Badanie Lekarzy Seniorów 2012

Badanie Lekarzy Seniorów 2012 Badanie realizowane przez Stowarzyszenie Kujawsko-Pomorski Ośrodek Wsparcia Inicjatyw Pozarządowych Tłok oraz Lekarskie Stowarzyszenie Senioratu w Toruniu. Spis treści Wstęp metodologia badania...2 1. Charakterystyka respondentów...3 2. Sytuacja Seniorów...4 3. Potrzeby pomocowe lekarzy seniorów...6 4. Aktywność...8 5. Kontakt ze środowiskiem... 11 6. Zainteresowanie domami seniora... 12 Podsumowanie... 13 Spis wykresów i tabel... 14 1

Wstęp metodologia badania Poniższy raport stanowi efekt współpracy Stowarzyszenia Kujawsko-Pomorski Ośrodek wsparcia Inicjatyw Pozarządowych Tłok oraz Lekarskie Stowarzyszenia Senioratu w Toruniu. Podsumowuje on badania podjęte mające na celu zdiagnozowanie środowiska lekarzy seniorów z terenu województwa kujawsko-pomorskiego. W badaniu skupiono się przede wszystkim na dwóch aspektach. Pierwszym było zbadanie potrzeb społecznych tej grupy. Drugim natomiast była analiza obecnego staniu seniorów zarówno materialnego jak i zdrowotnego. Wyniki posłużą bardziej precyzyjnemu doborowi działań pomocowych, wspierających czy też integracyjnych skierowanych dla nich oraz lepszemu zrozumieniu tej specyficznej grupy. Badanie miało miejsce na początku 2012 roku. Narzędzie badawcze stanowił kwestionariusz ankietowy składający się z 34 pytań oraz metryczki. Do próby należała cała potencjalna populacja tj. wszyscy lekarze, którzy przeszli na emeryturę. Głównym medium dostarczenie narzędzia do respondentów był kwartalnik Meritum obejmujący swoim zasięgiem wszytki lekarzy z terenu województwa w tym także emerytowanych, jako drugorzędną metodę zastosowano wręczanie narzędzia respondentom na spotkaniach Lekarskiego Stowarzyszenia Senioratu. W sumie w badaniu wzięło udział 60 respondentów (z zamierzonych 100) co stanowi około 8% populacji (dane dotyczące liczebności populacji zostały uzyskane dzięki uprzejmości Izby Lekarskiej w Toruniu). Zważając na zasadniczo losowy charakter próby i umiarkowaną spójność badanego środowiska badania można uznać za reprezentatywne w stosunku do populacji. 2

1. Charakterystyka respondentów W śród badanych większą grupę stanowią kobiety, koresponduje to jednak ze strukturą populacji gdzie proporcja ta wynosi 60 do 40 procent na rzecz kobiet. Wśród badanych występuje zdecydowana dominacja osób mieszkających w mieście (92%) Płeć Kobieta Mężczyzna 37% 63% Wykres 1 Płeć Ze względu na specyfikę badanej grupy seniorzy mieszą się w przedziale niemal wyłącznie w przedziale powyżej 60 roku życia. W rozkładzie liczba badanych rośnie do środkowego przedziału a następnie spada tworząc tzw. Rozkład normalny. Najwięcej osób mieści się w przedziale pomiędzy 71 a 80 lat natomiast drugą pod względem liczebności grupę stanowią osoby w wieku od 81 do 90 lat. Odpowiada to także deklarowanemu okresowi przebywania na emeryturze, w tym przypadku najwięcej osób wskazało na przedział pomiędzy 11 a 20 lat (35%), natomiast dewie kolejne kategorie stanowił okres od 6 do 10 oraz powyżej 20 lat (każdy 20%). Wiek 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% Poniżej 60 roku życia 60-65 lat 66-70 lat 71-80 lat 81-90 lat Powyżej 90 lat Wykres 2 wiek 3

