Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Szczytna na lata 2010 2015 Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XXIII/ /154/13 Rady Miejskiej w Szczytnej z dnia 26 marca 2013 r.
SZCZYTNA 2013r. I.WSTĘP... 4 1. DEFINICJE... 4 2. PODSTAWA FORMALNO-PRAWNA OPRACOWANIA... 7 3. KOLEJNOŚĆ PROWADZENIA PRAC NAD PROGRAMEM.... 8 4. NAWIĄZANIE DO STRATEGICZNYCH DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO MIASTA I REGIONU.... 9 II. CHARAKTERYSTYKA MIASTA SZCZYTNA...12 1.STAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO... 12 1.1. Położenie, powierzchnia i struktura użytkowania gruntów... 12 1.2. Środowisko przyrodnicze... 14 1.3. Zagospodarowanie przestrzenne.... 17 1.4. Turystyka... 18 1.5.Uwarunkowania ochrony środowiska... 22 1.6.Infrastruktura techniczna... 25 1.6.1.Układ drogowy...25 1.6.2.System zaopatrzenia w wodę....28 1.6.3.System odprowadzenia ścieków sanitarnych....29 1.6.4.Zaopatrzenie w gaz....30 1.6.5.Energia elektryczna....31 1.6.6.Ciepło....31 1.6.7.Sieć telekomunikacyjna...31 1.7.Własność nieruchomości... 32 1.8.Stan mieszkalnictwa... 34 2.SFERA GOSPODARCZA.... 38 2.1.Główni pracodawcy oraz struktura branż na terenie gminy... 38 3.SFERA SPOŁECZNA... 41 3.1. Sytuacja demograficzna i społeczna terenu... 41 3.2. Warunki i jakość życia mieszkańców... 42 3.3. Rynek pracy... 46 III. ZAŁOŻENIA PROGRAMU REWITALIZACJI...47 1. METODA IDENTYFIKACJI OBSZARU WSPARCIA... 47 2. DIAGNOZA MIASTA POD WZGLĘDEM PRZYJĘTYCH KRYTERIÓW IDENTYFIKACJI OBSZARU WSPARCIA... 50 Kryterium 1... 50
Kryterium 2... 50 Kryterium 3... 51 Kryterium 4... 52 3.WSKAŹNIKI IDENTYFIKACJI OBSZARU WSPARCIA... 53 4.ANALIZA SWOT... 54 5.CELE REWITALIZACJI... 56 6. CHARAKTERYSTYKA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA... 58 8. WSKAŹNIKI PRODUKTU I REZULTATU DLA PRZEDSIĘWZIĘCIA REALIZOWANEGO W RAMACH LPR... 64 9. SYSTEM WDRAŻANIA, ZARZĄDZANIE I MONITORING LPR... 64 ZAŁĄCZNIK NR 1. PROJEKT DO WSPARCIA...67
I.WSTĘP 1. Definicje REWITALIZACJA - słowo to pochodzi z języka łacińskiego (łac. re+vita dosłownie: przywrócenie do życia, ożywienie) i odnosi się do działań skupionych na ożywieniu zdegradowanych obszarów miast. Rewitalizacja ma za zadanie je chronić, uzdrawiać i przywracać do życia. Rewitalizacja to zagadnienie związane z rozwojem przestrzennym, które jest w kręgu zainteresowania Unii Europejskiej. W okresie programowym 2007-2013 dostępne są środki finansowe z funduszy strukturalnych w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) przeznaczone na realizację projektów w zakresie rewitalizacji. Właściwe programy operacyjne określają cele i priorytety wsparcia finansowego i tworzą podstawę do realizacji konkretnych działań w tym zakresie. Pojęcie rewitalizacji obejmuje zróżnicowane działania prowadzone w zakresie struktur przestrzennych, społecznych i ekonomicznych, realizowane w zdegradowanych częściach miast. Działania te mają na celu poprawę jakości życia mieszkańców, przywrócenie ładu przestrzennego lub utworzenie przestrzeni charakteryzującej się ładem oraz ożywienie gospodarcze i odbudowę lub wytworzenie więzi społecznych. Rewitalizacja ma na celu realizację powyższych założeń, przy jednoczesnym zachowaniu walorów historycznych danego obszaru, podkreśleniu jego unikalności, działaniu przy aktywnym udziale społeczności lokalnej. Podstawowymi celami rewitalizacji jest: 1. poprawa warunków życia, 2. poprawa lokalnego rynku pracy, 3. poprawa poziomu wykształcenia i kwalifikacji społeczności lokalnej, 4. obniżenie poziomu przestępczości, 5. poprawa stanu środowiska naturalnego, 6. wzrost prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw,
7. wyrównywanie szans społecznych pod względem narodowościowym i ekonomicznym, 8. porządkowanie i naprawa zdegradowanej tkanki urbanistycznej, 9. regeneracja lub przebudowa zaniedbanych przestrzeni publicznych. Poniżej przedstawiono definicje, zgodnie z Wytycznymi dotyczącymi przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji jako podstawy udzielenia wsparcia z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 (Instytucja Zarządzająca RPO WD, styczeń 2013), oraz Szczegółowym Opisem Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lataa 2007-2013, (Uszczegółowienie RPO WD stanowiący Załącznik do uchwały nr 3318/IV/12 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 18 grudnia 2012 r.) Rewitalizacja kompleksowy, skoordynowany, wieloletni, prowadzony na określonym obszarze proces przemian przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, inicjowany przez samorząd terytorialny (głównie lokalny) w celu wyprowadzenia tego obszaru ze stanu kryzysowego, poprzez nadanie mu nowej jakości funkcjonalnej i stworzenie warunków do jego rozwoju, w oparciu o charakterystyczne uwarunkowania endogeniczne. Lokalny Program Rewitalizacji (LPR) zespół działańń rewitalizacyjnych podejmowanych w oparciu o wspólną, zintegrowaną i zrównoważoną strategię mającą na celu ograniczenie wysokiej koncentracji problemów gospodarczych, ekologicznych oraz społecznych na określonym obszarze miasta. Obszar wsparcia określony na zasadach wskazanych w Regionalnym Programie Operacyjnym w Priorytecie 9 Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich na terenie Dolnego Śląska, obszar miasta, na terenie którego realizowane będą przedsięwzięcia, które otrzymają wsparcie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji. Renowacji części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych, tj. odnowienie następujących głównych elementów konstrukcji budynku: 5
- dachu, elewacji zewnętrznej, stolarki okiennej i drzwiowej, klatki schodowej, korytarzy wewnętrznych/ zewnętrznych, wejścia i elementów jego konstrukcji zewnętrznej, windy, - instalacji technicznych budynku, - działania w zakresie oszczędności energetycznej. Gospodarstwa domowe o niskich dochodach - gospodarstwa o niskich dochodach o których mowa w art. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001, Dz. U. z 2001 roku, Nr 71, poz. 733; którym udzielane jest wsparcie bądź przewidziane są do objęcia wsparciem na podstawie w/w ustawy. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Szczytna stanowi instrument realizacji Priorytetu 9 Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich na terenie Dolnego Śląska Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 2013. Z uwagi na charakter r działania 9.2., zgodnie z punktem 5.3. Wytycznych dotyczących przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji jako podstawy udzielenia wsparcia z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lataa 2007 2013 Lista przedsięwzięć, w niniejszym opracowaniu wskazano jeden projekt z dziedziny mieszkalnictwa, realizowany w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji, który przewidziany jest do wsparcia w ramach priorytetu Miasta Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013. Realizacja wskazanego projektu przyczyni się do poprawy warunków mieszkaniowych mieszkańców Szczytnej oraz wpłynie na postrzeganie miasta przez turystów. 6
