Opracowanie publikacji Preparation of the publication. GUS, Departament Badań Społecznych CSO, Social Surveys Division. kierujący supervisor

TURYSTYKA W 2007 R.

Opracowanie publikacji Preparation of the publication GUS, Departament Badań Społecznych CSO, Social Surveys Division kierujący supervisor dr Grażyna Marciniak Dyrektor Departamentu Badań Społecznych Director of Social Surveys Division zespół team Katarzyna Szuszman, Marek Więckowski, - Wydział Statystyki Turystyki i Sportu Section of Tourism and Sport Statistics Elżbieta Król - (mapy) (maps) Projekt okładki Cover design Zakład Wydawnictw Statystycznych Statistical Publishing Establishment ISSN 1425-8846 Publikacja dostępna na http://www.stat.gov.pl/ Publication available on http://www.stat.gov.pl/

Objaśnienia znaków umownych Kreska (-) - - zjawisko nie wystąpiło. Znak x - wypełnienie pozycji, ze względu na układ tablicy, jest niemożliwe lub niecelowe w tym - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy Kropka (.) - oznacza zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych. Zero (0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5. (0,0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05. Explanation od symbols (-) - the phenomenon did not occur. x - it is impossible or inappropriate to fill in the item because of the table arrangement. w tym - not all the components of the sum are included. (.) -data not available or not reliable. (0) - magnitude not zero, but less than 0,5 of unit employed. (0,0) - magnitude not zero, but less than 0,05 of unit employed. Przy publikowaniu danych GUS prosimy o podanie źródła When publishing the CSO data please indicate the source

SPIS TREŚCI Tablica Strona PRZEDMOWA... x 3 CZĘŚĆ I UWAGI METODYCZNE.... x 12 KOMENTARZ ANALITYCZNY.... x 21 CZĘŚĆ II TABLICE Ogólne dane o turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w latach 1980, 1985, 1990, 2000, 2005, 2006-2007... I 36 DZIAŁ I TURYSTYCZNE OBIEKTY ZBIOROWEGO ZAKWATEROWANIA WEDŁUG WOJEWÓDZTW W 2007 R. Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania... I/1 38 Miejsca noclegowe w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania... I/2 40 Pokoje w obiektach hotelowych według województw... I/3 42 Hotele i ich wykorzystanie według kategorii i województw... I/4 43 Hotele i ich wykorzystanie według kategorii i miast wojewódzkich... I/5 55 Placówki gastronomiczne w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania... I/6 61 DZIAŁ II WYKORZYSTANIE TURYSTYCZNYCH OBIEKTÓW ZBIOROWEGO ZAKWATEROWANIA W 2007 R. Turyści korzystający z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania według miesięcy... II/1 62 Turyści zagraniczni korzystający z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania według miesięcy... II/2 63 Udzielone noclegi w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania według miesięcy II/3 64 Udzielone noclegi turystom zagranicznym w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania według miesięcy... II/4 65 Wynajęte pokoje w obiektach hotelowych według miesięcy... II/5 66 Wynajęte pokoje turystom zagranicznym w obiektach hotelowych według miesięcy... II/6 66 Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania według miesięcy... II/7 69 Stopień wykorzystania pokoi w obiektach hotelowych według miesięcy... II/8 69 Turyści korzystający z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania według miesięcy i województw... II/9 70 Turyści zagraniczni korzystający z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania według miesięcy i województw... II/10 71 Wynajęte pokoje w obiektach hotelowych według miesięcy i województw... II/11 72 Wynajęte pokoje turystom zagranicznym w obiektach hotelowych według miesięcy i województw... II/12 73 Udzielone noclegi w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania według miesięcy i województw... II/13 74 5

Tablica Strona Udzielone noclegi turystom zagranicznym w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania według miesięcy i województw... II/14 75 Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania według miesięcy i województw... II/15 76 Stopień wykorzystania pokoi w obiektach hotelowych według miesięcy i województw... II/16 77 Turyści zagraniczni korzystający z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania według rodzajów obiektów i wybranych krajów... II/17 78 Udzielone noclegi turystom zagranicznym w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania według rodzajów obiektów i wybranych krajów... II/18 80 Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania i ich wykorzystanie według podregionów II/19 82 DZIAŁ III RUCH GRANICZNY W 2007 R. Ruch graniczny obywateli polskich i cudzoziemców... III/1 84 Przekroczenia granicy przez przejścia graniczne czynne w 2007 r... III/2 89 Przekroczenia granicy przez obywateli polskich i cudzoziemców według przejść granicznych i miesięcy... III/3 92 Przyjazdy cudzoziemców do Polski według przejść granicznych i miesięcy.... III/4 94 Przyjazdy cudzoziemców do Polski według obywatelstwa (kraje) i miesięcy... III/5 96 Przyjazdy cudzoziemców do Polski według obywatelstwa (kraje) i przejść granicznych... III/6 98 Wyjazdy obywateli polskich za granicę według przejść granicznych i miesięcy... III/7 100 Przyjazdy cudzoziemców do Polski według obywatelstwa (kraje).... III/8 102 Ruch graniczny pojazdów kołowych według granic... III/9 103 Ruch graniczny samochodów osobowych według przejść granicznych i miesięcy... III/10 104 Ruch graniczny autobusów według przejść granicznych i miesięcy... III/11 106 Ruch graniczny samochodów ciężarowych według przejść granicznych i miesięcy... III/12 108 Ruch graniczny pojazdów kołowych według miesięcy... III/13 110 Ruch graniczny pociągów według granic i miesięcy... III/14 111 DZIAŁ IV DZIAŁALNOŚĆ POLSKIEGO TOWARZYSTWA TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZEGO W LATACH 1990, 1995, 2000, 2005-2007 Kluby i koła PTTK... IV/1 112 Kluby turystyczno-krajoznawcze... IV/2 112 Odznaki... IV/3 113 Szlaki turystyczne (w km)... IV/4 113 Przodownicy i instruktorzy... IV/5 114 Wycieczki w turystyce kwalifikowanej... IV/6 115 Przewodnicy turystyczni... IV/7 115 DZIAŁ V PORÓWNANIA MIĘDZYNARODOWE 2000-2006 Hotele i podobne obiekty w krajach Unii Europejskiej... V/1 116 6

