyjnych. Nowoczesne systemy sterowania i nadzoru w trakcie poszukiwań i eksploatacji złóż gazu niekonwencjonalnego mogą ograniczyć wpływ na środowisko naturalne.
WYZWANIA XXI WIEKU DLA GAZOWNICTWA Rozbudowa infrastruktury w zakresie Przesyłu - Dystrybucji - Magazynowania gazu umożliwi: Uwolnienie rynku gazu w Polsce, Dynamiczny rozwój wydobycia gazu z konwencjonalnych i niekonwencjonalnych złóż krajowych, Zwiększenie bezpieczeństwa i niezawodności dostaw i przesyłu gazu, Rozwój wirtualnego hubu gazowego (np. w oparciu o Towarową Giełdę Gazu), Rozwój technologii towarzyszących gazownictwu. Budowa wolnego rynku gazu w Polsce wymaga wielu działań legislacyjnych i inwestycyjnych, w których główne role odrywać będą operatorzy systemów gazowniczych. Ich systemy to krwioobieg, który musi zostać udrożniony fizycznymi instalacjami w wirtualnym świecie handlowym.
Dziękuję za uwagę mgr inż. Andrzej Kiełbik