Spis treœci CZÊŒÆ OGÓLNA 11. Podstawy nauczania onkologii w Polsce Andrzej Ku³akowski... 015 12. Epidemiologia nowotworów z³oœliwych w Polsce Jerzy E. Tyczyñski. 017 Zmiany w umieralnoœci... 017 Zagro enie nowotworami z³oœliwymi struktura umieralnoœci oraz g³ówne 000 umiejscowienia nowotworów... 018 13. Œrodowiskowe przyczyny chorób nowotworowych i mo liwoœci zapo- 000 biegania (profilaktyka pierwotna) Jerzy E. Tyczyñski... Tytoñ... Dieta... Oty³oœæ... Czynniki zawodowe... Aktywnoœæ fizyczna... Promieniowanie nadfioletowe.... 021 022 022 023 024 024 024 Czynniki zakaÿne... 025 Czynniki zwi¹zane z rozrodczoœci¹... 026 Uwarunkowania genetyczne... 026 14. Genetyczne uwarunkowania chorób nowotworowych Anna Niwiñska Udzia³ genów w rozwoju nowotworu... 028 028 Udzia³ czynników œrodowiskowych (karcynogenów) w rozwoju nowotworów.. 029 Karcynogeneza (transformacja nowotworowa, nowotworzenie)... Predyspozycje genetyczne do rozwoju nowotworów... 030 032 15. Masowe badania przesiewowe (skriningowe) Anna Niwiñska... 035 Najczêœciej przeprowadzane masowe testy przesiewowe... 037 Rak szyjki macicy... 037 Rak piersi... 037 Rak jelita grubego... 038 Rak gruczo³u krokowego... 039 7
16. Diagnostyka obrazowa w onkologii Janina Dziukowa... Metody obrazowania w onkologii... Ultrasonografia (USG)... 040 042 042 Badania rentgenowskie konwencjonalne... 042 Tomografia komputerowa (KT, CT)... 044 Badania kontrastowe przewodu pokarmowego... 044 Mammografia rentgenowska... 045 Ultrasonografia piersi (sonomammografia)... 045 Magnetyczny rezonans (MR, MRI, TMR)... Angiografia... 046 046 Scyntygrafia... 046 Pozytronowa tomografia emisyjna (PET)... Badania endoskopowe... 047 048 17. Diagnostyka laboratoryjna Piotr Siedlecki... 049 Badania hematologiczne... Badanie szpiku... 049 050 Proteinogram... 050 Enzymy... 050 Markery nowotworowe... 051 Testy komórkowe... 051 18. Badania patomorfologiczne Dorota Mazepa-Sikora... 052 Badanie cytologiczne... 052 Badanie histopatologiczne... 053 Inne metody badañ... 054 19. Ocena stopnia zaawansowania choroby nowotworowej Andrzej Ku³a- 000 kowski... 055 10. Wspó³czesne sposoby leczenia nowotworów Andrzej Ku³akowski,... 000 Andrzej Kawecki, Jerzy Piotrowski... 058 Wprowadzenie Andrzej Ku³akowski... 058 Leczenie chirurgiczne... Operacje rozpoznawcze... Operacje radykalne... Operacje przerzutów... Operacje cytoredukcyjne... 059 060 060 061 061 Operacje odtwórcze... 061 Operacje paliatywne... Techniki specjalne... Technika operacji onkologicznych... Radioterapia Andrzej Kawecki... Teleradioterapia (napromienianie z pól zewnêtrznych)... 062 062 062 063 064 Brachyterapia (napromienianie œródtkankowe, kontaktowe lub dojamowe). 065 Zastosowanie kliniczne... 066 Leczenie radykalne... Leczenie skojarzone... 066 067 Leczenie paliatywne... 069 8
Chemioterapia nowotworów Jerzy Piotrowski... 069 Cykl komórkowy... 069 Chemioterapia uzupe³niaj¹ca (adiuwantowa)... 071 Podzia³ leków cytostatycznych wed³ug budowy i mechanizmów dzia³ania 072 000 Objawy niepo ¹dane po lekach cytostatycznych... 073 Toksycznoœæ narz¹dowa... 074 Hormonoterapia... 075 Leczenie skojarzone Andrzej Ku³akowski... 075 11. Rokowanie i czynniki w onkologii Andrzej Ku³akowski... 080 12. Zachorowania na nowotwory w zale noœci od wieku Andrzej Ku³akowski 082 000 CZÊŒÆ SZCZEGÓ OWA 13. Nowotwory wieku dzieciêcego Anna Skowroñska-Gardas... Diagnostyka... Leczenie... Bia³aczki... 089 090 090 091 Ch³oniaki... 092 Nieziarnicze ch³oniaki z³oœliwe... 092 Choroba Hodgkina (ziarnica z³oœliwa)... 093 Nowotwory oœrodkowego uk³adu nerwowego... 094 Nerczak p³odowy (nephroblastoma, guz Wilmsa)... 095 Nerwiak zarodkowy wspó³czulny (neuroblastoma)... 096 Miêsaki tkanek miêkkich... 098 Nowotwory koœci... 100 Guzy zarodkowe... 102 Pierwotne nowotwory w¹troby... 103 Siatkówczak (retinoblastoma)... 104 Powik³ania póÿne... 104 Nowotwory wtórne... 105 14. Rak piersi Jerzy Piotrowski... Leczenie wed³ug stopnia zaawansowania... 106 111 Postacie przedkliniczne raka piersi... 111 Operacyjny rak piersi w stopniu I, II ewentualnie IIIA... 112 Rak piersi zaawansowany miejscowo bez przerzutów odleg³ych (IIIA, IIIB) 112 Postêpowanie pooperacyjne... 113 Postêpowanie rutynowe... Rozsiany rak piersi... 113 114 Szczególne postacie raka piersi... 116 Rak zapalny... 116 Rak piersi podczas ci¹ y i karmienia... 116 Rak piersi u mê czyzn... 117 Szczególne problemy leczenia... 117 Rokowanie... Badania kontrolne... 117 117 9