Przed przejściem na emeryturę badanie lekarze w większości pracowali w szpitalach lub poradniach (odpowiednio 43 i 40 procent wskazań), zdecydowanie mniejsza grupa posiadała prywatną praktykę lekarską (18%) czy też pracowała w ośrodku zdrowia (8%). 2. Sytuacja Seniorów Przejście na emeryturę stanowi jeden z najistotniejszych etapów w życiu każdego człowieka. Wielokrotnie powoduje on drastyczne zmiany w codziennym funkcjonowaniu. Stąd istotne było poznanie tego jak respondenci odczuli ten istotny moment w swoim życiu. Jako najbardziej pozytywny element przejścia na emeryturę respondenci wskazali w większości (40%) większą ilość czasu wolnego, wiele odpowiedzi pojedynczych respondentów także było związanych z tym faktem. Odpowiedzi te dotyczyły głownie możliwości poświęcania większej ilości swojego czasu na takie kwestie jak rodzina czy na swoje osobiste zainteresowania. Część osób (16%) wskazała także na mniejszy stres i uwolnienie się od obciążeń związanych z pracą zawodową. Niewielka część respondentów (10%) wskazała także na polepszenie się jej sytuacji finansowej oraz na możliwości dalszej pracy zawodowej. Natomiast za najgorsze w przejściu na emeryturę zostało uznane przez respondentów pogorszenie ich sytuacji finansowej (18%). Część osób wskazywało także na ograniczenie ich kontaktu z innymi ludźmi, dotyczyło to przede wszystkim ich środowiska zawodowego, lecz także w mniejszym stopniu rodziny oraz przyjaciół. W mniejszym stopniu respondenci wskazywali na fakt wykluczenia z życia (10%) oraz samotność (7%). Swój stan zdrowia respondenci ocenili, jako średni. Mieli oni do dyspozycji pięciostopniową skale umieszoną pomiędzy wartościami Poważne problemy zdrowotne a Pełna sprawność. Średnia wyniosła 3,4 punktu. Także dodatkowo zostali poproszeni o ocenę swojej samodzielności w życiu codziennym pomiędzy 1 oznaczającą najbardziej ograniczoną samodzielność a 5 oznaczającą pełną samodzielność. W tym przypadku średnia była wyższa i wyniosła 4,1. Warunki życia respondentów prezentują się bardzo dobrze. Nikt z respondentów nie uznał swoich warunków mieszkaniowych za złe lub bardzo złe, a zaledwie 30% uznało je za przeciętne. 20% uznało je za bardzo dobre natomiast 42% za bardzo dobre. Także sytuacja finansowa respondentów przedstawia się dosyć optymistycznie. Respondentom środków finansowych wystarcza do zaspokojenia większości lub wszystkich swoich potrzeb. 4

Sytuacja finansowa 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Nie starcza mi nawet na podstawowe potrzeby. Starcza mi wyłącznie na podstawowe potrzeby. Wystarcza mi na zaspokojenie większości potrzeb. Starcza mi na wszystkie potrzeby. Wykres 3 Sytuacja finansowa Badani lekarze seniorzy korzystają z usług służby zdrowia przeważnie kilka razy do roku (68%), lub żadziej (23%). Tylko część z badanych korzysta z tego rodzaju usług częściej. Zdania odnośnie dostępności do usług służby zdrowia podzieliły się wśród badanych pomiędzy pozytywne a neutralne (obie po 35%), kategorie negatywne uzyskały najmniej wskazań (20%). Dostęp do usług medycznych Bardzo dobrze Dobrze Średnio Słabo Bardzo słabo 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Wykres 4 Dostęp do usług medycznych 5