2. Podstawa formalno-prawna opracowania Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Szczytna na lata 2010-2015 został opracowany zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, a w szczególności: 1. Wytycznymi dotyczącymi przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji jako podstawy udzielania wsparcia z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 (Instytucja Zarządzająca RPO WD, styczeńń 2013), 2. Wytycznymi Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa (Warszawa, 13.08.2008 r.), 3. Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1828/2006 z 8.12.2006 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. UE L 371 z 27.12.2006 r.). Lokalny Program Rewitalizacji uwzględnia kierunki polityki przestrzennej, gospodarczej i społecznej gminy zawarte w następujących dokumentach:. 1. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Szczytna na lata 2004 2013 przyjęty uchwałą nr XXI/165/04 Rady Miejskiej w Szczytnej z dnia 29 października 2004 r. 2. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Szczytna na lata 2007-2013 przyjęta uchwałą nr VI/44/07 Rady Miejskiej w Szczytnej z dnia 29 marca 2007 r. 3. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Szczytna przyjęty uchwałą nr XV/107/04 Rady Miejskiej w Szczytnej z dnia 30 stycznia 2004, zmienionąą UCHWAŁAMI RADY MIEJSKIEJ W SZCZYTNEJ: nr XXX/208/09 z dnia 25.06.2009r., nr XI/62/11 i XI/63/11 z dnia 27.10.2011. 7
3. Kolejność prowadzenia prac nad programem. Etap I Zawarcie umowy z firmą Z.U.I. Rewaloryzacja sp. z o.o. w Kłodzku na opracowanie Lokalnegoo Programu Rewitalizacji Miasta Szczytna. Etap II Podjęcie przezz Radę Miejską w Szczytnej uchwały nr XXXIII/227/09 z dnia 16 października 2009 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia Programu Rewitalizacji Miasta Szczytna na lata 2010-2015. Etap III Prace nad programem polegające na analizie sytuacji przestrzennej, społecznej i gospodarczej miasta. W toku analizy wykorzystano dane: - Głównego Urzędu Statystycznego, - Urzędu Miasta i Gminy Szczytna, - Powiatowego Urzędu Pracy w Kłodzku, - Starostwa Powiatowego w Kłodzku, - Ośrodka Pomocy Społecznej w Szczytnej, - Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Szczytnej. Przeprowadzona analizaa umożliwiła zidentyfikowanie najważniejszych problemów miasta. Za główny problem uznano niezadowalające warunki życia mieszkańców miasta, zapewniających mieszkanie w dobrym standardzie dla gospodarstw domowych o niskich przychodach. Etap IV Ustalenie obszaru wsparcia. Ze względu na tak określony główny problem uznano, że właściwe jest objęcie obszarem wsparcia terenu całego miasta, gdyż realizacja zaplanowanego przedsięwzięcia będzie oddziaływać na cały obszar miasta i będzie mieć znaczenie dla wielu mieszkańców, zamieszkujących w Szczytnej. Obszar wsparcia określono na podstawie analizy wskaźnikowej, zgodnie z wytycznymi Ministra Rozwoju Regionalnego oraz załącznikiem nr 9 do Uszczegółowienia RPO WD. Etap V Opracowanie dokumentu p.t. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Szczytna na lata 2010-2015 i przekazanie go Gminie. Etap VI Przeprowadzenie procedury Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko zgodnie z Ustawą z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji 8
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227) Etap VII zatwierdzenie przez Radę Miejską w Szczytnej Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Szczytna na lata 2010-2015. Etap VIII ewaluacja zatwierdzonego przez Radę Miejską w Szczytnej Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Szczytna na lata 2010-2015 pod kątem wskazania planowanego do realizacji nowego przedsięwzięcia styczeń 2013 4. Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju społeczno gospodarczego miasta i regionu. W poniższej tabeli przedstawiono spójność Lokalnego Programu Rewitalizacji miasta Szczytna ze strategicznymi dokumentami dotyczących rozwoju społeczno gospodarczego Województwa Dolnośląskiego, Powiatu Kłodzkiego oraz Miasta i Gminy Szczytna Tabela 1 Nawiązanie LPR Szczytna do strategicznych dokumentów. Dokument Komplementarność Strategia Rozwoju Dolnego Śląska do roku 2020 przyjęta uchwałą nr XLVIII/649/2005 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 30 listopada Celem nadrzędnym Strategii Rozwoju Dolnego Śląska do roku 2020 jest: Podniesienie poziomu życia mieszkańców Dolnego Śląska oraz poprawa konkurencyjności regionu przy respektowaniu zasad zrównoważonego rozwoju Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Szczytna jest spójny z założeniami Strategii Rozwoju Dolnego Śląskaa i służy realizacji przedstawionych poniżej celów. Cel przestrzenny Priorytet 1 działanie 3 Przeciwdziałanie degradacji obszarów 9
