Wp³yw dodatku enzymów paszowych w ywieniu œwiñ na aktywnoœæ wybranych enzymów osocza krwi

560 Praca oryginalna Medycyna Wet. 2011, 67 (8) Original paper Wp³yw dodatku enzymów paszowych w ywieniu œwiñ na aktywnoœæ wybranych enzymów osocza krwi ANNA CZECH, EUGENIUSZ R. GRELA*, ADAM TRACZYKOWSKI**, KAMILA STACHYRA Katedra Biochemii i Toksykologii, *Instytut ywienia i Bromatologii Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹t UP, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin **Katedra Higieny Zwierz¹t i Mikrobiologii Œrodowiska Wydzia³u Hodowli i Biologii Zwierz¹t UTP, ul. Mazowiecka 28, 85-084 Bydgoszcz Czech A., Grela E. R., Traczykowski A., Stachyra K. Effect of feed enzyme additives in pig diets on some enzymatic activity in blood plasma Summary The research objective was to determine the effect of supplemental enzymes that break down phytates or hydrolyze non-starch polysaccharide fractions in the diets of pigs under the complete production cycle (sows at gestation and lactation, growers and fatteners) on the activity of blood ALT, AST, AP and LDH. Also analyzed were the interaction between some feed additives (formic acid and its potassium salt, calcitriol) and microbial phytase or a multienzymatic preparation and their impact on the activity of these enzymes. In each of the three experiments, two control groups were formed: positive (PC) with a dicalcium phosphate (10 g kg 1 ) supplement and negative (NC) with plant feedstuffs as a phosphorus source. Nutrient content (excluding phosphorus and calcium) at each feeding period was consistent with the Standards for Pig Feeding, 1993. In Experiment I, the NC mixture was supplemented with the following: microbial phytase (500 PU kg 1 ) for group F, enzymes hydrolyzing non-starch polysaccharide fractions for group E, microbial phytase and enzymes hydrolyzing non-starch polysaccharide fractions for group FE, while group W received a multienzymatic preparation which comprised both microbial phytase and enzymes contributing into the non-starch polysaccharide hydrolysis (xylanase, beta-glucanase, cellulase). In Experiment II, the pig groups FM, WM, FK and WK were supplied with a mixture like in group NC with the addition of microbial phytase and a preparation including formic acid and its potassium salt for group FM, a multienzymatic preparation and a preparation with formic acid and salt for group WM, microbial phytase and calcitriol for group FK, as well as a multienzymatic preparation and calcitriol for group WK. In Experiment III, the animals from group FKM and WKM were fed the NC diet supplemented with microbial phytase, calcitriol and a preparation comprising formic acid and its potassium salt for group FKM, with a multienzymatic preparation, calcitriol and a preparation with formic acid and its potassium salt for group WKM. Blood was collected from 8 gilts from each group at 84 days of gestation and 21 days of lactation, from 8 growing pigs from each group at the starter period (56 raising day), the grower period (91 days of age) and finisher period (154 days of age). Blood was examined to establish the activity of ALT, AST, AP and LDH using the colorimetric assay with Cormay monotests. The results of the present research conducted on the pigs at the complete production cycle, fed diets deprived of a calcium phosphate content but supplemented with microbial phytase, enzymes hydrolyzing non-starch polysaccharide fractions, calcitriol or a preparation comprising formic acid and its potassium salt have given evidence