Z rehabilitacji korzysta 43% respondentów, lecz czynią to dosyć sporadycznie w większości nie częściej niż kilka razy do roku. Z osób korzystających z rehabilitacji zaledwie 30% osób miało jakiekolwiek problemy z dostępem do nie, polegały one głównie na długom czasie oczekiwania. 3. Potrzeby pomocowe lekarzy seniorów Prawie połowa (48%) badanych seniorów mieszka z małżonkiem, trochę mniejsza grupa mieszka z rodziną (22%), tylko około jednej trzeciej badanych (20%) mieszka samemu. Z badanych osób 45% zadeklarowało, że regularnie korzysta z czyjejś pomocy w swoich codziennym życiu. Osoby, które, na co dzień korzystają z pomocy otrzymują ją głównie od swojej rodziny (41%) lub małżonka (30%). Niewielka część z nich korzysta z pomocy sąsiadów lub znajomych (18%) ewentualnie pomocy domowej (15%). Badani korzystają z pomocy dosyć często, co pokazuje poniższe zestawienie: Korzystanie z pomocy Częściej niż raz w tygodniu Do kilku raz w miesiącu Kilka razy w roku Raz w rok w roku i mniej 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Wykres 5 Korzystanie z pomocy Badani najczęściej szukają pomocy w drobnych naprawach oraz sprzątaniu, w mniejszym stopniu natomiast w kwestiach takich jak zakupy, transport czy też przygotowanie posiłków. Tabela 1 Udzielanie pomocy Działanie Procent wskazań Sprzątanie 74,07% Drobne naprawy 74,07% Zakupy 51,85% Transport 44,44% Przygotowanie posiłków 29,63% 6

Badanych zapytano także czy gdyby nastąpiła konieczność znalezienia pomocy, to czy wiedzieliby gdzie jej szukać. Z osób, które odpowiedziały na to pytanie zaledwie 41% zadeklarowało, że tak. Szukanie pomocy Nie wiem/trudno powiedzieć 37% Nie 22% Tak 41% Wykres 6Szukanie pomocy Badani w razie potrzeby szukaliby informacji o możliwości uzyskania pomocy przede wszystkim u znajomych oraz w drugiej kolejności wśród instytucji pomocowych. Szukanie informacji o pomocy Znajomi Instytucje pomocowe Nie poszukuje żadnych informacji Prasa Telewizja Internet Radio Literatura 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Wykres 7 Szukanie informacji o pomocy 7

4. Aktywność Czynności, na które poświęcają najwięcej czasu badani seniorzy poświęcają na oglądanie telewizji oraz czytanie. Trochę mniej czasu poświęcają na odpoczynek oraz słuchanie muzyki lub radia. Natomiast dalsze miejsca zajmują rozmowy ze znajomymi, korzystanie z komputera jak i dalsza praca zawodowa. Poniższe tabela pokazuje ile czasu badani poświęcają na poszczególne czynności (wartości procentowe odnoszą się do całej grupy badanych): Tabela 2 Czynności Czynności Codziennie Kilka razy w tygodniu Kilka razy w miesiącu Mniej niż raz na miesiąc oglądanie telewizji 85% 12% 3% 0% czytanie 65% 27% 5% 2% odpoczynek 57% 12% 7% 12% słuchanie audycji radiowych 48% 12% 8% 3% słuchanie muzyki 43% 20% 15% 10% korzystanie z komputera 23% 20% 7% 10% praca zarobkowa 15% 32% 8% 2% rozmowy ze znajomymi, spotkania towarzyskie 5% 17% 38% 33% zajmowanie się ogródkiem, działką 5% 32% 13% 10% zajmowanie się dziećmi, wnukami 5% 12% 10% 25% pójście do kina, teatru lub na koncert 5% 0% 8% 70% remonty i naprawy domowe 2% 2% 8% 47% pójście do na tańce 2% 0% 0% 27% działalność społeczna 2% 7% 8% 28% pójście do kawiarni, lokalu 0% 0% 15% 48% Rzeczami, na które respondenci chcieliby poświęcić więcej czasu są rozmowy ze znajomymi, spotkania towarzyskie, na które wskazało 15% respondentów oraz pójście do kina, teatru lub na koncert z 13% odpowiedzi. Innymi czynnościami, na które wskazali to odpoczynek, pójście do kawiarni, lokalu (każde po 8%). Z drugiej strony badane osoby najchętniej poświęcałyby mniej czasu na oglądanie telewizji (12%), odpoczynek (5%) oraz pracę zarobkową (5%). Mimo iż na emeryturze, to ponad połowa badanych lekarzy nadal jest aktywna zawodowo w większości w służbie zdrowia. 8