2005 roku peryferyjnych i zagrożonych marginalizacją. Priorytet 3 działanie 1 Kształtowanie atrakcyjnych form różnorodnych zespołów zabudowy, w tym rewitalizacja obszarów zdegradowanych. Cel społeczny Priorytet 1 działanie 5 Redukowanie zjawiska ubóstwa ze szczególnym uwzględnieniem obszarów regionu dotkniętych bezrobociem strukturalnym. Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i bezdomności W ramach wskazanych priorytetów przewiduje się m.in.: Cel przestrzenny - przeciwdziałanie degradacji obszarów peryferyjnych i zagrożonych marginalizacją; kształtowanie atrakcyjnych form różnorodnych zespołów zabudowy, w tym rewitalizację obszarów zdegradowanych; ochronę dziedzictwa kulturowego, i in. Cel społeczny - redukowanie zjawiska ubóstwa ze szczególnym uwzględnieniem obszarów regionu dotkniętych bezrobociem strukturalnym. Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i bezdomności Strategia Rozwoju Powiatu Kłodzkiego na lata 2008-2015 przyjęta uchwała nr XIX/282/2008 Rady Powiatu Kłodzkiego z dnia 28 maja 2008 Strategia Rozwoju Powiatu Kłodzkiego, za cel strategiczny przyjęła wzrost standardu życia mieszkańców powiatu. Cel strategiczny wyodrębniono uwzględniając uwarunkowania zewnętrzne. Na poziomie regionalnym jest zgodny ze Strategią rozwoju województwa dolnośląskiego do 2020 roku uchwaloną przez Sejmik Wojewódzki Województwa Dolnośląskiego 30 listopada 2005 roku, Jednym z głównych czynników decydujących o jakości, standardzie życia mieszkańców jest możliwość zaspokojenia ilościowych i jakościowych potrzeb mieszkaniowych. Strategia Rozwoju Powiatu Kłodzkiego wskazuje, iż w sferze mieszkalnictwa charakterystyczną dla Powiatu Kłodzkiego jest lokalizacja zabudowy mieszkaniowej w zwartych zespołach urbanistycznych i w zabytkowych zespołach staromiejskich oraz w 10
pasmowych wsiach w dolinach rzek. Zespoły te wymagają natychmiastowej rewaloryzacji i rewitalizacji. Mieszcząca się w nich zabudowa mieszkaniowa w dużej części jest w złym stanie technicznym i standardem odbiega od współczesnych wymogów. Odrębnym, narastającym z czasem problemem, jest niska jakość realizowanej w systemie uprzemysłowionym zabudowy mieszkaniowej, dodatkowo o zaniżonym do dzisiejszych wymogów standardzie. Lokalny Program Rewitalizacji jest zgodny z powyższymi założenia Strategią Rozwoju Powiatu Kłodzkiego Strategia Miasta i Gminy Szczytna na lata 2007-2013 przyjęta uchwałą Rady Miejskiej w Szczytnej nr VI44/07 z dnia 29 marca 2007r. W strategii zaznaczono problemem mieszkaniowy z którym borykają się władze miasta, a który jednocześnie charakteryzujee sytuację społeczną. Przejawia się on w postaci deficytu mieszkań oraz poprzez zjawisko bezdomności. Ponadto znaczny zasób mieszkaniowy cechuje wysoki stopieńń zagęszczenia na jedną izbę oraz generalnie zły stan techniczny i niski poziom wyposażenia technicznego mieszkańń i budynków. Lokalny Program Rewitalizacji jest zgodny z dwiema misja zawartymi w strategii: misja nr 2 - stworzenie miejsca do osiedlania się i zdrowego życia. misja nr 6 - rewitalizacja i urbanizacja terenów Gminy Szczytna. Realizacja LPR jest zgodna z celem 3 strategii - Dążyć do dalszej - planowej urbanizacji i rewitalizacji terenów gminy Reasumując Lokalny Program Rewitalizacji jest zgodny ze strategią Rozwoju Miasta i Gminy Szczytna na lata 2007-2013 11
II. CHARAKTERYSTYKA MIASTA SZCZYTNA 1.Stan zagospodarowania przestrzennego 1.1. Położenie, powierzchnia i struktura użytkowania gruntów Gmina Szczytna jest jedną z czternastu gmin powiatu Kłodzkiego, będącym z kolei jednym z dwudziestu dolnośląskiego. Gmina sześciu powiatów wchodzących w skład województwa znajduje się w północno-zachodniej części powiatu, w południowej części województwa. Gmina Szczytna graniczy z gminami Kudowa- Zdrój, Duszniki-Zdrój, Polanica-Zdrój, Radków, Bystrzyca Kłodzka i Kłodzko. 12
W skład gminy Szczytna wchodzi siedem sołectw: 1. Sołectwo Chocieszów - obejmuje wieś Chocieszów i Studzienno 2. Sołectwo Dolina - obejmuje wieś Dolina 3. Sołectwo Łężyce - obejmuje wieś Łężyce 4. Sołectwo Niwa - obejmuje wieś Niwa 5. Sołectwo Słoszów - obejmuje wieś Słoszów 6. Sołectwo Wolany - obejmuje wieś Wolany 7. Sołectwo Złotno - obejmuje wieś Złotno Struktura użytkowania gruntów Ogólna powierzchnia gminy wynosi 13.316 ha, w tym miasto Szczytna zajmuje powierzchnię 8014 ha. Znaczy udział w powierzchni gminy zajmują użytki rolne oraz lasy. Szczegółową strukturę użytkowania gruntów na terenie gminy przedstawia Tabela 1 Struktura użytkowania gruntów. Zestawienie na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Kłodzku Rodzaj użytków Użytki rolne ogółem w tym: Grunty orne Sady Łąki trwałe Pastwiska trwałe Grunty rolne zabudowan Stawy Pod rowami Użytki leśne ogółem w tym: Lasy Grunty zadrzewione i zakrzewione Tereny zabudowane ogółem 114 0,9 w tym Tereny mieszkaniowe Procentowy udział w powierzchni gminy 4.289 32,2 Powierzchnia w hektarach 2.016 15,1 13 0,1 927 7,0 1.180 8,9 ne 124 0,9 2 0,0 27 0,2 8.349 62,7 8.298 62,3 51 0,4 40 0,3 Tereny przemysłowe 20 0,2 Inne tereny zabudowane 20 0,2 13
Zurbanizowane tereny niezabudowanee Tereny rekreacyjno wypoczynkowe 15 0,1 19 0,1 Tereny komunikacyjne ogółem 431 3,2 w tym Drogi Tereny kolejowe Nieużytki Tereny różne Wody powierzchniowe RAZEM 394 2,9 37 0,3 96 0,7 8 0,1 e 29 0,2 13.316 100 Powierzchnia gruntów komunalnych wynosi 615 ha, to jest 4,6% całej powierzchni gminy W tym: - drogi - 167 ha, - grunty zabudowane - 30 ha - grunty leśne zadrzewione i zakrzaczone - 92 ha, Grunty oddane w użytkowanie wieczyste - 36 ha, Grunty oddane w trwały zarząd - 27 ha. 1.2. Środowisko przyrodnicze Obszar gminy Szczytna odznacza się urozmaiconą rzeźbą, mającą w przeważającej części charakter górski. Gmina położona jest w zachodniej części Ziemi Kłodzkiej, będącej częścią Sudetów Środkowych. Terytorium gminy tworzy część pasma Gór Stołowych, część pasma Gór Bystrzyckich, a także takich jednostek morfologicznych jak: Obniżenie Dusznickie, Wzgórza Lewińskie i Kotlina Kłodzka. Do najstarszych elementów rzeźby należą formy pochodzenia denudacyjnego. Są to zdegradowane powierzchnie szczytowe Gór Bystrzyckich, będące fragmentami trzeciorzędnej, paleogeńskiej powierzchni zrównania. Uległa ona rozbiciu na bloki 14
wskutek późniejszych ruchów tektonicznych. Poszczególne bloki uległy zróżnicowanemu wypiętrzeniu, w efekcie, czego znajdują się obecnie na różnych poziomach wysokościowych, tworząc charakterystyczne stopnie i spłaszczenia wierzchowinowe lub łagodnie nachylone powierzchnie stokowe. Genezę denudacyjną, związaną jednak ze zróżnicowaniem litologicznym i odpornościowym, w tym głównie z przepuszczalnością skał, mają także poziomy spłaszczeń strukturalnych i strome stoki o charakterze klifów skalnych w Górach Stołowych, wieku trzeciorzędnego. Można tu wyróżnić trzy poziomy strukturalne. Poziomy horyzontalnychh spłaszczeń rozwinęły się na podłożu nieprzepuszczalnych margli, natomiast rozdzielające je krawędzie morfologiczne powstały w bardziej wytrzymałych piaskowcach w efekcie intensywnie zachodzącychh ruchów masowych głównie odpadania i obrywów. Proces ten był szczególnie intensywny w klimacie peryglacjalnym i jego widocznym śladem są olbrzymie powierzchnie rumowisk skalnych u podnóża piaskowcowych klifów. Grzbiety Gór Stołowych o charakterze stoliw są typowymi ostańcami denudacyjnymi, związanymi z większą odpornością budujących je skał. Do drobniejszych form pochodzenia denudacyjnego należą licznie występujące tu formy skalne, które w istotny sposób wzbogacają krajobraz gminy. Tworzą one ściany, mury, klify skalne oraz skałki o fantazyjnych kształtach baszt, ambon, grzybów skalnych i maczug. Wzbogaceniem rzeźby tego obszaru są niewątpliwie urokliwe doliny, na dnie których znajduje się bogata sieć rzek, potoków i strumyków. Najwyższym punktem gminy jest szczyt Smolna w Górach Bystrzyckich (865 m n.p.m.). Najwyższe wzniesienie w obrębie Gór Stołowych położone na terenie gminy to graniczny Narożnik (849 m n.p.m.). Najniżej położony teren znajduje się w Wolanach w dolinie rzeki Bystrzycy Dusznickiej przy granicy z Szalejewem Górnym (345 m n.p.m.). 15
