Działalność mikroprzedsiębiorstw w województwie podkarpackim PREZENTACJA RAPORTU KOŃCOWEGO

Działalność mikroprzedsiębiorstw w województwie podkarpackim PREZENTACJA RAPORTU KOŃCOWEGO

METODOLOGIA BADANIA

PYTANIA BADAWCZE PYTANIA BADAWCZE 1. 2. 3. 4. 5. 6. Jaka jest struktura aktywnie działających mikroprzedsiębiorstw (m. in. sektorowa, branżowa, prawna, wielkościowa, finansowa, geograficzna) w województwie na tle pozostałych grup firm oraz w porównaniu do innych województw i Polski? Jaka jest kondycja finansowa przedsiębiorstw (w tym mikroprzedsiębiorstw) w województwie w porównaniu z innymi regionami Polski (w tym np. zróżnicowanie branżowe, przestrzenne)? Jaka jest konkurencyjność oraz znaczenie w gospodarce Podkarpacia (np. zatrudnienie, wynagrodzenia, udział w tworzeniu PKB/WDB, innowacyjność, działalność eksportowa) sektora przedsiębiorstw, w tym mikroprzedsiębiorstw w porównywanym z innymi regionami Polski? Jakie są najważniejsze czynniki i bariery rozwoju mikroprzedsiębiorczości i w jakim stopniu są one zróżnicowane przestrzennie? Jakie efekty przyniosły dotychczas stosowane instrumenty rozwoju mikroprzedsi ębiorczości, w tym programy współfinansowane ze środków Unii Europejskiej? Jakie obserwuje się trendy związane z podejmowaniem działalności gospodarczej i jej prowadzeniem? 7. Jakie są preferencje mikroprzedsiębiorców odnośnie wsparcia UE? 8. 9. Jakie znaczenie dla gospodarki regionalnej mają poszczególne branże sektora mikroprzedsiębiorstw? Które z nich mają największe perspektywy rozwojowe w świetle strukturalnych analiz ekonomicznych? Jak kształtują się kwalifikacje pracowników mikroprzedsiębiorstw i jakie są postawy mikroprzedsiębiorców względem ich podnoszenia?

METODY I TECHNIKI BADAWCZE

STRUKTURA I KONDYCJA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM

STRUKTURA I KONDYCJA Rozkład terytorialny podmiotów gospodarki narodowej zatrudniających do 9 pracowników w roku 2012 Liczba mikroprzedsiębiorstw przypadająca na 100 tys. ludności w poszczególnych województwach w 2012 roku Liczba nowo zarejestrowanych i wykreślonych z rejestru REGON podmiotów gospodarki narodowej w przeliczeniu na 10 tys. ludności w poszczególnych województwach w 2012 roku

STRUKTURA I KONDYCJA Stosunek nowo zarejestrowanych podmiotów do podmiotów wyrejestrowanych: Rok 2010: Polska 142,4% Podkarpacie 142% Rok 2012: Polska 169,1% Podkarpacie 190,2% 100 80 60 40 Liczba nowo zarejestrowanych i wykreślonych z rejestru REGON podmiotów gospodarki narodowej w przeliczeniu na 10 tys. ludności 66 55 38 50 36 30 43 61 51 51 42 48 69 78 77 71 64 61 56 60 54 54 53 51 46 52 52 64 56 83 92 65 45 45 44 45 20 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 podmioty nowo zarejestrowane woj. podkarpackie podmioty nowo zarejestrowane Makroregion Polski Wschodniej podmioty wykreślone z rejestru Polska 51 94 73 68 61 104 82 75 62 52 39 100 podmioty nowo zarejestrowane Polska podmioty wykreślone z rejestru woj. podkarpackie podmioty wykreślone z rejestru Makroregion Polski Wschodniej 90 78 70 65 93 73 66 65 52 47

STRUKTURA I KONDYCJA 2008 woj. podkarpackie Polska Makroregion Polski Wschodniej woj. podkarpackie 80,3% 78,4% 80,5% 80,7% 19,7% 21,6% 19,5% 19,3% MAPA - Struktura mikroprzedsiębiorstw pod względem formy prawnej prowadzenia działalności w poszczególnych województwach w 2012 roku 2009 Polska 78,0% 22,0% Makroregion Polski Wschodniej 80,5% 19,5% woj. podkarpackie 80,9% 19,1% 2010 Polska 77,9% 22,1% Makroregion Polski Wschodniej 80,4% 19,6% woj. podkarpackie 80,0% 20,0% 2011 Polska 76,8% 23,2% Makroregion Polski Wschodniej 79,6% 20,4% woj. podkarpackie 79,2% 20,8% 2012 Polska 76,0% 24,0% Makroregion Polski Wschodniej 78,8% 21,2% osoby fizyczne pozostałe formy prawne 0% 20% 40% 60% 80% 100%

