Narodowy Program Foresight wdrożenie wyników portal informacyjno-komunikacyjny P I K Mapowanie i monitorowanie inteligentnej specjalizacji z wykorzystaniem map konwersyjnych zasady ogólne i elementy praktyczne REGIONALNE FORUM INTELIGENTNYCH SPECJALIZACJI Sandomierz, 29.05.2014r. dr Leszek Trząski Główny Instytut Górnictwa Przedsięwzięcie realizowane w ramach projektu systemowego Wsparcie systemu zarządzania badaniami naukowymi oraz ich wynikami na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Przedsięwzięcie jest współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013 FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ GOSPODARKI
Mapowanie IS Inteligentna specjalizacja regionu powinna być zdefiniowana w trzech wzajemnie powiązanych aspektach: gospodarczym, badawczym i technologicznym Gruntowna znajomość powiązań gospodarka-technologienauka warunkuje prawidłowy wybór i ocenę obszaru specjalizacji regionu Rozpoznawanie tych powiązań jest trudne i zwykle opiera się na cząstkowej wiedzy lub intuicji ekspertów, nie jest natomiast poparte konkretną metodą ani bazą dowodową. Pożądane i możliwe jest stworzenie jednolitej dla całego kraju metody rozpoznawania powiązań gospodarkatechnologie-nauka i jednolitego języka opisu specjalizacji obejmującego te powiązania.
Mapowanie IS Przedstawienie IS na poziomie konkretnych kodów (PKD, NABS, pola technologiczne, kody patentowe) i precyzyjnie zakreślonych obszarów aktywności umożliwia obiektywną ocenę potencjału, efektów wdrażania polityki innowacji, a także na podejmowanie współpracy międzyregionalnej W ramach portalu PIK opracowano propozycję metody oceny powiązań gospodarka-technologie-nauka wykorzystującej tabele konwersyjne zawierające predefiniowane powiązania Proponowana metoda łączy wykorzystanie prostych algorytmów i zasobów przestrzeni PIK (kroki logiczne, predefiniowane powiązania, zestawy wskaźników) z analizami eksperckimi. Metoda została zalgorytmizowana
Propozycja uogólnienia metody wykorzystanie mapowania powiązań naukagospodarka-technologie i funkcji PIK w analizach związanych z inteligentną specjalizacją I. wstępne wskazanie sektorów gospodarki mogących składać się na dziedzinę specjalizacji (lub weryfikacja wcześniej wskazywanych sektorów) II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy Metoda: analiza raportów generowanych poprzez portal z wykorzystaniem algorytmów oceny : Krok I.1: Wskazanie sektorów największego wzrostu, najbardziej innowacyjnych, o największej wartości dodanej, o największym zapotrzebowaniu na wyspecjalizowane kadry Krok I.2: Określenie wskaźników lokacyjnych i analiza przesunięć Krok I.3: Analiza import-eksport Krok I.3: Decyzja ekspercka wybór sektorów PKD (np. działów) do analizy powiązań (podejście już stosowane w niektórych strategiach regionalnych) Metoda: praca na predefiniowanych sieciach powiązań ogólnych (mapach konwersyjnych) i danych statystycznych Krok II.1: Raporty generowane przez portal Krok II.2 etapowa interpretacja raportów generowanych poprzez PIK, z wykorzystaniem algorytmów oceny Krok II.3 Decyzja ekspercka: zdefiniowanie dziedzin specjalizacji III. Określenie głównych powiązań gospodarka-nauka-technologie w obrębie inteligentnej specjalizacji Metoda: praca ekspercka Krok III.1. Zdefiniowanie specjalizacji w języku gospodarki, nauki i technologii z wykorzystaniem różnych zasobów PIK (w tym bazy technologii)
I. wstępne wskazanie sektorów gospodarki mogących składać się na dziedzinę specjalizacji
Wskaźnik lokacyjny LQ Wstępne rozpoznanie wśród działów PKD istniejących lub wschodzących obszarów specjalizacji gospodarczej województwa, wykrycie lokomotyw rozwoju oraz potencjalnych klastrów E ib - zmienna w sektorze i, w obszarze badanym b w okresie t E b - zmienna we wszystkich sektorach w badanym obszarze b w okresie t E ir - zmienna w sektorze i, w obszarze referencyjnym r w okresie t E r - zmienna we wszystkich sektorach w obszarze referencyjnym r w okresie t
Wskaźniki lokacyjne dla działów PKD Zatrudnienie a/ zatrudnienie w danym dziale PKD w województwie b/ całość zatrudnienia w województwie c/ zatrudnienie w danym dziale PKD w kraju d/ całość zatrudnienia w kraju Analogicznie: Koncentracja podmiotów (liczba firm wg REGON) Przychód brutto ze sprzedaży przemysłowej Wartość dodana brutto
