Planowana ocena funkcjonowania reformy zawodów regulowanych w Polsce Miłosz Rojek Ministerstwo Sprawiedliwości Forum Jednolitego Rynku Modernizacja dostępu do zawodów regulowanych Warszawa, 17 października 2014 r.
Metoda cykliczna w procesie tworzenia prawa Zmiana podejścia do procesu legislacyjnego z linearnego na cykliczne: - istotnym elementem metody cyklicznej jest ocena funkcjonowania ustaw (tzw. ocena skutków regulacji ex-post), zakładająca możliwość korekty przepisów; - ocena skutków regulacji ex-post wprowadzona do Regulaminu pracy Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. (M.P., poz. 979) w dziale V; - obowiązek przeprowadzenia oceny ex-post ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów nałożony na Ministra Sprawiedliwości przez komitet stały Rady Ministrów; - ze względu na to, że ustawy deregulacyjne mają charakter przekrojowy i dotyczą wielu zagadnień, ocena przewidywanych skutków społecznoekonomicznych i ocena funkcjonowania ustawy dokonana dla najważniejszych zagadnień przy udziale instytucji zewnętrznych. 2
Zawody deregulowane objęte ewaluacją ex-post adwokat, radca prawny, notariusz, komornik, geodeci (7 zawodów), trenerzy (3 zawody) i instruktor sportu, instruktor nauki jazdy - 23.08.2013 rzeczoznawca majątkowy, pośrednik w obrocie nieruchomościami, zarządca nieruchomości, taksówkarz, przewodnicy turystyczni (4 zawody) i pilot wycieczek, pracownicy ochrony i zabezpieczenia technicznego (4 zawody) - 1.01.2014 architekci (3 zawody), urbanista, inżynierowie budownictwa (32 zawody), księgowy, doradca podatkowy, aktuariusz, brokerzy ubezpieczeniowi i reasekuracyjni, agent ubezpieczeniowy, agent celny, diagnosta i rzeczoznawca samochodowy 10.08.2014 biegły rewident 1.01.2015 3
Wpływ deregulacji zawodów na zatrudnienie Obniżenie barier w dostępie do zawodów regulowanych sprzyja wzrostowi liczby osób wykonujących te zawody, ale ile nowych miejsc pracy rzeczywiście tworzy? uzyskanie możliwości wykonywania zawodu w pełnym zakresie przez osoby wcześniej pracujące w sektorze (np. wcześniej osoba wykonująca czynności agencyjne w pośrednictwie w obrocie nieruchomościami); powstanie w zawodach regulowanych nowych przedsiębiorstw, zatrudniających personel pomocniczy (np. brokerzy ubezpieczeniowi); zmiany koniunkturalne na rynku pracy oraz zmiany strukturalne w gospodarce (np. wpływ zmian demograficznych na popyt na usługi instruktorów nauki jazdy). 4
Zmiana liczby profesjonalnych prawników (adwokatów i radców prawnych) na 100 tys. mieszkańców 375 350 325 300 275 250 Włochy Hiszpania 225 200 175 150 125 100 75 50 Niemcy średnia Węgry Czechy Francja Polska 2006 2008 2010 2012 2014Q2 Źródło: raporty European judicial systems efficiency and quality of justice, edycje z lat 2008-2014, Commission européenne pour l efficacité de la justice (CEPEJ) oraz dane Ministerstwa Sprawiedliwości (Polska, 2014Q2) 5
Zmiany na rynku usług prawniczych - spadek cen i wzrost konkurencyjności zakładanie w mniejszych miastach oddziałów kancelarii prawniczych, poszukujących klientów wśród średniej wielkości przedsiębiorstw i oferujących konkurencyjne ceny; powstawanie małych, specjalistycznych kancelarii (tzw. butików prawnych), działających w szczególności w obszarze prawa farmaceutycznego, postępowaniach regulacyjnych oraz prawie konkurencji (niedostateczna elastyczność międzynarodowych kancelarii sieciowych); wprowadzanie przez kancelarie systemów automatycznego powiadamiania klientów o zmianach przepisów, dyżury prawników z kancelarii w siedzibach obsługiwanych spółek, uruchamianie przez kancelarii portali internetowych, w których publikowane są odpowiedzi na zgłaszane pytania prawne. Źródło: Rzeczpospolita, Ranking kancelarii prawniczych 2014, 17.04.2014. 6