Tablica Strona Miejsca noclegowe w hotelach i podobnych obiektach w krajach Unii Europejskiej.... V/2 117 Stopień wykorzystania miejsc w hotelach i podobnych obiektach (netto w %)... V/3 118 Udzielone noclegi w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania... V/4 119 Udzielone noclegi turystom krajowym w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania... V/5 120 Udzielone noclegi turystom zagranicznym w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania... V/6 121 Struktura turystycznej bazy zbiorowego zakwaterowania w krajach Unii Europejskiej w 2006 r.... V/7 122 Krajowe i zagraniczne podróże długoterminowe mieszkańców Unii Europejskiej... V/8 123 Krajowe podróże długoterminowe mieszkańców Unii Europejskiej... V/9 124 Zagraniczne podróże długoterminowe mieszkańców Unii Europejskiej... V/10 125 SPIS WYKRESÓW Hotele w miastach wojewódzkich według kategorii w latach 2004-2007- stan w dniu 31 VII 2007 r... 1 51 Miejsca noclegowe w hotelach w miastach wojewódzkich według kategorii w latach 2004-2007- stan w dniu 31 VII 2007r.... 2 51 Turyści zagraniczni w obiektach hotelowych w 2007 r. według miesięcy... 3 52 Stopień wykorzystania pokoi w obiektach hotelowych w latach 2004-2007... 4 52 Pokoje i miejsca noclegowe w hotelach według kategorii stan w dniu 31 VII 2007 r... 5 53 Wynajęte pokoje w obiektach hotelowych w 2007 r... 6 53 Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania w 2007 r.- stan w dniu 31.VII... 7 54 Miejsca noclegowe w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w 2007 r. - stan w dniu 31.VII... 8 54 Korzystający w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w latach 1980-2007. 9 67 Udzielone noclegi w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w latach 1980-2007... 10 67 Wykorzystanie turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania w latach 1985-2007.. 11 68 Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w 2007 r... 12 68 Ruch graniczny w latach 1986-2007 (przekroczenia granicy w tysiącach)... 13 85 Struktura ruchu granicznego w 2007 r. według granic... 14 85 Przyjazdy cudzoziemców do Polski w 2007 r. według granic... 15 86 Ruch graniczny w 2007 roku według miesięcy (przekroczenia granicy w tys.)... 16 86 Ruch graniczny samochodów osobowych w 2007 r. według miesięcy... 17 87 Ruch graniczny samochodów osobowych w 2007 r. według odcinków granic... 18 87 Ruch graniczny autobusów w 2007 r. według miesięcy... 19 88 Ruch graniczny autobusów w 2007 r. według odcinków granic... 20 88 SPIS MAP Turystyczne obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania w 2007 r. stan w dn. 31.VII 1 49 Miejsca noclegowe w turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania w 2007 r. stan w dn. 31.VII... 2 49 7

Tablica Strona Turyści korzystający z turystycznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania w 2007 r..... 3 50 Udzielone noclegi w turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania w 2007 r... 4 50 8

CONTENTS Table Page PREFACE... x 3 PART I METHODOLOGICAL NOTES x 12 ANALITICAL COMMENTS... x 21 PART II TABLES Basic data on tourist accommodation in 1980, 1985, 1990, 2000, 2005, 2006-2007... I 36 SECTION I COLLECTIVE TOURIST ACCOMMODATION ESTABLISHMENTS BY VOIVODSHIP IN 2007 Collective tourist accommodation establishments... I/1 38 Bed-places in collective tourist accommodation establishments... I/2 40 Rooms in hotels and similar establishments by voivodship... I/3 42 Hotels and their utilisation by category and voivodship... I/4 43 Hotels and their utilisation by category and voivodship city... I/5 55 Catering units in collective tourist accommodation establishments... I/6 61 SECTION II UTILISATION OF COLLECTIVE TOURIST ACCOMMODATION ESTABLISHMENTS IN 2007 Users of collective tourist accommodation establishments by month... II/1 62 Foreign tourists in collective tourist accommodation establishments by month... II/2 63 Overnight stays in collective tourist establishments by month... II/3 64 Overnight stays of foreign tourists in collective tourist establishments by month... II/4 65 Rooms rented in hotels and similar establishments by month... II/5 66 Rooms rented by foreign tourists in hotels and similar establishments by month... II/6 66 Occupancy rate of bed-places in collective tourist accommodation establishments by month... II/7 69 Occupancy rate of rooms in hotels and similar establishments by month... II/8 69 Users of collective tourist accommodation establishments by month and voivodship... II/9 70 Foreign tourists in collective tourist accommodation establishments by month and voivodship... II/10 71 Rooms rented in hotels and similar establishments by month and voivodship... II/11 72 Rooms rented by foreign tourists in hotels and similar establishments by month... II/12 73 Overnight stays in collective tourist establishments establishments by month... II/13 74 Overnight stays of foreign tourists in collective tourist establishments by month... II/14 75 Occupancy rate of bed-places in collective tourist accommodation establishments by month and voivodship... II/15 76 Occupancy rate of rooms in hotels and similar establishments by month and voivodship... II/16 77 Foreign tourists in collective tourist accommodation establishments by country... II/17 78 Overnight stays of foreign tourists in collective tourist accommodation establishments by country... II/18 80 Collective tourist accommodation establishments by regions (NTS 3)... II/19 82 9

SECTION III BORDER MOVEMENT IN 2007 Table Page Movements of the Polish and foreign citizens... III/1 84 Border crossing in 2007... III/2 89 Movements of the Polish and foreign citizens by border crossing and month... III/3 92 Arrivals of foreigners to Poland by border crossing and month... III/4 94 Arrivals of foreigners to Poland by citizenship (countries) and month... III/5 96 Arrivals of foreigners to Poland by citizenship (countries) and border crossing... III/6 98 Polish citizens' travels abroad according to the month and border crossing... III/7 100 Arrivals of foreigners to Poland by citizenship (countries)... III/8 102 Border movement of cars by borders... III/9 103 Border movement of cars by border crossing and month... III/10 104 Border movement of coaches by border crossing and month... III/11 106 Border movement of lorries by border crossing and month... III/12 108 Border movement of cars by month... III/13 110 Border movement of trains by border crossing and month... III/14 111 SECTION IV. THE ACTIVITY OF THE POLISH TOURIST COUNTRY LOVERS SOCIETY IN 1990, 1995, 2000, 2005-2007 Clubs and groups of the Polish Tourist Country Lovers Society... IV/1 112 Professional tourist trips... IV/2 112 Tourist awards... IV/3 113 Touristic routes... IV/4 113 Leaders and instructors... IV/5 114 Tours in qualified tourist... IV/6 115 Tourist guides... IV/7 115 SECTION V INTERNATIONAL COMPARISONS IN 2000-2006 Hotels and similar establishments in EU countries... V/1 116 Bed places in hotels and similar establishments in EU countries.... V/2 117 Occupancy rate net in hotels and similar establishments... V/3 118 Overnight stays in collective tourist accommodation establishments... V/4 119 Overnight stays of residents in collective tourist accommodation establishments... V/5 120 Overnight stays of non-residents in collective tourist accommodation establishments... V/6 121 Structure of collective tourist accommodation establishments in selected countries in EU.. V/7 122 Domestic and outbound long-term trips EU residents... V/8 123 Domestic long-term trips EU residents... V/9 124 Outbound long-term trips EU residents... V/10 125 10