Wskaźnik lokacyjny - ujęcie statyczne Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim LQ =1,25 Sekcja B dział 05 - wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego (lignitu) Sekcja B dział 09 - działalność usługowa wspomagająca górnictwo Sekcja C dział 15 - produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawionych Sekcja C dział 19 - wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej Sekcja C dział 21 - produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych Sekcja C dział 24 - produkcja metali Sekcja C dział 26 - produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych Sekcja C dział 27 - produkcja urządzeń elektrycznych Sekcja C dział 28 - produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana Sekcja C dział 29 - produkcja pojazdów samochodowych, przyczep Sekcja C dział 32 - pozostała produkcja wyrobów Sekcja E dział 38 - działalność związana ze zbieraniem, przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów; odzysk surowców Sekcja E dział 39 - działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność usługowa związana z gospodarką odpadami Sekcja F dział 42 - roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej Sekcja F dział 43 - roboty budowlane specjalistyczne Sekcja G dział 46 - handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi Sekcja I dział 56 - działalność usługowa związana z wyżywieniem Sekcja J dział 58 - działalność wydawnicza Sekcja J dział 61 - telekomunikacja Sekcja J dział 62 - działalność związana z oprogramowaniem Sekcja J dział 63 - działalność usługowa w zakresie informacji Sekcja Q dział 86 - opieka zdrowotna Sekcja Q dział 87 - pomoc społeczna z zakwaterowaniem Sekcja S dział 95 - naprawa i konserwacja komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego
Wskaźnik lokacyjny - ujęcie dynamiczne Wskaźnik lokalizacji ze zmienną w postaci liczby podmiotów gęstości podmiotów oraz jego dynamika w województwie śląskim w latach 2009 i 2012 - dane krajowe jako obszar referencyjny) Sekcja. Dział PKD 2007 LQ 2012 Dynamika 2009-2012 Sekcja B dział 05 4,59-0,16 Sekcja B dział 09 2,26 0,16 Sekcja C dział 15 1,53-0,06 Sekcja C dział 19 1,66-0,13 Sekcja C dział 21 0,90 0,42 Sekcja C dział 24 1,90-0,09 Sekcja C dział 26 1,15 0,06 Sekcja C dział 27 1,47-0,03 Sekcja C dział 28 1,40 0,03 Sekcja C dział 29 1,29-0,01 Sekcja C dział 32 1,14 0,02 Sekcja E dział 38 1,29-0,05 Sekcja E dział 39 1,98 0,17 Sekcja F dział 42 1,32-0,07 Sekcja G dział 46 1,08-0,01 Sekcja I dział 56 1,21-0,04 Sekcja J dział 58 0,83 0,04 Sekcja J dział 61 1,17 0,00 Sekcja J dział 62 0,92 0,00 Sekcja J dział 63 0,88 0,20 Sekcja Q dział 86 0,96 0,03 Sekcja Q dział 87 0,85 0,06 Sekcja S dział 95 1,06-0,02
Wskaźnik lokacyjny - ujęcie dynamiczne
Wskaźnik lokacyjny - ujęcie dynamiczne Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim II Sekcja C dział 21 produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych I Sekcja J dział 63 działalność usługowa w zakresie informacji Sekcja E dział 39 działalność związana z rekultywacją Sekcja B dział 09 działalność usługowa wspomagająca górnictwo IV Sekcja C dział 24 produkcja metali Sekcja C dział 19 wytwarzanie i przetwarzanie koksu III Sekcja B dział 05 wydobywanie węgla kamie
Analiza przesunięć udziałów Analiza przesunięć udziałów (shift-share) jest narzędziem ekonomicznym umożliwiającym weryfikację regionalnych specjalizacji. Analiza poprzez trzy składowe: potencjał badanego obszaru na tle rozwoju obszaru referencyjnego (PO) struktury przedsiębiorstw, które funkcjonują na badanym obszarze (SP) konkurencyjności obszaru podlegającego badaniu (KO) Formuły w analizie przesunięć udziałów: gdzie: E r - zmienna w obszarze referencyjnym r, w danym okresie t, E ir - zmienna w sektorze i, w obszarze referencyjnym r, w danym okresie t, E ib - zmienna w sektorze i, w badanym obszarze b, w danym okresie t. Oznaczenie subskryptów i superskryptów: r obszar referencyjny, ir sekcja i w obszarze referencyj-nym, i b sekcja i w obszarze badanym.
