1. WIĘŹBA DACHOWA Budynek przy ul. Dworskiej w Gliwicach powstał w XVIII wieku i w niewiele zmienionej formie przetrwał do dzisiaj. Dach budynku zachował się w pierwotnym kształcie i konstrukcji, w czasie niewielkich remontów wzmocniono uszkodzone fragmenty. Budynek przy ul. Dworskiej jest przykryty dachem mansardowym czterospadowym. Dach mansardowy jest łamany, zbudowany z dwóch oddzielonych od siebie gzymsem powierzchni połaci dachowych Dach mansardowy jest ustrojem dwukondygnacyjnym, którego górną część stanowi konstrukcja oparta na płatwiach. Płatwie ułożone są na planie prostokąta, podparte słupkami. Dolna część dachu to konstrukcja złożona z trzech ram poprzecznych, dwóch podłużnych i czterech narożnych opartych na murłatach ułożonych na murach. Na krokwiach ułożone jest pełne deskowanie pokryte papą. Czoło krokwi zakończone jest pasem podrynnowym, który ułożony jest na gzymsie. Powyżej gzymsu zawieszona jest pozioma rynna i pas nadrynnowy. Stan techniczny elementów drewnianej konstrukcji więźby dachowej budynku przy ul. Dworskiej w Gliwicach oceniano zgodnie z klasyfikacją przedstawioną poniżej. Wg tej klasyfikacji wyróżnia się pięć następujących stanów zachowania elementów: stan dobry stopień zużycia elementu 0-15 % stan zadowalający stopień zużycia elementu 16-30 % stan średni stopień zużycia elementu 31-50 % stan nieodpowiedni stopień zużycia elementu 51-70 % stan zły stopień zużycia elementu 71-100 % Aktualny stan techniczny głównych elementów konstrukcyjnych więźby dachowej ram - budynku przy ul. Dworskiej w Gliwicach oceniono jako zadowalający i średni, natomiast stan zachowania pozostałych elementów konstrukcji więźby dachowej obu kondygnacji jest zły. Do budowy więźby użyto: drewna modrzewiowego na ramy nośne oraz sosnowego na wszystkie pozostałe elementy; stosunkowo dobrej jakości, które w przeszłości zostało najprawdopodobniej zaimpregnowane środkami oleistymi. Po wielu latach eksploatacji drewno wykazuje podłużne spękania spowodowane skurczem wilgotnościowym i starzeniowym. Więźba zawilgocona, spróchniała. Krokwie, płatwie, słupy, stężenia, zastrzały i łaty pod deskowaniem
wykazują znaczne ugięcia świadczące o przekroczeniu stanu nośności elementów dachu oraz widać na nich daleko posuniętą korozję biologiczną. Efektem całkowitego zużycia pokrycia dachu jest zalewania budynku przez wody opadowe. Zalewanie ścian potęguje uszkodzenie lub brak rynien i rur spustowych. Liczne nieszczelności w ułożeniu, prześwity, wiele ubytków i korozja papy, zdegradowane i nieszczelne obróbki blacharskie, przecieki przy kominach i noknach powodują degradację pomieszczeń strychu, pierwszego piętra i parteru. Wody opadowe zalewają konstrukcję więźby oraz pomieszczenia budynku. Więźba jest porażona przez owady oraz grzyby. W wielu elementach konstrukcyjnych zaobserwowano owalne otwory wylotowe technicznych szkodników drewna Spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus). W złym stanie technicznym są odeskowania okapów, okienka dachowe oraz podłoga strychu. Konstrukcja i pokrycie dachu po kilkudziesięciu latach eksploatacji utraciły swoje właściwości użytkowe. Okres trwałości więźby i stropów drewnianych wynosi 45 do 80 lat. Wiek budynku wynosi około 200 lat. Wymiana konstrukcji dachu poza ramami nośnymi podłużnymi (I,II,III,IV), poprzecznymi (1,2,3), skośnymi (A,B,C,D) i stropów powinna wystąpić jak najszybciej.