Prawie 63 % obszaru gminy pokryte jest lasami. Lesistośćć samego miasta jest jeszcze większa i wynosi 79 %. Przeważającym gatunkiem drzew w lasach jest świerk 83 %, a ponadtoo rosną tu: sosna, modrzew, buk, brzoza, olcha i inne. Obszar gminy leży w zasięgu zlewni: Odry (zlewnia Bałtyku) i Łaby (zlewnia Morza Północnego). Wododział tych zlewni przebiega w rejoniee rezerwatu przyrody,,torfowisko pod Zieleńcem. Do zlewni Łaby należy południowy niewielki zalesiony obszar Gór Bystrzyckich. Pozostała, przeważająca część obszaru gminy jest w zasięgu zlewni Odry, do której odprowadzane są wody poprzez rzekę Nysę Kłodzką i jej lewobrzeżnych dopływów: Bystrzycy Dusznickiej i Bystrzycy. Główną rzeką gminy jest Bystrzyca Dusznicka. Prawobrzeżnymi dopływami Bystrzycy Dusznickiej są potoki wypływające z Gór Bystrzyckich: Kliniak, Laska, Księży Potok, Rogoziniec. Z Gór Stołowych i Wzgórz Lewińskich biorą swe źródła lewobrzeżne dopływy rzeki Bystrzycy Dusznickiej. Są to: Bromecka Woda, Kamienny Potok z dopływem Czerwonej Wody i Bobrowej oraz Cicha z dopływem Toczek. Na terenie gminy nie występują znaczące powierzchnie wód stojących. Znajdują się tu tylko niewielkie oczka wodne oraz sztuczne, małe zbiorniki wodne. Obszar gminy Szczytna posiada szereg elementów podlegających szczególnej ochronie. Północna część gminy objęta jest najwyższą formą ochrony przyrody, gdyż położona jest w obrębie Parku Narodowego Gór Stołowych. Park wraz z otuliną pokrywa ok. 1/3 obszaru gminy. Góry Bystrzyckie objęte są ochroną w ramach istniejącego od 1981 roku Obszaru Chronionego Krajobrazu Gór Bystrzyckich i Orlickich. Część gminy wchodzi w skład obszaru górniczego złoża wody leczniczej Dusznik Zdroju i obszaru górniczego złoża wody leczniczej Polanicy-Zdroju. Prawie cały obszar gminy objęty jest strefą,,c ochrony uzdrowiskowej Dusznik-Zdroju i Polanicy-Zdroju. Ponadtoo na terenie gminy wyznaczono trzy obszary, które wchodzą w europejską sieć ekologiczną Natura 2000. Są to: 1.,,Torfowisko pod Zieleńcem o powierzchni 208,6 ha, którego powierzchnia mieści się w granicach dotychczasowego rezerwatu pod tąą samą nazwą, 16
2.,,Góry Stołowe obejmujący obszar Parku Narodowego Gór Stołowych wraz z znacznym obszarem przyległym do parku, położonym na terenie gminy Szczytna, gminy Kudowa-Zdrój, gminy Radków i gminy Lewin Kłodzki, 3.,,Piekielna Dolina koło Polanicy, położony w przełomowej dolinie rzeki Bystrzycy Dusznickiej, która oddziela Piekielną Dolinę na północy (Góry Stołowe) i masyw Wolarza (Góry Bystrzyckie) na południu. Obszar znajduje się w części na terenie gminy Szczytna i w części na terenie gminy Polanica Zdrój. Na terenie gminy znajduje się też sześć pomników przyrody. Są to pojedyncze drzewa: trzy lipy, jeden cis, jeden dąb i jeden żywotnik wschodni. Dopełnieniem elementów podlegających ochronie na terenie gminy są lasy ochronne grupy I jako lasy wodochronne, przeciwerozyjne i masowego wypoczynku. 1.3. Zagospodarowanie przestrzenne. Ogólne zasady zagospodarowania przestrzenią miasta i gminy w tym w szczególności, uwarunkowania lokalne i predyspozycje poszczególnych terenów zawarte zostały w Miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Szczytna przyjętym UCHWAŁĄ NR XV/107/2004 RADY MIEJSKIEJ w SZCZYTNEJ Z DNIA 30 stycznia 2004, zmienioną UCHWAŁAMI RADY MIEJSKIEJ W SZCZYTNEJ: NR XXX/208/09 z dnia 25.06.2009r., NR XI/62/11 i XI/63/11 z dnia 27.10.2011. Dokument ten jest podstawowym narzędziem z zakresu zagospodarowania przestrzennego, w oparciu o który dokonuje się uszczegółowienia sposobu zagospodarowania. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obejmują teren całej gminy czyli Miasto Szczytna oraz siedem wsi: Wolany, Niwa, Chocieszów, Złotno, Dolina, Łężyce, Słoszów. Trwają prace nad kolejnymi zmianami MPZP dla gminy Szczytna, które dostosują plany zagospodarowania do oczekiwań inwestorów i mieszkańców związanych z rozwojem naszej gminy. 17
1.4. Turystyka Szczytna to miasto położone w malowniczym krajobrazie Obniżenia Dusznickiego między Górami Stołowymi i Bystrzyckimi, nad Bystrzycą Dusznicką, przy drodze krajowej nr 8 będącej niegdyś ważnym szlakiem handlowym. Jej historia wiąże się także z małym, niegdyś oddzielnie istniejącym państwem homolskim. Szczytna zawdzięcza swój rozwój położeniu na szlaku handlowym prowadzącym z Czech do Polski. W XVIII wieku nastąpił dynamiczny rozwój manufaktur szklarskich oraz warsztatów tkackich. Współczesna Szczytna słynie z wyrobów przemysłu szklarskiego. W miejscowej hucie szkła wykonano między innymi kryształowy serwis zamówiony z okazji koronacji królowej brytyjskiej Elżbiety II. Szczytna może poszczycić się kilkoma cennymi atrakcjami przyrodniczymi jak i turystycznymi. Największą atrakcją turystyczną jest zamek na górze Szczytnik. Dawna jego nazwa Waldstein (dosłownie: Leśny Kamień) dobrze oddawała charakter neogotyckiej budowli. Chociaż zamek wiernie odzwierciedla średniowieczną architekturę, to jednak wybudowany został nie aż tak dawno. Powstał w latach 1832-38, wkomponowany w skały górujące nad Szczytną. Obok zamku jest obecnie urządzony punkt widokowy - skąd roztacza się wspaniała panorama gór i Obniżenia Dusznickiego. Zamek otoczony jest suchą fosą, murami obronnymi, ma wspaniałą Salę Rycerską, piękną kaplicę, w której regularnie odprawiane są msze święte. Większa część zamku jest siedzibą Domu Pomocy Społecznej Zamek i stanowi dom dla ok. 100 niepełnosprawnych. Z tego względu całości budowli nie można zwiedzać. Dostępne jest jednak piękne, zadbane otoczenie i kaplica. Warto też przejść Drogę Krzyżowąą prowadzącą przez tereny leśne przy zamku. Ta kalwaria wyróżnia się oryginalnymi płaskorzeźbami z piaskowca osadzonymi w naturalnych skałach. Inne zabytki Szczytnej znajdują się już w samym mieście. Przede wszystkim odnowiony, barokowy kościół parafii Św. Jana Chrzciciela oraz cmentarz przykościelny, płyta nagrobna w języku polskim z 1850 r. Cennym zabytkiem jest 18