STRUKTURA I KONDYCJA 10 8 7,17 8,37 8,59 9,28 9,70 MAPA - Liczba mikroprzedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego w przeliczeniu na 1000 mikroprzedsiębiorstw w podziale na województwa w 2012 roku 6 4 2 2,46 2,89 2,95 3,13 2,44 2,74 2,74 2,92 3,84 3,29 0 2008 2009 2010 2011 2012 woj. podkarpackie Polska Makroregion Polski Wschodniej Liczba mikroprzedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego Najwyższy udział mikroprzedsiębiorstw prowadzących działalność przez okres co najmniej 5 lat odnotowano w woj. opolskim 62,5% oraz wielkopolskim 61,7%. Najmniej zaś w woj. podkarpackim 53%. Udział mikroprzedsiębiorstw prowadzących działalność przez okres co najmniej 5 lat 60% 58% 56% 54% 52% 50% 56,3% 55,1% 53,6% 55,0% 53,3% 52,4% 55,2% 54,7% 53,4% 57,7% 54,4% 53,0% 58,0% 56,7% 56,4% 48% 2008 2009 2010 2011 2012 woj. podkarpackie Polska Makroregion Polski Wschodniej

STRUKTURA I KONDYCJA Struktura branżowa wg sekcji PKD 2007 w poszczególnych podregionach woj. podkarpackiego w 2012 roku Sekcje PKD krośnieński mikroprzedsiębiorstwa małe przedsiębiorstwa średnie przedsiębiorstwa duże przedsiębiorstwa przemyski rzeszowski krośnieński przemyski rzeszowski A. 4,3% 2,3% 1,3% 1,6% 1,2% 3,3% 0,8% 0,7% 3,8% 2,9% 1,0% 2,1% 0,0% 0,0% 1,3% 0,0% B. 0,1% 0,1% 0,1% 0,2% 0,9% 0,3% 0,2% 0,2% 0,3% 0,0% 0,5% 0,0% 5,1% 0,0% 1,3% 1,7% C. 9,4% 7,3% 9,4% 9,9% 15,7% 13,3% 17,1% 21,7% 23,1% 18,7% 18,3% 27,3% 51,3% 26,9% 26,6% 55,0% D. 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,2% 0,1% 0,3% 0,2% 1,0% 0,0% 0,3% 2,4% 2,6% 3,8% 5,1% 0,0% E. 0,2% 0,3% 0,2% 0,3% 1,7% 1,9% 1,3% 2,2% 1,4% 1,9% 2,5% 2,9% 2,6% 0,0% 1,3% 1,7% F. 12,8% 11,6% 12,5% 13,6% 6,2% 7,6% 8,5% 8,4% 4,5% 7,7% 9,0% 7,8% 0,0% 0,0% 6,3% 3,3% G. 27,6% 31,4% 27,3% 30,2% 16,9% 19,6% 19,6% 17,3% 8,7% 7,7% 18,8% 12,8% 5,1% 19,2% 10,1% 6,7% H. 6,5% 6,4% 7,6% 6,8% 2,2% 3,0% 2,7% 2,9% 2,1% 2,9% 1,5% 2,4% 2,6% 7,7% 2,5% 5,0% I. 4,2% 2,7% 2,2% 2,8% 2,8% 2,4% 3,4% 2,1% 0,7% 0,0% 0,8% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% J. 1,9% 1,5% 3,2% 1,7% 0,6% 0,6% 1,5% 0,9% 0,0% 0,0% 1,0% 0,5% 2,6% 0,0% 2,5% 0,0% K. 2,5% 2,9% 3,0% 2,8% 0,3% 1,1% 1,1% 0,6% 0,7% 1,0% 1,0% 0,8% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% L. 2,0% 4,0% 2,8% 2,5% 1,4% 0,8% 1,4% 1,0% 1,4% 2,9% 1,3% 0,8% 0,0% 0,0% 2,5% 1,7% M. 7,2% 6,5% 9,9% 7,5% 1,3% 1,0% 2,8% 1,5% 0,7% 0,5% 2,8% 0,3% 0,0% 0,0% 2,5% 0,0% N. 1,8% 1,8% 1,9% 1,5% 0,8% 0,3% 1,4% 1,4% 1,0% 0,0% 1,0% 0,8% 2,6% 0,0% 3,8% 10,0% O. 1,3% 1,4% 0,8% 1,0% 3,9% 4,3% 3,2% 2,7% 14,3% 15,3% 10,0% 10,4% 2,6% 11,5% 12,7% 1,7% P. 2,9% 3,3% 3,1% 3,2% 34,6% 30,3% 26,0% 27,2% 26,2% 24,4% 21,3% 20,9% 2,6% 3,8% 5,1% 0,0% Q. 5,5% 5,9% 5,5% 5,3% 4,9% 6,3% 4,1% 5,1% 6,6% 10,0% 5,8% 4,5% 20,5% 23,1% 15,2% 11,7% R. 2,5% 2,4% 2,0% 2,1% 2,3% 2,1% 2,4% 2,2% 1,7% 1,4% 2,3% 1,6% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% S. 7,5% 8,1% 7,1% 6,9% 2,1% 1,7% 2,1% 1,4% 1,4% 2,9% 1,0% 1,6% 0,0% 3,8% 1,3% 1,7% RAZEM 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% krośnieński przemyski rzeszowski krośnieński przemyski rzeszowski tarnobrzeski tarnobrzeski tarnobrzeski tarnobrzeski