Rama narożna D Rama narożna i poprzeczna
EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA WIĘŹBY DACHOWEJ BUDYNKU DAWNEGO DWORU W GLIWICACH PRZY UL. DWORSKIEJ 10. Rama narożna A - zastrzał zaatakowany przez grzyby domowe (Serpula lacrymans) Widoczne trzy ramy poprzeczne 1,2,3 strona zachodnia
EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA WIĘŹBY DACHOWEJ BUDYNKU DAWNEGO DWORU W GLIWICACH PRZY UL. DWORSKIEJ 10. Trzy ramy poprzeczne 1,2,3 strona wschodnia Rama narożna A, poprzeczna 1 i podłużna I
EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA WIĘŹBY DACHOWEJ BUDYNKU DAWNEGO DWORU W GLIWICACH PRZY UL. DWORSKIEJ 10. Rama podłużna II
Podparcie płatwi, krokwi, ramy 1 w miejscu utraty stateczności Degradacja konstrukcji dachu na skutek działania wody
EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA WIĘŹBY DACHOWEJ BUDYNKU DAWNEGO DWORU W GLIWICACH PRZY UL. DWORSKIEJ 10. Korozja biologiczna ramy poprzecznej nr 2 od strony zachodniej widoczne żerowisko Spuszczela pospolitego (Hylotrupes bajulus)
EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA WIĘŹBY DACHOWEJ BUDYNKU DAWNEGO DWORU W GLIWICACH PRZY UL. DWORSKIEJ 10. Rama poprzeczna nr 3 przychodach na drugą kondygnację porażenie przez techniczne szkodniki drewna Murłaty, końcówki krokwi i ramy nr 2, zastrzały,deskowanie porażone przez Grzyby domowe właściwe (Serpula lacrymans) Murłata to co z niej pozostało czynne żerowiska Spuszczela pospolitego Pozostałości po murłacie grzyby domowe i Spuszczel pospolity
EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA WIĘŹBY DACHOWEJ BUDYNKU DAWNEGO DWORU W GLIWICACH PRZY UL. DWORSKIEJ 10. krokwie, zastrzały, płatwie, deskowanie porażone przez grzyby domowe (Serpula lacrymans) grzyb domowy właściwy na krokwi i zniszczenia krokwi wywołane przez owady na deskowaniu Korozja biologiczna zastrzał wzmocniony czynne żerowisko Spuszczela pospolitego kantówką
EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA WIĘŹBY DACHOWEJ BUDYNKU DAWNEGO DWORU W GLIWICACH PRZY UL. DWORSKIEJ 10. Skorodowana końcówka ramy nr 1 strona świeża grzybnia grzyba domowego zachodnia właściwego Korozja biologiczna na całej powierzchni deskowania połaci dachu i stropu, zaatakowane krokwie słupy i rama poprzeczna nr 1 od strony wschodniej
EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA WIĘŹBY DACHOWEJ BUDYNKU DAWNEGO DWORU W GLIWICACH PRZY UL. DWORSKIEJ 10. Korozja biologiczna, zniszczenia wywołane wodą, grzybami, roślinami zielonymi Deskowanie stropu pomiędzy dolną a górną częścią poddasza całkowite zniszczenie
EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA WIĘŹBY DACHOWEJ BUDYNKU DAWNEGO DWORU W GLIWICACH PRZY UL. DWORSKIEJ 10. Utrata nośności stropu na skutek degradacji wilgotnościowej i biologicznej Drewniana podłoga górnej kondygnacji poddasza
EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA WIĘŹBY DACHOWEJ BUDYNKU DAWNEGO DWORU W GLIWICACH PRZY UL. DWORSKIEJ 10. pozostałości po deskach.i po krokwi w górnej części dachu Krokwie, płatwie, deskowanie porażone przez grzyby domowe (Serpula lacrymans) górna część dachu
Płatew, krokiew i słupek podpierający, podłoga porażone przez grzyby domowe (Serpula lacrymans)