of a stimulating effect of the employed additives on the activity of enzymes from the transferase enzyme group, AP and LDH. The animals from group W showed a significant increase in AST, AP and LDH activity, primarily in the fatteners. The activity of AST and LDH in the blood of pigs from the groups FKM, WKM proved to be significantly higher (p 0.05) during the whole cycle as compared to the animals from the NC group. In none of the groups under study were deviations noted from the reference values for the activity of enzymes analyzed in the present research. Keywords: pig, phytase, enzymes, plasma Wœród dodatków paszowych stosowanych w ywieniu œwiñ znacz¹c¹ rolê odgrywaj¹ probiotyki, kwasy organiczne, zio³a i ich ekstrakty oraz enzymy paszowe. Istotnym aspektem stosowania enzymów paszowych, w tym fitazy mikrobiologicznej, jest poprawa efektów produkcyjnych, lepsze wykorzystanie sk³adników paszy, przede wszystkim fosforu i wapnia, a tak- e wp³yw na zdrowie zwierz¹t (9, 11, 12). Poprawê efektywnoœci dzia³ania enzymów paszowych mo na uzyskaæ m.in. poprzez dodatek kwasów organicznych

Medycyna Wet. 2011, 67 (8) 561 lub preparatów witaminowych, np. kalcytriolu (1, 3). Dodatki te korzystnie oddzia³uj¹ na niektóre procesy metaboliczne w organizmie, w tym mog¹ regulowaæ zarówno procesy erytropoezy, jak równie gospodarki mineralnej oraz bia³ko-lipidowej, co w efekcie mo e prowadziæ do zmian w aktywnoœci niektórych enzymów w osoczu krwi œwiñ. Dotychczasowe badania na œwiniach z udzia³em tych dodatków dotyczy³y g³ównie poszczególnych grup technologicznych lub wybranych pasz. Celem badañ by³o okreœlenie wp³ywu dodatku enzymów rozk³adaj¹cych fityniany (3fitaza EC 3.1.3.8) lub hydrolizuj¹cych frakcje polisacharydów nieskrobiowych (endo-1,3(4)-â-glukanaza EC 3.2.1.6. oraz endo-1,4-â-ksylanaza EC 3.2.1.8) w ywieniu œwiñ w pe³nym cyklu produkcyjnym (lochy w okresie ci¹ y i laktacji, warchlaki oraz tuczniki) na aktywnoœæ aminotransferazy alaninowej i asparaginianowej, fosfatazy zasadowej oraz dehydrogenazy mleczanowej w osoczu krwi. Przeanalizowano równie ³¹czny wp³yw wybranych dodatków paszowych (kwas mrówkowy i jego sól potasowa oraz kalcytriol) z fitaz¹ mikrobiologiczn¹ lub preparatem wieloenzymatycznym na aktywnoœæ enzymów w osoczu krwi. Materia³ i metody Badania na œwiniach w pe³nym cyklu reprodukcyjnym w uk³adzie trzech doœwiadczeñ zosta³y zaakceptowane przez II Lokaln¹ Komisjê Etyczn¹ do Spraw Doœwiadczeñ na Zwierzêtach w Lublinie, nr zezwolenia 16/2005. Przeprowadzono trzy doœwiadczenia obejmuj¹ce pe³ny cykl produkcyjny: lochy, prosiêta, tuczniki. wbp pbz po drugiej i trzeciej laktacji kryto knurami Duroc. W ka - dym doœwiadczeniu utworzono dwie grupy kontrolne: pozytywn¹ (KP), w której zastosowano jako Ÿród³o fosforu dodatek fosforanu dwuwapniowego (10 g kg 1 ) oraz negatywn¹ (KN), w której Ÿród³em fosforu by³y pasze roœlinne. W pierwszym i drugim doœwiadczeniu zwierzêta podzielono na szeœæ grup doœwiadczalnych, natomiast w trzecim na cztery. W ka dej grupie znajdowa³o siê po osiem loch. Podczas odchowu prosiêta przy maciorze przebywa³y w kojcach porodowych. Po zakoñczeniu odchowu warchlaki z dwóch miotów grupowano do jednej klatki (cztery klatki w grupie). Prosiêta ywiono mieszank¹ prestarter przez dwa tygodnie, nastêpnie mieszank¹ starter. Z ka dej klatki wybrano na zasadzie analogów z uwzglêdnieniem masy cia³a oraz p³ci po cztery warchlaki (2 loszki i 2 wieprzki), które podczas tuczu umieszczano w kojcach po 4 sztuki. Zawartoœæ sk³adników pokarmowych (poza fosforem i wapniem) w