LIST OF GRAPHS Table Page Hotels in voivodship city by category in 2004-2007... 1 51 Bed places in hotels in voivodship city by category in 2004-2007... 2 51 Foreign tourists in hotels and similar establishments in 2007 by month... 3 52 Occupancy rate of bed-places in hotels and similar establishments in 2004-2007 4 52 Rooms and bed-places in hotels by category in 2007... 5 53 Rooms rented in hotels and similar establishments in 2007... 6 53 Collective tourist accommodation establishments in 2007... 7 54 Bed places in collective tourist accommodation establishments in 2007... 8 54 Users in collective tourist accommodation establishments in 1980-2007... 9 67 Overnight stays in collective tourist accommodation establishments in 1980-2007... 10 67 Occupancy rate of collective tourist accommodation establishments in 1985-2007... 11 68 Occupancy rate of bed-places in collective tourist accommodation establishments in 2007... 12 68 Border movement in 1986-2007 (border crossings)... 13 85 Structure of border movement by border crossing in 2007... 14 85 Arrivals of foreigners to Poland by border crossing... 15 86 Border movement by month in 2007... 16 86 Border movement of cars in 2007 by month... 17 87 Border movement of cars in 2007 by border crossing... 18 87 Border movement of coaches in 2007 by month... 19 88 Border movement of coaches in 2007 by border crossing... 20 88 LIST OF MAPS Collective tourist accommodation establishments in 2007... 1 49 Bed places in collective tourist accommodation establishments in 2007... 2 49 Users of collective tourist accommodation establishments in 2007... 3 50 Overnight stays in collective tourist accommodation establishments in 2007... 4 50 11

PRZEDMOWA Publikacja "Turystyka w 2007 r." jest kolejną edycją opracowania, wydawanego corocznie przez GUS, w serii "Informacje i opracowania statystyczne". Zawiera ona dane o stanie i wykorzystaniu turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania, ruchu granicznym, informacje o działalności Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego oraz przegląd danych o bazie noclegowej i jej wykorzystaniu w krajach Unii Europejskiej. Publikacja składa się z dwóch części, mianowicie części I, obejmującej uwagi metodyczne i komentarz analityczny oraz części II tabelarycznej. Tablice zamieszczone w części II ujęto w pięciu działach. Dział I prezentuje dane o liczbie turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania w dniu 31 lipca 2007 roku. Dział II zawiera dane o wykorzystaniu turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania według miesięcy w 2007 roku. W dziale III zamieszczono podstawowe dane z zakresu ruchu granicznego Polaków oraz cudzoziemców. Znajdują się w nim także informacje o osobowym ruchu granicznym, ruchu pojazdów kołowych z wyszczególnieniem samochodów osobowych, autobusów i samochodów ciężarowych oraz po raz pierwszy o ruchu granicznym pociągów. Dział IV zawiera informacje dotyczące systemu organizacyjnego i działalności Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. W dziale V zamieszczono podstawowe dane o obiektach zbiorowego zakwaterowania i ich wykorzystaniu w krajach Unii Europejskiej, a także o aktywności turystycznej mieszkańców UE w latach 2000-2006. Dane prezentowane w publikacji pochodzą z badań statystycznych GUS, Straży Granicznej, Instytutu Turystyki, zestawień Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego oraz opracowań Eurostatu. Dyrektor Departament Badań Społecznych dr Grażyna Marciniak 3

PREFACE The publication "Tourism in 2007 is the latest edition in the series Information and Statistical Papers, published annually by the CSO. It contains data on capacity and occupancy in collective tourist accommodation establishments, the data on border crossings, information regarding the activities of the Polish Tourist Country-Lovers Society and data on the tourist accommodation establishments and their utilisation in European Countries. The publication consists of two parts. Part one contains methodological notes and analytical comments and part two contains tables. Section I contains data on capacity of collective tourist accommodation establishments and their standards in 2007. Section II gives information on the occupancy in the collective tourist accommodation establishments by month in 2007. Section III shows basic data on the border crossings of Poles and foreigners. Also found in this section are specifics on border crossings by vehicles: cars, buses, trucks and trains. Section IV contains information referring to the organisation and activities of the Polish Tourist Country-Lovers Society. Section V contains basic data on the tourist accommodation establishments and their utilisation in European Countries and also data on the tourism activity of residents of EU countries from 2000 to 2006. The data presented in the publication comes from statistical surveys of the Central Statistical Office, the Border Guard registration, Tourist Institut and the Polish Tourist Country-Lovers Society statistics in range of international data Eurostat studies. Director Social Surveys Division G. Marciniak Ph.D 4

CZĘŚĆ I UWAGI METODYCZNE Podstawowe pojęcia z dziedziny turystyki 1 Turystyka to ogół czynności osób podróżujących i przebywających w miejscach znajdujących się poza ich zwykłym otoczeniem przez okres nieprzekraczający 12 miesięcy, w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych, z wyłączeniem podróży, których głównym celem jest podjęcie pracy zarobkowej. Istnieją trzy podstawowe formy turystyki zależne od rozpatrywanego obszaru. W przypadku tej publikacji rozpatrywanym obszarem jest Polska. - Turystyka krajowa to ogół czynności rezydentów danego obszaru podróżujących do miejsc położonych w obrębie tego kraju, ale nie należących do ich zwykłego otoczenia; - Turystyka przyjazdowa definiowana jest jako ogół czynności nierezydentów podróżujących w obrębie danego obszaru, który nie stanowi ich zwykłego otoczenia; - Turystyka wyjazdowa to zespół czynności rezydentów danego obszaru podróżujących do i przebywających w miejscach znajdujących się poza obrębem tego obszaru (a tym samym poza ich zwykłym otoczeniem). Uczestnikami turystyki są odwiedzający. Określenie to dotyczy każdej osoby podróżującej do miejsca znajdującego się poza jej zwykłym otoczeniem, na czas nie dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy, jeśli podstawowym celem podróży nie jest podjęcie działalności zarobkowej wynagradzanej ze środków pochodzących z odwiedzanego miejsca. Kategoria odwiedzający (krajowi i międzynarodowi) dotyczy turystów (tzn. odwiedzających, którzy przynajmniej przez jedną noc korzystali z miejsc zbiorowego lub indywidualnego zakwaterowania w odwiedzanym miejscu) i odwiedzających jednodniowych (beznoclegowych). Rodzaje obiektów zbiorowego zakwaterowania W badaniu turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania wyodrębnia się następujące rodzaje obiektów badanych przez GUS: Hotel - obiekt hotelarski zlokalizowany głównie w zabudowie miejskiej dysponujący co najmniej 10 pokojami, w tym większość miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczący szeroki zakres usług związanych z pobytem gości. Każdy hotel musi świadczyć usługi gastronomiczne. W zależności od wyposażenia i zakresu świadczonych usług wyróżnia się pięć kategorii hoteli: najwyższa- 5 gwiazdek, najniższa - 1 gwiazdka. 1 Metodologia Unii Europejskiej w dziedzinie statystyki turystyki, GUS, Departament Warunków Życia, Warszawa 1998. 12

