Partnerstwa w praktyce przykłady efektywnej współpracy JST i NGO Na terenie województwa lubelskiego działa bardzo wiele organizacji pozarządowych współpracujących efektywnie zarówno z sektorem publicznym jak i biznesem. Za przykład modelowej współpracy międzysektorowej może posłużyć powstałe w 2011 r. Lubelskie Partnerstwo PublicznoSpołeczne (LPPS) skupiające ponad 30 Partnerów. Rozwinięciem idei LPPS na terenie całego województwa lubelskiego był projekt przygotowany przez Lubelską Fundację Rozwoju, Miejski Urząd Pracy w Lublinie oraz Stowarzyszenie W Stronę Człowieka w odpowiedzi na konkurs Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Lubelski Inkubator Partnerstw Lokalnych, jest pierwszą w Polsce instytucją parasolową mającą na celu pomoc w nawiązywaniu i stymulowaniu lokalnych partnerstw pomiędzy organizacjami pozarządowymi, a jednostkami samorządu terytorialnego. Projekt jest odpowiedzią na zidentyfikowane problemy jakich doświadczają organizacje pozarządowe i administracja publiczna we wzajemnej współpracy w zakresie tworzenia polityki publicznej, diagnozowania lokalnych problemów i wyzwań, a także szeroko rozumianych konsultacji społecznych. Realizacji innowatorskiego projektu podjęły się Lubelska Fundacja Rozwoju, Miejski Urząd Pracy w Lublinie oraz Stowarzyszenie W Stronę Człowieka i co ważne przedsięwzięcie zakończyło się powodzeniem. Zorganizowano szereg seminariów na terenie woj. lubelskiego upowszechniających Model Współpracy Administracji Publicznej i Organizacji Pozarządowej (http://www.pozytek.gov.pl/files/biblioteka/bpp/model_wspolpracy.pdf) oraz zaprezentowano zasady samooceny metodą Lokalnego Indeksu Jakości Współpracy. W wyniku powyższych działań nadesłano aż 19 inicjatyw międzysektorowych w ogłoszonym konkursie pn. Współpraca się opłaca. Konkurs na najlepsze inicjatywy międzysektorowe w woj. lubelskim. Z powodu ograniczeń wynikających z założeń projektowych do dalszej współpracy zaproszono 6 partnerstw. MAPA INICJATYW MIEDZYSEKTOROWYCH, KTÓRE OTRZYMAŁY WSPARCIE W RAMACH PROJEKTU PN. LUBELSKI INKUBATOR PARTNERSTW LOKALNYCH współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V Dobre rządzenie, Działanie 5.4, Rozwój potencjału trzeciego sektora, Poddziałanie 5.4.2 Rozwój dialogu obywatelskiego. LEGENDA: 1. KRASNYSTAW: Sieć integracji w gminach Gorzków, Izbica, Rudnik, Żółkiewka 2. RADZYŃ PODLASKI: Mobilny Inkubator Animacji Społecznej 3. 4. 5. 6. ŁUKÓW: Młodzi Przedsiębiorcy RYKI: Opracowanie przewodnika po szlakach rowerowych Gminy Ryki i atrakcjach sąsiednich gmin oraz oznakowanie łączników ścieżek rowerowych w Gminie Ryki LUBLIN: Fantastyczne spotkania w Narnii KOŚMIN: Zagospodarowanie zespołu dworskoparkowego w Kośminie na cele kulturalne i turystyczne
W celu upowszechnienia działań prowadzonych przez Lubelski Inkubator Partnerstw Lokalnych oraz wspieranych inicjatyw międzysektorowych powstał portal internetowy www.portalinicjatyw.pl, służący do bezpośredniej wymiany informacji pomiędzy instytucjami. Opracowano Atlas dobrych praktyk współpracy JST z NGO w realizacji inicjatyw lokalnych w woj. lubelskim oraz Mapę aktywności międzysektorowych partnerstw lokalnych. Celem Atlasu było przekazanie praktycznej wiedzy wszystkim tym, którzy chcieliby wcielać w życie ideę partnerstw lokalnych oraz zachęcenie innych do podejmowania działań w partnerstwie. Opracowana mapa aktywności międzysektorowych powstała po analizie programów współpracy, a szczegółowo po analizie sprawozdań, jakie po zrealizowaniu programu współpracy opracowują oraz zatwierdzają samorządy szczebla gminnego. RAZEM MOŻEMY WIĘCEJ Współpraca organizacji pozarządowych z administracją publiczną nie jest przymusem, jednakże ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nakłada