9,7% 7,4% 5,7% 4,0% 2,6% 1,4% 2,0% 1,7% 9,3% 5,0% 3,3% 2,0% 0,9% 0,3% 0,3% 0,4% 2,1% 15,1% 50,3% 76,4% STRUKTURA I KONDYCJA 80% 60% 40% Liczba osób zatrudnionych w mikroprzedsiębiorstwach na podstawie umów o pracę oraz innego rodzaju umów 20% 0% 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9+ zatrudnienie na umowę o pracę zatrudnienie na podstawie innego rodzaju umów MAPA - Liczba osób pracujących przypadająca na 1000 mikroprzedsiębiorstw w poszczególnych województwach w 2012 roku Liczba osób pracujących ze względu na klasę wielkości przedsiębiorstwa w woj. podkarpackim 160 000 140 000 151 734 129 831 131 633 136 518 131 477 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 103 827 91 549 93 162 90 200 86 098 79 535 78 068 80 912 82 530 79 109 55 599 52 758 54 776 57 163 57 522 20 000 0 2008 2009 2010 2011 2012 mikroprzedsiębiorstwa małe przedsiębiorstwa średnie przedsiębiorstwa duże przedsiębiorstwa

STRUKTURA I KONDYCJA Ocena konieczności uzupełnienia poszczególnych kompetencji wśród pracowników Deklaracja prowadzenia działań nakierowanych na podnoszenie kwalifikacji w ciągu ostatnich 2 lat Obsługa komputera i korzystanie z Internetu. 4,28 Sprawność fizyczna lub manualna. 4,17 Umiejętności komunikacji z innymi ludźmi 4,11 Szkolenia / kursy zewnętrzne 38,3% Wykonywanie obliczeń. Samoorganizacja pracy i kreatywność 4,02 4,00 Szkolenia / kursy wewnętrzne 33,9% Biegłość w posługiwaniu się językiem Organizowanie i prowadzenie prac biurowych. Obsługa i naprawa maszyn oraz urządzeń, a także wykorzystanie narzędzi technicznych Zdolności artystyczne i twórcze. Zdolności kierownicze i organizacja pracy innych Wyszukiwanie i analiza informacji oraz wyciąganie wniosków. inne kompetencje 3,98 3,93 3,91 3,85 3,80 3,72 3,31 szkolenia/kursy zewnętrzne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej Całkowite lub częściowe finansowanie studiów wyższych / podyplomowych przez firmę Całkowite lub częściowe finansowanie nauki w szkołach zawodowych lub średnich przez firmę Żadne z powyższych 4,3% 2,0% 19,4% 43,0% 1 2 3 4 5 kwalifikacje stanowczo wymagają uzupełnienia kwalifikacje w zupełności nie wymagają uzupełnienia 0% 10% 20% 30% 40% 50%

STRUKTURA I KONDYCJA Wielkość miesięcznych przychodów przypadająca na 1 pracującego w sektorze mikroprzedsiębiorstw 25 000 MAPA - Wielkość miesięcznych przychodów przypadająca na 1 pracującego w sektorze mikroprzedsiębiorstw w podziale na województwa w 2012 roku 20 000 15 000 10 000 13 663 11 865 11 614 12 726 14 275 12 420 19 444 20 001 20 372 19 078 17 009 19 047 18 864 17 449 16 924 5 000 0 2008 2009 2010 2011 2012 woj. podkarpackie Polska Makroregion Polski Wschodniej Największe przychody odnotowano w woj. mazowieckim (26,5 tys.) i podlaskim (23,2 tys.). Najmniejsze zaś w woj. łódzkim (17,4 tys.).

