Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości Ministerstwo Skarbu Państwa ABC rynku kapitałowego wiedza o społeczeństwie podstawy przedsiębiorczości lekcje do dyspozycji wychowawcy przedmioty ekonomiczne 25 minut Cel ćwiczenia Powtórzenie i usystematyzowanie wiedzy na temat rynku kapitałowego. Doskonalenie umiejętności: stosowania i kojarzenia zdobytych wiadomości, logicznego myślenia, dbania o poprawność używanego języka ekonomicznego, co stanowi dobrą podstawę do podjęcia dyskusji o prywatyzacji z wykorzystaniem metody debaty. Przebieg ćwiczenia 1. Wprowadzenie. Na tablicy umieszczamy kartki z napisami: RYNEK KAPITAŁOWY, UCZESTNICY RYNKU KA- PITAŁOWEGO, INSTRUMENTY FINANSOWE i FUNKCJE RYNKU KAPITAŁOWEGO, a uczniowie wyjaśniają ich znaczenie. 2. Uczniowie pracują w 3 zespołach (lub w 6, wtedy 2 zespoły wykonują to samo zadanie). Każdy zespół otrzymuje inny zestaw materiałów (lub po 2 zespoły). Ich zadaniem jest: s s zapoznanie się z otrzymanym materiałem (kartki z terminami związanymi z rynkiem kapitałowym oraz kartki z opisami); połączenie ze sobą pasujących elementów - terminu z opisem (kartek z opisami jest więcej); s prezentacja wyników: reprezentant zespołu I umieszcza na tablicy magnetycznej, w odpowiednim miejscu, kartki z terminami, a jego koledzy w tym czasie wyjaśniają klasie ich znaczenie. W ten sam sposób prezentuje wyniki pracy zespół II i III. 3. W podsumowaniu klasa wraz z nauczycielem koryguje ewentualne błędy. W przypadku wykonywania zadania przez 2 zespoły jeden zespół prezentuje wyniki pracy, drugi koryguje. PRZEKONUJEMY SIĘ DO PRYWATYZACJI 1
Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości Ministerstwo Skarbu Państwa 4. Jeśli uczniowie wykazują zainteresowanie (np. zadanie wykonujemy z zainteresowanymi uczniami w ramach dodatkowych zajęć edukacyjnych), możemy dodatkowo zaproponować im dyskusję np. na temat inwestowania w akcje spółek Skarbu Państwa wprowadzanych na GPW przez inwestorów indywidualnych lub case na temat prywatyzacji PZU z akcjonariatem obywatelskim. Taka dyskusja z pewnością pozwoli na powiązanie tematyki rynku kapitałowego z prywatyzacjami giełdowymi. Pomocne będą artykuły dostępne na stronach portalu edukacyjnego www.prywatyzacjadlaludzi.pl: www.prywatyzacjadlaludzi.pl/akcjonariat-obywatelski/akcjonariat-obywatelski-w-mediach; www.prywatyzacjadlaludzi. pl/o-prywatyzacji/salon-prasowy-e-book/newsweek-o-prywatyzacji Materiały dla nauczyciela 1. Tabela zawierająca terminy i opisy wykorzystane w materiałach dla zespołów. Źródło: www.bankier.pl/wiadomosci/multiarticle.html?article_id=1710221 Akcje Prawo poboru Prawa do akcji (PDA) Certyfikaty inwestycyjne Kontrakt terminowy Obligacja Jednostki indeksowe Źródło kapitału Papiery wartościowe potwierdzające, że ich posiadacz (akcjonariusz) jest właścicielem części majątku spółki akcyjnej. Prawo pierwszeństwa nabycia akcji nowej emisji, przysługujące dotychczasowym akcjonariuszom spółki. Umożliwiają nabywcom akcji nowej emisji ich odsprzedanie, zanim zostaną wprowadzone do obrotu giełdowego. Papiery wartościowe emitowane przez zamknięte lub mieszane fundusze inwestycyjne. Umowa pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do kupna, a druga do sprzedaży, w określonym terminie w przyszłości (w tzw. dniu wygaśnięcia) i po ustalonej w umowie cenie, określonej ilości instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia pieniężnego. Papier dłużny, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Instrument finansowy, którego cena odzwierciedla zmiany wartości danego indeksu. Instrument ten umożliwia inwestycję równoważną nabyciu całego portfela danego indeksu bez konieczności zakupu poszczególnych akcji wchodzących w skład tego indeksu. Rynek kapitałowy pozwala przedsiębiorstwu pozyskać kapitał niezbędny do realizacji przedsięwzięć długoterminowych. Osoby dostarczające kapitału otrzymują wynagrodzenie stanowiące udział w zyskach przedsiębiorstwa lub z odsetek. Mogą również zarabiać na wzroście wartości rynkowej instrumentów finansowych emitowanych przez to przedsiębiorstwo. PRZEKONUJEMY SIĘ DO PRYWATYZACJI 2
Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości Ministerstwo Skarbu Państwa Alokacja kapitału Ocena kapitału Barometr koniunktury Fundusz inwestycyjny Inwestor indywidualny KNF GPW Dom maklerski Polega na transferze kapitału z miejsc, gdzie występuje jego nadwyżka, tam gdzie jest on potrzebny. To pozwala na harmonijny rozwój wszystkich segmentów gospodarki, regionów kraju czy różnych przedsiębiorstw. Jednocześnie nowoczesne dziedziny gospodarki uzyskują szansę rozwoju. Kapitał jest kierowany do najefektywniejszych oraz obiecujących przedsiębiorstw i sektorów. W ten sposób jest wskaźnikiem pozwalającym ocenić strategię rozwoju i jakość zarządzania podmiotów oraz dziedzin gospodarki. Sytuacja na rynku kapitałowym odzwierciedla stan gospodarki w kraju. Wskazuje jednocześnie na nastroje panujące na danym rynku. Rynek jest miejscem, gdzie następuje najszybsza, a zarazem widoczna reakcja na zmiany koniunktury. Stąd jest miejscem, na które są zwrócone oczy analityków badających sytuację ekonomiczną w kraju i na świecie. Instytucja zbiorowego inwestowania, która lokuje powierzone jej przez nas środki w różne instrumenty dostępne na rynku finansowym. Nabywa papier wartościowy na podstawie osobiście podejmowanych decyzji, korzystając ewentualnie z opinii doradców. Komisja Nadzoru Finansowego centralny organ administracji państwowej sprawujący nadzór nad rynkiem finansowym. Główny element rynku wtórnego, dzieli się na rynek podstawowy i rynek równoległy. Handel na rynku wtórnym odbywa się za pośrednictwem domów maklerskich lub banków prowadzących działalność maklerską. Instytucja będąca członkiem Giełdy Papierów Wartościowych, mająca możliwość prowadzenia na niej transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych. Uwaga! Materiały do kserowania dla zespołów (należy poprzecinać wzdłuż przerywanych linii i włożyć zestawy do oddzielnych kopert dla każdego z zespołów). PRZEKONUJEMY SIĘ DO PRYWATYZACJI 3
Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości Ministerstwo Skarbu Państwa 2. Gotowy schemat, który powstanie na zakończenie zadania. KNF Domy maklerskie Inwestorzy indywidualni GPW KDPW Fundusze inwestycyjne UCZESTNICY RYNKU KAPITAŁOWEGO Źródło kapitału FUNKCJE RYNKU RYNEK KAPITAŁOWY KAPITAŁOWEGO Alokacja kapitału Ocena kapitału Barometr koniunktury Certyfikaty inwestycyjne Akcje Prawo poboru INSTRUMENTY FINANSOWE Jednostki indeksowe Obligacje Prawa do akcji (PDA) Kontrakt terminowy PRZEKONUJEMY SIĘ DO PRYWATYZACJI 4
Akcje Papiery wartościowe potwierdzające, że ich posiadacz jest właścicielem części kapitału spółki akcyjnej. Papiery wartościowe emitowane przez zamknięte lub mieszane fundusze inwestycyjne. Jednostki indeksowe Instrument finansowy, którego cena odzwierciedla zmiany wartości danego indeksu. Instrument ten umożliwia inwestycję równoważną nabyciu całego portfela danego indeksu bez konieczności zakupu poszczególnych akcji wchodzących w skład tego indeksu. Źródło kapitału Rynek kapitałowy pozwala przedsiębiorstwu pozyskać kapitał niezbędny do realizacji przedsięwzięć długoterminowych. Osoby dostarczające kapitału otrzymują wynagrodzenie stanowiące udział w zyskach przedsiębiorstwa lub z odsetek. Mogą również zarabiać na wzroście wartości rynkowej instrumentów finansowych emitowanych przez to przedsiębiorstwo. Spółka akcyjna zajmująca się rejestrowaniem papierów wartościowych i rozliczaniem transakcji na giełdzie. Ocena kapitału Kapitał jest kierowany do najefektywniejszych oraz obiecujących przedsiębiorstw i sektorów. W ten sposób jest wskaźnikiem pozwalającym ocenić strategię rozwoju i jakość zarządzania podmiotów oraz dziedzin gospodarki. Instytucja zbiorowego inwestowania, która lokuje powierzone jej przez nas środki w różne instrumenty dostępne na rynku finansowym. KNF Centralny organ administracji państwowej sprawujący nadzór nad rynkiem finansowym. Dom maklerski Instytucja mająca możliwość prowadzenia na Giełdzie Papierów Wartościowych transakcji kupna oraz sprzedaży papierów wartościowych; może być członkiem GPW. Umowa pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do kupna, a druga do sprzedaży, w określonym terminie w przyszłości (w tzw. dniu wygaśnięcia) i po ustalonej w umowie cenie, określonej ilości instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia pieniężnego.