Motel - obiekt hotelarski zlokalizowany przy trasach komunikacji drogowej, który poza usługami hotelarskimi przystosowany jest również do świadczenia usług motoryzacyjnych i dysponuje parkingiem. Motel musi posiadać co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych. Każdy motel musi świadczyć usługi gastronomiczne. W zależności od wyposażenia i zakresu świadczonych usług wyróżnia się pięć kategorii moteli: najwyższa- 5 gwiazdek, najniższa - 1 gwiazdka. Pensjonat- obiekt hotelarski, który świadczy usługi hotelarskie łącznie z całodziennym wyżywieniem i dysponuje co najmniej 7 pokojami. Musi świadczyć usługi gastronomiczne. W zależności od wyposażenia i zakresu świadczonych usług wyróżnia się pięć kategorii pensjonatów: najwyższa- 5 gwiazdek, najniższa - 1 gwiazdka. Inny obiekt hotelowy - obiekt noclegowy, podzielony na pokoje, podlegający jednemu zarządowi, świadczący pewne usługi, w tym przynajmniej codzienne sprzątanie pokoi, słanie łóżek i mycie urządzeń sanitarnych (np. obiekt spełniający zadania hotelu, motelu lub pensjonatu, któremu nie została nadana kategoria). Dom wycieczkowy - obiekt położony na obszarze zabudowanym lub w pobliżu zabudowy, posiadający co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowany do samoobsługi klientów oraz świadczący minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów. Każdy dom wycieczkowy musi posiadać przynajmniej jedną placówkę gastronomiczną. W zależności od wyposażenia i zakresu świadczonych usług wyróżnia się trzy kategorie domów wycieczkowych: najwyższa - kat. I, najniższa - kat. III. Schronisko - obiekt położony poza obszarem zabudowanym, przy szlakach turystycznych, świadczący minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów. Schronisko posiada przynajmniej jedną palcówkę gastronomiczną. Pojęcie schronisko nie obejmuje schronisk młodzieżowych. Schronisko młodzieżowe - obiekt przeznaczony do indywidualnej i grupowej turystyki młodzieżowej, dostosowany do samoobsługi klientów. Schronisko młodzieżowe jest placówką zlokalizowaną w samodzielnym budynku lub w wydzielonej części budynku. W zależności od wyposażenia i zakresu świadczonych usług wyróżnia się trzy kategorie schronisk młodzieżowych: najwyższa - kat. I, najniższa - kat. III. Szkolne schronisko młodzieżowe placówka oświatowo-wychowawcza umożliwiająca rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego. Ośrodek wczasowy - obiekt (lub zespół obiektów) noclegowy przeznaczony i przystosowany do świadczenia wyłącznie lub głównie usług związanych z wczasami. 13

Ośrodek kolonijny - obiekt (lub zespół obiektów) noclegowy przeznaczony i przystosowany do świadczenia wyłącznie lub głównie usług związanych z koloniami. Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy - obiekt (lub zespół obiektów) noclegowy przeznaczony i przystosowany do przeprowadzania kursów, konferencji, szkoleń, zjazdów itp. Może być także przystosowany do świadczenia usług wczasowych. Dom pracy twórczej - obiekt, w którym są zapewnione właściwe warunki do wykonywania pracy twórczej i wypoczynku twórców, wykorzystywany również (głównie przez ich rodziny) jako ośrodek wczasowy. Zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych domek turystyczny - budynek niepodpiwniczony, posiadający nie więcej niż cztery pokoje, dostosowany do świadczenia usług typu hotelarskiego. Domki turystyczne mogą tworzyć zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych a także organizacyjnie wchodzić w skład innych obiektów noclegowych. W grupie zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych mogą znajdować się również miejsca kempingowe. Kemping - teren zwykle zadrzewiony, strzeżony, oświetlony, mający stałą obsługę recepcyjną i wyposażony w urządzenia (sanitarne, gastronomiczne, rekreacyjne) umożliwiające turystom nocleg w namiotach, mieszkalnych przyczepach samochodowych, a także przyrządzanie posiłków oraz parkowanie pojazdów samochodowych. W zależności od wyposażenia i zakresu świadczonych usług wyróżnia się cztery kategorie kempingów: najwyższa - 4 gwiazdki, najniższa - 1 gwiazdka. Pole biwakowe - wydzielone miejsce w terenie zadrzewionym, niestrzeżone, oznakowane i ogrodzone prowizorycznie, umożliwiające turystom nocleg w namiotach. Na polu biwakowym znajdują się punkty poboru wody pitnej, podstawowe urządzenia sanitarne i tereny rekreacyjne. Ośrodek wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego - zespół obiektów i urządzeń zlokalizowanych w niedużej odległości od aglomeracji miejskiej w bezpośrednim sąsiedztwie terenów o walorach przyrodniczych korzystnych dla rekreacji, w strefach z zapewnioną komunikacją środkami przewozu publicznego. Ośrodek wyposażony jest zgodnie z potrzebami krótkotrwałego wypoczynku i rekreacji. Umożliwia obsłużenie jednocześnie znacznej liczby osób o różnych upodobaniach. Obiekty noclegowe wchodzące w skład ośrodka mogą być wykorzystywane na potrzeby wczasów. Zakład uzdrowiskowy - zakład opieki zdrowotnej położony na terenie uzdrowiska i wykorzystujący przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych naturalne zasoby lecznicze uzdrowiska i świadczący usługi noclegowe. 14

Pozostałe niesklasyfikowane - obiekty, które w czasie niepełnego wykorzystania zgodnie z ich przeznaczeniem lub w części, pełnią funkcję obiektu noclegowego dla turystów. Są to m.in. internaty, domy studenckie, hotele robotnicze itp. Do 2004 roku do grupy tej zaliczano również obiekty, które nie spełniają wymogów kategoryzacyjnych dla poszczególnych rodzajów obiektów. Ze względu na zaokrąglenia niektóre wartości w publikacji mogą się nie sumować. BAZA NOCLEGOWA TURYSTYKI Metodologia badania Źródłem danych o stanie i wykorzystaniu turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania w Polsce jest stałe badanie statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego, oparte na sprawozdaniach o wykorzystaniu obiektu noclegowego turystyki KT-1 w poszczególnych miesiącach z wyłączeniem lipca oraz sprawozdaniach o stanie i wykorzystaniu obiektu KT-1a w lipcu. Jednostki sprawozdawcze podają: dokładną lokalizację, rodzaj i kategorię obiektu, liczbę: pokoi, miejsc noclegowych, placówek gastronomicznych. Ponadto informują one o wykorzystaniu obiektu w poszczególnych miesiącach, tj. o liczbie dni działalności obiektu, nominalnej liczbie: miejsc noclegowych lub pokoi, a także o liczbie osób korzystających z zakwaterowania oraz liczbie udzielonych noclegów i wynajętych pokoi (z wyodrębnieniem turystów zagranicznych). Przez kilka lat Główny Urząd Statystyczny prowadził prace nad doskonaleniem i dostosowaniem badania bazy noclegowej do wymagań Unii Europejskiej. W pierwszym etapie doprowadzono do zgodności podstawowych pojęć i definicji jednostek badanych zbiorowości statystycznych (odwiedzający, turyści, baza noclegowa, turystyka krajowa, turystyka wyjazdowa, itd.); wydano (w 1998 r.) publikację Metodologia Unii Europejskiej w dziedzinie statystyki turystyki, która jest tłumaczeniem tekstu pt. Annex to The Council Recommendation for a Community Methodology on Tourism Statistics. Publikacja jest skierowana do wszystkich osób zajmujących się statystyką turystyki, w szczególności pracowników urzędów statystycznych i resortu turystyki. Prace GUS polegały na dostosowaniu do wymagań UE zakresu podmiotowego i przedmiotowego badania turystycznej bazy noclegowej w Polsce. W 1997 r. wprowadzono do badania zmienną - liczba udzielonych noclegów w hotelach, motelach i pensjonatach, która obok zmiennej - liczba wynajętych pokoi należy do podstawowych informacji gromadzonych w badaniu. Umożliwiło to podawanie danych o udzielonych noclegach we wszystkich obiektach zbiorowego zakwaterowania dla Polski (ogółem), w konsekwencji analizę wykorzystania bazy noclegowej turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania. Od 1998 r. z kategorii inne wyodrębniono zakłady uzdrowiskowe. W 2000 r. wprowadzono zmienną - miejsce stałego zamieszkania (kraj) turysty zagranicznego korzystającego z bazy 15