także fragment pręgierza umieszczony przed prowadzącymi do kościoła schodami, a w centrum miasta, nad rzeką Kamienny Potok, figura Św. Jana Nepomucena. Wewnątrz kościoła cennymi zabytkami są ambona z 1748r., figura Jana Chrzciciela w ołtarzu głównym, ołtarze boczne, stalle, konfesjonały. Jednym z artystów, którym kościół zawdzięcza swój wystrój był znany na Ziemi Kłodzkiej twórca Michał Klahr Starszy. Przed kościołem, wśród zachowanych tablic nagrobnych wyróżnia się grobowiec Hochbergów (budowniczych zamku), a także pewne polonicum - tablica nagrobna z 1850r. z polskim tekstem. Do zabytków można już też zaliczyć miejscową stację PKP wybudowaną ok. 1890r. i całą linię kolejową na trasie Polanica-Zdrój, przez Szczytną, Duszniki-Zdrój do Kudowy-Zdroju, której trasa jest wyjątkowo urozmaicona. Podróżnych oczekują tu wysokie wiadukty, wspaniałe widoki gór rozpościerające się z okien wagonów, przejazd przez tunel. Linia ta obecnie jest nieczynna, lecz trwają prace nad jej uruchomieniem. W Szczytnej występują także liczne atrakcje przyrodnicze. Najważniejszą z nich jest Park Narodowy Gór Stołowych. Góry Stołowe są obszarem bardzo atrakcyjnym i dobrze zagospodarowanym turystycznie. Obszar Parku przecina gęsta sieć pieszych szlaków turystycznych (o łącznej długości ok. 100 km), w tym odcinek głównego szlaku sudeckiego im. M. Orłowicza. Udostępniają one wszystkie osobliwości skalne masywu t.j. 1. wspaniałe "skalne miasto" na Szczelińcu Wielkim (919 m n.p.m.), najwyższym szczycie Gór Stołowych, 2. skalne labirynty Błędnych Skał w masywie Skalniaka (915 m n.p.m.), 3. Skalne Grzyby i Radkowskie Skały, 4. piękne widokowo sawannę, Skały Puchacza położone w krajobrazie przypominającym 5. Łężyckie Skałki. 19
W Górach Stołowych fantastyczne formy skalne występują nie tylko na Szczelińcu Wielkim i Małym oraz w Błędnych Skałach. Spotkać je można również w rejonie tzw. Skalnych Grzybów (północno - wschodnia część PNGS), Radkowskich Skał (przy Szosie Stu Zakrętów) czy też w okolicach Białych Skał leżących przy Narożniku. Miejsca te są mniej znane i rzadziej odwiedzane przez turystów, przez co bardzo atrakcyjne dla osób ceniących kontakt z przyrodą. W rejonie Parku Narodowego Gór Stołowych wytyczone są dwie międzynarodowe trasy rowerowe: 1. Trasa "Ściany" (oznakowana kolorem czerwonym) wiodąca przez najbardziej atrakcyjne fragmenty Gór Stołowych po obu stronach granicy, 2. Trasa "Góry Stołowe (oznakowana kolorem niebieskim) prowadząca m.in. przez leżące na Ziemi Kłodzkiej miasta Kudowę-Zdrój, Duszniki-Zdrój, Szczytną oraz Polanicę-Zdrój. Kolejną atrakcją przyrodniczą są wielkie torfowiska. Pierwszym z nich jest Torfowisko pod Zieleńcem ", które zostało utworzone w 1954 roku na obszarze 156,8 ha. Obejmuje onoo swym zasięgiem uroczysko Topielisko oraz północną część uroczyska Czarne Bagno, które stanowią największy kompleks torfowisk w Sudetach. Rezerwat położony jest na wysokości 740-760 m n.p.m. na płaskowyżu pomiędzy pasmami Gór Bystrzyckich i Gór Orlickich. Czarne Bagno razem z Topieliskiem leżą na europejskim dziale wodnym. Torfowisko wytworzyło własny specyficzny mikroklimat. Ze względu na duże parowanie wody występuje wysoka wilgotność powietrza. Natomiast małe przewodnictwo termiczne gleb torfowych powoduje wieczorem i nocą niskąą temperaturę, co przy wysokiej wilgotności jest przyczyną częstego powstawania mgieł. Na terenie rezerwatu odnotowano 174 gatunki roślin z 52 rodzin. Najcenniejszym gatunkiem występującym na torfowisku jest wymieniona w Czerwonej Księdze Roślin sosna błotna. Torfowisko porasta również kosodrzewina, chroniony gatunek wysokogórski.. Z gatunków zagrożonych w Polsce na uroczysku występują: rosiczka okrągłolistna, borealna turzyca skąpokwiatowa, sit czarny, widłoząb falisty. Jeśli chodzi o świat zwierzęcy to występuje 51 gatunków ptaków z 9 rzędów, w tym z gatunków 20
zamieszczonych w Czerwonej Księdze zaobserwowano trzy: bociana czarnego, włochatkę i czeczotkę; z gatunków zagrożonych w Polsce dwa: pliszkę górską i orzechówkę, a z rzadkich w regionie Sudetów trzy: kobuza, zniczka i słonkę. W najbliższej okolicy rezerwatu odnotowano rzadkie w górach: ropuchę paskówkę i jaszczurkę zwinkę. Torfowisko i jego obrzeża są ostoją jelenia europejskiego oraz dzika. Drugim, równie interesującym i pięknym terenem jest Wielkie Torfowisko Batorowskie - rezerwat florystyczno-leśny o powierzchni 112 ha, na wysokości 705-715 m; obejmuje przede wszystkim górski bór bagienny z takimi ciekawostkami jak: brzoza omszała, sosna błotna, bagno zwyczajne, rosiczka, żurawina i inne. Przez torfowisko nie prowadzi żaden szlak turystyczny. Innymi atrakcjami przyrodniczymi Szczytnej są liczne pomniki przyrody w postaci różnych gatunków drzew oraz zgrupowania form skalnych: Łężyce, Wolany, Stare Bobrowniki, Szczytna, Studzienno, Batorów. W naszym mieście występuje także niewielkie, lecz zdrowe źródło wody mineralnej na Starych Bobrownikach, które kiedyś mogą, być może, dać początek nowemu uzdrowisku oraz siedlisko pstrągów i dzikich kaczek na rzece Kamienny Potok w samym centrum tuż przed siedzibą Urzędu Miasta i Gminy przy ulicy Wolności. Atrakcyjność turystyczną miasta i okolic potwierdza fakt, iż przez miasto przebiegają oznakowane szlaki turystyczne: 1. do Polanicy-Zdroju - żółtym, a następnie zielonym szlakiem przez punkty widokowe I, XIX i XVIII. Powrót krótszą drogą - żółtym szlakiem, autobusem lub pociągiem (4 godz.) 2. do Dusznik-Zdrojuu - żółtym szlakiem obok dworca kolejowego przez punkt widokowy II. Powrót pociągiem lub autobusem. 3. do Batorowa i Skalnych Grzybów, ul. Wolności i szosą do Batorowa, a następnie żółtym szlakiem do szlakowskazu z wariantami zejścia: do Dusznik - szlakiem żółtym lub do Wambierzyc - szlakiem czerwonym. 4. do Rezerwatu Torfowisko pod Zieleńcem - żółtym szlakiem do schroniska Pod Muflonem, niebieskim szlakiem do Rozdroża Pod Bieńcem - 3,5 godz., powrót 21