Prawo poboru Prawo pierwszeństwa nabycia akcji nowej emisji, przysługujące dotychczasowym akcjonariuszom spółki. I I Papiery wartościowe potwierdzające, że ich posiadacz jest właścicielem części majątku spółki akcyjnej. I I Kontrakt terminowy I Umowa pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do kupna, a druga do sprzedaży, w określonym terminie w przyszłości (w tzw. dniu wygaśnięcia) i po ustalonej w umowie cenie, określonej ilości instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia pieniężnego. I Rynek kapitałowy pozwala przedsiębiorstwu pozyskać kapitał niezbędny do realizacji przedsięwzięć długoterminowych. Osoby dostarczające kapitału otrzymują wynagrodzenie stanowiące udział w zyskach przedsiębiorstwa lub z odsetek. Mogą również zarabiać na wzroście wartości rynkowej instrumentów finansowych emitowanych przez to przedsiębiorstwo. I I Fundusz inwestycyjny Instytucja zbiorowego inwestowania, która lokuje powierzone jej przez nas środki w różne instrumenty dostępne na rynku finansowym. I I Instytucja będąca członkiem Giełdy Papierów Wartościowych, mająca możliwość prowadzenia na niej transakcji kupna oraz sprzedaży papierów wartościowych. I I Inwestor indywidualny Nabywa papier wartościowy na podstawie osobiście podejmowanych decyzji, korzystając ewentualnie z opinii doradców. I I KDPW Spółka akcyjna zajmująca się rejestrowaniem papierów wartościowych i rozliczaniem transakcji na giełdzie. I I Instrument finansowy, którego cena odzwierciedla zmiany wartości danego indeksu. Instrument ten umożliwia inwestycję równoważną nabyciu całego portfela danego indeksu bez konieczności zakupu poszczególnych akcji wchodzących w skład tego indeksu. I I
Prawa do akcji (PDA) Umożliwiają nabywcom akcji nowej emisji ich odsprzedanie, zanim zostaną wprowadzone do obrotu giełdowego. Certyfikaty inwestycyjne Papiery wartościowe emitowane przez zamknięte lub mieszane fundusze inwestycyjne. Obligacja Papier dłużny, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Prawo pierwszeństwa nabycia akcji nowej emisji, przysługujące dotychczasowym akcjonariuszom spółki. Alokacja kapitału Polega na transferze kapitału z miejsc, gdzie występuje jego nadwyżka, tam gdzie jest on potrzebny. To pozwala na harmonijny rozwój wszystkich segmentów gospodarki, regionów kraju czy różnych przedsiębiorstw. Jednocześnie nowoczesne dziedziny gospodarki uzyskują szansę rozwoju. Spółka akcyjna zajmująca się rejestrowaniem papierów wartościowych i rozliczaniem transakcji na giełdzie. Barometr koniunktury Sytuacja na rynku kapitałowym odzwierciedla stan gospodarki w kraju. Wskazuje jednocześnie na nastroje panujące na danym rynku. Rynek jest miejscem, gdzie następuje najszybsza, a zarazem widoczna reakcja na zmiany koniunktury. Stąd jest miejscem, na które są zwrócone oczy analityków badających sytuację ekonomiczną w kraju i na świecie. Instytucja zbiorowego inwestowania, która lokuje powierzone jej przez nas środki w różne instrumenty dostępne na rynku finansowym. GPW Główny element rynku wtórnego, dzieli się na rynek podstawowy i rynek równoległy. Handel na rynku wtórnym odbywa się za pośrednictwem domów maklerskich lub banków prowadzących działalność maklerską. Centralny organ administracji państwowej sprawujący nadzór nad rynkiem finansowym.
ABC rynku kapitałowego RYNEK KAPITAŁOWY
ABC rynku kapitałowego FUNKCJE RYNKU KAPITAŁOWEGO
ABC rynku kapitałowego INSTRUMENTY FINANSOWE