noclegowej, co wiązało się z koniecznością spełnienia wymagania UE dotyczącego podziału zbiorowości osób korzystających z bazy noclegowej na rezydentów i nierezydentów (szczególnie ważne w odniesieniu do obcokrajowców). Od 2000 r. w Polsce GUS prowadził badanie bazy noclegowej turystyki co kwartał, zbierając dane miesięczne. Wcześniej, raz do roku gromadzono dane za 9 miesięcy danego roku i 3 miesiące roku poprzedniego. W związku z koniecznością pełnego dostosowania polskiej statystyki turystyki do wymagań Dyrektywy UE 2, od roku 2003 badanie turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania jest badaniem miesięcznym. Od roku 2004 do grupy hotele i podobne obiekty wprowadzono podgrupę inne obiekty hotelowe. Zaliczają się do niej hotele, motele i pensjonaty, którym nie została nadana żadna kategoria oraz obiekty, które świadczą usługi hotelowe (np. codzienne sprzątanie). Z tego powodu wprowadzono do sprawozdania pytanie skierowane do osób zarządzających turystycznymi obiektami zbiorowego zakwaterowania czy obiekt świadczy usługi hotelowe? Wyniki badania pokazały, że jest to bardzo liczna grupa obiektów, głownie hotele i podobne bez kategorii ale także takie obiekty jak zajazdy, domy gościnne i inne, do tej pory zaklasyfikowane w podgrupie pozostałe niesklasyfikowane. Wykazy jednostek do badania K-T1 i KT-1a powstają w oparciu o Bazę Jednostek Statystycznych (BJS), która jest utworzona jako operat do wszystkich badań prowadzonych przez GUS. BJS zawiera informacje z rejestrów urzędowych (REGON) oraz innych źródeł danych. Kartoteka obiektów zbiorowego zakwaterowania jest aktualizowana w oparciu o rejestry administracyjne, ewidencję obiektów skategoryzowanych oraz inne źródła. W statystyce bazy noclegowej przyjęto następujące rozwiązania: dane dotyczące liczby obiektów i miejsc noclegowych obejmują wszystkie obiekty czynne w dniu 31 VII oraz obiekty nieczynne w tym dniu, ale czynne w innych dniach badanego miesiąca. Przyjęto dla nich maksymalną liczbę miejsc, przez obiekt czynny rozumie się obiekt, którego co najmniej część była dostępna dla turystów (niezależnie od tego czy był on faktycznie wykorzystywany) w badanym okresie, stopień wykorzystania obiektu - wyrażony w procentach - wynika z porównania faktycznie udzielonych noclegów do nominalnej liczby miejsc noclegowych (suma miejsc noclegowych przygotowanych dla turystów w każdym dniu działalności obiektu), a dodatkowo dla hoteli, moteli, pensjonatów i innych obiektów hotelowych z porównania faktycznie wynajętych pokoi do nominalnej liczby pokoi, 2 Dyrektywa 95/57/EC z dn. 23 listopada 1995 r. dotycząca zbierania danych statystycznych z zakresu turystyki oraz Decyzja Komisji z dn. 9 grudnia 1998 r. w sprawie wdrażania Dyrektywy 95/57/EC (Council Directive 95/57/EC of 23 November 1995 on the collection of statistical information in the field of tourism oraz Commission Decision of 9 December 1998 on the procedures for implementing Council Directive 95/57/EC on the collection of statistical information in the field of tourism) 16

osoby korzystające to liczba osób (turystów), które rozpoczęły pobyt w obiekcie w danym miesiącu (tj. zostały zameldowane). Oznacza to, że osoby przebywające w obiekcie na przełomie miesięcy, w opracowaniach będą ujmowane tylko raz, czyli będą wykazywane tylko w jednym miesiącu (tj. w chwili zameldowania), restauracja to zakład gastronomiczny z pełną obsługą kelnerską oferujący całodzienne wyżywienie o szerokim asortymencie potraw i napojów, do barów i kawiarni zaliczono także winiarnie, piwiarnie, jadłodajnie, itp., do punktów gastronomicznych zaliczono także smażalnie, pijalnie, lodziarnie, bufety, itp. W związku z wprowadzonymi korektami zbiorów, w publikacji Turystyka w 2007 r. mogą występować różnice w danych za rok 2006 w porównaniu z danymi z poprzedniej publikacji. RUCH GRANICZNY Informacje o ruchu granicznym opracowywane są na podstawie danych statystycznych Straży Granicznej. Rejestracja ruchu granicznego polega na ewidencji osób i środków transportu odprawionych na wszystkich polskich przejściach granicznych. Prowadzona jest ona w sposób ciągły. Dane statystyczne opracowywane są w okresach miesięcznych dla każdego przejścia granicznego imiennie. Zawierają informacje o liczbie odpraw dokonanych na granicy w podziale na odprawy dotyczące Polaków i cudzoziemców według kierunków (do i z Polski) i rodzajów ruchu (paszportowy, obsługa środków transportu, uproszczony i inny). Dla cudzoziemców wjeżdżających do Polski określa się ich obywatelstwo (na podstawie kraju, który wydał dokument podróży) i deklarowane przez nich cele pobytu w Polsce. Komenda Główna Straży Granicznej, poza rejestracją ruchu osób na polskich granicach, prowadzi również obserwację ruchu pojazdów kołowych na wszystkich przejściach granicznych. Informacje o natężeniu tego ruchu na poszczególnych przejściach granicznych, a także jego charakterystyka, cieszą się dużym zainteresowaniem zarówno w kręgach badających zjawiska związane z szeroko rozumianą turystyką, jak i w innych sferach działalności gospodarczej. Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu, począwszy od 1997 r., w publikacji zamieszczane są także tablice dotyczące ruchu granicznego pojazdów kołowych. W statystyce ruchu granicznego przyjęto następujące rozwiązania: dane dotyczące przyjazdów i wyjazdów zagranicznych ujmują odprawy osób przekraczających granicę na podstawie paszportów oraz w przypadku obywateli UE innych dowodów tożsamości, nie uwzględnia się natomiast obsługi środków transportu i pozostałego ruchu, w liczbie odpraw Polaków wyjeżdżających za granicę uwzględnione są także odprawy osób posługujących się paszportami konsularnymi i dyplomatycznymi oraz osób wyjeżdżających na stałe za granicę, 17