zielonym szlakiem do schroniska Orlica w Zieleńcu, autobusem lub pieszo z powrotem czerwonym szlakiem do Dusznik-Zdroju - 3,5 godz. 5. Szczeliniec - z Łężyc - niebieskim szlakiem przez Skały Puchacza - Narożnik do Karłowa. Czas przejścia - 4 godz., powrót żółtym szlakiem przez Białe Ściany do Skalnych Grzybów; do Batorowa, czas przejścia - 4,5 godz. W gminie Szczytna nie brak również bazy noclegowej, która obejmuje zarówno ośrodki wypoczynkowe jak i agroturystyczne. Bliskie sąsiedztwo miast uzdrowiskowych takich jak Polanica-Zdrój, Duszniki- bądź Zdrój czy też Kudowa-Zdrój sprzyja rozwojowi wypoczynku weekendowego, kilkudniowego. Wspomnieć również wypada o dynamicznie rozwijających się ośrodkach wypoczynkowych i sportowo - rekreacyjnych. 1.5.Uwarunkowania ochrony środowiska Jednym ze źródeł informacji o stanie środowiska na tereniee gminy jest,,raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2002 roku opracowany przez Wojewódzki Inspektoratt Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Dane dotyczące powietrza atmosferycznego odnoszą się do powiatu kłodzkiego, jednak z uwagi na stacje pomiarowe zlokalizowane w sąsiednich gminach: Dusznikach Zdroju i Polanicy Zdroju oraz w miejscowości Spalona, są w pełni wiarygodne do gminy Szczytna. Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego są zanieczyszczenia przynoszone na teren gminy przez wiatry z tak zwanego trójkąta przemysłowego Polski, Czech i Niemiec. Zakłady przemysłowe z największym zakładem na terenie gminy Sudety Crystal Works Sp. z o.o w Szczytnej oraz gospodarka cieplna oparta tradycyjnie na spalaniu węgla są drugim źródłem zanieczyszczenia powietrza. Trzecim źródłem jest natężony ruch samochodowy, głównie w ciągu drogi krajowej nr 8. W latach 1980 1998 wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza uległa znacznemu obniżeniu, a po tym okresie emisja utrzymuje się na zbliżonym poziomie, nie przekraczając wartości kryterialnych do oceny powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin. 22
Powiat Kłodzki zajmuje 8,2 % powierzchni województwa i posiada 6,1 % ludności województwa dolnośląskiego. Emisja zanieczyszczeń gazowych powiatu kłodzkiego wynosiła w 2002 roku 0,7 %, a emisja zanieczyszczeń pyłowych 2 % w stosunku do emisji w całym województwie dolnośląskim. W ostatnim okresie na terenie gminy Szczytna zmodernizowane zostały lokalne kotłownie w zabudowaniach użyteczności publicznej należących do gminy, z wyjątkiem kotłowni funkcjonującej w przejętych przez Gminę Szczytna od Powiatu Kłodzkiego w miesiącu październiku 2004 r. obiektach obecnego Gimnazjum w Szczytnej i kotłowni w obiekcie Przedszkola Publicznego z Grupą Żłobkową w Szczytnej. W 2005 r. planuje się w nich, podobnie jak w pozostałych jednostkach należących do gminy, zamienić piece węglowe na nowoczesne piece opalane olejem opałowym. Niewątpliwie pozwoli to na dalsze ograniczenie emisjii do atmosfery pyłów i zanieczyszczeń. Niestety narastającym problemem staje się emisja spalin samochodowych, będących efektem wzmagającego się ruchu pojazdów samochodowych w ciągu drogi krajowej nr 8 oraz coraz większej ilości pojazdów samochodowych będących w posiadaniu mieszkańców. Wody opadowe Szczytna przez rzekę zbierane są z terenów zabudowanych na terenie gminy Bystrzycę Dusznicką i jej liczne dopływy. Obszar gminy posiada bogatą sieć wód powierzchniowych płynących. Potoki i strumyki, które niejednokrotnie biorą swój początek w górzystym rejonie gminy, przepływając przez zalesione lub rolnicze tereny nie niosą żadnych zanieczyszczeń. Przepływając przez osady ludzkie są odbiornikiem mniej lub więcej oczyszczonych ścieków z gospodarstw domowych, gospodarstw rolnych i przemysłu. Badania jakości wody w Bystrzycy Dusznickiej prowadzono w 2002 roku w 6 przekrojach pomiarowych w kontrolnym zakresie analiz z częstotliwością raz na kwartał. Stacje pomiarowe zlokalizowane były: powyżej Dusznik-Zdroju, poniżej Dusznik-Zdroju, poniżej Szczytnej, powyżej Polanicy-Zdroju, poniżej Polanicy-Zdroju i przy ujściu do Nysy Kłodzkiej. Wyniki badań na stacjach poniżej Dusznik-Zdroju 23
i poniżej Szczytnej niewiele się różnią. Wskaźniki fizyko chemiczne kwalifikowały wody do II klasy czystości, przy czym na 18 parametrów 5 parametrów zdecydowało o zakwalifikowaniu wody do II klasy. Pozostałe parametry fizyko chemiczne odpowiadały I klasie czystości. Jednak stan sanitarny wód rzeki Bystrzycy Dusznickiej w czterech środkowych punktach pomiarowych nie odpowiadał normom. Oddanie do użytku kolektora przesyłowego łączący miasta: Polanica-Zdrój, Szczytna i Duszniki-Zdrój, który odbiera ścieki z tych miejscowości i budowa sieci kanalizacyjnej na tereniee miasta przyczyniła się do znacznej poprawy czystości wód rzeki Bystrzycy Dusznickiej. Do chwili obecnej wybudowano na terenie miasta 20,5 km sieci kanalizacji sanitarnej, z której korzysta 58,1 % mieszkańców miasta. Istnieje pilna potrzeba podłączenia zakładu Sudety Crystal Works Sp. z o.o. w Szczytnej do kolektora sanitarnego a ponadto kontynuowanie zadania budowy dalszych odcinków kolektora sanitarnego w mieście z jednoczesnym rozpoczęciem budowy kanalizacji ściekowej na terenach wiejskich gminy. W 2000 roku gmina Szczytna podpisała porozumienie w sprawie działań dla stworzenia wspólnego systemu gospodarki odpadami w powiecie kłodzkim. Sygnatariuszami porozumienia był powiat i gminy powiatu kłodzkiego. W czerwcu 2001 roku został zarejestrowany Międzygminny Związek Celowy Powołany dla Stworzenia Wspólnego Systemu Gospodarki Odpadami w Powiecie Kłodzkim. Gmina Szczytna była jedną z 5 gmin założycielskich tego związku. Dotychczas na rzecz gminy Szczytna, związek wykonał między innymi: 1. dokumentację techniczną i zainstalował trzy piezometry na składowisku odpadów w Słoszowie, 2. badania monitoringowe składowiska, 3. projekt budowlany rekultywacji składowiska, 4. dokumentację przeglądu ekologicznego składowiska. Na dzień dzisiejszy Związek przestał istnieć, a całość zadań została przekazana w ręce prywatne. 24