poszczególnych okresach ywienia we wszystkich grupach by³a zgodna z Normami ywienia Œwiñ (13). Zawartoœæ fosforu ogólnego i wapnia w mieszankach dla grup KP by³a zgodna z zaleceniami norm (13). Mieszanki doœwiadczalne oraz dla grup KN zawiera³y w stosunku do pasz KP zmniejszone iloœci wapnia o oko³o 25 ± 3% oraz fosforu ogólnego o 30 ± 5%. Mieszanki dla prosi¹t i tuczników oraz loch podczas laktacji stosowano ad libitum, zaœ dla loch w ci¹ y dawkowano (13) przy sta³ym dostêpie do wody pitnej. Warunki w chlewni odpowiada³y zalecanym normom zoohigienicznym (14). Zwierzêta znajdowa³y siê pod sta³¹ opiek¹ lekarza weterynarii. W doœwiadczeniu I, oprócz grupy KP i KN, wydzielono cztery grupy doœwiadczalne. Œwinie w grupie F otrzymywa³y mieszankê KN, ale uzupe³nion¹ 500 PU kg 1 fitazy mikrobiologicznej. Zwierzêta z grupy E otrzymywa³y mieszankê KN z dodatkiem enzymów hydrolizuj¹cych frakcje polisacharydów nieskrobiowych. Œwinie w grupie FE ywiono mieszank¹ KN z dodatkiem 500 PU kg 1 fitazy mikrobiologicznej oraz enzymów hydrolizuj¹cych frakcje polisacharydów nieskrobiowych (endo-1,3(4)-â-glukanaza oraz endo-1,4-â-ksylanaza). Zwierzêta w grupie W ywiono mieszank¹ KN z dodatkiem preparatu wieloenzymatycznego, w sk³ad którego wchodzi³y zarówno fitaza mikrobiologiczna, jak i enzymy uczestnicz¹ce w hydrolizie frakcji polisacharydów nieskrobiowych (ksylanaza, â-glukanaza, celulaza). W doœwiadczeniu II œwinie grup FM, WM, FK oraz WK otrzymywa³y mieszankê jak w grupie KN, uzupe³nion¹, odpowiednio, w grupie FM fitaz¹ mikrobiologiczn¹ oraz preparatem zawieraj¹cym kwas mrówkowy i jego sól potasow¹, w grupie WM preparatem wieloenzymatycznym oraz preparatem zawieraj¹cym kwas mrówkowy i jego sól, w grupie FK fitaz¹ mikrobiologiczn¹ oraz kalcytriolem i w grupie WK preparatem wieloenzymatycznym i kalcytriolem. W doœwiadczeniu III zwierzêta z grupy FKM oraz WKM otrzymywa³y mieszankê KN, uzupe³nion¹, odpowiednio, w grupie FKM fitaz¹ mikrobiologiczn¹, kalcytriolem oraz preparatem zawieraj¹cym kwas mrówkowy i jego sól potasow¹, a w grupie WKM preparatem wieloenzymatycznym, kalcytriolem i preparatem zawieraj¹cym kwas mrówkowy i jego sól potasow¹. Preparat wieloenzymatyczny stosowany dla œwiñ zarówno w doœwiadczeniu I, II, jak i III w iloœci 0,1 g kg 1, stanowi³ mieszaninê fitazy mikrobiologicznej (500 PU kg 1 paszy) oraz enzymów hydrolizuj¹cych frakcje polisacharydów nieskrobiowych ksylanazê (560 U kg 1 ), â-glukanazê (250 U kg 1 ), celulazê (550 U kg 1 ). Mieszanki dla zwierz¹t z grupy E oraz FE w doœwiadczeniu I wzbogacono o dodatek enzymów paszowych w iloœci 2 g kg 1 dla wszystkich okresów technologicznych. W sk³ad ich wchodzi³y endo-1,3(4)-â-glukanaza (250 U kg 1 ) oraz endo-1,4- -â-ksylanaza (560 U kg 1 ), czyli enzymy wspomagaj¹ce trawienie frakcji polisacharydów nieskrobiowych. Zwierzêta z grup: FK, WK (doœw. II) oraz FKM i WKM (doœw. III) otrzymywa³y w mieszankach dodatek biologicznie aktywnej formy witaminy D 3 zwanej kalcytriolem (1á,25(OH) 2 D 3 1,25-dihydroksycholekalcyferol). Iloœæ tej witaminy o nieco odmiennej aktywnoœci ni cholekalcyferol podawana by³a stosownie do okresu technologicznego, w dolnych wartoœciach zaleceñ norm ywienia œwiñ (13). W doœwiadczeniu II i III w grupach FM, WM, a tak e FKM i WKM oprócz dodatków enzymatycznych zastosowano równie preparat, w sk³ad którego wchodzi³ kwas mrówkowy i jego sól potasowa, w iloœciach zgodnych ze wskazaniami producenta (ci¹ a i laktacja 10 g kg 1 ; prosiêta 18 g kg 1 ; warchlaki 12 g kg 1 ; tuczniki w okresie grower 9 g kg 1, a finiszer 6 g kg 1 ).

