SYSTEM ANALIZY POSTAWY CIAŁA PRZEZNACZONY DO BADAŃ SKRININGOWYCH POSTAWY CIAŁA W PLACÓWKACH EDUKACYJNYCH Spis treści: Wprowadzenie Budowa systemu Analiza postawy ciała z wykorzystaniem programu komputerowego Przygotowanie do badania Rejestracja sylwetek i obrazu stóp Wydruk Ad / 1. Wprowadzenie Prawidłowa postawa ciała jest jednym z ważnych wskaźników dobrego, ogólnego stanu zdrowia dziecka. Kontrola postawy, wczesne wykrycie występujących zaburzeń i możliwość jak najszybszego rozpoczęcia postępowania profilaktycznego i korekcyjnego jest warunkiem prawidłowego rozwoju dziecka, a w przypadku niektórych schorzeń pozwala uniknąć kalectwa i skomplikowanego leczenia rehabilitacyjnego. Zespół specjalistów współpracujący z Akademią Zdrowych Pleców wychodząc naprzeciw problemom związanym z badaniami postawy ciała opracował prosty, ujednolicony, całościowy, oparty na obowiązujących standardach metodycznych System Analizy Postawy Ciała, będący próbą całościowego rozwiązania problemu masowych badań przesiewowych postawy ciała prowadzonych w placówkach edukacyjnych. Pozwala na całkowicie bezpieczne, na szybkie wyodrębnienie dzieci wymagających gimnastyki profilaktyczno - korekcyjnej, bądź wymagających dalszej konsultacji lekarskiej. Umożliwia rejestrację postawy ciała badanych pozwalając na kontrolę zmian w postawie ciała i ocenę efektów ewentualnego postępowania korekcyjnego. Oparty jest on na tradycyjnych, uznanych metodach diagnostycznych jak fotograficzna rejestracja sylwetek badanego, fotopodoskopowa rejestracja i ocena wysklepienia stóp, jak również oglądowej ocenie postawy badanego w oparciu o uproszczony schemat badania ortopedycznego. Fundacja AZP powołując zespoły diagnostyczne w pełni wyposażone, gwarantuje opracowywanie skutecznych form postępowania profilaktycznego, diagnostycznego i terapeutycznego. Zastosowanie prostego algorytmu diagnostycznego pozwala na zaznaczenie i wprowadzenie do pamięci komputera danych identyfikacyjnych badanego jak i informacji związanych z jakością jego postawy. Dodatkowo, zarejestrowane obok oceny oglądowej sylwetki badanego i wysklepienie stóp pozwala na weryfikację danych z oceny oglądowej z zarejestrowanymi obrazami. Możliwość eksportu uzyskanych danych i specjalnie opracowany moduł analizy procentowej pozwala na tworzenie opracowań i raportów z przeprowadzonych badań. Ad / 2 Budowa systemu System Analizy Postawy Ciała składa się z: - aparatu cyfrowego ze statywem - rozkładanej tablicy z nadrukowaną siatką posturograficzną z oznaczonym mini podestem - podoskopu z wbudowaną kamerą internetową - komputera z drukarką - programu komputerowego - podręcznych przyrządów pomiarowych - stolika pod komputer
Ryc. Systemem Analizy Postawy Ciała Ad / 3 Analiza postawy ciała z wykorzystaniem programu komputerowego a/ Przygotowanie do badania: - osoba badana powinna być rozebrana do stroju kąpielowego ( dziewczęta w stroju 2-częściowy) - zaznaczamy na ciele badanego następujące punkty pomiarowe(dermografem,ub naklejanymi znacznikami): - z tyłu; wyrostki barkowe łopatki, dolne kąty łopatek, wyrostek kolczysty C7, Th7, kolce biodrowe tylne górne (PSIS) - z boku; szczyt krętarza wielkiego, środek stawu barkowego, - z przodu; kolce biodrowe przednie górne b/ Rejestracja Program umożliwia rejestrację czterech sylwetek badanego: przodem, tyłem, bokiem i bokiem po wykonaniu testu Mattiasa. Do oceny przesiewowej wykorzystujemy tylko obraz sylwetki tyłem i bokiem. Zalecamy jednak rejestrację wszystkich sylwetek. Umożliwi to pełną analizę postawy w programie. 1/ Rejestracja sylwetki przodem; - ustawienie badanego: badany staje w swobodnej postawie tyłem do tablicy posturograficznej, stopy ustawione równolegle do linii pośrodkowej zaznaczonej na podeście. Kostki ustawione na wysokości linii poprzecznej.