Dalsze konsekwencje spadku cen usług wywołanych deregulacją zawodów Spodziewane dalsze konsekwencje spadku cen usług świadczonych przez przedstawicieli zawodów deregulowanych: zmniejszenie liczby wykluczonych z korzystania z tych usług (np. spadek stawek za usługi pomocy prawnej -> zwiększenie dostępności tych usług dla osób o niskich dochodach); W opinii Banku Światowego, zmiany będą korzystne dla ubogich, co jest spójne z rozkładem pracowników w zawodach podlegających deregulacji i bezrobotnych na skali dobrobytu. obniżenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej i zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw krajowych. Badania ekspertów OECD (Bourlès et al., 2010; Bouis and Duval, 2011) pokazują, że spośród p.cz. OECD Polska ma największy potencjał zwiększenia produkcyjności poprzez poprawę regulacji w sektorach sieciowych, handlu detalicznym i zawodach regulowanych do przeciętnej dla trzech wiodących krajów OECD. 7
Wpływ deregulacji na dostęp ludzi młodych do zawodu Zmiany wymogów w zakresie wykształcenia i praktyk (proces boloński, współpraca uczelni i podmiotów nadających uprawnienia zawodowe, zaliczanie egzaminów i praktyk ze studiów) ułatwiają absolwentom dostęp do zawodów: analiza struktury wiekowej osób z uprawnieniami do wykonywania zawodu (np. biegli rewidenci); liczba umów pomiędzy uczelniami a podmiotami nadającymi uprawnienia zawodowe; zmiana dochodów w chwili uzyskania uprawnień zawodowych (skrócenie okresu wejścia do zawodu). 8
Wpływ deregulacji na jakość usług Monitorowanie liczby i rodzaju kar dyscyplinarnych w zawodach częściowo zderegulowanych. Systemy certyfikacyjne w zawodach zdereglamentowanych (pośrednicy w obrocie nieruchomościami, usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych). Współpraca z Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: ocena wpływu deregulacji zawodów na poziom ochrony konsumentów przewidziana w Polityce konsumenckiej na lata 2014-2018; analiza klauzul abuzywnych stosowanych przez przedstawicieli zawodów regulowanych; decyzje Prezesa UOKiK dot. przedsiębiorców wykonujących zawody regulowane oraz ich stowarzyszeń i samorządów zawodowych; prace analityczne w obszarze zawodów regulowanych ( Analiza ograniczeń konkurencji w sektorze wolnych zawodów, Raport z badania opłat w samorządach zawodów prawniczych, Stan konkurencji w krajowym sektorze usług profesjonalnych ). 9
Lokalne zróżnicowanie regulacji - transport drogowy taksówką Rada gminy liczącej powyżej 100 tys. mieszkańców może wprowadzić, w drodze uchwały, obowiązek ukończenia szkolenia zakończonego egzaminem [ ]. Egzaminy dla osób zamierzających wykonywać przewozy taksówką wprowadzono we wszystkich 8 największych polskich miastach (pow. 350 tys. mieszkańców) za wyjątkiem Gdańska. Pobliski Sopot ma 38,2 tys. mieszkańców. W Gdyni (248 tys. mieszkańców), podobnie jak w Gdańsku, rada miasta nie podjęła uchwały przewidującej obowiązek odbycia szkolenia i zdania egzaminu. 10
Lokalne zróżnicowanie regulacji - transport drogowy taksówką Spośród miast konurbacji górnośląskiej egzaminy dla taksówkarzy wprowadzono jedynie w Dąbrowie Górniczej (125 tys. osób). Egzaminów nie ma w pobliskim Sosnowcu (214 tys. osób). Sąsiedni Będzin ma 58,7 tys. mieszkańców. 11
Dziękuję za uwagę! kontakt: Milosz.Rojek@ms.gov.pl 12