STRUKTURA I KONDYCJA MAPA Wielkość przychodów i dochodów podatkowych przypadająca na jeden zarejestrowany pomiot gospodarki narodowej w poszczególnych powiatach woj. podkarpackiego w 2012 roku W woj. podkarpackim w 2012 roku przychody podatkowe osób fizycznych stanowiły 40,8% całości przychodów podatkowych, lecz statystyka ta ulega wyraźnemu zróżnicowaniu terytorialnemu. Najwyższy udział przychodów podatkowych osób fizycznych występuje w powiatach: niżańskim (77,7%), leskim (75,4%) lubaczowskim (75,4%), na terenie M. Przemyśla i powiatu przemyskiego (74,1%), a także w powiecie strzyżowskim (73,9%) i te powiaty należy uznać, za obszary, na których sektor mikroprzedsiębiorstw ma największe znaczenie dla gospodarki. Z kolei najmniejszy udział przychody podatkowe osób fizycznych posiadają w powiatach kolbuszowskim (20,9%), mieleckim (30,1%), M. Rzeszów i rzeszowskim (30,7%), a także leżajskim. W powiatach, gdzie znaczenie mikroprzedsiębiorstw jest największe osiągane są niższe przychody, a w powiatach, gdzie znaczenie mikroprzedsiębiorstw jest najmniejsze przychody należą do najwyższych.

STRUKTURA I KONDYCJA MAPA - Udział nadwyżki przychodów nad kosztami w całości przychodów mikroprzedsiębiorstw w podziale na województwa w 2012 roku Udział nadwyżki przychodów nad kosztami w całości przychodów mikroprzedsiębiorstw 16% 14% 12% 10% 8% 13,9% 11,8% 12,8% 11,2% 10,2% 10,4% 12,7% 12,2% 9,1% 12,2% 11,5% 12,2% 10,9% 10,7% 6% 4% 2% 0% 2008 2009 2010 2011 2012 woj. podkarpackie Polska Makroregion Polski Wschodniej Udział nadwyżki przychodów nad kosztami najwyższy jest w woj. warmińsko-mazurskim (15%) i pomorskim (14,5%). Najniższy zaś w woj. mazowieckim (6,4%).

STRUKTURA I KONDYCJA Udział sprzedaży detalicznej w przychodach z całokształtu działalności mikroprzedsiębiorstw w latach 2008-2012 Wartość sprzedaży hurtowej mikroprzedsiębiorstw prowadzących działalność handlową w przeliczeniu na 1 mikroprzedsiębiorstwo 40% 30% 35% 30% 25% 20% 15% 33,8% 31,5% 23,1% 28,3% 27,8% 22,6% 25,9% 25,1% 25,9% 23,9% 23,5% 25,2% 20,7% 20,0% 20,1% 25% 20% 15% 10% 24,0% 22,0% 19,2% 19,4% 18,8% 17,5% 23,6% 23,2% 20,0% 19,4% 19,3% 17,6% 24,5% 21,6% 16,7% 10% 5% 5% 0% 2008 2009 2010 2011 2012 woj. podkarpackie Polska Makroregion Polski Wschodniej 0% 2008 2009 2010 2011 2012 woj. podkarpackie Polska Makroregion Polski Wschodniej Wartość sprzedaży detalicznej mikroprzedsiębiorstw najwyższa jest w woj. świętokrzyskim (126,7 tys.). Najniższa zaś w woj. małopolskim (84,9 tys.). Wartość sprzedaży hurtowej mikroprzedsiębiorstw najwyższa jest w woj. mazowieckim (155,6 tys.), śląskim (168,9 tys.) oraz wielkopolskim (144,7 tys.). Najniższa zaś w woj. podkarpackim (71,6 tys.) i zachodniopomorskim (91,4 tys.)

STRUKTURA I KONDYCJA 100% 80% 33,6% 33,1% 33,5% 34,1% Udział w tworzeniu wartości dodanej brutto wg klas wielkości przedsiębiorstw w Polsce 60% 40% 20% 13,9% 14,0% 14,5% 14,1% 10,4% 10,9% 10,8% 10,9% 42,1% 42,0% 41,3% 40,9% 0% 2008 2009 2010 2011 duże przedsiębiorstwa średnie przedsiębiorstwa małe przedsiębiorstwa mikroprzedsiębiorstwa 450 400 350 300 250 299,6 276,3 248,7 368,1 353,4 294,3 374,5 337,0 286,7 394,8 348,3 300,0 200 2008 2009 2010 2011 woj. podkarpackie Polska Makroregion Polski Wschodniej Wartość dodana brutto w sektorze przedsiębiorstw w przeliczeniu na 1 przedsiębiorstwo w woj. podkarpackim Najwyższą wartością dodaną brutto cechuje się woj. mazowieckie (560,2), śląskie (496,9) oraz dolnośląskie (495,2). Najniższą zaś zachodniopomorskie (233,7).

