RAPORT Z BADANIA JAKOŚCIOWEGO z przedstawicielami branży logistycznej oraz przedstawicielami zawodowych szkół policealnych Kształcenie w logistyce i transporcie szansą województwa łódzkiego 1
Spis treści I Informacje o badaniu... 3 1. Cel badania... 3 2. Metodologia... 4 3. Próba badawcza... 5 II Wyniki badania 6 1. Kształcenie w szkołach policealnych w województwie łódzkim... 6 2. Kształcenie w logistyce i transporcie na poziomie szkół policealnych.. 13 3. Współpraca pomiędzy szkołami policealnymi a przedsiębiorcami... 18 4. Branża logistyczna w województwie łódzkim... 20 2
I Informacje o badaniu 1. Cel badania Raport zawiera sprawozdanie i analizę wyników projektu badawczego Kształcenie w logistyce i transporcie szansą województwa łódzkiego średnie szkoły zawodowe. Badanie było ukierunkowane na realizację licznych celów: Ocena oferty edukacyjnej szkół policealnych w województwie łódzkim Identyfikacja najbardziej i najmniej popularnych kierunków nauczania Rozpoznanie motywacji wyboru poszczególnych kierunków kształcenia Ocena stopnia dopasowania oferty edukacyjnej szkół policealnych do potrzeb rynku pracy Poznanie specyfiki kształcenia w logistyce i transporcie na poziomie szkół policealnych w województwie łódzkim Ocena atrakcyjności kształcenia na kierunkach związanych z logistyką i transportem Poznanie procesu nauczania logistyki Ocena sytuacji absolwentów szkół policealnych kierunków związanych z logistyką i transportem Ocena współpracy pomiędzy szkołami policealnymi a przedsiębiorcami Diagnoza branży logistycznej w regionie Ocena kondycji branży logistycznej w regionie Ocena zapotrzebowania przedsiębiorstw na specjalistów posiadających średnie wykształcenie logistyczne Zebranie opinii na temat przyszłości branży logistycznej w regionie 3
2. Metodologia W badaniu zastosowano metodologię jakościową, wykorzystując technikę Zogniskowanego Wywiadu Grupowego (FGI). Zogniskowany Wywiad Grupowy (ang. Focus Group Interview) polega na dyskusji grupowej prowadzonej przez wykwalifikowanego moderatora. Jego rola to min. skupianie uwagi badanych na problemie, zachęcanie do pogłębionych wypowiedzi, kierowanie procesami grupowymi (np. przeciwdziałanie konformizmowi), zmniejszenie lęku społecznego u badanych, tworzenie psychologicznych warunków akceptacji i otwartości. Wywiad trwa około 2 godzin i jest nagrywany, a następnie poddawany transkrypcji. Optymalna liczba osób biorących w badaniu, sprzyjająca procesom grupowym i jednocześnie umożliwiająca wypowiedź każdemu respondentowi to 8-10 osób, jednak w niektórych przypadkach rekomendowana jest mniejsza liczba uczestników - 4-6 (tzw. Mini Group Interview). Uczestnicy dobrani do każdej z grup posiadają zbliżone doświadczenia i podobny punkt spojrzenia na badane tematy. Scenariusz, zgodnie z którym toczy się spotkanie, posiada swobodną strukturę, przez co sprzyja otwartości dyskusji i umożliwia pogłębienie uzyskanych informacji. Duża skuteczność techniki bywa tłumaczona przy pomocy koncepcji 5S (J.M. Hess): synergy, snowballing, stimulation, security, spontanity (synergia, efekt kuli śnieżnej, stymulacja, bezpieczeństwo, spontaniczność). Dyskusja grupowa odbyła się w Łodzi w specjalnie przygotowanej do takich celów fokusowi. Wywiad trwał 92 minuty. 4