562 Medycyna Wet. 2011, 67 (8) Tab. 1. Aktywnoœæ wybranych enzymów (U l 1 ) w osoczu krwi œwiñ (doœw. I) WskaŸnik AST ALT AP LDH Grupy technologiczne KP Grupy ywieniowe KN F E FE 32,64ab 30,51a 34,15b 28,15a 30,16a 27,09a 5,88 36,62b 30,62a 39,51b 35,1 32,22a 31,52a 6,98 40,82c 35,04b 36,50b 30,10a 35,04b 38,93c 4,99 36,30c 29,64b 26,79ab 21,35a 24,78a 40,02d 6,21 33,48ab 30,57a 35,46b 29,74a 32,77a 38,10c 7,67 33,81 31,68 35,10 33,12 35,26 34,73 4,11 35,28 31,12 34,62 33,68 31,11 33,29 5,82 29,70ab 27,49a 24,65a 30,84ab 35,18b 36,19b 4,76 34,62a 36,12ab 39,31b 32,65a 34,34a 34,68a 6,43 38,70b 30,75a 39,72b 31,69a 34,29ab 34,98ab 4,69 169, 8 176, 2 165, 6 170, 2 166, 5 189, 4 19, 8 175, 6 162, 1 179, 9 168, 5 190, 4 188, 2 21, 4 234, 4b 138,19a 140,62a 143,49a 136,92a 183,43b 20, 7 172, 3b 131,51a 177,69b 146,79ab 183,82b 184,70b 18, 9 168, 2b 128,71a 182,22b 128,42a 179,71b 174,80b 23, 1 1715, 1b 1521, 6 1705, 9ab 1520, 0 1752, 0a 1927, 4b 98, 1 1228, 5b 1829, 6a 1011, 2ab 1991, 6a 1010, 4a 1264, 0b 88, 5 1235, 9b 916, 5ab 934, 9ab 854, 3a 759, 7a 1049, 2b 76, 8 1066, 7b 711, 3a 905, 6a 884, 3a 962, 9a 1215, 1b 66, 9 1140, 9b 853, 0a 991, 4a 956, 4a 1221, 0b 1185, 3b 91, 3 Objaœnienia: a, b, c, d wartoœci w wierszach oznaczone ró nymi literami ró ni¹ siê istotnie przy p 0,05; SEM b³¹d standardowy dla œrednich W SEM Krew pobierano od wszystkich loch w grupach w 84. dniu ci¹ y i 21. dniu laktacji oraz od oœmiu rosn¹cych œwiñ (4 loszki i 4 wieprzki) z ka dej grupy w okresie starterowym (56. dzieñ odchowu), growerowym (98. dzieñ ycia) i finiszerowym (154. dzieñ ycia). Krew pobierano do heparynizowanych probówek o objêtoœci 10 ml z y³y czczej szyjnej przez lekarza weterynarii. W osoczu krwi oznaczono aktywnoœæ aminotransferazy alaninowej i asparaginianowej, fosfatazy zasadowej oraz dehydrogenazy mleczowej, metodami kolorymetrycznymi, przy u yciu monotestów firmy Cormay. Uzyskane dane liczbowe poddano analizie statystycznej, a istotnoœæ ró nic miêdzy œrednimi wyznaczono testem analizy wariancji jednoczynnikowej ANOVA, za pomoc¹ wielokrotnego przedzia³u ufnoœci Duncana. Wyniki i omówienie Aktywnoœæ oznaczanych enzymów w osoczu krwi (AST, ALT, AP i LDH) zwierz¹t we wszystkich analizowanych grupach doœwiadczalnych mieœci³a siê w granicach wartoœci referencyjnych (8, 18). W doœwiadczeniu I nie zanotowano istotnych ró - nic miêdzy grupami odnoœnie do aktywnoœci AP w osoczu krwi u loch zarówno w okresie ci¹ y, jak i laktacji (tab. 1). Natomiast przez ca³y okres tuczu (starter, grower i finiszer) u zwierz¹t z grup KP oraz W zanotowano istotnie wy sz¹ aktywnoœæ tego enzymu w porównaniu ze zwierzêtami z grupy KN. W doœwiadczeniu II do istotnego wzrostu (p 0,05) aktywnoœci AP w osoczu krwi u loch przyczyni³ siê dodatek kompleksu wieloenzymatycznego ³¹cznie z kalcytriolem (WK) (tab. 2). U tuczników istotny wzrost aktywnoœci AP odnotowano w grupie FM i WM. ¹czny dodatek mieszaniny enzymów, kalcytriolu oraz kwasu mrówkowego i jego soli (WKM) przyczyni³ siê do istotnego wzrostu aktywnoœci AP w osoczu krwi loch w ci¹ y i podczas laktacji. Zale