Zalacznik 4 Analiza finansowa
2 Analiza finansowa Planowanie finansowe powinno zapewnic, ze w projekcie przewidziano wystarczajace fundusze, aby sfinansowac koszty powstajace podczas cyklu wdrozeniowego projektu. Wnioskodawcy powinni wykazac, w jaki sposób podczas wdrazania projektu zródla finansowania (w tym przychody i wszelkie rodzaje transferów pienieznych) zapewnia srodki na sfinansowanie wydatków w kolejnych latach 1. Obejmuje to równiez opracowanie harmonogramu dla wszystkich rocznych wplywów i wydatków. Podczas glównej fazy inwestycyjnej powinno sie opracowywac kalkulacje comiesiecznego planu finansowego. Nastepnie, w celu ogarniecia dluzszej perspektywy sytuacji finansowej, powinno sie opracowac roczny plan finansowy dla okresu przynajmniej 10 lat. Ponizej zamieszczono pewne szczególy dotyczace kazdego elementu planu finansowego. 2. 1 Oplaty W celu sfinansowania czesci kosztów projektu mozna wykorzystac oplaty od uzytkowników, jakie moga byc nalozone na pewne uslugi (dostarczanie wody pitnej...). Przychody z projektu w postaci oplat musza zapewnic wystarczajaca ilosc gotówki, aby sfinansowac koszty eksploatacyjne, odsetki od pozyczek, i aby splacic te pozyczki. Dlatego tez oplaty powinny byc tak obliczone, aby mogly pokryc wszelkie koszty eksploatacyjne, odsetki i amortyzacje zwiazana z odpowiednimi inwestycjami. Przy kalkulowaniu oplat wazne jest ustalenie jednostki walutowej: Dla oplat konsumpcyjnych: EURO/m³ wody pitnej. Dla podstawowych oplat: EURO/ miesiac dla pojedynczego gospodarstwa lub EURO/osobe na rok etc. Oplaty konsumpcyjne Jedna z mozliwosci przy okreslaniu jednostki pomiaru dla scieków jest po prostu przyjecie takiej samej ilosci, co ilosc wody pitnej. Konsumpcja gospodarstwa domowego moze byc mierzona poprzez obserwacje popytu poszczególnych jednostek na wode pitna. Ilosc scieków generowana przez gospodarstwo domowe moze byc jedynie szacowana. Tak wiec ogólna konsumowana ilosc wody pitnej stanowi podstawe szacowania oplat zarówno za scieki, jak i za wode pitna. Przy ustanawianiu oplat konsumpcyjnych za wode wazne jest, aby wziac pod uwage warunki socjoekonomiczne gospodarstw domowych. Mówi sie, ze oplaty w Polsce powinny pozostac na takim poziomie, jaki jest do zaakceptowania, nawet jezeli 1 Guide to Cost-Benefit Analysis of Major Projects in the context of EC Regional Policy, European Commission, DGXVI, Series Evaluation and Documents, N 3, czerwiec 1997, str. 20. 1
oczywiste jest, ze musza one wzrosnac. Poziom oplat powinien znajdowac sie w przedziale 3-5% dochodu do dyspozycji gospodarstwa domowego. Staly skladnik oplat Nalezy zwrócic uwage na to, ze koszty stale w projektach sektora wodnego sa bardzo wysokie. Róznice we wplywach finansowych wynikajace z tendencji do oszczedzania wody moga byc zbilansowane poprzez zastosowanie stalego skladnika oplat. Dzieki zastosowaniu stalego skladnika finansowanie staje sie bardziej niezalezne od konsumpcji. Koszty stale moga byc w duzej czesci finansowane z wplywów ze stalego skladnika oplat. Innym waznym efektem jest fakt, ze mozna dzieki temu uniknac fluktuacji cen. Inne oplaty Obszary atrakcyjne turystycznie moga wykorzystac inna mozliwosc finansowania czesci inwestycji. Turysci w tych regionach moga byc zobowiazani do placenia podatku. Podatki moga byc placone w hotelu przez turystów po przyjezdzie, a potem przekazywane przez hotel gminie. 2. 2 Fundusz Spójnosci Zgodnie ze Strategia wykorzystania Funduszu Spójnosci w latach 2004-2006, subwencje z Komisji Europejskiej beda udzielane w formie grantów. Oznacza to, ze nie musza one byc splacane jezeli srodki zostaly uzyte zgodnie z wnioskiem projektowym i z przewidywanym harmonogramem. 2. 3 Kredyty bankowe Dlugookresowe inwestycje powinny byc finansowane za pomoca dlugoterminowych pozyczek. Zalecane jest stosowanie dlugiego okresu splacania odsetek. W przypadku, gdy dlugookresowe inwestycje sa finansowane z pozyczek o krótkim okresie splacania, odsetki powinny byc pokrywane na przyklad przy uzyciu róznych instrumentów finansowych. Oczywiscie konieczne jest rozpatrzenie róznych ofert kredytowych, pamietajac ze niektóre banki, np. Europejski Bank Inwestycyjny, Bank Europy Wschodniej, Nordycki Bank Inwestycyjny, stosuja szczególne warunki kredytowania dla panstw stowarzyszonych. Poprzez madre zarzadzanie odsetkami mozna zaoszczedzic powazne kwoty. Podczas pierwszych kilku lat konieczne moze byc posilkowanie sie kredytami tymczasowymi, do czasu gdy zostanie osiagniety wyzszy poziom dochodu. Takie kredyty tymczasowe musza byc zaplanowane i skalkulowane w planach finansowych. 2