Analiza przesunięć udziałów Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim Sekcja. Dział PKD 2007 Potencjał obszaru PO Struktura przedsiębiorstw SP Konkurencyjność obszaru KO Przesunięcie całkowite PC Sekcja B dział 05 - wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego (lignitu) 5,35-5,26 2,92 3 Sekcja B dział 09 - działalność usługowa wspomagająca górnictwo 10,01 41,62 31,37 83 Sekcja C dział 15 - produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawionych 224,60-606,41 12,81-369 Sekcja C dział 19 - wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej 99,65 35,07 124,28 259 Sekcja C dział 21 - produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych 28,66 32,00 38,34 99 Sekcja C dział 24 - produkcja metali 132,22-109,53 66,31 89 Sekcja C dział 26 - produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych 432,73 82,56 266,71 782 Sekcja C dział 27 - produkcja urządzeń elektrycznych 43,27 101,61 52,12 197 Sekcja C dział 28 - produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana 38,23 45,54-28,78 55 Sekcja C dział 29 - produkcja pojazdów samochodowych, przyczep 78,33 35,14 28,54 142 Sekcja C dział 32 - pozostała produkcja wyrobów 124,45 56,41 99,14 280 Sekcja E dział 38 - działalność związana ze zbieraniem, przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów; odzysk surowców 14,73 30,33-9,06 36 Sekcja E dział 39 - działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność usługowa związana z gospodarką odpadami 64,40 160,37-77,77 147 Sekcja F dział 42 - roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej 949,87-292,97-264,90 392 Sekcja G dział 46 - handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi 1019,00 778,95 14,05 1812 Sekcja I dział 56 - działalność usługowa związana z wyżywieniem 94,37 40,31 87,32 222 Sekcja J dział 58 - działalność wydawnicza 806,09-266,71-479,37 60 Sekcja J dział 61 - telekomunikacja 5,72-6,20-0,52-1 Sekcja J dział 62 - działalność związana z oprogramowaniem 60,80 187,23 6,98 255 Sekcja J dział 63 - działalność usługowa w zakresie informacji 265,19 1264,33-66,52 1463 Sekcja Q dział 86 - opieka zdrowotna 776,87 2626,28-96,15 3307 Sekcja Q dział 87 - pomoc społeczna z zakwaterowaniem 1103,73 1661,62 319,65 3085 Sekcja S dział 95 - naprawa i konserwacja komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego 614,81 1114,88-343,69 1386
Analiza przesunięć udziałów Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim
wstępne wskazanie sektorów gospodarki mogących składać się na dziedzinę specjalizacji analiza import/eksport
analiza import/eksport
II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy
Przedmiot połączeń Instytucja Tabela publikowana w wersji polskiej? PKD 2007 - NABS 2007 (międzynarodowa nomenklatura programów i budżetów naukowych Komisja Europejska [1] Klasyfikacja patentowa IPC PKD2007 WIPO (raport 14, styczeń 2014) Klucze powiązań PKD 2004 PKD 2007 i PKD 2007 PKD 2004 Klasyfikacja patentowa IPC pola tematyczne zielonych technologii (7 tablic) Unia Europejska, EUROSTAT WIPO (konwencja UNFCCC) [3]. Klasyfikacja patentowa IPC 35 pól technologicznych WIPO [4] nie Klasyfikacja patentowa IPC ICT OECD [5] nie Zastosowania ICT w gospodarce PKD 2007 OECD [6] nie Klasyfikacja usług wg wiedzochłonności PKD 2007 EUROSTAT, OECD [7] tak Klasyfikacja przetwórstwa przemysłowego - pod względem intensywności B+R PKD 2007 EUROSTAT, OECD [8] Klasyfikacja patentowa IPC pola technologiczne KET (6 tablic) UE KETs Observatory [9] nie Patenty KET wdrażane PKD 2007 Zgłoszenia patentowe KET PKD (zgłaszających) UE KETs Observatory [10] UE KETs Observatory [11] Usługi KIA i KIABI OECD, Eurostat tak Przemysły wschodzące (potencjalne specjalizacje horyzontalne) PKD 2007 (7 tablic) Komisja Europejska [12] nie nie tak nie tak nie nie nie
Mapowanie powiązań nauka-gospodarka-technologie: Obecny stan zasobów tabel powiązań: 16 tematów dwustronnych powiązań w sferze naukigospodarki-technologii, 34 szczegółowe tablice powiązań wszystkie tablice: format arkuszy kody + opisy (komentarze) zdefiniowane powiązania między tablicami z pozycji PKD PKD podstawowe poziomy grupowania: kody 4-cyfrowe, kody 3-cyfrowe, kody 2-cyfrowe (całość klasyfikacji) Patenty: podstawowe poziom grupowania: do kodów 4 znaków (prawie 650 podklas), kody 3-cyfrowe, kody 2-cyfrowe
II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy
II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy
Razem: rozpatrywanych 9 powiązań, z czego 1 silne
Narodowy Program Foresight wdrożenie wyników Przedsięwzięcie jest współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013 FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ GOSPODARKI
Wynik ćwiczenia: wskazanie kolejnych sektorów PKD oraz powiązanych z nimi obszarów B+R i technologii zasługujących na analizę w aspekcie inteligentnej specjalizacji regionu.
Dziękuję za uwagę Dane kontaktowe Biura Przedsięwzięcia Główny Instytut Górnictwa Plac Gwarków 1 40-166 Katowice tel. 32 259 24 66, 32 259 26 28 fax. 32 259 21 54 euszok@gig.eu