ŹRÓDŁA FINANSOWANIA NGO ZMIENIONE PRZEPISY, PRAKTYCZNE PRZYKŁADY, NIEZBĘDNE WZORY

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA NGO ZMIENIONE PRZEPISY, PRAKTYCZNE PRZYKŁADY, NIEZBĘDNE WZORY WSKAZÓWKI, JAK ZGROMADZIĆ ŚRODKI FINANSOWE, NIEZBĘDNE DO REALIZACJI ZADAŃ STATUTOWYCH ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ Sławomir Liżewski BIBLIOTEKA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH

Źródła finansowania NGO Sławomir Liżewski

Redaktor: Marta Grabowska-Peda Wydawca: Justyna Jóźwiak Korekta: Anna Marecka Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Skład i łamanie: Studio IGAWA Ireneusz Gawliński Druk: Drukarnia Mdruk Nakład: 500 egz. ISBN: 978-83-269-3880-1 Copyright by Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2015 Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Publikacja Źródła finansowania NGO jest chroniona prawem autorskim. Przedruk materiałów w niej opublikowanych bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja Źródła finansowania NGO została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Źródła finansowania NGO wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Biuro obsługi klienta: tel.: 22 518 29 29 e-mail: cok@wip.pl

Spis treści Przedmowa........................................................................ 5 Wykaz skrótów..................................................................... 7 Wykaz aktów prawnych............................................................. 9 Wykaz orzeczeń.................................................................... 13 Wykaz interpretacji podatkowych.................................................... 15 Spis tabel.......................................................................... 17 Spis wzorów........................................................................ 19 Rozdział 1. Finansowanie bezpośrednie............................................... 21 1.1. Składki członkowskie i majątek założycielski....................................... 21 1.1.1. Składki członkowskie. Charakter prawny..................................... 22 1.1.2. Majątek założycielski....................................................... 23 1.2. Darowizny..................................................................... 24 1.2.1. Istota, cel i zasady przekazywania darowizn................................... 24 1.2.2. Darowizna na rzecz organizacji. Kwestie podatkowe............................ 28 1.3. Wpływy z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych............................ 32 1.3.1. Zasady przekazywania środków z 1% podatku dochodowego.................... 32 1.3.2. Gospodarowanie środkami z 1% przez organizacje pozarządowe................. 34 1.4. Spadki i zapisy................................................................. 38 1.4.1. Organizacja pozarządowa jako spadkobierca.................................. 38 1.4.2. Zapis.................................................................... 46 1.4.3. Zapis windykacyjny....................................................... 47 1.4.4. Polecenie................................................................. 47 1.4.5. Spadki i zapisy. Skutki podatkowe........................................... 48 1.5. Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej................... 49 1.5.1. Środki finansowe funduszu. Źródło i przeznaczenie............................ 50 1.5.2. Sposób wykorzystania i rozliczania środków funduszu.......................... 53 1.5.3. Komu i na jakich warunkach przysługuje pomoc z funduszu.................... 54 1.5.3. Komu i na jakich warunkach przysługuje pomoc z funduszu.................... 58 1.6. Sponsoring.................................................................... 62 1.6.1. Na czym polega sponsoring................................................. 62 1.6.2. Co powinna zawierać umowa sponsoringu.................................... 64 1.6.3. Dokumentowanie sponsoringu.............................................. 66 1.6.4. Skutki podatkowe sponsoringu.............................................. 69 1.7. Loterie........................................................................ 73 1.7.1. Jak zorganizować loterię.................................................... 74 1.7.2. Podatek od gier........................................................... 79

