Jacek Klucznik Robert Małkowski Zbigniew Lubośny Maciej Łosiński Ryszard Zajczyk TOM Modele matematyczne do badania bezpieczenstwa systemu elektroenergetycznego redaktor Ryszard Zajczyk Gdańsk 2012
PRZEWODNICZĄCY KOMITETU REDAKCYJNEGO WYDAWNICTWA POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ Romuald Szymkiewicz REDAKTOR PUBLIKACJI NAUKOWYCH Janusz T. Cieśliński RECENZENCI Piotr Kacejko Stefan Paszek PROJEKT OKŁADKI Katarzyna Olszonowicz OPRACOWANIE MATERIAŁU Krzysztof Dobrzyński Wydano za zgodą Rektora Politechniki Gdańskiej Oferta wydawnicza Politechniki Gdańskiej jest dostępna pod adresem http://pg.gda.pl/wydawnictwo/oferta/ Copyright by Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej Gdańsk 2012 Utwór nie może być powielany i rozpowszechniany, w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób, bez pisemnej zgody wydawcy ISBN 978-83-7348-423-8 WYDAWNICTWO POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ Wydanie I. Ark. wyd. 6,6, ark. druku 7,25, 120/696 Druk i oprawa: EXPOL P. Rybiński, J. Dąbek, Sp. Jawna ul. Brzeska 4, 87-800 Włocławek, tel. 54 232 37 23
SPIS TREŚCI TOM 3 Część I (Maciej Łosiński, Ryszard Zajczyk) MODEL UKŁADÓW REGULACJI GRUPOWEJ W WĘZŁACH PRZESYŁO- WYCH SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO... 7 1. Układy regulacji grupowej w węzłach przesyłowych... 1.1. Algorytmy regulacji grupowej w węzłach przesyłowych... 7 7 1.2. Zasady działania układów RGWP... 7 1.3. Regulacja napięcia na szynach stacji... 8 1.4. Regulacja mocy biernej przesyłanej przez transformator... 9 1.5. Sterowanie numerem zaczepu... 9 1.6. Praca równoległa transformatorów... 9 2. Praktyczne rozwiązania układów regulacji grupowej w węzłach przesyłowych w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym... 2.1. Budowa programu działania układu... 9 10 2.2. Regulacja napięcia na szynach stacji... 13 2.3. Regulacja mocy biernej przesyłanej przez transformator... 14 2.4. Sterowanie przekładnią transformatora (numer zaczepu)... 15 2.5. Sterowanie napędem przełącznika zaczepów transformatora... 15 2.6. Zakresy nastawień parametrów układów ARST... 16 2.7. Praca równoległa transformatorów... 17 2.8. Obecny stan układów regulacji napięcia i mocy biernej w stacjach transformatorowych... 19 2.8.1. Regulacja grupowa ARST... 2.8.2. Regulacja ARST w stacjach wielonapięciowych... 19 20 3. Modelowanie układów grupowej regulacji napięcia w węzłach przesyłowych w stanach dynamicznych... 20 3.1. Organizacja badań symulacyjnych... 20 3.2. Model układu RGWP do badań symulacyjnych... 20 3.3. Charakterystyki regulacji dla modelu RGWP... 21 3.3.1. Regulacja napięcia na szynach stacji WN... 21 3.3.2. Regulacja mocy biernej przepływającej przez transformator... 22 3.4. Program symulacyjny... 23 4. Przykładowe wyniki obliczeń symulacyjnych... 26 Literatura... 29
4 Spis treści Część II (Zbigniew Lubośny) MODEL UKŁADU REGULACJI CZĘSTOTLIWOŚCI W SYSTEMIE ELEKTRO- ENERGETYCZNYM... 31 1. Stany pracy systemu elektroenergetycznego... 31 2. Model matematyczny układu regulacji częstotliwości i mocy wymiany... 2.1. Wprowadzenie... 33 33 2.2. Model AGC2 w programie PSLF... 34 2.3. Model matematyczny układu AGC... 38 2.3.1. Algorytm automatyki AGC... 38 2.3.2. Struktura nastaw automatyki AGC... 40 2.3.3. Weryfikacja modelu automatyki AGC... 45 3. Podsumowanie... 49 Literatura... 50 Część III (Jacek Klucznik) ZINTEGROWANY MODEL SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO DLA POTRZEB ANALIZ AUTOMATYKI ZABEZPIECZENIOWEJ... 53 1. Wstęp... 53 2. Modelowanie układów automatyki zabezpieczeniowej... 2.1. Wstęp... 56 56 2.2. Zabezpieczenia nadprądowe... 57 2.3. Zabezpieczenia impedancyjne... 60 2.4. Zabezpieczenia różnicowe... 68 2.5. Inne zabezpieczenia... 72 3. Podsumowanie... 72 Literatura... 73 Część IV (Robert Małkowski) MODEL KOMPLEKSOWEGO ODBIORU MOCY NA BAZIE STACJI TRANS- FORMATOROWEJ 110/SN. MODELE AUTOMATYKI ODCIĄŻAJĄCEJ... 75 1. Struktura modelu i jego elementy... 1.1. Modele odbiorów... 75 76 1.2. Baterie kondensatorów statycznych... 76 1.3. Regulator transformatora... 77 2 Opis przygotowanego modelu... 2.1. Baterie kondensatorów... 77 79 2.2. Statyczne modele odbiorów... 79 2.3. Maszyna asynchroniczna, jako model dynamiczny... 83 2.4. Model regulatora transformatora... 84 3. Przykładowe wynik badań... 87 4. Automatyka odciążająca... 4.1. Automatyka SCO stosowana obecnie... 88 88 4.2. Model matematyczny... 90
Tom 3 5 4.3. Dobór mocy odciążania... 91 4.4. Nowy algorytm działania automatyki odciążającej... 91 4.4.1. Rozmyta adaptacyjna automatyka odciążająca idea... 91 4.4.2. Model matematyczny... 94 4.4.3. Wyznaczenie parametrów wykorzystywanych w algorytmie... 95 4.5. Opis systemu wykorzystanego do symulacji SCO i SNO... 95 4.5.1. Wstęp... 95 4.5.2. Automatyka odciążająca na bazie algorytmu SCO... 96 4.5.3. Rozmyta Adaptacyjna Automatyka Odciążająca... 100 4.5.4. Automatyka podnapięciowa... 106 4.5.5. Przykładowe wyniki symulacji... 106 4.5.6. Badania wpływu różnych algorytmów działania automatyki SCO na proces obrony KSE przed lawiną częstotliwości... 107 4.5.7. Wpływ dynamiki przeciążenia wyspy... 108 4.5.8. Wpływ szybkości odciążania... 109 4.5.9. Wpływ podatności częstotliwościowej odbiorów... 111 5. Podsumowanie... 114 Literatura... 114