STRUKTURA I KONDYCJA 18 16 14 12 10 8 6 4 2 Nakłady inwestycyjne w przeliczeniu na jedno mikroprzedsiębiorstwo 13,05 12,03 11,43 13,41 14,57 13,12 15,30 15,92 14,48 12,09 16,67 15,96 13,67 12,19 0 2008 2009 2010 2011 2012 woj. podkarpackie Polska Makroregion Polski Wschodniej 9,03 4 000 zł 3 500 zł 3 000 zł 2 500 zł 2 000 zł 1 500 zł 1 000 zł 500 zł Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w podziale na klasy wielkości przedsiębiorstwa 2 918 zł 2 444 zł 2 357 zł 1 755 zł 1 476 zł 3 036 zł 2 550 zł 2 490 zł 1 950 zł 3 283 zł 2 651 zł 3 424 zł 2 788 zł 2 647 zł 2 754 zł 2 052 zł 2 142 zł 3 614 zł 2 890 zł 2 877 zł 2 247 zł 1 712 zł 1 725 zł 1 796 zł 1 896 zł 0 zł 2008 2009 2010 2011 2012 mikroprzedsiębiorstwa średnie przedsiębiorstwa ogółem mikro- oraz małe przedsiębiorstwa duże przedsiębiorstwa Najwyższe nakłady inwestycyjne w przeliczeniu na jedno przedsiębiorstwo odnotowano w woj. świętokrzyskim (23,4 tys.), pomorskim (19,3 tys.) oraz mazowieckim (18,2 tys.). Najniższe zaś w woj. opolskim i podkarpackim (9 tys.) oraz warmińsko-mazurskim (9,2 tys.).

STRUKTURA I KONDYCJA 20% 15% 10% 5% 9,6% 16,8% 8,5% 15,6% 9,9% 14,0% MAPA -Udział małych przedsiębiorstw prowadzących działalność innowacyjną wśród ogółu małych przedsiębiorstw w woj. podkarpackim w 3-letnim okresie od 2010 do 2012 roku 0% innowacje produktowe lub procesowe innowacje organizacyjne lub marketingowe Przedsiębiorstwa aktywne innowacyjnie przedsiębiorstwa wdrażające: małe przedsiębiorstwa sektor przedsiębiorstw ogółem Udział przedsiębiorstw prowadzących działalność innowacyjną w woj. podkarpackim w latach 2010 2012 Największym udziałem małych przedsiębiorstw prowadzących działalność innowacyjną cechują się woj. podlaskie (13,3%), mazowieckie (12,9%) oraz zachodniopomorskie (12,3%). Najniższym zaś wielkopolskie i pomorskie (6,5%).

STRUKTURA I KONDYCJA 14% 12% 10% 8% 6% 4% 10,0% 8,6% 6,0% 11,6% 10,3% 9,3% 10,8% 8,9% 9,2% 7,4% 5,9% 5,5% Odsetek mikro- i małych przedsiębiorstw prowadzących działalność eksportową 2% 0% 2010 2011 2012 2013 woj. podkarpackie Polska Makroregion Polski Wschodniej MAPA - Odsetek mikro- i małych przedsiębiorstw prowadzących działalność eksportową w 2013 roku w poszczególnych województwach

KONKURENCYJNOŚĆ SEKTORA

KONKURENCYJNOŚĆ SEKTORA Zakres danych ujęty w ramach wskaźników syntetycznych 0,2 0,166 0,1 0,084 0,046 0,046 0,043 0,041 0,037 0,0-0,1-0,2-0,3-0,004-0,021-0,024-0,102-0,137-0,183-0,201-0,227-0,238 Zmiana wartości syntetycznego wskaźnika rozwoju mikroprzedsiębiorstw pomiędzy 2008 a 2012 rokiem

KONKURENCYJNOŚĆ SEKTORA Zachodniopomor skie Dolnośląskie 1,0 Kujawsko - pomorskie Wartość syntetycznych wskaźników zasobów, działalności i wyników mikroprzedsiębiorstw w 2012 roku Warmińsko - mazurskie Świętokrzyskie Śląskie Wielkopolskie Pomorskie 0,64 0,81 0,67 0,59 0,55 0,37 0,4 0,59 0,35 0,25 0,41 0,56 0,21 0,2 0,28 0,38 0,19 0,26 0,39 0,23 0,35 0,040,17 0,58 0,32 0,0 0,39 0,08 0,15 0,40 0,50 0,35 0,22 0,56 0,38 0,30 0,40 0,64 0,63 0,39 0,8 0,6 0,25 0,67 0,50 0,70 0,60 0,62 0,57 0,74 0,76 0,53 0,58 Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Podlaskie Opolskie Podkarpackie Syntetyczny wskaźnik zasobów Syntetyczny wskaźnik działalności Syntetyczny wskaźnik wyników