2/ Rejestracja sylwetki tyłem; - ustawienie badanego: badany staje w swobodnej postawie przodem do tablicy posturograficznej, stopy ustawione j/w. 3/ Rejestracja sylwetki bokiem; - ustawienie badanego: badany staje w postawie swobodnej lewym bokiem do tablicy posturograficznej, stopy ustawione równolegle do linii poprzecznej, kostki na wysokości linii pośrodkowej. 4/ Rejestracja sylwetki bokiem w teście Mattiasa; - ustawienie badanego: pozycja wyjściowa jak przy rejestracji postawy bokiem, polecamy badanemu unieść do poziomu ramiona. Sylwetkę rejestrujemy po 30 sekundach od wykonania polecenia. Dane z badania oglądowego można wprowadzać bezpośrednio podczas badania. Istnieje również możliwość zaznaczenia wybranych nieprawidłowości postawy z wykonanych zdjęć. Upraszcza to i przyspiesza proces badania. Wyjątek stanowi tu ocena występowania/ lub nie garbu żebrowego i wału mięśniowego. Te dane uzyskujemy bezpośrednio podczas badania przeprowadzając test zgięciowy Adams a ( Forward Bendig Test). Wszystkie uwagi i zalecenia można wprowadzać do programu samodzielnie, lub korzystając z biblioteki wpisów. Po dokonaniu opisu postawy przechodzimy do zapisu wprowadzonych informacji do bazy danych Diagnostyka zaburzeń postawy ciała i skolioz jest poważnym problemem medycznym i społecznym. Różnice opinii na temat etiologii wad, brak ujednoliconej terminologii stosowanej w badaniach, różnorodne procedury diagnostyczne i aparatura pomiarowa wpływa na różne informacje co do skali omawianego zjawiska. Częstość występowania wad postawy u dzieci i młodzieży waha się w badaniach od 35 do 95 % populacji. Wdrożenie do praktyki szkolnej opisywanego systemu pozwoli na uzyskanie jednorodnych danych na temat skali, nasilenia i charakteru występowania zaburzeń wad postawy ciała i skolioz w skali gminy, powiatu, województwa i kraju, umożliwiając opracowanie i wdrożenie skutecznych programów przeciwdziałania wadom postawy ciała u dzieci i młodzieży. Pozwoli również na prowadzenie analiz porównawczych oraz kontrolę skuteczności realizowanych programów profilaktycznych i leczniczych. Program zalecany jest zarówno do prowadzenia badań przesiewowych jak kontrolnych postawy ciała na przykład w celu określenia postępów procesu korekcji. Absencja wynikająca z schorzeń przykręgosłupowych jest duża w środowisku już nastolatków. To one stają się potem nie tylko początkiem zmian zwyrodnieniowych stawów, kręgów, ale również przyczyną bardzo bolesnych niewydolności, mających niezwykle poważne konsekwencje w wieku dorosłym. Wzrastający z roku na rok procent dzieci z wadami postawy zmusza nas do głębszego i szerszego zainteresowania się problematyką profilaktyki wad postawy. Działania te pozwolą nam na wdrożenie programu Gabinetu AZP, który to stworzy szanse dla młodych absolwentów fizjoterapii rehabilitacji na samo zatrudnienie co w obecnej dobie jest istotne dla gospodarki lokalnej. Działalności ta będzie stanowić swoisty szkielet organizacyjny i będzie koncentrować się na trzech obszarach: 1/ diagnostycznym 2/ terapeutycznym 3/ metodycznym Problem tkwi m.in. w tym, że w Polsce nie wypracowano dotychczas żadnego rozwiązania systemowego, zapewniającego powszechną, ciągłą i właściwą opiekę wszystkim potrzebującym jej dzieciom. Dostrzegając rangę problemu okresowo podejmowane są więc rozmaite akcje, nieraz kosztowne. Przynoszą one zwykle doraźne efekty, a problem nadal pozostaje nierozwiązany. Jawi się zatem potrzeba wypracowania takiego rozwiązania systemowego, w ramach którego będą zapewnione odpowiednie warunki dla wczesnej diagnostyki, postępowania korekcyjnego oraz leczenia wszystkich dzieci z wadami postawy, a wszystkie osoby odpowiedzialne niejako za postawę młodego pokolenia będą postępowały zgodnie z obowiązującymi kanonami. Jest to zadanie trudne, ale realne. Fundacja AZP podjęła jednak takie wyzwanie zapraszając innych do Partnerstwa. Program Fundacji AZP wymaga wspierania innych inicjatyw realizowanych na terenie szkół i poza nią. Uważamy, że działania realizowane lokalnie w ramach promocji zdrowia mogą być spójne z Akademią i stanowić wsparcie szkolnego procesu wychowania zdrowotnego w myśl WHO światowej Organizacji Zdrowia.
