Czarnobyl i ZDROWIE Siarhiej Kuncewicz, przewodniczący Zrzeszenia Społecznego Związek Lekarzy, wykładowca uniwersytetu
Najważniejszym aspektem oceny skutków katastrofy w Czarnobylu stało się zbadanie stanu zdrowia ludności. Zbadanie podstawowych kategorii poszkodowanych przeprowadza się na podstawie analizy wyników badań 1,5 mln osób, w tym 334 tys. dzieci
Choroby tarczycy Cała Białoruś to obszar z naturalnym deficytem jodu. Skażenie obszaru radioaktywnym jodem spowodowało duże dawki napromieniowania tarczycy, co doprowadziło do znacznego zwiększenia liczby zachorowań tarczycy, zwłaszcza wśród dzieci. Zachorowalność na raka tarczycy wśród ludności dorosłej wzrosła 12-krotnie. Szczyt zachorowalności dzieci przypadał na lata 1995-1996, w tych latach wzrosła w porównaniu z 1986 r. 39-krotnie.
25 20 15 10 5 0 1981-1983 1984-1986 1987-1989 1990-1992 1993-1995 1996-1998 1999-2001 2002-2004 2005-2207 2008-2009 Wzrost zachorowalności na niedoczynność tarczycy (hipotireoz), autoimmunologiczne zapalenie gruczołu tarczycowego (tireoidit), wole guzowe w obwodzie mohylewskim od 1986 r. do 2008
140 120 100 80 60 Гипотиреоз АИТ Узловой зоб 40 20 0 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 Заболеваемость гипотиреозом, аутоиммунным тиреоидитом и узловым зобом в Могилевской области с 1986 по 2008 гг. на 100 тыс. нас.
Inne rodzaje onkologii Na obszarach skażonych radionuklidami notowane jest istotne odmłodzenie zachorowalności na raka gruczołu sutkowego. Zachorowalność na nowotwory złośliwe wszelkich lokalizacji wśród likwidatorów od 1997 r. zaczęła nieustannie rosnąć. Wśród kobiet zamieszkujących tereny skażone radionuklidami ryzyko zachorowania na raka gruczołu sutkowego jest o 25% wyższe niż w grupie kontrolnej.
Leukozy (białaczka, rak krwi) W porównaniu z okresem sprzed awarii w obwodzie homelskim i mohylewskim, w tym w najbardziej skażonych rejonach notuje się wzrost zachorowań na wszystkie formy chronicznej białaczki. Obserwowany jest statystycznie potwierdzony wzrost zachorowalności na szpiczak mnogi (mijeloma) zarówno wśród ludności tych dwu obwodów, jak i mieszkańców skażonych terenów. Zarazem nie ujawniono istotnych różnic we wskaźnikach zachorowalności między rejonami, które ucierpiały i obwodami w całości.
Inne skutki Obserwowany jest wzrost zachorowalności na: kataraktę choroby układu krążenia zaburzenia psychoneurologiczne Wszystkie (z wyjątkiem katarakty) według istniejących wyobrażeń nie powstały na skutek napromieniowania.
Zdrowie różnych grup ludności Osoby ewakuowane ze strefy ewakuacji w 1936 r. Wśród mężczyzn jedyną chorobą, co do której notowano potwierdzony wzrost pierwotnej zachorowalności, były nowotwory złośliwe tkanki limfatycznej i krwiotwórczej. Wśród kobiet notowano wzrost zachorowalności na nowotwory, niedoczynność tarczycy (hipotireoz), wole, autoimmunologiczne zapalenie gruczołu tarczycowego (tireoidit), choroby charakteryzujące się podwyższonym ciśnieniem krwi. Zmiany zachorowalności następowały głównie w starszych grupach wiekowych (ponad 65 lat).
Osoby zamieszkujące strefy wysiedlenia w pierwszej i następnej kolejności Wzrost zachorowalności na nowotwory złośliwe wśród mężczyzn i kobiet. Wzrost zachorowalności na wole, niedoczynność tarczycy (hipotireoz), choroby układu krążenia wśród mężczyzn w grupach wiekowych do 50 lat. Wśród kobiet wyraźną tendencją wzrostową charakteryzowała się zachorowalność na wole we wszystkich grupach wiekowych do 60 lat oraz zachorowalność na zawał mięśnia sercowego (infarkt miokarda), w tym w wieku 35-39 lat i 55-59 lat.