liczba odpraw cudzoziemców przybyłych do Polski obejmuje również odprawy osób przyjeżdżających na stałe. Zwracamy uwagę, że w badaniu ruchu granicznego przez pracowników Straży Granicznej rejestrowane są przekroczenia granicy, inaczej mówiąc dokonane odprawy, a nie osoby. Tak więc, np. liczba odpraw Polaków wyjeżdżających za granicę nie oznacza liczby Polaków, ponieważ osoba przekraczająca granicę kilkakrotnie liczona jest tyle razy, ile razy granicę tę przekracza. Ta sama zasada dotyczy pojazdów mechanicznych. Zgodnie z decyzją Rady Unii Europejskiej Polska została włączona do obszaru Schengen 21 grudnia 2007 roku. Jednocześnie z Polską do strefy Schengen włączono osiem innych państw: Estonię, Łotwę, Litwę, Republikę Czeską, Słowację, Węgry, Maltę i Słowenię. Pełne zastosowanie zasad i przepisów wynikających ze wspólnotowego kodeksu regulującego przepływ osób przez granice oznacza w praktyce zniesienie kontroli granicznej pomiędzy krajami należącymi do tego obszaru. Ponadto, część wschodniej granicy Polski stała się jednocześnie zewnętrzną granicą Unii Europejskiej, na której pełna kontrola i rejestracja ruchu obejmuje tylko obywateli państw trzecich, tj. osoby niebędące obywatelami Unii. Bezpośrednim skutkiem włączenia Polski do strefy Schengen jest brak informacji statystycznych dotyczących ruchu granicznego na wewnętrznej granicy Polski i Unii Europejskiej. Ograniczenie to dotyczy odcinków granicy Polski z następującymi państwami: Niemcy, Republika Czeska, Słowacja, Litwa oraz granicy morskiej w zakresie regularnych połączeń promowych 3. POLSKIE TOWARZYSTWO TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZE Informacje statystyczne dotyczące stanu i działalności klubów i kół PTTK opracowane zostały na podstawie rocznej sprawozdawczości tej organizacji (formularz TK-0). Sprawozdanie to zawiera informacje o liczbie klubów i kół oraz ich członkach, wycieczkach turystyki powszechnej i kwalifikowanej oraz ich uczestnikach. Ponadto zbierane są dane statystyczne o kadrze szkoleniowej (przodownicy i instruktorzy), działalności klubów turystyki kwalifikowanej według dyscyplin, przewodnikach turystycznych, przyznanych odznakach oraz szlakach turystycznych. Szlaki turystyczne - są to trasy (przede wszystkim piesze) wytyczone w terenie ze względu na walory krajobrazowe (z uwzględnieniem warunków bezpieczeństwa turystów i przepisów ochrony środowiska) i oznaczone umownymi znakami umożliwiającymi odnalezienie właściwej drogi - zalecanej lub obligatoryjnej. PORÓWNANIA MIĘDZYNARODOWE Tablice zamieszczone w dziale V zostały opracowane w oparciu o dane pochodzące z publikacji oraz bazy danych Eurostat. Wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej, w tym 3 regularne połączenie promowe oznacza każde połączenie promowe pomiędzy tymi samymi dwoma lub więcej portami znajdującymi się na terytorium Państw Członkowskich, bez wchodzenia do portów poza terytorium Państw Członkowskich i obejmujące transport pasażerów i pojazdów zgodnie z opublikowanym rozkładem rejsów; ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 562/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen). 18

również nowi członkowie Wspólnoty, zgodnie z obowiązującą Dyrektywą 95/57/EC 4 przekazują co miesiąc do Eurostatu (Urzędu Statystycznego Wspólnot Europejskich) zestaw obligatoryjnych tablic, zawierających dane o liczbie i wykorzystaniu obiektów zbiorowego zakwaterowania. Informacje na temat stanu i wykorzystania turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania w Polsce są opracowywane i przekazywane przez GUS od 2004 roku. Krajowe urzędy statystyczne są ponadto zobligowane do przekazywania kwartalnie tablic z danymi o aktywności turystycznej rezydentów. W Polsce tablice te są opracowywane na podstawie wyników badań Instytutu Turystyki, realizowanych w ramach Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej, na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki 5. Dane z zakresu aktywności turystycznej mieszkańców Polski zostały przekazane do Eurostatu po raz pierwszy w 2004 roku. Poszczególne wskaźniki, jak np. średnia liczba miejsc noclegowych na 10 tys. mieszkańców, średnia liczba miejsc noclegowych w hotelach i podobnych obiektach nie są publikowane przez Eurostat i zostały obliczone na potrzeby niniejszej publikacji. Dane o liczbie ludności w krajach Unii Europejskiej, wykorzystane do wyliczenia pierwszego z wymienionych wskaźników, obrazują stan na dzień 1 stycznia danego roku. Chociaż baza danych Eurostatu umożliwia porównywanie wybranych wskaźników o podaży usług noclegowych oraz popycie na te usługi dla krajów Unii Europejskiej, to pewną niedogodnością w korzystaniu z jej zasobów w publikacji Turystyka w 2007 roku jest termin, w którym dane roczne są dostępne. Zgodnie z obowiązującymi terminami określonymi w Decyzji Komisji, krajowe urzędy statystyczne powinny przekazywać wstępne dane roczne nie później niż 180 dni po zakończeniu okresu sprawozdawczego (do 30 czerwca). Biorąc pod uwagę termin ukazywania się publikacji Turystyka w 2007 roku nie można było zamieścić w niej kompletnych danych za 2007 rok. Z tego względu zakres czasowy prezentowanych danych obejmuje lata 2000 2006. Ponieważ nie wszystkie kraje UE w pełni dostosowały swoje badania w dziedzinie statystyki turystyki do Dyrektywy lub przekazują dane z opóźnieniem, w niektórych tablicach zamieszczonych w niniejszej publikacji brak jest porównywalnych informacji. Należy podkreślić, iż liczne zmiany metodologiczne w klasyfikacji obiektów i zakresach badań w poszczególnych krajach sprawiają, że dane należy traktować dość ostrożnie. Zwracamy uwagę na fakt, że same definicje poszczególnych rodzajów obiektów zamieszczone w Decyzji Komisji pozwalają na pewną swobodę interpretacji i uwzględnienie specyfiki turystyki w różnych rejonach turystycznych Europy. 4 Dyrektywa Rady 95/57EC z 23 listopada 1995 r., w sprawie gromadzenia danych statystycznych z zakresu turystyki oraz Decyzja Komisji z 9 grudnia 1998 r. w sprawie wdrożenia Dyrektywy 95/57/EC. 5 GUS realizuje badanie modułowe Turystyka i wypoczynek w gospodarstwach domowych raz na trzy cztery lata. 19