3. Próba badawcza Respondenci zostali zakwalifikowani do badania według poniższych kryteriów rekrutacyjnych: miejsce pracy: województwo łódzkie płeć: 2 mężczyzn i 6 kobiet wykształcenie: co najmniej średnie sytuacja zawodowa: dyrektorzy szkół policealnych w województwie łódzkim przedstawiciele przedsiębiorstw prowadzących działalność w województwie łódzkim, w których istnieje zapotrzebowanie na specjalistów z dziedziny logistyki i transportu Badana grupa składała się z 4 dyrektorów szkół policealnych i 4 przedsiębiorców. Respondenci reprezentujący placówki edukacyjne pracują zarówno w szkołach prywatnych, jak i państwowych. Większość szkół, w których pracują badani, znajduje się w Łodzi, jednak część usytuowana jest w okolicznych miejscowościach. Zgodnie z deklaracjami respondentów niektóre szkoły specjalizują się w określonych kierunkach kształcenia związanych z jedną branżą (np. medyczną, tekstylną). Przedstawiciele przedsiębiorstw reprezentowali zarówno małe, jak i większe firmy. Część przedsiębiorstw, w których pracują badani, stanowi oddział firm zagranicznych. Pozostałe posiadają polskich właścicieli. Zaznaczyć jednak zależy, że wszystkie reprezentowane organizacje intensywnie współpracują z przedsiębiorstwami zagranicznymi. Profil działalności omawianych firm związany jest głównie z motoryzacją i transportem. 5
II Wyniki badania 1. Kształcenie w szkołach policealnych w województwie łódzkim Respondenci wymienili wiele zawodów, w jakich można się kształcić w szkołach policealnych województwa łódzkiego. Można podzielić je na poniższe grupy: zawody związane ze służbą zdrowia i opieką: technik elektroradiolog, technik masażysta, opiekun medyczny, ratownik medyczny, asystentka stomatologiczna, terapeuta zajęciowy, technik farmaceutyczny, opiekunka środowiskowa zawody związane z usługami: technik usług kosmetycznych, technik usług fryzjerskich, technik obsługi turystycznej, technik informatyk, technik cyfrowych procesów graficznych zawody związane z produkcją i dystrybucją: technik technologii odzieży, technik technologii chemicznej, technik mechatronik, technik technologii ceramicznej, technik logistyk zawody związane z administracją: technik prac biurowych, technik administracji Za najbardziej popularne kierunki kształcenia badani uznali technika logistyka, technika usług kosmetycznych, technika masażystę oraz ratownika medycznego. Mniejszym zainteresowaniem słuchaczy cieszą się natomiast takie kierunki jak: opiekun medyczny, technik technologii odzieży i technik technologii chemicznej. Mnie się wydaje, ze to jest właśnie modny ten kierunek logistyka i to w wielu szkołach są otwierane. Okazuje się, że niestety ten opiekun medyczny w ogóle nie poszedł w województwie łódzkim. 6
Respondenci wymieniali wiele przyczyn popularności określonych kierunków. Za najważniejsze uznano: modę subiektywną łatwość kierunku (większe znaczenie w przypadku młodszych słuchaczy) wpływ znajomych (większe znaczenie w przypadku młodszych słuchaczy) przewidywania dotyczące przyszłych zarobków w określonym zawodzie możliwość otwarcia własnej działalności gospodarczej po zakończeniu kształcenia łatwość znalezienia pracy w określonym zawodzie Można powiedzieć, że rynek pracy to także i środki finansowe, które się oferuje za pracę, okazuje się, że są zbyt niskie, więc traci się nabór na takie kierunki, które są bardzo potrzebne. Technik farmacji cały czas nabór jest, bo tych techników jest potrzeba, cały czas jeszcze tych aptek powstaje bardzo dużo. Młodzież przychodzi, jeśli może swoją własną działalność gospodarczą otworzyć. Respondenci zauważyli także, że niektóre kierunki kształcenia cieszą się dużym zainteresowaniem tylko jednej płci (np. technik usług kosmetycznych jest atrakcyjny w zasadzie tylko dla słuchaczek), podczas gdy inne przyciągają zarówno kobiety, jak i mężczyzn (np. technik masażysta). Słuchacze szkół policealnych Respondenci wyróżnili 3 grupy, na jakie można podzielić słuchaczy szkół policealnych. Różnią się oni sytuacją zawodową oraz motywacją podjęcia nauki w szkole policealnej. absolwenci szkół średnich są to osoby, które wybierają szkołę policealną jako formę kontynuacji nauki po szkole średniej, często jako alternatywę wobec studiów. Zdaniem badanych grupa ta najczęściej dokonuje wyboru kierunku 7