Porównanie komputerowej metody badań postawy ciała z metodami tradycyjnymi: Metoda poglądowa (badanie fizykalne) Metoda rentgenowska Metoda fotogrametrii komputerowej Fundacji AZP Możliwość regularnego stosowania (z ograniczeniami) (bez ograniczeń) W pełni bezpieczne dla zdrowia NIE Dokładność pomiaru Obiektywizm i weryfikowalność badania
Możliwość porównywania wyników z różnych okresów w celu kontroli progresji zmian BARDZO Wiarygodność statystycznego opracowania danych dla celów polityki zdrowotnej Kompleksowość badania całej Sylwetki dziecka Zdiagnozowanie i określenie wady postawy w kategoriach liczbowych, daje możliwość obiektywnego kontrolowania rozwoju ewentualnego schorzenia przez samego rodzica jak i lekarza; Kontrolę skuteczności prowadzonej gimnastyki korekcyjnej oraz możliwość dostosowania ćwiczeń i obciążeń do zmieniających się parametrów wady postawy; Możliwość prawidłowego ukierunkowania i intensyfikowania leczenia; Co daje komputerowe badanie postawy? Zdiagnozowanie i określenie wady postawy w kategoriach liczbowych, co oznacza możliwość obiektywnego kontrolowania rozwoju ewentualnego schorzenia przez samego rodzica jak i lekarza; Kontrolę skuteczności prowadzonej gimnastyki korekcyjnej oraz możliwość dostosowania ćwiczeń i obciążeń do zmieniających się parametrów wady postawy; Możliwość prawidłowego ukierunkowania i intensyfikowania leczenia; Poprzez czytelny wynik badania w formie wydruku komputerowego (parametry matematyczne i przejrzyste rysunki), aktywnie wprowadza się rodzica w prowadzenie leczenia i w działania profilaktyczne; Badania najlepiej wykonywać bezpośrednio w szkołach w cyklu corocznym. Uzasadniają to następujące przyczyny: Wadę postawy należy systematycznie kontrolować aby prawidłowo prowadzić jej leczenie; Dzieci w okresie szkolnym, przechodząc okres dojrzewania, który charakteryzuje się bardzo intensywnym wzrostem, narażone są na rozwój wady pomimo wcześniej zdiagnozowanej "postawy prawidłowej"; Przez coroczne profilaktyczne sprawdzenie nie dopuszcza się do powstania groźnych schorzeń np. choroby Scheuermanna; Badania, aby miały charakter przesiewowy (niezbędny warunek działań profilaktycznych), muszą być wykonywane w miejscu gdzie dana populacja występuje czyli na terenie szkoły. Zdecydowanie likwidujemy wtedy barierę dostępności w postaci braku czasu i braku zaangażowania ze strony rodziców nie muszą doprowadzać dzieci na badania. Szkoły uczestniczące w programie Fundacji AZP będą wspierane kompleksowo działaniami zapisanymi w programie. Dyrektor Generalny Ryszard Bujak