4 Spis treści 1.8. Działalność gospodarcza organizacji pozarządowych................................ 79 1.8.1. Działalność gospodarcza definicja.......................................... 88 1.8.2. Działalność gospodarcza w stowarzyszeniu................................... 89 1.8.3. Działalność gospodarcza w fundacji.......................................... 92 1.8.4. Działalność gospodarcza w organizacji pożytku publicznego.................... 95 1.8.5. Wpis do rejestru przedsiębiorców w KRS..................................... 100 1.8.6. Rachunkowość w organizacjach prowadzących działalność gospodarczą.......... 102 1.8.7. Spółki zakładane przez stowarzyszenia....................................... 104 1.9. Zbiórki publiczne............................................................... 105 1.9.1. Kto może organizować zbiórkę publiczną..................................... 107 1.9.2. Zgłoszenie zbiórki......................................................... 108 1.9.3. Sprawozdania............................................................. 111 1.9.4. Wzory dokumentów....................................................... 112 1.9.5. Naruszenie zasad prowadzenia zbiórek publicznych ma konsekwencje dla OPP.... 127 1.9.6. Zbiórki organizowane na terenach kościelnych................................ 127 1.9.7. Zbiórki publiczne w czasie zagrożeń......................................... 127 1.9.8. Kary..................................................................... 128 1.9.9. Środki budżetowe......................................................... 128 1.10. Dotacje i inne środki pomocowe.................................................. 129 1.10.1. Powierzenie wykonania zadań publicznych organizacjom pozarządowym........ 129 1.10.2. Dotacje z budżetu państwa................................................ 133 1.10.3. Dotacje samorządowe..................................................... 159 1.10.4. Otrzymanie dotacji a dyscyplina finansów publicznych........................ 160 1.11. Fundusz Zajęć Sportowych dla Uczniów........................................... 165 1.11.1. Zasady finansowania zajęć z funduszu....................................... 165 1.11.2. Rozliczenie środków z funduszu............................................ 167 1.12. Kapitał żelazny................................................................. 169 1.12.1. Budowanie kapitału żelaznego............................................. 169 1.13. Pożyczki, kredyty i depozyty bankowe............................................. 170 1.13.1. Zasady udzielania pożyczek................................................ 170 1.13.2. Kredyty bankowe......................................................... 170 1.13.3. Depozyty bankowe....................................................... 170 1.14. Croudfunding.................................................................. 170 Rozdział 2. Finansowanie pośrednie.................................................. 173 2.1. Wolontariat.................................................................... 173 2.1.1. Porozumienie wolontariackie............................................... 173 2.1.2. Skutki podatkowe wolontariatu.............................................. 178 2.2. Zwolnienia podatkowe.......................................................... 182 2.2.1. Podatek dochodowy od osób prawnych....................................... 183 2.2.2. Podatki i opłaty lokalne.................................................... 188 2.2.3. Zwolnienia od podatków i opłat dla organizacji pożytku publicznego............. 191 2.3. Otrzymanie nieruchomości publicznych........................................... 191 2.3.1. Nieruchomości z zasobu Skarbu Państwa..................................... 192 2.3.2. Nieruchomości stanowiące własność agencji państwowych...................... 193 2.3.3. Zbycie nieruchomości bez przetargu......................................... 193

Przedmowa Organizacje pozarządowe, chcąc prowadzić swoją działalność, muszą w pierwszej kolejności zgromadzić odpowiednią ilość środków niezbędnych do realizacji swoich celów statutowych. Możliwości zdobycia pieniędzy lub innych środków jest wiele. Przyjmuje się, że sposoby finansowania działalności prowadzonej przez organizacje pozarządowe dzieli się na bezpośrednie i pośrednie. Pierwsze z nich to przede wszystkim środki pieniężne lub inne składniki majątku otrzymane m.in. w drodze darowizny, spadku, wpływów z 1% podatku dochodowego, dotacji, zbiórek publicznych itd. Pośrednie finansowanie będzie natomiast obejmowało np. możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku lub wykorzystywania pracy świadczonej przez wolontariuszy. Aby skorzystać z dostępnych źródeł ich pozyskania, organizacje muszą spełnić wiele warunków, które nałożone zostały przepisami prawa. Niniejsza publikacja przeznaczona jest dla organizacji pozarządowych, tj. głównie stowarzyszeń i fundacji, w tym organizacji posiadających status organizacji pożytku publicznego (OPP). Autor starał się zebrać i przedstawić w niej najczęściej występujące źródła finansowania działalności tych organizacji. Celem publikacji jest ukazanie zasad i warunków korzystania z poszczególnych źródeł oraz rozliczania otrzymanych środków. Sławomir Liżewski