na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek tworzenia programów współpracy z organizacjami pozarządowymi. Organizacje pozarządowe stanowią znakomitą bazę dla rozwoju lokalnych społeczności, gdyż skupiają najaktywniejszych i najbardziej wrażliwych na sprawy społeczne obywateli danego środowiska. Badania pokazują, że samorządy stosunkowo dobrze radzą sobie z problemami związanymi z infrastrukturą, a mają więcej trudności w tworzeniu polityk miękkich, jak polityka społeczna, rozwoju lokalnego, środowiskowa, edukacji, rynku pracy itp. Są to zatem te obszary, które stanowią największe wyzwania do partnerskiego współdziałania. Organizacje pozarządowe powinny zostać zaangażowane w proces tworzenia planów, programów i strategii zaspokajania potrzeb obywateli i rozwiązywania problemów społecznych na jak najwcześniejszym etapie ( ).Polityki tworzone w partnerstwie pobudzają zainteresowanie społeczności współudziałem w ich planowaniu i realizacji( ) 1 Aby efektywnie wykorzystywać środki publiczne samorządy powinny wspierać i promować partnerstwa międzysektorowe, łącząc tym samym zasoby lokalne. Ale musimy pamiętać, że oprócz współpracy finansowej bardzo istotną lecz niedocenianą zarówno przez samorządy jak i organizacje pozarządowe jest współpraca niefinansowa. Może być to np. udostępnianie rzeczowych i kadrowych zasobów samorządów, obejmowanie patronatami zadań publicznych realizowanych przez NGO, użyczanie lokalu, udzielanie przez samorządy wsparcia merytorycznego itp. LAUREACI KONKURSU Wśród laureatów konkursu Współpraca się opłaca ( ) znalazły się aż dwie inicjatywy z obszaru turystyki. Pierwsza zgłoszona przez LGD Zielony Pierścień pt. Zagospodarowanie zespołu dworsko-parkowego w Kośminie na cele kulturalne i turystyczne oraz druga pt. Opracowanie przewodnika po szlakach rowerowych Gminy Ryki i atrakcjach sąsiednich gmin oraz oznakowanie łączników ścieżek rowerowych w Gminie Ryki zgłoszona przez Stowarzyszenie Integracji Społecznej Gminy Ryki. Przedsięwzięcia są dowodem na to, że mieszkańcy, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy i jednostki sektora publicznego wykazując się dużą aktywnością i zaangażowaniem mogą wspólnie opracować i zrealizować projekty służące całej społeczności lokalnej. LGD Zielony Pierścień wspólnie z Gminą Żyrzyn i Fundacją Turystyczna Lubelszczyzna postanowiły w partnerstwie, dzieląc się zadaniami, opracować i zrealizować w latach 2013-2015 1 Przytoczone fragmenty z Modelu Współpracy Administracji Publicznej i Organizacji Pozarządowej (http://www.pozytek.gov.pl/files/biblioteka/bpp/model_wspolpracy.pdf)
program zagospodarowania zespołu dworsko-pałacowego w Kośminie na cele społeczne, kulturalne i turystyczne. W efekcie odnowiona i utworzona nowa infrastruktura służyć będzie lokalnej społeczności oraz turystom. Dworek w Kośminie widok od frontu Rezultatami inicjatywy będą: (1) świetlica środowiskowa w dworku dla społeczności lokalnej; (2) całoroczny punkt informacji turystycznej; (3) centrum edukacji przyrodniczo-kulturowej promujące walory przyrodnicze i dziedzictwo historyczno-kulturowe pradoliny Wieprza adresowane do mieszkańców Lubelszczyzny i do turystów; (4) centralna przystań kajakowa w dolnej części rzeki Wieprz oraz jednogwiazdkowy kemping przy dworku (ze 196 miejscami noclegowymi na polu namiotowym i w miejscu na kampery i przyczepy kempingowe). Informacja turystyczna w dworku Pomost kajakowy