noœci takiej nie odnotowano podczas tuczu (tab. 3). W doœwiadczeniu I istotnie wy sz¹ aktywnoœæ AST odnotowano u prosi¹t i tuczników m³odszych w grupie W i KP. Ni sz¹ aktywnoœci¹ tego enzymu w osoczu krwi podczas tuczu cechowa³y siê zwierzêta z grupy E (tab. 1). Bardzo podobne zale noœci odnotowano w przypadku aktywnoœci dehydrogenazy mleczanowej. Istotny wzrost aktywnoœci ALT w grupie FE i W stwierdzono u prosi¹t. Dodatek pozosta³ych czynników doœwiadczalnych zarówno w doœwiadczeniu II, jak i III nie przyczyni³ siê do istotnych ró nic miêdzy grupami dotycz¹cych aktywnoœci ALT (tab. 2, 3). Z kolei najwiêksz¹ aktywnoœæ AST w doœwiadczeniu II wykazywa³y lochy otrzymuj¹ce dodatek preparatu wieloenzymatycznego ³¹cznie z kalcytriolem (WK). Równie

Medycyna Wet. 2011, 67 (8) 563 Tab. 2. Aktywnoœæ wybranych enzymów (U l 1 ) w osoczu krwi œwiñ (doœw. II) WskaŸnik AST ALT AP LDH Grupy technologiczne KP KN Grupy ywieniowe FM 37,86b 33,63a 37,84b 39,67b 42,62bc 45,81c 4,87 39,41b 31,21a 39,83b 42,85b 40,81b 47,18c 3,88 34,41a 32,07a 39,44b 39,54b 36,2 36,74ab 7,89 30,23a 29,34a 36,90b 36,20b 33,65ab 35,20ab 7,11 28,51a 26,18a 33,26b 32,58b 28,65ab 30,60b 9,43 33,48 35,33 30,88 32,15 34,71 33,09 5,87 36,72 30,78 33,47 33,90 36,29 34,18 4,66 34,78 32,56 38,60 35,35 33,91 34,02 4,98 36,12 33,16 32,85 38,65 33,47 35,06 7,81 33,46 30,28 35,12 34,11 31,98 33,47 8,99 162, 8a 154, 8a 150, 7a 153, 1a 176, 4b 188, 3b 17,98 165, 145, 1a 147, 6a 147, 1a 158, 2a 184, 2b 15,76 162, 150,48a 183,54b 177, 5b 160, 6ab 169, 3ab 19,22 159, 2b 129, 2a 186, 2c 190, 7c 155, 1b 164, 2b 12,65 148, 6ab 136, 1a 160, 8b 159, 8b 160, 6b 164, 8b 15,76 1390, 3 1244, 4 1391, 5 1357, 1 1455, 2ab 1311, 0b 84,76 1333, 2b 1315, 3b 1090, 9a 1010, 1a 1212, 1321, 4b 49,98 1436, 7b 1236, 2a 1394, 7ab 1167, 8a 1276, 4ab 1401, 2b 66,78 1234, 4a 1436, 4ab 1324, 3a 1368, 2a 1357, 5a 1657, 6b 87,45 1323, 7a 1632, 1b 1433,83ab 1506, 5ab 1267, 8a 1746, 3b 82,96 Objaœnienia: a, b, c wartoœci w wierszach oznaczone ró nymi literami ró ni¹ siê istotnie przy p 0,05; SEM b³¹d standardowy dla œrednich WM FK WK SEM w grupach KP, FM, WM oraz FK odnotowano wzrost aktywnoœci tego enzymu w porównaniu ze zwierzêtami z grupy KN. Rozpatruj¹c aktywnoœæ AST u œwiñ w czasie tuczu, znacz¹cy wzrost zarówno u prosi¹t, jak i u tuczników m³odszych i starszych odnotowano u zwierz¹t otrzymuj¹cych oprócz enzymów paszowych dodatek kwasu mrówkowego i jego soli potasowej (FM, WM). Aktywnoœæ LDH miêdzy grupami by³a bardzo zró - nicowana w poszczególnych okresach tuczu, jednak najwy sz¹ wartoœæ œredni¹ odnotowano dla tuczników w grupie WK (tab. 2). Aktywnoœæ zarówno aminotransferazy asparaginianowej, jak i dehydrogenazy mleczanowej w ca³ym cyklu w osoczu krwi œwiñ, które otrzymywa³y mieszankê z dodatkiem enzymów paszowych, kalcytriolu oraz kwasu mrówkowego i jego soli potasowej (FKM, WKM) by³a istotnie wy sza (p 0,05) w porównaniu ze zwierzêtami z grupy KN (doœw. III, tab. 3). Dodatek fitazy mikrobiologicznej do mieszanek dla œwiñ przyczynia siê do zwiêkszenia dostêpnoœci fosforu z pasz roœlinnych