Wykaz skrótów GKO Główna Komisja Orzekająca kc Kodeks cywilny kkw Kodeks karny wykonawczy KRS Krajowy Rejestr Sądowy NSA naczelny sąd administracyjny op Ordynacja podatkowa OPP organizacja pożytku publicznego PCC podatek od czynności cywilnoprawnych SA sąd apelacyjny SN sąd najwyższy udpp ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ufp ustawa o finansach publicznych ugh ustawa o grach hazardowych ugn ustawa o gospodarce nieruchomościami uof ustawa Prawo o fundacjach uondfp ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych). updof ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych updop ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych upol ustawa o podatkach i opłatach lokalnych upon ustawa Prawo o notariacie ups ustawa Prawo o stowarzyszeniach upsd ustawa o podatku od spadków i darowizn uptu ustawa o podatku od towarów i usług uwtza ustawa o wychowaniu w trzeźwości i zapobieganiu alkoholizmowi uzp ustawa o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych WSA wojewódzki sąd administracyjny

Wykaz aktów prawnych ustawa z 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 855 ze zm.). ustawa z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 715). ustawa z 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (tekst jedn.: Dz.U. z 1991 r. nr 46, poz. 203 ze zm.). ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.). ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.). ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz.U. 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.). ustawa z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 86). ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.). ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 849 ze zm.). ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.). ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1118 ze zm.). ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. nr 90, poz. 557 ze zm.). ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.). ustawa z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. nr 201, poz. 1540 ze zm.). ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.). ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1023 ze zm.).

10 Wykaz aktów prawnych ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 ze zm.). ustawa z 14 lutego 1991 r. o notariacie (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 164). ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). ustawa z 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 498). ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 855 ze zm.). ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 168). ustawa z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. nr 84, poz. 712 ze zm.). ustawa z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014 2020 (Dz.U. z 2014 r. poz. 1146). ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1356 ze zm.). ustawa z 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 482 ze zm.). ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 518 ze zm.). ustawa z 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1224). ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.). ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.). ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1446). rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z 19 września 2011 r. w sprawie dofinansowania zajęć ze środków Funduszu Zajęć Sportowych dla Uczniów (Dz.U. nr 217, poz. 1290). rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania (Dz.U. z 2011 r. nr 6, poz. 25). rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z 9 czerwca 2014 r. w sprawie wzorów dokumentów dotyczących zbiórek publicznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 833).

Wykaz aktów prawnych 11 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 8 maja 2001 r. w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji (Dz.U. nr 50, poz. 529 ze zm.). rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 167). rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 6 lutego 2014 r. w sprawie Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej (Dz.U. z 2014 r. poz. 189). rozporządzenie Ministra Finansów z 27 stycznia 2010 r. w sprawie wzorów deklaracji podatkowej dla podatku od gier (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1089).

Wykaz orzeczeń orzeczenie GKO z 14 lipca 2011 r., nr BDF1/4900/55/61/11/1729 orzeczenie GKO z 15 stycznia 2004 r., nr DF/GKO/Odw.-2/2/03 orzeczenie GKO z 3 listopada 2005 r., nr DF/GKO/Odw.-76/100/RN-26/2005/611 orzeczenie GKO z 3 marca 2011 r., nr BDF1/4900/125/142/RN-36/10/3570 orzeczenie GKO z 9 czerwca 2011 r., nr BDF1/4900/32/37/11/1349 postanowienie NSA z 13 lutego 2009 r., sygn. akt II OZ 133/09 postanowienie NSA z 16 kwietnia 2008 r., sygn. akt II OZ 321/08 postanowienie NSA z 5 listopada 2008 r., sygn. akt II OZ 1157/08 postanowienie SA w Warszawie z 31 stycznia 1996 r. sygn. akt I ACr 989/95 postanowienie SN z 12 lutego 2002 r., sygn. akt I CKN 1388/99 postanowienie SN z 10 listopada 2006 r., sygn. akt I CSK 228/06 postanowienie SN z 19 kwietnia 2002 r., sygn. akt III CZP 19/02 postanowienie SN z 19 kwietnia 2002 r., sygn. akt III CZP 19/02 postanowienie SN z 20 września 2000 r., sygn. akt I CKN 295/00 postanowienie SN z 7 maja 2002 r., sygn. akt I CKN 162/00 postanowienie SN z 9 kwietnia 2003 r., sygn. akt I CKN 281/01 postanowienie SN z 9 października 1996 r., sygn. akt II CKU 25/96 postanowienie WSA w Warszawie z 9 kwietnia 2008 r., sygn. akt IV SA/Wa 259/08 uchwała SN z 17 grudnia 1947 r., sygn. akt C 7/47 uchwała SN z 6 grudnia 1991 r., sygn. akt III CZP 117/91 wyrok NSA z 17 października 1995 r., sygn. akt SA/Rz 610/94 wyrok NSA z 18 maja 2007 r., sygn. akt II FSK 690/06 wyrok NSA z 19 listopada 1997 r., sygn. akt I SA/Gd 644/96 wyrok NSA z 19 lutego 2008 r., sygn. akt II FSK 1767/06 wyrok NSA z 22 lipca 2008 r., sygn. akt I OSK 166/08 wyrok NSA z 24 maja 2006 r., sygn. akt II FSK 813/05 wyrok NSA z 27 maja 2009 r., sygn. akt II FSK 163/08 wyrok NSA z 27 sierpnia 1997 r., sygn. akt III SA 34/96