Na terenie miastaa i gminy odbiór odpadów komunalnych prowadzi Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Szczytnej i wywozi je do stacji przeładunkowej w Polanicy-Zdroju. Przeprowadzone w 1999 roku w 5 punktach badania gleb na terenie gminy Szczytna wykazało, że stężenia metali ciężkich takich jak: ołów, kadm, cynk, miedź i nikiel we wszystkich punktach kontrolnych utrzymywały się na poziomie charakterystycznym dla gleb niezanieczyszczonych, o naturalnych zawartościach metali ciężkich. Natomiast badania gleb użytkowanych rolniczo wykazująą duże zakwaszenie. Gleby bardzo kwaśne i kwaśne stanowią 82 % gleb Szczytnej użytkowanych rolniczo. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Szczytna opracowana w styczniu 2007 roku określiła wizję gminy jako,,zielony kryształ. Wizja ta w części nawiązuje do bogatej zieleni znajdującej się na tym terenie. Są to głównie lasy w dwóch dużych kompleksach: Gór Bystrzyckich i Gór Stołowych. Powierzchnia porośnięta lasami stanowi prawie 63 % powierzchni całej gminy. Ekologicznym uzupełnieniem tej ogromnej powierzchnii leśnej jest zieleń przydrożna, a także zespoły zieleni urządzonej na skwerach miasta, przy zabudowaniach użyteczności publicznej, a ponadto na osiedlu spółdzielczym i przy zabudowaniach osób fizycznych. 1.6.Infrastruktura techniczna 1.6.1.Układ drogowy Istniejący układ drogowy na terenie gminy Szczytna obejmuje cztery kategorie dróg publicznych: - krajowe - wojewódzkie, - powiatowe, 25
- gminne oraz drogi wewnętrzne, niezaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych. Główną drogą przebiegającą przez gminę i miasto Szczytna jest droga krajowa nr 8 z Warszawy do Kudowy-Zdroju. Jest ona w zarządzie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad we Wrocławiu. Droga ta przebiega także ulicami Szczytnej: ulicą Borowina i ulicą Robotniczą. Całkowita długość drogi krajowej nr 8 w gminie wynosi 8176 m. Droga ta pełni bardzo ważną funkcjęę drogi tranzytowej, ponieważ łączy największe miasta Polski z przejściem granicznym polsko czeskim, Kudowa-Zdrój Nachod. Droga na odcinku pozamiejskim wymaga częściowo remontu, a na odcinku miejskim budowy chodnika i wyposażenia skrzyżowań w sygnalizację świetlną. Przez teren gminy przebiegają dwie drogi kategorii wojewódzkiej: 1)droga nr 388 Polanica-Zdrój Wambierzyce. Długość na terenie gminy ok. 6 km. 2)droga nr 389 Zieleniec Lasówka. Długość na terenie gminy ok. 2 km. Obie te drogi administrowane są przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu. Część drogi nr 388 przebiega przez bardzo malownicze tereny wiejskie gminy Szczytna: Wolany, Niwa, Chocieszów. Jest to droga o bardzo dużym znaczeniu turystycznym. Jest to ważny szlak drogowy prowadzący do sławnej bazyliki w Wambierzycach, do Parku Narodowego Gór Stołowych oraz do coraz liczniejszych gospodarstw agroturystycznych gminy Szczytna. Droga Zieleniec Lasówka przebiega terenami leśnymi położonymi na północnych obrzeżach gminy. Ma mniejsze znaczenie dla gminy, jednak pełni istotną rolę w ruchu turystycznym Ziemi Kłodzkiej. Droga ta jest w złym stanie technicznym, na odcinku leżącym w gminie Szczytna wymaga remontu. 26
Podobnie jak drogi wojewódzkie drogi powiatowe spełniają istotną rolę, uzupełniając układ dróg wyjazdowych z miasta na tereny ościenne. Drogi powiatowe zlokalizowane w gminie Szczytna zarządzane są przez Zarząd Dróg Powiatowych w Kłodzku. Układ dróg powiatowych przedstawia się następująco. Każda podana droga zawiera długość i ocenę jej stanu technicznego. 1)droga nr 3242D Złotnoo Szczytna. Długość na terenie gminy Szczytna - 6 km, częściowo wymaga modernizacji, 2)droga nr 3241D Łężyce Duszniki-Zdrój. Długość na tereniee gminy Szczytna 8 km, całość wymaga remontu, 3)droga nr 3243D Słoszów - Kulin. Długość na terenie gminy Szczytna 2 km, w stanie zadowalającym, 4)droga nr 3304D Wolany Szalejów. Długość na terenie gminy Szczytna - 2,2 km, w stanie zadowalającym, 5)droga nr 3305D Niwa Chocieszów. Długość na terenie gminy Szczytna - 3,3 km, w stanie zadowalającym, 6)droga nr 3303D Chocieszów Wambierzyce. Długość na terenie gminy Szczytna 4,1 km, całość wymaga remontu, 7)droga nr 3240D Szczytna - Polanica Zdrój. Długość na terenie gminy Szczytna 3,3 km, częściowo wymaga remontu, 8)droga nr 3302D Szczytna Batorów Chocieszów. Długość na terenie gminy Szczytna 6,2 km, częściowo wymaga remontu, 9)droga nr 3301D Szczytna - Dolina Duszniki-Zdrój. Długość na terenie gminy Szczytna - 2,2 km, w całości wymaga remontu. Najliczniejszą grupę stanowią drogi gminne miejskie i wiejskie. Drogi te pozostają w bezpośrednim zarządzie Urzędu Miasta i Gminy w Szczytnej. 27
Funkcjonalnie drogi te uzupełniają układ dróg wojewódzkich i powiatowych oraz stanowią ich rozwinięcie, umożliwiając dojazd do wszystkich istotnych miejsc w mieście i na terenach wiejskich. Drogi gminne w mieście. Całkowita ilość dróg gminnych w mieście wynosi 72 km. Część dróg o nawierzchni bitumicznej wymaga remontu, bądź modernizacji. Drogi o nawierzchni tłuczniowej praktycznie w całości kwalifikują się do remontu lub przebudowy związanej z podniesieniem standardu przejezdności poprzez ułożenie nawierzchni bitumicznej. Z wyjątkiem kilku dróg wykonanych w ostatnich 10-u latach w technologii podwójnego skropienia emulsją pozostałe kwalifikują się do gruntownej modernizacji. Uzupełnieniem wymienionego układu drogowego obejmującego trzy kategorie dróg publicznych jest system dróg wewnętrznych zarządzanych i utrzymywanych przez ich właścicieli. 1.6.2.System zaopatrzenia w wodę. System zaopatrzenia w wodę oparty jest głównie na ujęciu wód głębinowych wraz ze stacją uzdatniania wody w dzielnicy Zacisze. Wspomagają go mniejsze drenażowe ujęcia wody: Rudolf, Góra św. Anny, Wiejska. Pobór wody z ujęć wynosił 187 tys. m³ w roku 2005, natomiast w roku 2009 wyniósł 165,7 tys. m³. Ujęcie wody Zacisze jest stosunkowo nowym obiektem ( oddanie do użytku w roku 1999), natomiast pozostałe ujęcia wymagają modernizacji. Nie rozwiązany problem dostawy wody posiada dzielnica Batorów. Funkcjonuje tam kilka lokalnych ujęć wodnych zaopatrując w wodę całąą dzielnicę. System sieci wodociągowej to sieć poniemiecka w bardzo złym stanie technicznym i systematycznie modernizowana i rozbudowywanaa sieć z rurociągów z tworzywa sztucznego (PE) (ul. Zacisze, ul. Wolności, os. Kopernika i os. Słoneczne, ul. Szkolna). 28