w granicach 20-30% (6, 15). Wykorzystuj¹c te wskazania, w przeprowadzonych badaniach mieszanki dla zwierz¹t kontroli negatywnej zawiera³y o oko³o 30 ± 5% mniej fosforu ogólnego we wszystkich okresach technologicznych ni w kontroli pozytywnej (dodatek fosforanu wapniowego). Wyeliminowanie z mieszanek dodatku fosforanu wapniowego przyczyni³o siê do zmniejszenia poziomu wapnia o oko³o 25 ± 3%. Takie postêpowanie pozwoli³o na okreœlenie wp³ywu dodatku fitazy na biodostêpnoœæ wapnia i fosforu z pasz roœlinnych (6). Zauwa yæ te nale y, e zwierzêta monogastryczne nie syntetyzuj¹ w³asnych enzymów hydrolizuj¹cych frakcje polisacharydów nieskrobiowych, które s¹ zwi¹zkami antyod ywczymi, mog¹cymi pogorszyæ efekty produkcyjne oraz zwiêkszyæ czêstotliwoœæ wystêpowania biegunek u prosi¹t (7). Wyniki uzyskane w doœwiadczeniu I wskazuj¹ na ³¹czny wp³yw enzymów wystêpuj¹cych w preparacie wieloenzymatycznym (W), zawieraj¹cym oprócz fitazy â-glukanazê, ksylanazê oraz celulazê. U zwierz¹t w tej grupie odnotowano istotny wzrost aktywnoœci AST, AP oraz LDH, który dotyczy³ przede wszystkim tuczników. Stosowane enzymy paszowe czy to w formie pojedynczej, czy te mieszaniny enzymów nie wywar³y jednak istotnego wp³ywu na aktywnoœæ oznaczanych enzymów osocza krwi loch. Poprawê efektywnoœci dzia³ania enzymów paszowych, a przede wszystkim fitazy mikrobiologicznej upatruje siê w dzia³aniu ich w po³¹czeniu z kwasami organicznymi: mrówkowym, cytrynowym, mlekowym

564 Medycyna Wet. 2011, 67 (8) Tab. 3. Aktywnoœæ wybranych enzymów (U l 1 ) w osoczu krwi œwiñ (doœw. III) WskaŸnik AST ALT AP LDH Grupy technologiczne Objaœnienia: jak w tab. 2 Grupy ywieniowe KP KN FKM WKM SEM 38,25b 31,11a 46,25c 48,47c 6,12 35,1 30,15a 45,17b 41,44b 8,66 35,12ab 31,34a 40,26b 41,18b 4,56 33,62ab 30,25a 38,31b 45,72c 6,96 36,2 32,32a 41,27b 40,80b 4,12 30,15 31,05 30,44 30,80 7,62 31,69 30,11 33,09 30,24 3,76 33,54a 33,77a 44,91b 34,94a 6,55 36,41 35,91 33,65 34,50 2,45 35,01 34,12 30,99 35,01 4,54 165, 5ab 159, 9a 171, 2bb 180,50b 12,12 172, 8ab 168, 1a 170, 6ab 190,64b 11,78 189, 2b 181, 8 175, 2b 174,22b 16,87 195, 178, 2a 189, 2a 203,77b 17,45 179, 2b 180, 9 195, 4b 191,60b 15,43 1432, 1b 1002, 5a 1432, 1b 1322,17b 98,76 1234, 5b 1345, 4b 1276, 1b 1421,10b 69,80 1092, 2a 1989, 0a 1654, 3b 1681,33b 66,21 1201, 3ab 1020, 1a 1498, 5b 1436,50b 78,48 1382, 1b 1101, 1a 1436, 7b 1746,30c 87,34 i fumarowym (10). Zarówno u loch, jak i tuczników podczas ca³ego okresu tuczu odnotowano znacz¹cy wzrost aktywnoœci AST oraz AP w osoczu krwi zwierz¹t otrzymuj¹cych oprócz enzymów paszowych dodatek kwasu mrówkowego i jego soli potasowej (FM, WM). Podobne wyniki uzyskano we wczeœniejszych badaniach w³asnych, w których ³¹czne stosowanie fitazy mikrobiologicznej z kwasem mrówkowym w ywieniu œwiñ przyczyni³o siê do wzrostu aktywnoœci enzymów przemian bia³kowych (ALT i AST), a tak e zwiêkszenia aktywnoœci fosfatazy zasadowej (AP) oraz zawartoœci fosforu i wapnia w osoczu krwi (4, 16). Uzyskane ró nice by³y zwi¹zane prawdopodobnie z w³aœciwoœciami kwasu mrówkowego i jego soli (ze wzglêdu na