kształcenia w sposób nie do końca przemyślany, kierując się modą lub wyborem znajomych. Jak nigdzie nie idę, to pójdę do szkoły policealnej i sobie coś tam wybiorę, koleżanka, czy coś, co jest teraz modne, to jest teraz na czasie, albo ty idziesz tutaj, to ja też pójdę. osoby pracujące jest to grupa, której główną motywacją jest chęć podniesienia własnych kwalifikacji, wybór kierunku kształcenia jest przez nich dokonywany bardziej świadomie, z intencją dostosowania nabywanej wiedzy do potrzeb miejsca pracy Osoba, która do nas trafia, jest z samodzielnego wyboru [ ] raczej są to osoby, które wiedza, co chcą, przychodzą, bo chcą coś dla siebie. Jest grupa osób, które już funkcjonują w danej branży i nie maja kwalifikacji, przychodzą żeby uzupełnić. studenci jest to grupa osób, które kształcą się w szkołach policealnych jednocześnie studiując. Wiedza uzyskana w szkole policealnej ma stanowić dla nich uzupełnienie studiów i zwiększyć konkurencyjność absolwenta na rynku pracy. Dla niektórych osób stanowi także alternatywną ścieżkę kariery w razie trudności podjęcia pracy zgodnej z kierunkiem studiów. Jest bardzo dużo studentów, niektórzy studiują filologie angielska i przychodzą do nas na zajęcia zaoczne i robią właśnie technika logistyka, a wiec powiązanie dwóch jak gdyby elementów, aby można było to kiedyś wykorzystać w życiu. Studenci mogą stanowić grupę, która mogłaby istotnie zwiększyć liczbę słuchaczy szkół policealnych. Proces kształcenia w szkołach policealnych Respondenci opisywali proces kształcenia w szkołach policealnych, różnicując 8
go względem studiów wyższych i szkół średnich: w szkołach policealnych realizowane są jedynie przedmioty zawodowe (w przeciwieństwie do zawodowych szkół średnich, które w program wpisany mają również przedmioty ogólne) celem kształcenia w szkołach policealnych jest przygotowanie do wykonywania zawodu (w przeciwieństwie do studiów wyższych, które mają dać absolwentowi jedynie bazę do pracy w zawodzie) Studia wyższe nie mają obowiązku przygotowania do pracy, one dają nam tylko podstawy wiedzy [ ] przygotowanie do pracy to są technika albo szkoły policealne. Przedstawiciele placówek edukacyjnych podkreślali, że szkoła policealna nie może całkowicie przygotować absolwentów do pracy, dalszy proces nauczania odbywa się już w przedsiębiorstwie ze wsparciem pracodawcy. Przedsiębiorcy natomiast oczekiwali, że szkoły dostarczą im absolwentów, których wiedza pozwoli im na natychmiastowe podjęcie pracy przynajmniej w ograniczonym zakresie. Przedstawiciel placówek edukacyjnych podawali, że trwające 2 lata kształcenie w szkole policealnej obywa się zarówno w placówce, jak i w zakładzie pracodawcy (gdzie realizowane są praktyki). Jedna z osób badanych deklarowała nawet, że aż w 50% zajęć w jej szkole odbywa jest na terenie różnych przedsiębiorstwach Badani podkreślali znaczenie kształcenia w zakładzie pracy dla jakości nauczania w szkołach policealnych. Ich zdaniem jedynie w przedsiębiorstwach można przekazać niektóre treści oraz nauczyć słuchacza praktycznych umiejętności. Dobrze także, jeżeli słuchacz ma kontakt z kilkoma zakładami pracy. Respondenci oceniali także możliwość otwarcia nowych kierunków kształcenia w swoich placówkach. Ich zdaniem zależy do od wielu czynników: zgody wydziału edukacji 9