KOMENTARZ ANALITYCZNY TURYSTYKA W 2007 ROKU TURYSTYCZNE OBIEKTY ZBIOROWEGO ZAKWATEROWANIA Zgodnie ze stanem w dniu 31 lipca 2007 roku w Polsce było zarejestrowanych 6718 obiektów zbiorowego zakwaterowania, w których znajdowało się 582,1 tys. miejsc noclegowych. Z opracowanych danych wynika, że obiekty w Polsce są średniej wielkości przeciętnie dysponują 87 miejscami noclegowymi. W 2007 roku liczba wszystkich obiektów i miejsc noclegowych wzrosła odpowiednio o 0,4% i 1,3% w porównaniu z rokiem poprzednim. Zarejestrowana baza noclegowa badana przez GUS obejmuje 18 rodzajów obiektów zbiorowego zakwaterowania. Wśród nich najliczniejszą grupę, stanowiły hotele (1370 obiektów), które oferowały 141,1 tys. miejsc noclegowych, co oznacza wzrost liczby miejsc noclegowych o 5,5% w porównaniu ze stanem z poprzedniego roku. Nieco mniej liczną grupą były ośrodki wczasowe (1298), w których liczba miejsc noclegowych wyniosła w 2007 roku 134,0 tys. tj. 23% ogólnej liczby miejsc noclegowych. Od 2004 r. w badaniu wyodrębniona jest grupa innych obiektów hotelowych i obejmuje ona te obiekty, które świadczą usługi charakterystyczne dla obiektów hotelarskich (np. ścielenie łóżek, sprzątanie pokoi itp.), a w odniesieniu do których nie zostało zakończone postępowanie kategoryzacyjne lub nie uzyskały określonej kategorii. W 2007 roku takich obiektów było łącznie 715 i dysponowały one 34,1 tys. miejsc noclegowych. Chociaż udział wszystkich obiektów hotelowych w podaży nie jest dominujący zarówno pod względem liczby obiektów (36,4%) jak i liczby miejsc noclegowych (32,7%) to obiekty te obsługują ponad połowę ogółu gości korzystających z bazy noclegowej w Polsce (71,2%). Wielkość oraz struktura rodzajowa i przestrzenna podaży wiąże się przede wszystkim z występowaniem i rangą walorów turystycznych oraz rodzajem popytu. Rozmieszczenie zasobów bazy noclegowej w Polsce nie jest równomierne (patrz mapy 1 i 2). Blisko połowa wszystkich zasobów jest zlokalizowana w czterech województwach o dużych walorach turystycznych: zachodniopomorskim 848 (12,6%) małopolskim 843 (12,5%) pomorskim 807 (12,0%) dolnośląskim 720 (10,7%). Województwa o najmniejszej liczbie obiektów noclegowych to: łódzkie 219 (3,3%) podlaskie 169 (2,5%) świętokrzyskie 129 (1,9%) opolskie 121 (1,8%) W porównaniu z poprzednim rokiem największy wzrost ogólnej liczby miejsc noclegowych miał miejsce w województwach: świętokrzyskim o 25,1%, lubuskim 16,0%, opolskim o 5,3%. Najwięcej miejsc noclegowych ubyło w województwie śląskim 5,4% i podlaskim 3,3%. 20

Warto zwrócić uwagę, że znaczący udział w podaży miejsc noclegowych w poszczególnych województwach mają miasta wojewódzkie będące ich stolicami 6. W województwie mazowieckim w Warszawie koncentruje się 82,2% całej podaży miejsc noclegowych w hotelach. Znaczna koncentracja bazy hotelowej występuje także w Krakowie (67,9% miejsc noclegowych w hotelach w województwie małopolskim) i Wrocławiu (32,6% miejsc noclegowych w hotelach w województwie dolnośląskim). W okresie od stycznia do grudnia 2007 roku z obiektów zbiorowego zakwaterowania skorzystało 18,9 mln turystów (o 8,2% więcej niż w 2006 roku), w tym 4,4 mln gości z zagranicy. Ponad połowa wszystkich korzystających z bazy noclegowej zatrzymała się w hotelach (10,3 mln). Liczba turystów nocujących w hotelach w porównaniu do poprzedniego roku wzrosła o 9,6%. Dużą popularnością cieszyła się także grupa inne obiekty hotelowe (np. zajazdy, wille, zamki), w których nocowało 1,5 mln gości. Podobna liczba turystów korzystała z noclegów w ośrodkach wczasowych (1,6 mln) i ośrodkach szkoleniowo-wypoczynkowych (1,3 mln). W porównaniu do 2006 roku, przybyło o 12,4% turystów nocujących w zakładach uzdrowiskowych. Udział procentowy turystów zagranicznych korzystających z noclegów kształtował się bardzo podobnie jak w 2006 r., tzn. obcokrajowcy stanowili 23,2% ogółu korzystających z turystycznej bazy noclegowej zbiorowego zakwaterowania. Największy udział turystów zagranicznych w ogólnej liczbie turystów zanotowano w hotelach (34,3%). W pozostałych obiektach zbiorowego zakwaterowania turyści zagraniczni zatrzymywali się zdecydowanie rzadziej i stanowili tylko 8,6% ogółu korzystających z noclegów w tych obiektach. Zdecydowana większość obywateli krajów (Dział II, tabl.17), z których przyjechało najwięcej turystów zagranicznych wybrała zakwaterowanie w hotelach (80,6%). I tak, np. z Wielkiej Brytanii 95,4%, z Niemiec 72,8%, z Danii 87,8%. Najmniej turystów zagranicznych nocowało w obiektach typowo wakacyjnych. Wynika to z faktu, że znaczna część przyjazdów turystów zagranicznych do Polski wiąże się z załatwianiem interesów i spraw służbowych. Od stycznia do końca grudnia 2007 roku w obiektach hotelowych (czyli w hotelach, motelach, pensjonatach i innych obiektach hotelowych) wynajęto 14,8 mln pokoi, w tym ponad 5,4 mln turystom zagranicznym, co stanowiło ponad 36,8% ogólnej liczby wynajętych pokoi w tych obiektach. Najwięcej, bo aż 12,3 mln pokoi wynajęto w hotelach (w tym 5,0 mln turystom zagranicznym). Wykorzystanie pokoi w hotelach, motelach, pensjonatach i innych obiektach hotelowych w 2007 r. wyniosło 44,1%. Największy stopień wykorzystania pokoi w obiektach hotelowych obserwowano w województwie mazowieckim (53,4%), małopolskim (51,4%), i dolnośląskim (47,0%) a najmniejszy w opolskim (30,9%). Najniższe wskaźniki wykorzystania pokoi w obiektach hotelowych ogółem zanotowano w styczniu i grudniu (35,0% i 33,5%) a natomiast najwyższe w czerwcu 50,3% i wrześniu 51,5%. 6 Dotyczy to przede wszystkim hoteli. 21