Aktywność zawodowa Tak nadal Nie pracuje w 45% obrębie służby zdrowia Tak procuję ale 50% poza służbą zdrowia 5% Wykres 8 Aktywność zawodowa Z lekarzy, którzy nie pracują zaledwie 26% zadeklarowało chęć powrotu do dalszej pracy zawodowej, 12% nie miało w tej kwestii opinii natomiast 62% osób nie chciało powrotu do dalszej pracy zawodowej. Z badanych osób większość (58%) chciałaby wykorzystywać swoją wiedze u umiejętności społecznie świadcząc pomoc na rzecz innych, tylko trochę poniżej jednej trzeciej respondentów wyklucza taką możliwość. Wykorzystanie umiejętności społecznie 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Zdecydowanie Tak Tak Nie mam zdania Nie Zdecydowanie nie Wykres 9 Wykorzystanie umiejętności społecznie 9

Badani lekarze w większości nie należą do żadnej organizacji pozarządowej, zaledwie 30% z nich zadeklarowało taką przynależność. Z osób, które nieangażujących się w działalność organizacji pozarządowych, około jednej czwartej chciałoby się zaangażować, tyle samo osób nie wie lub niema zdania. Natomiast połowa z tych osób zdecydowanie nie planuje podjęcia takiej działalności. Przynależność do NGO Tak 31% Nie 69% Wykres 10 Przynależność do NGO Badani są najczęściej zaangażowani w ochronę zdrowia oraz medycynę, trochę mniej wskazań uzyskała działalność sportowa. Na dalszych miejscach znaleźć możemy takie sfery działalności jak: pomoc społeczna, kultura oraz religia. Najwięcej respondentów chciałoby się zaangażować w takie w działania związane z kulturą oraz ochroną zdrowia. Zaangażowanie w działania Chciał(a)bym się zaangażować Jestem zaangażowany/a Ochrona zdrowia Edukacja Sport turystyka i rekreacja Pomoc społeczna Kultura i Sztuka Religia Inicjatywy obywatelskie Rozwój lokalny Ochrona środowiska Działalność międzynarodowa 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% Wykres 11 Zaangażowanie w działania 10

Zapytano badanych czy jest jakaś sfera, w której chcieliby się rozwijać, lub czy jest coś, czego chcieliby się nauczyć od podstaw, 46% badanych odpowiedziało twierdząco na to pytanie. Z kursów i szkoleń, którymi byliby zainteresowani to te związane z: obsługą komputera/informatyką 46%, nauką języka obcego 25% oraz turystyką 21%. Pojedyncze wskazania uzyskały także malarstwo, fotografia, gra na fortepianie oraz gotowanie. 5. Kontakt ze środowiskiem Seniorzy w dużej części zachowują kontakt wewnątrz swojego środowiska. Zaledwie 12% badanych nie ma kontaktu z innymi lekarzami seniorami. Jednak z drugiej strony pond połowa badanych (53%) ma taki kontakt wyłącznie okazjonalnie, 23% osób deklaruje, że utrzymuje taki kontakt często, a 12% że bardzo często. Z osób utrzymujących taki kontakt 32% uznaje go za zbyt sporadyczny, dla pozostałej grupy jest on jednak wystarczający. Trochę ponad połowa badanych deklaruje, że posiadają wspólną przestrzeń, którą mogą wykorzystywać do spotkań z innymi lekarzami seniorami. Zdecydowana większość badanych używa w tym celu własnego domu lub mieszkania (59%). Zdecydowanie mniej popularne są kawiarnie (11%) oraz izba lekarska (7%). Posiadanie przestrzeni spotkań Nie 44% Tak 56% Wykres 12 Posiadanie przestrzeni spotkań 11

6. Zainteresowanie domami seniora Zainteresowane skorzystanie z domów seniora jest 30% respondentów. Osoby, które wykazują zainteresowanie tematem podzieliły się prawie po połowie na osoby, które posiadają i nieposiadaną wiedzy na temat domów seniora. Wiedza na temat działania i usług Domów Seniora 40% 30% 20% 10% 0% Nie jestem Nie wiem o nich nic Posiadam wiedzę zainteresowany/na tematem Wykres 13 Wiedza na temat działania i usług Domów Seniora Zainteresowanie korzystanie domów seniora jest jednak małe. Zaledwie 17% respondentów deklaruje chęć skorzystanie z nich, tyle samo skorzystałoby z niektórych usług przez nieoferowanych. Ponad połowa (61%) osób nie ma jednak zamiaru z nich korzystać. Osoby, które chciałyby korzystać są zainteresowane głownie takimi aspektami jak: rehabilitacja, opieka medyczna, stabilność zamieszkania oraz pomoc w sprawach codziennych. Oczekiwania wobec pobytu w Domu Seniora Stałej opieki medycznej Rehabilitacji Stabilności zamieszkania Pomocy w codziennych zajęciach Załatwianie spraw poza domem (zakupy urzędy, etc.) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Wykres 14 Oczekiwania wobec pobytu w Domu Seniora 12