KONKURENCYJNOŚĆ SEKTORA Ocena zmian w poszczególnych aspektach kondycji przedsiębiorstwa w perspektywie ostatnich 3 lat Zakres terytorialny prowadzonej działalności gospodarczej Wielkość zatrudnienia 5,7% 7,0% 12,0% 3,6% 0,3% 71,4% Wielkość nakładów inwestycyjnych 7,4% 9,4% 17,1% 7,1% 2,6% 56,3% 9,2% 5,4% 41,5% lokalny regionalny Kwalifikacje pracowników 1,6% 1,9% 16,6% 7,9% 1,6% 70,6% Rentowność firmy 12,4% 14,6% 20,3% 7,3% 1,4% 44,0% 19,0% ogólnopolski międzynarodowy w ramach krajów UE międzynarodowy poza krajami UE Wielkość przychodów firmy duże pogorszenie bez zmian duża poprawa 16,9% 18,6% 30,3% 24,1% 9,7% 0,4% 0% 25% 50% 75% 100% niewielkie pogorszenie niewielka poprawa trudno powiedzieć 8,3% 11,9% Udziały w rynku 50,7% 18,3% 6,6% 4,3% 0% 25% 50% 75% 100% 24,9% Najkorzystniej oceniono zmiany w aspekcie wielkości zatrudnienia. Należy jednak pamiętać, że ponad 40% badanych nie zatrudnia pracowników, a wśród tych, którzy ich zatrudniają, dominuje posiadanie jednej, bądź dwóch osób.

ZNACZENIE BRANŻ W SEKTORZE

ZNACZENIE BRANŻ W SEKTORZE

CZYNNIKI I BARIERY ROZOWJU MIKRO- PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

CZYNNIKI I BARIERY ROZOWJU MIKROPRZEDSIĘBIORCZOŚCI Czynniki rozwoju związane ze wsparciem: dotacje bezpośrednie inwestycyjne, dotacje na utworzenie działalności gospodarczej, niskooprocentowane pożyczki UM, działalność ARR, szkolenia. Czynniki rozwoju związane z zarządzaniem firmą: planowanie, plan marketingowy, strategia wdrożeniowa i eksportowa, strategia niszy rynkowej, zaplecze badawczo-rozwojowe, znajomość rynku, działalność innowacyjna, aktywność klastrowa. CZYNNIKI ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Czynniki rozwoju wynikające z wewnętrznych dyspozycji firm: Jakość świadczonych usług, konkurencyjne ceny, terminowość, doświadczenie, wiedza, sieć kontaktów, kompetencje pracowników, umiejętności miękkie, elastyczność. Czynniki rozwoju specyficzne dla Podkarpacia oraz jego położenia geograficznego: Sąsiedztwo ze Słowacją i Ukrainą, objęcie Programem Polski Wschodniej, niskie koszty prowadzenia działalności, tania kadra pracownicza, poczucie bezpieczeństwa. Czynniki rozwoju są niejednoznaczne. O ile możliwość ubiegania się o dotacje stanowi dla części badanych szanse założenia lub rozwoju prowadzonej działalności gospodarczej, dla innych oznacza skomplikowane i czasochłonne procedury aplikowania.

CZYNNIKI I BARIERY ROZOWJU MIKROPRZEDSIĘBIORCZOŚCI Bariery rozwoju związane ze wsparciem: Dostęp do wsparcia (brak informacji, brak zabezpieczenia finansowego, ograniczona dostępność środków), biurokracja (skomplikowane i czasochłonne aplikowanie, czas oczekiwania na wyniki), tematyka szkoleń. Bariery finansowe: Ograniczona ilość środków własnych (niska płynność finansowa i rentowność, ryzyko ekonomiczne), utrudnienia prawne (składki ZUS, wysokie podatki, wysokie pozapłacowe koszty zatrudniania), postawa banków komercyjnych (wysokie oprocentowanie i skomplikowane warunki uzyskania kredytu). CZYNNIKI ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Bariery w prowadzeniu firmy: Wewnętrzne (małe doświadczenie, brak następcy, nieodpowiednia polityka cenowa, mało zleceń, brak szybkich efektów, niska świadomość szkoleniowa), zewnętrzne (mały zasób wykwalifikowanych pracowników, konkurencja, przepisy prawne, popyt, szara strefa). Bariery rozwoju specyficzne dla Podkarpacia oraz jego położenia geograficznego: Peryferyjna lokalizacja, trudności logistyczno-komunikacyjne, lokalizacja przestrzenna IOB.

CZYNNIKI I BARIERY ROZOWJU MIKROPRZEDSIĘBIORCZOŚCI Bariery są nierozłączne. Oznacza to, iż występowanie jednej bariery warunkuje pojawienie się kolejnych, które w rezultacie prowadzą do stagnacji mikroprzedsiębiorstwa. Istotnym plusem nierozłączności jest fakt, iż dzięki zniwelowaniu jednej bariery możliwa jest także auto-niwelacja kolejnej. Należy zatem podjąć te działania, które usuną przeszkody o największej ilości następstw. Są to przede wszystkim obciążenia finansowe oraz biurokratyczne.