14 Wykaz orzeczeń wyrok NSA z 3 czerwca 2014 r., sygn. akt II GSK 599/13 wyrok SA w Łodzi z 2 lipca 2014 r., sygn. akt I ACa 1418/13 wyrok SA z 9 kwietnia 2013 r., sygn. akt I ACa 1294/12, wyrok SN z 14 grudnia 2009 r., sygn. akt I PK 108/09 wyrok SN z 17 czerwca 2009 r., sygn. akt IV CSK 48/09 wyrok SN z 5 maja 2010 r., sygn. akt I PK 8/10 wyrok SN z 18 lutego 1999 r., sygn. akt I CKN 1002/97 wyrok WSA w Białymstoku z 22 marca 2006 r., sygn. akt I SA/Bk 346/05 wyrok WSA w Łodzi z 29 kwietnia 2008 r., sygn. akt I SA/Łd 225/08 wyrok WSA w Opolu z 15 września 2010 r., sygn. akt I SA/Op 454/10 wyrok WSA w Poznaniu z 28 kwietnia 2009 r., sygn. akt III SA/Po 374/08 wyrok WSA w Warszawie z 19 grudnia 2011 r., sygn. akt V SA/Wa 2018/11 wyrok WSA w Warszawie z 19 grudnia 2011 r., sygn. akt V SA/Wa 2018/11 wyrok WSA w Warszawie z 20 grudnia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 1815/07 wyrok WSA w Warszawie z 22 października 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 1902/10 wyrok WSA w Warszawie z 28 marca 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 1695/10, wyrok WSA w Warszawie z 5 września 2007 r., sygn. akt V SA/Wa 495/07 wyrok WSA we Wrocławiu z 16 września 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 645/09 wyrok WSA we Wrocławiu z 27 marca 2008 r., sygn. akt III SA/Wr 602/07 wyrok WSA we Wrocławiu z 6 października 2009 r., sygn. akt III SA/Wr 333/09 wyrok WSA z 18 września 2006 r., sygn. akt III SA/Wa 1976/06

Wykaz interpretacji podatkowych informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kaliszu z 12 lipca 2004 r., nr PM/436 1/13/04 interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 25 czerwca 2009 r., nr ITPB3/423 171/09/DK interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 12 sierpnia 2009 r., nr ITPB2/415 501/09/ENB interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 26 października 2010 r., nr ITPB2/415 670/10/MM interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 11 lutego 2010 r., nr ITPB2/415 916/09/MM interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 6 sierpnia 2009 r., nr ITPB3/423 274/09/AM interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 17 maja 2013 r., nr IBPBII/1/415 216/13/MK interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 25 lipca 2011 r., nr ILPB2/436 83/11 4/MK interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 października 2008 r., nr ILPB3/423 463/08 2/MM interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 11 października 2013 r., nr ILPB2/415 678/13 2/TR interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 14 sierpnia 2014 r., nr IPPB5/423 539/14 2/KS interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 4 lipca 2014 r., nr IPPB5/423 363/14 4/KS interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 kwietnia 2014 r., nr IPPB5/423 1237/12/14 5/S/KS interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12 kwietnia 2010 r., nr IPPB2/436 9/10 4/AF interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 24 grudnia 2014 r., nr IPPB1/415 1165/14 5/EC