niskie ph). Dodatek ten przyczynia³ siê do zmniejszenia ph treœci przewodu pokarmowego, a w szczególnoœci w dwunastnicy (o oko³o 0,4 w ci¹gu 4 godzin po podaniu), co wp³ynê³o stymuluj¹co na dzia³anie m.in. fitazy mikrobiologicznej. Dzia³anie tego enzymu jest bowiem najbardziej efektywne w zakresie ph od 2,5 do 5,5 (6). Znacz¹cy wzrost aktywnoœci AST przy jednoczesnym wzroœcie LDH, jak to mia³o miejsce w przypadku loch w grupie WK (doœw. II) oraz FKM, WKM (doœw. III), œwiadczyæ mo e o oddzia³ywaniu kalcytriolu i fitazy na aktywnoœæ tych enzymów. Na uwagê zas³uguje wzrost aktywnoœci AP w osoczu krwi loch w okresie ci¹ y i laktacji, otrzymuj¹cych w paszy kompleks wieloenzymatyczny oraz kalcytriol (WK oraz WKM). Fosfataza zasadowa nale y do grupy enzymów (fosfataz, o optimum aktywnoœci w ph miêdzy 9 a 10), których zadaniem jest hydroliza monoestrów i uwalnianie grup PO 3 2 z po³¹czeñ organicznych w komórkach ustroju (5). Fosfataza zasadowa odgrywa znacz¹c¹ rolê w procesach fosforylacji i defosforylacji, i jest enzymem œciœle zwi¹zanym z procesami metabolizmu fosforu. Uzyskane rezultaty we wszystkich grupach badanych zwierz¹t mieœci³y siê jednak w granicach wartoœci referencyjnych, a wiêc ró nice miêdzy grupami nie wynika- ³y z jakichkolwiek stanów patologicznych, tylko by³y efektem stosowania czynników doœwiadczalnych. Z badañ wynika, e dodatek witaminy D 3 przyczynia siê do poprawy efektywnoœci dzia³ania fitazy (2). Aktywn¹ form¹ tej witaminy jest kalcytriol (1á,25(OH) 2 D 3 1,25-dihydroksycholekalcyferol). Zdaniem Waldroup i wsp. (17), dodatek kalcytriolu do mieszanek dla drobiu przyczyni³ siê do znacznej poprawy efektywnoœci dzia³ania fitazy, natomiast nie stwierdzono takiej zale noœci w ywieniu prosi¹t (1). Rezultaty badañ w³asnych przeprowadzonych na œwiniach w pe³nym cyklu produkcyjnym, ywionych mieszankami pozbawionymi dodatku fosforanu wapniowego, a wzbogaconymi dodatkiem fitazy mikrobiologicznej, enzymami hydrolizuj¹cymi frakcje polisacharydów nieskrobiowych, kalcytriolem czy te preparatem zawieraj¹cym kwas mrówkowy i jego sól potasow¹ œwiadcz¹ o stymuluj¹cym wp³ywie stosowanych dodatków na aktywnoœæ enzymów z grupy transferaz, fosfatazy zasadowej oraz dehydrogenazy mleczanowej. W adnej z analizowanych grup zwierz¹t nie odnotowano znacz¹cych odchyleñ od wartoœci przyjêtych jako referencyjne w aktywnoœci oznaczanych enzymów (8, 18). Piœmiennictwo 1.Biehl R. R., Baker D. H.: Efficacy of supplemental l-alpha-hydroxycholecalciferol and microbial phytase for young pigs fed phosphorus- or amino acid- -deficient corn-soybean meal diets. J. Anim. Sci. 1996, 74, 2960-2966. 2.Biehl R. R., Baker D. H., Deluca H. F.: Activity of various hydroxylated vitamin D 3 analogs for improving phosphorus utilization in chicks receiving diets adequate in vitamin D 3. Br. Poultry Sci. 1998, 39, 408-412. 3.Czech A.: Efektywnoœæ fitazy w ywieniu zwierz¹t. Medycyna Wet. 2007, 63, 1034-1039. 4.Czech A.: Effect of microbial phytase and formic acid supplementation in sow diets on biochemical parameters of blood. Ann. Anim Sci. 2004, 2, 105-109.