Powyższa inicjatywa nie jest jedynym przykładem projektu partnerskiego, realizowanego przez LGD Zielony Pierścień. Jako lider podregionu zrzeszającego 11 gmin położonych na terenie powiatu puławskiego i lubelskiego jest jedną z 26 LGD na Lubelszczyźnie, które wdrażają na obszarach wiejskich Lokalne Strategie Rozwoju. Ich efektem jest m.in. oznakowany na długości blisko 128 km szlak kajakowy na rzece Wieprz; sieciowy produkt turystyczny Ekomuzeum Lubelszczyzny Żywa Tradycja, utworzona Kraina Rowerowa z siecią szlaków rowerowych o długości ponad 500 km czy wsparcie szlaków ornitologicznych i konnych. W roku 2013 LGD we współpracy z Nałęczowskim Ośrodkiem Kultury zapoczątkowała comiesięczną organizację Kiermaszów Produktów Lokalnych. Działania te zapoczątkowały współpracę samych twórców i producentów lokalnych produktów, którzy utworzyli sieć Izb Produktów Lokalnych w celu dystrybucji tych wyrobów. Gminy należące do LGD Zielony Pierścień Stowarzyszenie Integracji Społecznej Gminy Ryki przy współpracy m.in. z Miastem Ryki, LGD Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej, Miejsko Gminnym Centrum Kultury podjęło się zintegrowania rozproszonej infrastruktury ścieżek rowerowych na terenie Gminy Ryki oraz przygotowania do nich materiałów informacyjno - edukacyjnych tj. przewodnik po szlakach rowerowych, tablice informacyjne oraz gry edukacyjne. Dzięki nowo powstałym ścieżkom rowerowym mieszkańcy sąsiadujących ze sobą gmin będą łatwiej integrować się poprzez spotkania młodzieży czy całych rodzin zjeżdżając się w sposób gwiaździsty z różnych stron. Wcześniejszy brak połączenia tych tras uniemożliwiał wykorzystanie potencjału istniejącej infrastruktury rowerowej tj. punkty wypoczynku z wiatami, grillami, tablicami edukacyjnymi czy tablicami gry i zabawy. Teren gminy Ryki posiada potencjał rozwoju turystyki i rekreacji, przez gminę przejeżdża większość rowerowych
wycieczek szkolnych udających się do woli Okrzejskiej na Kopiec Sienkiewicza i do Muzeum. Przy trasach znajdują się także miejsca pamięci, przy których władze lokalne i szkoły cyklicznie organizują uroczystości patriotyczne. Łącznie wyznaczono ponad 50 km szlaków rowerowych, na których zostały postawione znaki kierujące na sąsiedni szlak i jego atrakcje. Witacz na szlaku Punkt wypoczynkowy i jego użytkownicy WSPÓŁPRACA SIĘ OPŁACA Tablica edukacyjna na szlaku
Wspólne spotkania projektowe, organizowane m.in. w siedzibie Inkubatora Partnerstw Lokalnych doprowadziły do porozumienia się dwóch organizacji pozarządowych nie znających się wcześniej chociaż sąsiadujących ze sobą. Aby jeszcze efektywniej rozwijać turystykę obu regionów Prezes LGD Zielony Pierścień Zbigniew Pacholik oraz Prezes Stowarzyszenia Integracji Społecznej Gminy Ryki - Roman Szafranek, w oparciu o wykorzystanie dostępnych zasobów kulturowych, przyrodniczokrajobrazowych planują wiele wspólnych przedsięwzięć tj: - organizacja spływów kajakowych z wykorzystaniem infrastruktury wykonanej przez LGD Zielony Pierścień oraz kajaków Stowarzyszenia; organizowanie wspólnych rajdów rowerowych po obydwu szlakach; umieszczanie we wspólnych folderach informacji o atrakcjach sąsiadów; - wykorzystanie bazy noclegowej zlokalizowanej na terenach obu organizacji do wspólnych przedsięwzięć; wzajemna promocja podczas targów turystycznych; - pomoc w transporcie rowerów i kajaków podczas imprez turystycznych organizowanych przez obie organizacje; - wspólny udział w projektach organizowanych w przyszłości, np. wspólne występowanie o dotacje i wsparcia zewnętrzne. Drogowskaz dla rowerzystów łączący oba szlaki Spływ kajakowy organizowany przez Stowarzyszenie Integracji Społecznej po rzece Wieprz start na przystani kajakowej w Kośminie Tak więc pasja, wspólna praca, zaangażowanie i przyjazny klimat mogą przynieść bardzo wiele korzyści dla lokalnej społeczności i nie tylko. Przykłady dobrych praktyk pokazujące prawidłowe relacje pomiędzy sektorem publicznym i organizacjami pozarządowymi powinny zachęcić innych do podążania tą samą drogą.