CZYNNIKI I BARIERY ROZOWJU MIKROPRZEDSIĘBIORCZOŚCI Zróżnicowanie przestrzenne czynników rozwoju oraz barier mikroprzedsiębiorczości Część północna województwa: rozwój przemysłowy i gospodarczy firm zlokalizowanych w Rzeszowie, Tarnobrzegu, Mielcu oraz Stalowej Woli. Część południowa województwa: mała ilość dużych zakładów mogących współpracować z mikroprzedsiębiorstwami na zasadzie podwykonawstwa lub kooperacji. Duża ilość obszarów chronionych programem Natura 2000 rozwój turystyki. W okręgu stalowowolskim znaczna część funduszy pożyczkowych przeznaczona jest na rozwój przedsiębiorstw produkcyjnych. W regionie bieszczadzkim pieniądze przeznaczane są na rozwój handlu i turystyki. Do miejscowości, uznanych przez badanych za świadczące pomoc w rozwoju mikroprzedsiębiorczości należą: Rzeszów (24 IOB), Tarnobrzeg (1 IOB), Mielec (1 IOB), Stalowa Wola (3 IOB), Krosno i Przemyśl (2 IOB). W miejscowościach większych dostęp do wsparcia jest łatwiejszy i szybszy niż w przypadku miejscowości mniejszych, w których aplikowanie związane jest z wielokrotnym dojazdem do siedziby instytucji, co mając na uwadze niezadowalającą infrastrukturę drogową Podkarpacia jest utrudnione i czasochłonne.

OCENA STOSOWANYCH INSTRUMENTÓW WSPARCIA

OCENA STOSOWANYCH INSTRUMENTÓW WSPARCIA PO KL PROW PO IG Poddziałanie 6.1.3 Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych Działanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia Działanie 311 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Działanie 312 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Działanie 413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Działanie 3.1 Inicjowanie działalności innowacyjnej 59,1% 59,1% 40,9% 40,9% tak nie 50% 40% 30% 20% 10% 0% 45,5% 20,9% 16,2% 8,4% subsydiowanie zatrudnienia pracowników przez UP 41,6% 7,0% 33,2% 8,5% 17,8% 30,5% 3,0% 21,7% 10,8% 8,4% 12,2% 2,6% 3,8% 6,7% 5,9% 4,0% 3,1% 2,6% 1,6% 1,0% 1,5% 1,5% 1,5% 0,9% udział pracowników lub właścicieli w szkoleniach krajowe unijne nie wiem dotacje na założenie przedsiębiorstwa dotacje na inwestycje w przedsiębiorstwie finansowanie zakupu usług na rzecz rozwoju przedsiębiorstwa finansowanie udziału w targach / imprezach branżowych innego rodzaju wsparcie Udział mikroprzedsiębiorstw, które uzyskały wsparcie publiczne w ciągu ostatnich 5 lat Rodzaj uzyskanego wsparcia publicznego wraz ze strukturą źródeł finansowania

Miliony Miliony OCENA STOSOWANYCH INSTRUMENTÓW WSPARCIA Łączna ilość dofinansowań PUP: 14 828 (9268 EFS + 5560 FP). Łączna ilość dofinansowań ARiMR: 1293 (641 Działanie 312 + 586 Działanie 311 + 33 Działanie 413_312 + 33 Działanie 413_311). 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 727 1636 1057 2255 1796 2558 470 Fundusz Pracy Europejski Fundusz Społeczny 1486 1510 1333 2008 2009 2010 2011 2012 300 250 200 150 100 50 0 Działanie 311 PROW Działanie 312 PROW 260 256 Działanie 413_311 PROW Działanie 413_312 PROW 232 129125 129 96 2120 1112 1 1 2008 2009 2010 2011 2012 160 148,5 160 140 140 120 100 80 60 40 95 120 100 80 60 40 38,0 76,4 Ilość dofinansowań na utworzenie działalności gospodarczej udzielanych przez PUP oraz ARiMR 20 0 Fundusz Pracy Europejski Fundusz Społeczny 20 0 Działanie 311 Działanie 312 PROW PROW 2,8 3,1 Działanie 413_311 PROW Działanie 413_312 PROW Łączna kwota dofinansowań udzielonych na utworzenie działalności gospodarczej Największą ilość dofinansowań na podjęcie działalności gospodarczej z PUP przyznano w powiatach: jasielskim (1260), krośnieńskim (1054), rzeszowskim (963), ropczycko-sędziszowkim (948) i sanockim (936). Powiatem, w którym udzielono najmniejszej ilości wsparcia jest powiat bieszczadzki (302 osoby).