wyposażenia szkoły posiadania odpowiednio przygotowanej kadry oferty edukacyjnej pobliskich szkół (unika się jej powielania) łatwości nawiązania kontaktów z pracodawcami tradycji kształcenia w danej placówce potrzeby istnienia danego kierunku kształcenia dla lokalnego rynku pracy Dlatego się nie zdecydowałam, że jak zobaczyłam, jaką bazę dydaktyczną będę musiała mieć, ją wyposażyć, to mnie rzeczywiście nie było stać. My mamy po sąsiedzku niedaleko szkołę, która prowadzi też ten kierunek, więc nie byłoby sensu. My też się opieramy na kierunkach, do których mamy wyposażenie, do których mamy kadrę. Dopasowanie oferty edukacyjnej szkół policealnych do potrzeb regionu Badani szczególnie mocno podkreślali znaczenie dopasowania oferty edukacyjnej do lokalnego rynku pracy. Pragnęli, by absolwenci opuszczający mury szkół policealnych byli w stanie znaleźć pracę w zawodzie, w którym zostali wykształceni. Twierdzili także, iż zależy im na działaniu wspierającym rozwój regionu. Dyrektorzy szkół dopasowywali ofertę swoich placówek do lokalnego rynku pracy, bazując na różnych danych: obserwacja zmian przepisów pozwalała im wnioskować, jakie zawody mogą okazać się potrzebne na rynku pracy i/lub atrakcyjne dla słuchaczy znajomość lokalnych przedsiębiorców oraz ich potrzeb umożliwiała im przewidywanie, w jakich zawodach absolwenci znajdą zatrudnienie. Niekiedy oferta edukacyjna szkoły była rozszerzana z myślą o wiodącym w regionie przedsiębiorstwie. 10
Jedynie jeden z dyrektorów deklarował, iż przed otwarciem nowego kierunku kształcenia prowadził badania lokalnego rynku pracy uwzględnił w nich kontakt z pracodawcami, dyrektorami innych placówek, a także analizę dostępnych danych. Zaczęłam od badania i zauważyłam, że jest duży potencjał zatrudnienia i jak jest duży potencjał zatrudnienia, to warto uruchomić szkołę i wzmocnić się i wykształcić młodzież pod potrzeby rynku lokalnego. Sytuacja absolwentów szkół policealnych Respondenci zgodnie twierdzili, iż zdobycie wykształcenia w szkole policealnej zwiększa szanse absolwentów na lokalnym rynku pracy. Zauważono jednak, że jedynie część osób znajduje zatrudnienie w wyuczonym zawodzie. Według deklaracji badanych niektórzy absolwenci decydują się także na kontynuowanie nauki na studiach wyższych lub wybierają kolejny kierunek nauczania w szkole policealnej. Szanse rozwoju szkół policealnych Respondenci wskazali kilka możliwości rozwijania i polepszania oferty edukacyjnej szkół policealnych. 1. Kształcenie modułowe Kształcenie modułowe było opisywane przez 2 przedstawicieli placówek edukacyjnych. Ich zdaniem stanowi ono szansę rozwoju szkół policealnych i bliższej ich współpracy z przedsiębiorcami. W zamierzeniu miałoby ono koncentrować się na kompetencjach zawodowych, które zdobywane byłyby w krótkich modułach. Zakończenie danego modułu potwierdzane byłoby certyfikatem umiejętności. Według badanych takie rozwiązanie pozwoliłoby na: Lepsze dopasowanie oferty edukacyjnej do potrzeb pracodawców możliwe byłoby przygotowanie modułów zgodnie z zapotrzebowaniem danego przedsiębiorstwa Zwiększenie współpracy szkół i pracodawców w zakresie dokształcania pracowników 11
Lepsze dopasowanie oferty edukacyjnej do predyspozycji słuchacza, który mógłby rozwijać się w kierunku, który go interesuje Jaśniejsze komunikowanie pracodawcom kompetencji absolwenta szkoły Badani zauważyli jednak, że wprowadzenie kształcenia modułowego wymaga bliskiej współpracy przedsiębiorców i szkół. Jest człowiek, którego zatrudniacie i on ma minimalne kompetencje zawodowe kierowcy, później na wózku, później uczy się obsługiwać program, czyli jak gdyby zakład wychowuje sobie pracownika, korzystając z naszej edukacji. 