Skutki genetyczne Częstotliwość wad wrodzonych wzrosła 2-krotnie wrodzony brak mózgu (anencefalia) 2,5 razy palce nadliczbowe (polidaktilia) 4,2 razy przepukliny rdzeniowe 2 razy
Skutki psychologiczne Awaria odbiła się na psychice ludzkiej. Zmieniał się ich stan psychiczny, nastawienie społeczne. Czynniki wpływu: sama katastrofa skażenie radioaktywne miejsc zamieszkania wymuszona migracja procesy informacyjne przeprowadzane przedsięwzięcia pomoc humanitarna.
W początkowym okresie po awarii okazywało się, że dla jednej części ludności charakterystyczne jest wysokie napięcie psychiczne, podczas gdy inna wykazywała nastawienie na ignorowanie niebezpieczeństwa promieniowania. Później pod wpływem mediów i nie zawsze adekwatnych działań decydentów w społeczeństwie powstało zamieszanie, a w jego wyniku wzrost tzw. nastrojów konsumpcyjnych.
U części społeczeństwa odnotowano obniżenie poziomu adaptacji psychicznej, niepewność, niestabilna samoocena i pesymistyczna ocena przyszłości. U prawie 2/3 zbadanych ludzi odnotowano utratę poczucia własnego bezpieczeństwa, co samo w sobie jest dowodem głębokiej traumy społeczno-psychologicznej. Charakteryzuje się to jako stres socjalno-radioekologiczny
Czarnobyl i aktywność obywatelska Awaria oraz mnóstwo problemów, które powstały w jej wyniku, stały się bodźcem do zorganizowanego ruchu społecznego na Białorusi. W Związku Radzieckim oficjalnie mogły istnieć tylko państwowe organizacje społeczne. W końcu lat 80. powstały stowarzyszenia obywateli uczestniczące w udzielaniu pomocy humanitarnej oraz prowadzące leczenie dzieci za granicą.
Potem zaczęły powstawać organizacje działające w sferze edukacji obywatelskiej, praw człowieka, ekologii, zagadnień socjalnych. Te organizacje pozarządowe same określają cele, metody pracy, kierunki rozwoju. Większość takich organizacji pozarządowych powstała w latach 90. i buduje działalność według europejskich zasad i metodologii.
Lokalizacja organizacji pozarządowych Około 60% białoruskich organizacji pozarządowych to oddziały organizacji narodowych. Łączna liczba zarejestrowanych organizacji pozarządowych 2 338. W tej liczbie SA i tzw. państwowe organizacje pozarządowe. De-facto stanowią przedłużenie infrastruktury państwowej w sferze społecznej.
Obecnie na Białorusi działa niewiele organizacji pozarządowych, które zajmują się kwestią Czarnobyla. Przykładowo, nasze stowarzyszenia Związek Lekarzy jest w regionie jedyną organizacją pozarządową aktywnie działającą w tym kierunku od 2001 roku.
W 2001 r. wydano książkę Czarnobyl a zdrowie, która zawierała materiały o wpływie czynników postczarnobylskich na zdrowie mieszkańców obwodu mohylewskiego. Udało się nam zaangażować do tej pracy czołowych regionalnych specjalistów. Od 2005 r. systematycznie organizowane są spotkania z udziałem naukowców, działaczy społecznych i urzędników zajmujących się likwidacją skutków katastrofy.
С 2005 года систематически организуются мероприятия с участием ученых, общественных активистов и чиновников, непосредственно занимающихся ликвидаций последствий катастрофы.
Organizowane są seminaria-treningi dla pracowników bibliotek, pedagogów, pracowników służby zdrowia, działaczy społecznych.
Wydawane są broszury, foldery. Wszystkie trafiają do sieci bibliotecznej regionu, aby były powszechnie dostępne. Wiele materiałów jest w Internecie.
Do tematu Czarnobyla społeczność powraca w czasie Czarnobylskiego Szlaku, który odbywa się corocznie w końcu kwietnia w dużych miastach. Ostatnio sprawa Czarnobyla powraca, gdy mówi się o budowie elektrowni atomowej na Białorusi. Decyzję już podjęto. Część organizacji pozarządowych wykazuje ostry sprzeciw wobec budowy EJ. Niektóre organizacje więcej mówią o konieczności transparentności w podejmowaniu ważnych decyzji związanych z budową, zaangażowaniu niezależnych ekspertów i kontroli społecznej.
Спасибо за внимание!