Podobnie jak w roku poprzednim najwięcej turystów skorzystało z noclegów w turystycznej bazie zbiorowego zakwaterowania w województwie małopolskim (2,8 mln), mazowieckim (2,5 mln) i dolnośląskim (2,0 mln). Ponad połowa wszystkich noclegów turystów została im udzielona przez obiekty położone w województwach: zachodniopomorskim (17,4%), małopolskim (14,6%), dolnośląskim (9,6%) i mazowieckim (8,8%). Istotny udział w obsłudze turystów miały także obiekty z województwa śląskiego, na które przypadło 7,6% ogółu noclegów udzielonych turystom w 2007 roku. W odniesieniu do turystów zagranicznych, struktura noclegów według województw kształtowała się podobnie na pierwszym miejscu znalazły się województwa: małopolskie (20,8%) i zachodniopomorskie (19,3%), a następnie mazowieckie (14,1%), dolnośląskie (12,0%) i pomorskie (11,2%). Tablica 1. Udzielone noclegi w obiektach zbiorowego zakwaterowania według województw Wyszczególnienie Ogółem Turyści krajowi Turyści zagraniczni w tys. % w tys. % w tys. % Ogółem 54953,7 100 44035,6 100 10918,1 100 Dolnośląskie 5268,2 9,6 3958,4 9,0 1309,3 12,0 Kujawsko-pomorskie 2830,3 5,2 2617,6 5,9 212,7 1,9 Lubelskie 1410,3 2,6 1251,7 2,8 158,6 1,5 Lubuskie 1435,7 2,6 1173,6 2,7 262,2 2,4 Łódzkie 1719,0 3,1 1460,2 3,3 258,8 2,4 Małopolskie 8014,0 14,6 5745,1 13,0 2268,9 20,8 Mazowieckie 4816,2 8,8 3282,2 7,5 1534,0 14,1 Opolskie 584,9 1,1 488,9 1,1 96,0 0,9 Podkarpackie 1814,2 3,3 1622,5 3,7 191,7 1,8 Podlaskie 942,8 1,7 806,9 1,8 135,9 1,2 Pomorskie 6157,0 11,2 5418,4 12,3 738,6 6,8 Śląskie 4154,8 7,6 3489,9 7,9 664,90 6,1 Świętokrzyskie 1119,3 2,0 1046,3 2,4 73,0 0,7 Warmińsko-mazurskie 2407,7 4,4 1949,8 4,4 457,9 4,2 Wielkopolskie 2715,2 4,9 2265,9 5,1 449,3 4,1 Zachodniopomorskie 9564,2 17,4 7458,4 16,9 2105,9 19,3 W pozostałych obiektach zbiorowego zakwaterowania czyli obiektach typowo wakacyjnych, wzmożony ruch noclegowy zaczynał się w maju (663,3 tys. korzystających) i wyraźnie malał już we wrześniu (608,7 tys. korzystających). Liczba osób korzystających z tych obiektów na początku roku jest porównywalna do liczby nocujących w ostatnich miesiącach roku. Polacy, podobnie jak w roku poprzednim, tworzyli znaczącą większość wśród osób korzystających z obiektów wakacyjnych ; w ośrodkach wczasowych stanowili oni 95,7% odwiedzających, a w domach wycieczkowych 92,7% ale np. na kempingach turyści zagraniczni stanowili aż 35,4% turystów korzystających ogółem a w uzdrowiskach 13,3%. 22

RUCH GRANICZNY Ruch graniczny osób Według danych Straży Granicznej, w 2007 roku na polskich granicach dokonano 221,6 mln odpraw osób 7 wjeżdżających i wyjeżdżających z Polski, tj. o 2,1 % więcej niż w ciągu dwunastu miesięcy 2006 roku. Dane za okres 21-31 grudnia 2007 roku nie obejmują ruchu na przejściach granicznych z Niemcami, Republiką Czeską, Słowacją, Litwą oraz morskich w związku z włączeniem Polski do obszaru Schengen. Liczba odpraw cudzoziemców wjeżdżających i wyjeżdżających z Polski wyniosła 129,3 mln i wzrosła o 0,2 % w porównaniu z rokiem poprzednim. Stanowiły one 58,3 % ogółu odpraw. Ruch graniczny odbywał się na 308 przejściach granicznych (w 2006 r. było ich 256), spośród których większość, tj. 72,7 % stanowiły przejścia drogowe. Największy ruch obserwowano na zachodniej granicy Polski, na której w 2007 roku liczba odpraw ukształtowała się na poziomie 104,5 mln, tj. o 3,7 % więcej niż przed rokiem. Udział odpraw na tej granicy w liczbie odpraw ogółem wyniósł 47,2 %. Tablica 2. Ruch graniczny w 2007 roku według rodzaju przejść Rodzaj przejścia granicznego Liczba przejść Liczba dokonanych odpraw 1 (w tys) Zmiana 2007/2006 (w %) Udział w liczbie odpraw ogółem (w %) Ogółem 308 221 637,7 2,1 100,0 Drogowe 224 198 493,6 0,3 89,6 Kolejowe 34 4 502,7 4,2 2,0 Lotnicze 24 16 803,9 27,8 7,6 Morskie 20 1 815,2 8,9 0,8 Rzeczne 6 22,4 8,2 0,0 1 Suma wierszy jest większa od Ogółem o 0,1 ze względu na dokonane zaokrąglenia w poszczególnych wierszach. Na granicy południowej zanotowano niewielki spadek liczby odpraw. Przekroczyło ją 61,8 mln osób, tj. o 2,3 % mniej niż przed rokiem. Odprawy na tej granicy stanowiły 27,9 % ogólnej liczby odpraw. Przejścia graniczne z Republiką Czeską przekroczyło 44,9 mln osób (o 0,6 % więcej niż przed rokiem), co stanowiło 72,6 % odpraw dokonanych na granicy południowej. Na granicy ze Słowacją odprawiono 16,9 mln osób, tj. o 9,2 % mniej niż w roku poprzednim. W 2007 roku zmalała liczba odpraw odnotowanych na wschodniej granicy Polski, gdzie dokonano 36,7 mln odpraw, tj. o 3,9 % mniej niż przed rokiem. Wzrost liczby odpraw zanotowano na granicy z Litwą, którą przekroczyło 5,3 mln osób, tj. o 1,2 % więcej niż w 2006 roku. Na przejściach granicznych z Białorusią odprawiono 9,3 mln osób, tj. o 4,3% mniej niż w ubiegłym roku. Zmniejszyła się również liczba osób przekraczających granicę z Ukrainą, gdzie dokonano 19,1 mln odpraw (o 1,5 % mniej niż w analogicznym okresie ub. roku). Natomiast największy 7 W badaniu Straży Granicznej rejestrowane są przekroczenia granicy, w związku z tym ta sama osoba kilkakrotnie przekraczająca granicę jest traktowana jako kilka osób. 23