2. Kształcenie we współpracy z przedsiębiorcami Większy udział przedsiębiorstw w kształceniu w szkołach policealnych był postulowany przez wszystkich przedstawicieli placówek edukacyjnych. Ich zdaniem pozwoliłaby ona: podnieść jakość kształcenia (poprzez dostęp do specjalistycznego wyposażenia), lepiej dopasować wykształcenie absolwentów do potrzeb zakładów pracy zwiększyłaby szanse słuchaczy na rynku pracy. Jeden z dyrektorów deklarował, że kształcenie w jego szkole przebiega dualnie przez część tygodnia słuchacze przyswajają dane treści od strony teoretycznej w szkole, a następnie poznają je od strony praktycznej w zakładzie pracy. Ten dualizm wynika z tego, ze jak przez 2 dni przekazywane są treści związane z obrabiarkami, to przez 3 dni idą do zakładu pracy i to robią praktycznie, jest to bardzo skorelowane, te treści w szkole z treściami w firmie. 3. Doradztwo zawodowe Jeden z dyrektorów podkreślał znaczenie doradztwa zawodowego na etapie kształcenia w szkołach policealnych. Jego zdaniem osoby dorosłe bardzo często potrzebują pomocy doradcy, gdyż same nie znają dobrze mechanizmów rynku pracy, a także jego potrzeb. Doradca stanowi także kontakt między absolwentami szkoły a pracodawcami. Po co doradca zawodowy w szkole dla osób dorosłych? Bardzo jest potrzebny, 12
bo te osoby dorosłe niekiedy są bardzo zagubione, naprawdę. 2. Kształcenie w logistyce i transporcie na poziomie szkół policealnych Respondenci zgodnie ocenili kształcenie w logistyce i transporcie jako obecnie bardzo popularne. Zauważyć można nie tylko znaczne zainteresowanie rozpoczęciem kształcenia w tym kierunku, ale także szybko zwiększającą się liczbę jego absolwentów. Na tak duże zainteresowanie uczniów szybko reagują placówki edukacyjne według badanych coraz więcej szkół decyduje się na rozpoczęcie kształcenia w logistyce i transporcie. Mnie się wydaje, że to jest właśnie modny ten kierunek logistyka i to w wielu szkołach są otwierane, jako takie dodatkowe, jeżeli już coś nie idzie to jest właśnie logistyka. Wybór logistyki jako kierunku kształcenia Zgodnie z deklaracjami badanych logistyka i transport są równie chętnie wybieranym kierunkiem kształcenia przez kobiety i mężczyzn. Zdaniem respondentów istnieje wiele czynników, które zachęcają do takiego wyboru: przekonanie o wysokich zarobkach logistyków przekonanie o łatwości znalezienia zatrudnienia w zawodzie rozwój branży logistycznej w regionie łódzkim Badani zauważyli jednak, że czynniki te mają charakter jedynie przekonań uczniów, a niekoniecznie pokrywają się z rzeczywistością. Jest też kwestia masy informacji, którymi wszyscy właściwie jesteśmy bombardowani, że tu się doskonale rozwija, że to będzie potrzebne, ktoś coś usłyszał, ktoś coś komuś dopowie i zaczyna się tworzyć taki mały mit. 13
Co więcej, według respondentów większość słuchaczy, decydując się na logistykę nie zdaje sobie sprawy z zakresu wiedzy i kompetencji, jakie będą musieli przyswoić. Również rozumienie samego pojęcia logistyki jest wśród kandydatów niejasne. Tu jest tak trochę brak informacji podstawowej, żeby osoba, która chce się zająć logistyką, żeby sobie zdawała sprawę ile wiedzy, i tak naprawdę wszystkiego wokoło trzeba mieć, żeby być logistykiem. Proces nauczania logistyki w szkołach policealnych Zarówno przedstawiciele przedsiębiorstw regionu, jak i dyrektorzy szkół stwierdzili, że nauczanie logistyki jest niezwykle trudne. Pracodawcy mówili nawet, iż dobre przygotowanie do wykonywania tego zawodu jest praktycznie niemożliwe, gdyż szkoły nie są w stanie nadążyć za tempem zmian, jakie zachodzą w logistyce. Co ciekawe, zdaniem przedsiębiorców również uczelnie wyższe nie są w stanie dobrze wykształcić logistyków. Przekonanie takie wyrażały także osoby, które skończyły studia wyższe z zakresu logistyki. Z tą logistyką to nie zależy od szkoły, bo nawet na Politechnice, ta dziedzina się tak intensywnie teraz rozwija, że nawet wyższa uczelnia nie przekaże całej tej wiedzy. Przedstawiciele przedsiębiorstw i placówek edukacyjnych wskazywali na nieco odmienne sposoby polepszenia procesu nauczania logistyki