OCENA STOSOWANYCH INSTRUMENTÓW WSPARCIA Liczba i wartość projektów zrealizowanych przez podmioty sektora przedsiębiorstw Program operacyjny Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego Przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób Wartość projektów Liczba projektów Przedsiębiorstwa zatrudniające 10 osób i więcej Wartość projektów Liczba projektów 301 608 668,18 zł 201 1 217 236 556,03 zł 359 - - 3 957 909,30 zł 1 264 485 653,98 zł 253 1 044 478 720,59 zł 484 RAZEM 566 094 322,16 zł 454 2 265 673 185,93 zł 844 Oceniając efektywność nie można zapominać o grupie docelowej, która poprzez bariery związane z dostępem do wsparcia może być nieadekwatna. Oznacza to, iż z racji barier rozwoju mikroprzedsiębiorczości wsparcie otrzymują osoby, które posiadają określoną pulę środków finansowych umożliwiającą im realizację projektu we własnym zakresie. Dlatego też ocena efektywności i skuteczności wsparcia oferowanego przedsiębiorcom nie może być jednoznaczna. Efektywność instrumentów wsparcia ocena efektywności wsparcia zależna jest od obszaru, na którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa. Efektywność została oceniona najlepiej przez przedsiębiorców pochodzących z dużych miast. Ci w mniejszych miastach dostrzegają niewielki wpływ funduszy unijnych na rozwój przedsiębiorczości. najczęściej wskazywane efekty wsparcia: wzrost obrotów przedsiębiorstwa, poprawę konkurencyjności, innowacyjności i rentowności przedsiębiorstwa, unowocześnienie środków trwałych. O niskiej efektywności unijnego wsparcia może świadczyć fakt, iż część przedsiębiorstw utrzymuje się na rynku jedynie przez pierwsze dwa lata okres związany z niższymi opłatami ZUS. Jednak spośród firm, które założono przy pomocy uzyskanego dofinansowania w latach 2008 2011 działalność zakończyło 15%.

OCENA STOSOWANYCH INSTRUMENTÓW WSPARCIA Analiza skali osiągniętych wartości wskaźników produktu i rezultatu potwierdza wniosek o większej możliwości oddziaływania interwencji publicznej w przypadku przedsiębiorstw zatrudniających 10 osób i więcej. W przypadku większości analizowanych wskaźników produkty i rezultaty osiągane przez mikroprzedsiębiorstwa są znacznie niższe, aniżeli osiągane przez przedsiębiorstwa o większym zatrudnieniu. Taki stan rzeczy wskazuje na oddziaływanie wsparcia RPO WP na mikroprzedsiębiorstwa, aniżeli na sektor małych, średnich i dużych przedsiębiorstw. Ocena skali wpływu poszczególnych rodzajów wsparcia publicznego na wzrost konkurencyjności przedsiębiorstwa dotacje na założenie przedsiębiorstwa dotacje na inwestycje w przedsiębiorstwie finansowanie zakupu usług na rzecz rozwoju przedsiębiorstwa subsydiowanie zatrudnienia pracowników przez Urząd Pracy finansowanie udziału w targach / imprezach branżowych udział pracowników lub właścicieli w szkoleniach innego rodzaju wsparcie 3,13 3,67 3,65 3,56 3,53 3,38 3,88 1 2 3 4 5 bardzo mały wpływ bardzo duży wpływ

OCENA STOSOWANYCH INSTRUMENTÓW WSPARCIA Deklaracja zainteresowania otrzymaniem wsparcia oraz celu przeznaczenia ewentualnego dofinansowania UE Zainteresowanie otrzymaniem wsparcia UE zakup sprzętu, wyposażenia lub oprogramowania budowa / rozbudowa lub zakup nieruchomości i innej infrastruktury Cel przeznaczenia dofinansowania UE 12,9% 52,3% Szacunkowy koszt działań wskazanych jako cel dofinansowania UE: 36,0% tak nie 2,9% 61,1% szkolenia / kursy zwiększenie zatrudnienia rozwój / inwestycje (ogólnie) wprowadzanie innowacji remont lub modernizacja budynków rozszerzenie działalności o nowe kierunki środki trwałe (ogólnie) inne nie wiem / trudno powiedzieć 8,9% 8,6% 5,4% 4,2% 3,7% 3,0% 1,2% 7,2% 6,3% 48% - do 100 tys. zł 14,5% - 100 200 tys. zł 8,2% - 200 300 tys. zł 2,1% - 300 400 tys. zł 4,4% - 400 500 tys. zł 5,4% - 500 tys. 1 mln 3,5% - powyżej 1 mln 16,1% - nie wiem nie wiem / trudno powiedzieć 0% 20% 40% 60%

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ Projekt finansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013