15. Nowotwory p³uca El bieta Chmielewska... 119 Rak niedrobnokomórkowy p³uca... 123 Leczenie radykalne... Leczenie paliatywne... Rak drobnokomórkowy p³uca... Obserwacja po leczeniu... 123 124 124 125 16. Nowotwory g³owy i szyi El bieta Chmielewska... 127 Okreœlenie stopnia zaawansowania choroby... 129 Warga i jama ustna... 130 Gard³o... 130 Czêœæ ustna gard³a... 130 Czêœæ nosowa gard³a... 130 Czêœæ krtaniowa gard³a... Krtañ... 130 131 Okolica nadg³oœniowa... 131 G³oœnia Objawy kliniczne...... 131 131 Leczenie... Obserwacja po leczeniu... 133 134 17. Rak tarczycy El bieta Stachlewska-Nasfeter... 135 Rak brodawkowaty Rak pêcherzykowy...... 136 136 Rak rdzeniasty... Rak anaplastyczny... 137 137 Objawy kliniczne... 137 Diagnostyka... Leczenie... Obserwowanie chorych po zakoñczonym leczeniu... Rokowanie... 137 138 140 140 18. Nowotwory przewodu pokarmowego Pawe³ Piotrowski... 141 Nowotwory z³oœliwe prze³yku... 141 Rak prze³yku... 141 Nowotwory z³oœliwe o³¹dka... 143 Rak o³¹dka (carcinoma ventriculi)... Rak okrê nicy i odbytnicy... Nowotwory z³oœliwe odbytu... 143 147 150 Nowotwory z³oœliwe trzustki... 153 Nowotwory z³oœliwe w¹troby... Rak pêcherzyka ó³ciowego... Nowotwory z³oœliwe zewn¹trzw¹trobowych dróg ó³ciowych i brodawki wiêkszej 155 157 000 dwunastnicy... 159 19. Nowotwory uk³adu moczowo-p³ciowego Wojciech Rogowski... Rak nerki... Rak pêcherza moczowego... 160 160 163 Rak gruczo³u krokowego... 167 10
Nowotwory j¹dra... 172 Rak pr¹cia... 178 20. Nowotwory z³oœliwe narz¹du rodnego Barbara Kozakiewicz... 182 Rak szyjki macicy... 182 Metody oceny stopnia klinicznego zaawansowania... 184 Leczenie raka szyjki macicy wed³ug stopni zaawansowania... 185 Rak szyjki macicy wspó³istniej¹cy z ci¹ ¹... 187 Rak b³ony œluzowej trzonu macicy (carcinoma corporis uteri, carcinoma endometrii, 000 adenocarcinoma corporis uteri)... 188 Leczenie... 191 Nowotwory z³oœliwe jajnika... 194 Nowotwory nab³onkowe... 194 Nowotwory ze sznurów p³ciowych i zrêbu jajnika... 195 Nowotwory z komórek lipidowych... 195 Nowotwory z pierwotnej komórki rozrodczej guzy zarodkowe... 195 Rak jajnika... 196 Leczenie raków nab³onkowych jajnika... 198 Leczenie nowotworów ze sznurów p³ciowych i zrêbu jajnika... 198 Leczenie nowotworów z pierwotnej komórki rozrodczej... 199 Ci¹ owa choroba trofoblastyczna... 199 Rak sromu... 201 Rak pochwy... 203 21. Nowotwory uk³adu krwiotwórczego Jerzy Piotrowski... 205 Ziarnica z³oœliwa... 205 Ch³oniaki nieziarnicze... 208 Klasyfikacja... 209 Szpiczak mnogi... 211 Badania kontrolne w ch³oniakach z³oœliwych... 214 Bia³aczki (Leucaemiae)... 214 Bia³aczki ostre (leucaemiae acutae)... 214 Klasyfikacja bia³aczek... 216 Ostre bia³aczki szpikowe... 216 Ostre bia³aczki limfoblastyczne... 218 Bia³aczki przewlek³e (leucaemiae chronicae)... 219 Przewlek³a bia³aczka szpikowa... 220 Przewlek³e bia³aczki limfatyczne... 221 Rzadsze postacie bia³aczek limfatycznych... 223 22. Nowotwory oœrodkowego uk³adu nerwowego Anna Skowroñska-Gardas 224 000 23. agodne i z³oœliwe nowotwory skóry Andrzej Ku³akowski... 227 Nowotwory ³agodne pochodzenia nab³onkowego... 228 Nowotwory ³agodne pochodzenia mezenchymalnego... 229 Stany przedrakowe skóry... 231 Nowotwory z³oœliwe skóry... 232 Nowotwory skóry z³oœliwe pochodzenia mezenchymalnego... 234 11
Przerzuty innych nowotworów do skóry... 235 Ogólne zasady i wybór leczenia w nowotworach skóry... 235 Czerniak... 236 24. Miêsaki tkanek miêkkich Andrzej Ku³akowski... 241 Naturalny przebieg miêsaków tkanek miêkkich... 243 25. Leczenie bólu w chorobach nowotworowych Tomasz Lewandowski. 245 Ból... Rodzaje bólu... Przyczyny bólu... Ocena bólu... Ocena skutecznoœci leczenia... Tolerancja bólu... Drabina analgetyczna WHO... Ból oporny na standardow¹ farmakoterapiê... 246 247 247 248 248 249 250 253 26. Organizacja opieki onkologicznej w Polsce Andrzej Ku³akowski... 255 Skorowidz... 000 12