w szkołach policealnych. Przedsiębiorcy twierdzili, że należy: kłaść w kształceniu większy nacisk na przekazanie praktycznej, często bardzo podstawowej wiedzy (np. długość naczepy, wymiar czasu pracy kierowców) przekazać słuchaczom wiedzę o ogólnym funkcjonowaniu przedsiębiorstw stworzyć specjalizacje, dzięki którym słuchacz lepiej pozna określony obszar logistyki, np. logistykę transportu, logistykę produkcji, logistykę magazynowania, logistykę zaopatrzenia, logistykę dystrybucji Mi się wydaje, ze to kształcenie pod kątem logistyki powinno być bardziej wyspecjalizowane, jest logistyk od spraw zaopatrzenia produkcji, jest logistyk od spraw magazynowania, transportu. 14
Wymiar europalety, ile się mieści na naczepie, takich podstawowych po prostu rzeczy nauczyć. Bardzo atrakcyjnym dla przedsiębiorców okazało się także uzyskiwanie przez słuchaczy certyfikatów umiejętności: są one bardziej wiarygodnym potwierdzeniem wiedzy niż świadectwo ukończenia szkoły wskazują także na znajomość bardziej praktycznych zagadnień zdaniem jednego z respondentów niektóre certyfikaty są obowiązkowe dla logistyków jeżeli absolwent, kończąc szkołę, posiada taki certyfikat, pozwala to pracodawcy zaoszczędzić czas i pieniądze Świadczy o tym, że on ma pojęcie o transporcie, bo żeby zdać taki egzamin to tak jak kosmetyczka, ratownik musi mieć pewną wiedzę, taką podstawową i to już coś daje. To jest tak, certyfikat wiąże się z jakąś bazą, zdanie tego egzaminu to nie jest wyklepanie jakiś formułek z książek, tylko tam są konkretne zadania, obliczenia w różnych sytuacjach. Przedstawiciele placówek edukacyjnych wskazywali inny sposób polepszenia jakości kształcenia w logistyce. Ich zdaniem można je osiągnąć jedynie poprzez zwiększenie kontaktu słuchacza z pracodawcą: szkoły nie są w stanie zapewnić słuchaczom takiego wyposażenia jak przedsiębiorcy, tylko poprzez zakład pracy słuchacz ma kontakt z najnowszymi rozwiązaniami technologicznymi w zakładzie pracy możliwe jest także poznanie oprogramowania, które jest wykorzystywane przez logistyków Dyrektorzy twierdzili, że optymalne dla jakości kształcenia logistyków byłoby podzielenie go między szkoły i przedsiębiorców. Placówki edukacyjne powinny być ich zdaniem odpowiedzialne za przygotowanie teoretyczne, natomiast w zakładach pracy powinno odbywać się przekazywanie wiedzy i umiejętności praktycznych. Potrzeba współpracy z pracodawcami w zakresie kształcenia logistyków była 15
dla dyrektorów na tyle ważna, że w sytuacji braku satysfakcjonującego rozwiązania w ogóle rezygnowali oni z otwarcia kierunku. Mi się wydaje, że szkoły powinny przygotować teoretycznie do myślenia logistycznego, a pracodawcy powinni uczyć praktyki. Nie stać nikogo, żadnej szkoły do spełnienia wszystkich wymogów w formie laboratoryjnego, szkolnego, warsztatowego kształcenia w logistyce. To są tak drogie rzeczy. Sytuacja absolwentów logistyki na rynku pracy Zdaniem badanych absolwenci szkół policealnych, którzy zdobyli tytuł technika logistyki, są w lepszej sytuacji na rynku pracy niż absolwenci innych kierunków. Rozwój branży logistycznej sprawia, że na rynku pracy istnieje dość duże zapotrzebowanie na logistyków. Część przedsiębiorców przyznała, że obecnie poszukują specjalistów w tej dziedzinie. Przedsiębiorcy deklarowali, że wobec kandydatów do pracy w dziale logistyki mają określone oczekiwania: dobrej znajomości mapy Europy umiejętności pracy z komputerem wiedzy praktycznej np. znajomości pojęć, które wykorzystywane są w pracy umiejętności przełożenia wiedzy teoretycznej na praktykę Co ciekawe, część z przedsiębiorców twierdziła, że najważniejsze dla nich są predyspozycje osobowościowe. Poszukują oni osób: dobrze zorganizowanych kreatywnych potrafiących szybko i efektywnie wnioskować i podejmować decyzje 16