Podsumowanie Lekarze seniorzy są ustabilizowaną grupą, nie deklarują większych problemów zarówno pod względem finansowym czy mieszkaniowym. Soje zdrowie i kondycje fizyczną oceniają, jako średnią. Jednak umiarkowanie rzadko korzystających z usług służby zdrowia. Niewątpliwie wiąże się to z ich wiedzą ekspercką, i tym samym mniejszym niż wśród innych seniorów zapotrzebowaniem na usługi medyczne. W przejściu na emeryturę najbardziej cenią sobie większą ilość wolnego czasu, oraz mniejszą liczne obowiązków. Jednak za istotny minus przejścia na emeryturę uznają utratę więzi ze swoim środowiskiem, oraz zmniejszenie środków finansowych. Badani seniorzy wykazują takt ze wysoki stopień samodzielności, około połowa z nich regularnie korzysta z czyjejś pomocy w swoim codziennym życiu. Najczęściej jest to pomoc rodziny lub małżonka, korzystają z niej dosyć często. Pomoc dotyczy przeważnie drobnych codziennych spraw takich jak sprzątanie, drobne naprawy czy zakupy. Niestety, jeśli byłaby taka konieczność to ponad połowa badanych nie wiedziałaby gdzie szukać informacji o uzyskaniu pomocy. Seniorzy bardzo dużo czasu poświęcają na oglądanie telewizji oraz czytanie książek, jednak chcieliby zwiększyć zajęcia swoją aktywność społeczną. Są oni jednak nadal bardzo aktywni zawodowo ponad połowa z nich zadeklarowała, że nadal pracuje, z czego większość w służbie zdrowia, do tego 26% osób, które nie są aktywne zawodowo chciałyby powrócić do tej formy aktywności. Panuje także duże zainteresowanie działalnością społeczną oraz wykorzystaniem w niej swoich umiejętności lekarskich, co wyraziła ponad połowa badanych. Przy czym zaledwie jedna trzeci z badanych lekarzy seniorów przynależy do jakiejś organizacji pozarządowej. Lekarzy seniorzy utrzymują ze sobą wzajemny kontakt, aczkolwiek jest on dosyć sporadyczny, brakuje im także miejsc gdzie mogliby się wspólnie spotykać (większość robi to we własnych domach lub mieszkaniach). Zainteresowanie korzystaniem z domów seniora jest raczej umiarkowane, niewątpliwie wpływa na to fakt, że sama grupa badanych jest bardzo samodzielna i niezależna finansowo. Główne działania, jaki oczekują są związane z integracją środowiska. Wielu z nich także chciałoby się zaangażować społecznie na różnych płaszczyznach. 13

Spis wykresów i tabel Wykres 1 Płeć...3 Wykres 2 wiek...3 Wykres 3 Sytuacja finansowa...5 Wykres 4 Dostęp do usług medycznych...5 Wykres 5 Korzystanie z pomocy...6 Wykres 6Szukanie pomocy...7 Wykres 7 Szukanie informacji o pomocy...7 Wykres 8 Aktywność zawodowa...9 Wykres 9 Wykorzystanie umiejętności społecznie...9 Wykres 10 Przynależność do NGO... 10 Wykres 11 Zaangażowanie w działania... 10 Wykres 12 Posiadanie przestrzeni spotkań... 11 Wykres 13 Wiedza na temat działania i usług Domów Seniora... 12 Wykres 14 Oczekiwania wobec pobytu w Domu Seniora... 12 Tabela 1 Udzielanie pomocy...6 Tabela 2 Czynności...8 14