2. 4 Wsparcie gmin W sytuacji, gdy m³ wody (wody pitnej albo scieków) jest bardzo drogi, pomocne moze byc wsparcie gminy w postaci doplaty do m 3 wody. Warunkiem koniecznym dla udzielenia takiego wsparcia jest oczywiscie, aby gmina posiadala dochody przewyzszajace wydatki. Jednak ogólnie, ze wzgledu na zasade Zanieczyszczajacy Placi, projekt powinien sie obyc bez tego rodzaju finansowania. 2. 5 Koszty eksploatacyjne Koszty eksploatacyjne skladaja sie z nastepujacych elementów: Koszty personelu, Koszty administracyjne, Koszty remontów. Surowce (chemikalia), Koszty zakupionych uslug, Koszty elektrycznosci, Inne koszty eksploatacyjne. Koszty eksploatacyjne powinny byc podzielone na kategorie: woda pitna i scieki. To samo powinno miec zastosowanie do dochodów. 2. 6 Odsetki Odsetki od dlugoterminowych pozyczek musza byc obliczone i uwzglednione w planach finansowych. Ustalone odsetki sa waznym skladnikiem kalkulacji. Dla etapów projektu, w których pojawiaja sie wysokie odsetki, powinno sie uzywac krótkoterminowych stóp procentowych, a dla etapów z niskimi odsetkami powinno sie stosowac dlugoterminowe stopy procentowe. 2. 7 Splaty Wazne jest sprawdzenie, czy raty splat pozyczek sa zaplanowane na pierwsze kilka lat. Wnioskodawca powinien wskazac okres splaty kazdej pozyczki oraz warunki splaty. Okres splaty kredytu powinien nie przekraczac planowanego czasu trwania inwestycji. 2. 8 Inwestycje Nowe wydatki na srodki trwale powinny byc skalkulowane w kategorii inwestycje i sfinansowane z przychodów. Na etapie inwestycyjnym wymagane jest sporzadzenie dokladnego miesiecznego planu plynnosci. Inwestycje powinny byc oczywiscie organizowane na zasadzie przetargu, tak aby miec mozliwosc porównania cen i zapewnic niskie koszty inwestycyjne. 2. 9 Przyklad Ponizej zamieszczono przyklad sporzadzenia planu finansowego. 3
FUNDUSZU SPÓJNOSCI NA PROJEKTY W DZIEDZINIE OCHRONY SRODOWISKA Dlugookresowy plan finansowy (wszystkie wyliczenia w EURO) Przychody 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 sum Podstawowe oplaty 0 200 000 285 000 300 000 300 000 300 000 300 000 300 000 300 000 300 000 2 585 000 Oplaty konsumpcyjne 200 000 640 000 915 000 1 100 000 1 100 000 1 100 000 1 100 000 1 100 000 1 100 000 1 100 000 9 455 000 Kontrybucje 700 000 140 000 110 000 0 0 0 0 0 0 0 950 000 Oplaty turystyczne 12 000 12 000 12 000 12 000 12 000 12 000 12 000 12 000 12 000 12 000 Fundusz Spójnosci (50 %) 500 000 2 500 000 2 000 000 0 0 0 0 0 0 0 5 000 000 Kredyty bankowe (30 %) 1 000 000 1 000 000 1 000 000 0 0 0 0 0 0 0 3 000 000 Fundusze panstwowe (20 %) 2 000 000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 000 000 Wsparcie gmin 50 000 200 000 200 000 200 000 200 000 200 000 200 000 200 000 200 000 200 000 1 850 000 Suma wszystkich przychodów 4 462 000 4 692 000 4 522 000 1 612 000 1 612 000 1 612 000 1 612 000 1 612 000 1 612 000 1 612 000 Wydatki 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Koszty eksploatacyjne 1) woda pitna 400 000 500 000 600 000 600 000 600 000 600 000 600 000 600 000 600 000 600 000 5 700 000 scieki 500 000 670 000 650 000 650 000 650 000 650 000 650 000 650 000 650 000 650 000 6 370 000 Odsetki od kredytów (6 %) 0 0 0 180 000 174 000 168 000 162 000 156 000 150 000 144 000 1 134 000 0 0 0 100 000 100 000 100 000 100 000 100 000 100 000 100 000 700 000 Inwestycje 3 500 000 3 500 000 3 000 000 0 0 0 0 0 0 0 10 000 000./. Suma wszystkich wydatków 4 400 000 4 670 000 4 250 000 1 530 000 1 524 000 1 518 000 1 512 000 1 506 000 1 500 000 1 494 000 Deficyt lub nadwyzka 62 000 22 000 272 000 82 000 88 000 94 000 100 000 106 000 112 000 118 000 Bilans gotówkowy 0 62 000 84 000 356 000 438 000 526 000 620 000 720 000 826 000 938 000 1 056 000 Kwota pozostalych kredytów 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Kredyt 1 000 000 2 000 000 3 000 000 2 900 000 2 800 000 2 700 000 2 600 000 2 500 000 2 400 000 2 300 000 1) Koszty eksploatacyjne sa opisane w rozdziale 3.7. Wnioskodawca powinien w wiekszym stopniu wyszczególnic koszty eksploatacyjne, jezeli jest to mozliwe. 5
FUNDUSZU SPÓJNOSCI NA PROJEKTY W DZIEDZINIE OCHRONY SRODOWISKA 6