potrafiących wykonywać kilka zadań jednocześnie Nie obrażając tutaj nikogo, ale mogłaby być naprawdę kosmetyczna, nawet ratownik, tu chodzi o to, żeby człowiek miał myślenie i potrafił kojarzyć bardzo szybko fakty. Okazuje się, że na logistykę może iść jednak osoba, która ma pewien potencjał osobowościowy, nie wszystko wykształcimy w tej szkole, to musi być osoba, która jest kreatywna, chce rozwiązywać problemy. Należy także zauważyć, że oczekiwania przedsiębiorców wobec pracownika nie pokryły się z ich deklaracjami wobec idealnego kształcenia logistyków. Pomimo, że twierdzili, że optymalne byłoby kształcenie wyspecjalizowane, od swoich pracowników oczekiwali szerokiej wiedzy. Jeden pracownik najczęściej musi wykonywać kilka, kilkanaście zadań, musi znać się na kilkunastu różnych rzeczach. Są poszczególni pracownicy, którzy zajmują się jakimiś działami, ale to nie jest tak, że ja sobie jestem tylko na jedno ukierunkowana, tylko wszystko jakoś muszę umieć ze sobą połączyć. Problemem dla absolwentów logistyki może także okazać się fakt, iż przedsiębiorcy niechętnie zatrudniają osoby bez doświadczenia. Doświadczenie ma dla nich o tyle duże znaczenie, że gotowi są przeznaczyć znacząco większe środki na wynagrodzenie pracownika z większym stażem. Ja chętniej więcej zapłacę za doświadczoną osobę,, co z tego, że przychodzi mi delikwent i godzinę opowiada bajki, jaki to mądry jest, wyszkolony, jaki to prymus, ja się go pytam, jaką długość ma standardowa naczepa, a on nie ma pojęcia. 17
3. Współpraca pomiędzy szkołami policealnymi a przedsiębiorcami Znaczenie współpracy szkół policealnych z zakładami pracy było zdecydowanie mocniej podkreślane przez dyrektorów. To oni twierdzili, że kształcenie powinno być realizowane na potrzeby przedsiębiorców i we współpracy z nimi. Jako przykład takiego rozwiązania wskazywano inne kraje. Zwiedzaliśmy różne kraje, Finlandia, Niemcy, Szwajcaria, patrzyliśmy jak tam organizowane jest szkolnictwo zawodowe. Tam tak naprawdę szkoła działała na zlecenie pracodawcy. Współpraca pomiędzy szkołami policealnymi a przedsiębiorcami była różnie oceniana przez respondentów w zależności od tego, jakiego kierunku kształcenia dotyczyła. Dyrektorzy deklarowali, że mają bardzo satysfakcjonującą współpracę z zakładami pracy w zakresie kierunków, które prowadzą z sukcesem od wielu lat. Przynosi ona korzyści zarówno placówkom edukacyjnym, jak i samym przedsiębiorcom: słuchacze mają możliwość poznania środowiska pracy i nabycia umiejętności praktycznych w kilku zakładach przedsiębiorcy zyskują wykwalifikowane wsparcie, które znacznie ułatwia im codzienne funkcjonowanie przedsiębiorcy mają szansę znalezienia cennego pracownika przedsiębiorcy mogą podczas praktyk przygotować słuchacza do konkretnej pracy w ich zakładzie współpraca pozwala na lepsze dopasowanie zakresu kształcenia do potrzeb przedsiębiorców Współpraca się układa bardzo dobrze, bo każdy z tego ma korzyść. Pracodawca ma pomoc naszych uczniów, a my oczywiście możliwość ich wykształcenia, dobrego przygotowania do zawodu. Przyjęli praktykanta i zastanawiają się czy nie podpisać z nią umowy o pracę, bo może akurat się okazać, że to jest rodzynek, którego szukają. 18