W 2005r. do sieci przyłączonych było 452 odbiorców, a w 2009r przyłączonych było już 514 odbiorców. Ilość rurociągów z tworzywa sztucznego PCV i PE wynosi: 1 km rurociąg PCV ul. Szkolna oraz 1,654 km rurociąg ul. Bobrownicka i 2,394 km rurociąg ul. Zacisze i Słoneczna - łącznie 5,048 km. Ilość rurociągów ze stali i żeliwa wynosi 54,95 km Sieć wodociągowa do wymiany 54,95 km Sieć wodociągowa planowana do rozbudowy w oparciu o nowe plany zagospodarowania przestrzennego gmina posiada dokumentację techniczną na rozbudowę wodociągu na osiedlu Kopernika 1,850 km. 1.6.3.System odprowadzenia ścieków sanitarnych. Miasto nie posiada własnej oczyszczalni ścieków. Przez miasto przebiega kolektor sanitarny Duszniki-Zdrój Szczytna Polanica-Zdrój prowadząc zrzucane w mieście ścieki sanitarne do oczyszczalni w Polanicy-Zdrój. Począwszy od powstania kolektora miasto systematycznie inwestowało w kanalizację najbardziej wymagających tego dzielnic: ul. Wolności, ul. Leśna, ul. Sienkiewicza, ul. Bobrownicka, ul. Zamkowa, ul. Polna, ul. Szkolna. Istniejąca kanalizacja posiada jedną pompownię ścieków przy ul. Polnej. Do sieci miejskie kanalizacyjnej podłączonych jest obecnie 280 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Dokończenie kanalizowania miasta i przeznaczanie nowych terenów pod budownictwo jednorodzinne wymaga od miasta rozbudowy sieci kanalizacyjnej. Potrzebę rozbudowy ocenia się na 15 km sieci. 29
1.6.4.Zaopatrzenie w gaz. Gazyfikacją objęte jest ok. 56% mieszkań w mieście. Źródło zasilania stanowi nowo wybudowany gazociąg wysokiego ciśnienia DN 300 Ząbkowice Kudowa. Z gazociągu tego zasilany jest, poprzez istniejącą stację redukcyjną, stary gazociąg wysokiego ciśnienia DN 150, Kłodzko Duszniki Zdrój oraz gazociąg odgałęźny wysokiego ciśnienia DN 250, do Huty Sudety w Szczytnej. Na terenie huty zlokalizowana jest stacja redukcyjno pomiarowa 1- go stopnia, z której gaz przesyłany jest, za pośrednictwem gazociągu średniego ciśnienia DN 150, do stacji redukcyjnej 2-go stopnia zasilającej sieć niskiego ciśnienia rozprowadzającą gaz do odbiorców w mieście. Sieć rozdzielcza. W dużej części jest to sieć żeliwna znajdująca się w złym stanie technicznym. Została ona wybudowana jeszcze w okresie przedwojennym i kwalifikuje się do wymiany. Obciążenie sieci maksymalnym poborem wykazuje niedostateczną przepustowość istniejące sieci rozdzielczej niskiego ciśnienia. Planowany rozwój gazyfikacji: - budowa gazociągu w ul. Sienkiewicza i ul. Wolności. Przestawienie istniejących odbiorców wzdłuż ulic Sienkiewicza i Wolności na odbiór gazu pod średnim ciśnieniem, - budowa gazociągów śr/c na osiedlu budownictwa jednorodzinnego w rejonie ul. Kopernika lub, gdybyy stan techniczny na to pozwalał, przestawienie istniejących gazociągów niskiego ciśnienia na ciśnienie średnie, -likwidacja wyłączonych gazociągów niskiego ciśnienia. - zastąpienie pozostałych przeznaczonych do wymiany gazociągów niskiego ciśnienia nowymi gazociągami średniego ciśnienia, - budowa nowych gazociągów w tych częściach miasta, które do tej pory nie były zasilane gazem. 30
1.6.5.Energia elektryczna. Gmina Szczytna zasilana jest w energię elektryczną z rozdzielni 110/20 kv w Dusznikach-Zdroju. Rozdzielnia ta jest zasilana linią o napięciu 110 kv od strony Kłodzka. Istnieje możliwość rezerwowania zasilania od strony Czech. Linie średniego napięcia (20kV) w gminie Szczytna są w dobrym stanie technicznym. Pracują one z reguły w układach pierścieniowych, co oznacza w przypadku awarii możliwość szybkiego przełączenia zamiennego zasilania. Linie elektryczne niskiego napięcia na terenie miasta Szczytna sąą w stanie dobrym. W najbliższych latach nie przewiduje się remontów, modernizacji, bądź rozbudowy sieci energetycznej. Nowi odbiorcy będą przyłączani na podstawie wydawanych przez Zakład Energetyczny technicznych warunków przyłączenia i zawieranych umów przyłączeniowych. 1.6.6.Ciepło. System cieplny miasta opiera się głównie na indywidualnych kotłowniach lokalnych. Znajdująca sięę na terenie Huty Sudety w Szczytnej kotłownia na opał stały zasila w ciepło oddalone o 0,5 km osiedle mieszkaniowe ( ok. 950 mieszkańców) przy ul. Słonecznej, będące w zarządzie Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. Słonecznej 4-108. Kotłownię obsługuje firma Calor Energetyka Cieplna Sp. Z o.o. Wojkowice. 1.6.7.Sieć telekomunikacyjna Na terenie miastaa i gminy zlokalizowana jest sieć telefonii przewodowej wraz z automatyczną centralą, będące własnością Telekomunikacji Polskiej S.A. Przez teren gminy częściowo przebiega również nitka telekomunikacyjna sieci DIALOG S.A. Oprócz sieci lokalnej, przez miasto i gminę przebiega linia międzymiastowa i międzynarodowa. Dla potrzeb publicznych na terenie miasta zlokalizowane są 31
aparaty publiczne na karty telefoniczne. Istniejąca centrala i sieć telefoniczna w pełni pokrywają aktualne zapotrzebowanie, jak również zapotrzebowanie perspektywiczne. W ostatnim czasie intensywnie rozwijają się usługi w zakresiee dostawy internetu poprzez sieci bezprzewodowe i przewodowe. 1.7.Własność nieruchomości Z biegiem lat i w wyniku przemian ustrojowych zmniejsza się systematycznie zasób nieruchomości gminnych. W przeważającej większościi na terenie gminy występuje własność prywatna nieruchomości. Na terenach wiejskich występuje także forma własności państwowej gruntów pozostających w zarządzie Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa. Według stanu na dzień 31 grudnia 2012 roku Miasto i Gmina Szczytna była właścicielem 498 ha gruntów, co stanowi 4,2% całkowitej powierzchni gminy. W przeważającej części są to grunty pod drogami gminnymi, grunty zabudowane oraz grunty leśne, zadrzewione i zakrzaczone. Z łącznej powierzchni gruntów komunalnych, w bezpośrednim zarządzie gminy znajdowało się 438 ha, przekazanych w trwały zarząd gminnym jednostkom organizacyjnym zostało 27 ha, a w użytkowanie wieczyste przekazano 33 ha. 1.8.Stan obiektów dziedzictwa kulturowego Miasto Szczytna może poszczycić się kilkoma cennymi atrakcjami przyrodniczymi jak i turystycznymi. Największą atrakcją turystyczną jest neogotycki zamek na górze Szczytnik. Stan obiektu jest zadowalający. Większa część zamku jest siedzibą Domu Pomocy Społecznej Zamek. Inne zabytki Szczytnej znajdują się już w samym mieście. Przede wszystkim odnowiony, barokowy kościół parafii pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela. Wewnątrz kościoła cennymi zabytkami są ambona z 1748r., figura Jana Chrzciciela w ołtarzu głównym, ołtarze boczne, stalle, konfesjonały. Jednym z artystów, którym kościół zawdzięcza swój wystrój był znany na Ziemi Kłodzkiej 32