Medycyna Wet. 2011, 67 (8) 565 5.Dembiñska-Kieæ A., Naskalski W. J.: Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Urban&Partner, Wroc³aw 2002. 6.Eeckhout W., De Paepe M.: In vitro and in vivo comparison of microbial and plant phytase, [w:] Coelho M. B., Kornegay E. T. (eds): Phytase in Animal Nutrition and Waste Management. BASF Corporation, Mount Olive, NJ 1996, 237-240. 7.Fang Z. F., Peng J., Liu Z. L., Liu Y. G.: Responses of non-starch polysaccharide-degrading enzymes on digestibility and performance of growing pigs fed a diet based on corn, soya bean meal and Chinese double-low rapeseed meal. J. Anim. Physiol. Anim. Nutr. 2007, 91, 361-368. 8.Friendship R. M., Henry S. C.: Cardiovascular system, haematology and clinical chemistry, [w:] Leman A. D., Straw B. E., Mengeling W. L., D Allaire S., Taylor D. J. (eds.): Diseases of Swine. Iowa State Univ. Press 1996, 3-11. 9.Grela E. R., Matras J., Czech A., Krasucki W.: Influence of microbial phytase supplementation to diet with high or low native phytase activity on sow reproductive traits and colostrum and milk composition. J. Anim. Feed Sci. 2010, 19, 418-429. 10.Jongbloed A. W., Mroz Z., van der Weij-Jongbloed R., Kemme P. A.: The effects of microbial phytase, organic acids and their interaction in diets for growing pigs. Livest. Prod. Sci. 2000, 67, 113-122. 11.Lindberg J. E., Lyberg K., Sands J.: Influence of phytase and xylanase supplementation of a wheat-based diet on ileal and total tract digestibility in growing pigs. Livest. Sci. 2007, 109, 268-270. 12.Metzler-Zebeli B. U., Vahjen W., Baumgärtel T., Rodehutscord M., Mosenthin R.: Ileal microbiota of growing pigs fed different dietary calcium phosphate levels and phytase content and subjected to ileal pectin infusion. Anim. Sci. 2010, 88, 147-158. 13. Normy ywienia Œwiñ: Instytut Fizjologii i ywienia Zwierz¹t im. Jana Kielanowskiego, PAN, Omnitech Press, Warszawa 1993. 14.Rokicki E., Kolbuszewski T.: Higiena zwierz¹t. Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa 1996. 15.Sands J. S., Ragland D., Baxter C., Joern B. C., Sauber T. E., Adeola O.: Phosphorus bioavailability, growth performance, and nutrient balance in pigs fed high available phosphorus corn and phytase. J. Anim. Sci. 2001, 79, 2134-2142. 16.Stahl C. H., Roneker K. R., Pond W. G., Lei X. G.: Effects of combining three fungal phytases with a bacterial phytase on plasma phosphorus status of weanling pigs fed a corn-soy diet. J. Anim. Sci. 2004, 82, 1725-1731. 17.Waldroup P. W., Kersey J. H., Saleh E. A., Fritts C. A., Yan F., Stilborn H. L., Crum R. C., Raboy Jr. V.: Nonphytate phosphorus requirement and phosphorus excretion of broilers fed diets composed of normal or high available phosphate corn with and without microbial phytase. Poult. Sci. 2000, 79, 1451-1459. 18.Winnicka A.: Wartoœci referencyjne podstawowych badañ laboratoryjnych w weterynarii. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2008. Adres autora: dr hab. Anna Czech, prof. nadzw., ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin; e-mail: anna.czech@up.lublin.pl