Niektórzy dyrektorzy twierdzili, że praca ich praktykantów była doceniana do tego stopnia, że pracodawcy sami zgłaszali się do szkoły z zapytaniem o realizację praktyk w ich zakładzie. To do mnie przychodzą, dzwonią pracodawcy i dzwonią, żebym z własnej szkoły przysłała grupę do kliniki, bo oni na ortopedię, czy gdzieś potrzebują mojego ucznia. W większości przypadków placówki edukacyjne napotykały jednak na szereg przeszkód w nawiązaniu współpracy z przedsiębiorstwami. Pracodawcy twierdzili, że nie mają czasu i zasobów kadrowych dla praktykantów. Co więcej, obecność praktykanta w zakładzie pracy często ograniczała się do obserwacji pracy, a nie jej wykonywania. Tylko też nigdzie nie dopuszczą na stanowisko pracy, to raczej się odbywa poprzez obserwację. Mnie się wydaje, że w tych czasach to przedsiębiorca nie ma czasu na praktyki. Szczególnie trudna okazała się współpraca między szkołami a przedsiębiorcami w zakresie kształcenia logistyków. Przedstawiciele przedsiębiorstw wskazywali na szereg barier, które zniechęcały ich do przyjęcia praktykantów do działu logistyki: praca logistyka jest bardzo odpowiedzialna, ewentualne pomyłki popełnione przez niedoświadczoną osobę mogą okazać się bardzo kosztowne dla organizacji praca logistyka jest bardzo skomplikowana, praktykant nie posiada wystarczającej wiedzy, by móc w niej uczestniczyć w opinii przedsiębiorców poziom przygotowania praktykantów jest bardzo niski szybkie tempo pracy logistyków nie pozwala im opiekować się praktykantem specyfika pracy logistyka utrudnia włączenie w nią praktykanta, opiera się ona często na indywidualnym działaniu (rozmowa przez telefon, praca przy komputerze) Chcieliśmy już szkolić, w ramach tego kierunku zrobić specjalizację właśnie na spedycję, niestety okazało się, że pracodawca, może i owszem bardzo chętnie kogoś przyjmą, ale już kogoś wyszkolonego, nie mają ochoty żadnej, żeby wspomóc szkołę, czy przyjmować uczniów do siebie, czy współpracować z nami. Nie zrobienie czegoś powoduje ogromne straty, to jest taka maszyna, gdzie ten uczeń musi być w tym trybie, ale on musi być sprawny w tym trybie. 19
4. Branża logistyczna w województwie łódzkim Respondenci, wypowiadając się o kondycji branży logistycznej w województwie łódzkim, zwracali uwagę na różnice pomiędzy jej powszechnym postrzeganiem, a faktycznym funkcjonowaniem. W ogólnym odczuciu województwo łódzkie ma ogromny potencjał rozwoju w zakresie logistyki i transportu: centralne położenie w kraju i Europie sprawia, że Łódź może stać się wygodnym punktem tranzytowym planowana rozbudowa sieci autostrad w okolicach Strykowa ułatwi dostęp do województwa i miasta Badani twierdzili, że informacje te są szeroko rozpowszechnione wśród mieszkańców województwa, którzy przekazują je sobie wzajemnie, tworząc lokalny mit. Ja myślę, że to jest też kwestia masy informacji, którymi wszyscy właściwie jesteśmy bombardowani, że tu się doskonale rozwija i zaczyna się tworzyć taki mały mit, taka mała legenda, która jest przekazywana z ust do ust. Według deklaracji badanych część tych przekonań znajduje potwierdzenie w rzeczywistości. Okolice Strykowa rozwijają się pod względem logistycznym. Część przedsiębiorstw decyduje się tam przenieść ze względu na wygodę i/lub niższe koszty utrzymania (zwłaszcza względem Warszawy, czy Łodzi). Respondenci zauważyli jednak, że przekonania o niezwykle szybkim rozwoju branży logistycznej w regionie są przesadzone. Ich zdaniem: branża logistyczna funkcjonuje obecnie lepiej w innych miastach polskich, jako przykład podawano tutaj: Warszawę, Poznań, Katowice, Wrocław, czy Kraków Łódź bywa często omijana przez przedsiębiorców ze względu na bliskość 20
Warszawy Obecny poziom rozwoju branży logistycznej utrudnia lub nawet uniemożliwia sprawny transport (np. jest to trudne w godzinach nocnych) Wszystko, co się dzieje, to jest Warszawa Kraków, Poznań, jeszcze Wrocław i Katowice. Łódź jest omijana szerokim łukiem tak naprawdę. Za blisko Warszawy jesteśmy. W Łodzi są problemy ze znalezieniem transportu. W innych miastach, czy jest to Poznań, Kraków, czy Warszawa, w nocy, o północy nawet, gdy praktycznie nikt nie pracuje, wrzucę ładunek, zawsze znajdę auto. 21