2. WNIOSKI Stan techniczny i mykologiczny głównych elementów konstrukcyjnych więźby dachowej ram - budynku przy ul. Dworskiej w Gliwicach oceniono jako zadowalający i średni, natomiast stan zachowania pozostałych elementów konstrukcji więźby dachowej obu kondygnacji jest zły. Więźba zawilgocona, spróchniała. Krokwie, łaty i pozostałe elementy wykazują znaczne ugięcia świadczące o przekroczeniu stanu nośności elementów dachu oraz widać na nich daleko posuniętą korozję biologiczną. Po wykonaniu odkrywek stropów stwierdzono : spaczone i spróchniałe deski podłogowe ugięcie belek, zbutwiałe strefy podporowe belek nośnych brak zabezpieczenia końców belek papą w miejscu oparcia na ścianie W czasie oględzin konstrukcji dachu stwierdzono: nieszczelności w poszyciu dachu długotrwałe zawilgocenie drewnianych elementów więźby dachowej i otoczenia stworzyło sprzyjające warunki do rozwoju grzybów specyficzną woń przykry nieprzyjemny zapach stęchlizny głuchy dźwięk przy ostukiwaniu drewna młotkiem wysypywanie się z drewna mączki drzewnej pomieszanej z wydzielinami owadów obecność na powierzchni drewna owalnych otworów wylotowych różnej wielkości obecność wewnątrz drewna chodników larwalnych charakterystycznych dla Spuszczela pospolitego paczenie, uginanie i zapadanie się podłóg dużą wilgotność drewna do 32% (punkt nasycenia włókien) występowanie na elementach konstrukcji dachu owocników grzybni w postaci płatów i sznurów miejscowe, powierzchniowe porażenie drewna (stopień I) przez gatunki grzybów należących do I grupy, do 10% przekroju drewna, ze zmianą naturalnego koloru
drewna. Drewno można odgrzybić preparatami grzybobójczymi i ponownie zabudować miejscowe porażenie drewna przez grzyby zaliczone do I i II grupy z wyraźną zmianą koloru drewna na ciemnobrązowy, na powierzchni drewna występują podłużne i poprzeczne spękania, a włókna drewna ulegają rozwarstwieniu, kolor brunatny, drewno jest miękkie (stopień II) zmiana struktury drewna na głębokość powyżej 3-4cm (stopień III) - wyraźne głębokie pryzmatyczne spękania podłużne i poprzeczne, drewno zmieniło zabarwienie na ciemnobrunatne, w palcach można je rozetrzeć na proszek - fragmenty nie spełniają dotychczasowej funkcji wytrzymałościowej Zaobserwowano jednak, iż pewne fragmenty więźby uległy częściowej niewielkiej destrukcji. Są to ramy nośne konstrukcji więźby dachowej wykonane z drewna modrzewiowego ramy poprzeczne, podłużne i narożne. Destrukcję konstrukcji drewnianej dachu wywołały: nieszczelności w pokryciu dachu - czego skutkiem jest zawilgocenie elementów drewnianych konstrukcji brak odpowiedniego odprowadzenia wód opadowych zniszczone obróbki blacharskie, zniszczone okna dachowe wystąpienie czasowo sprzyjających warunków do rozwoju korozji biologicznej brak właściwej konserwacji w czasie długoletniej eksploatacji obiektu
3. ZALECENIA Przed przystąpieniem do remontu budynku zaleca się cały budynek zabezpieczyć przed dalszym, intensywnym rozwojem korozji biologicznej stosują środek biobójczy BORAMON jako tymczasowe zabezpieczenie obiektu przed dalszą degradacją. Nie podjęcie działań zaradczych w budynku przy ul. Dworskiej w Gliwicach spowoduje intensyfikację rozwoju grzybów i technicznych szkodników drewna i wgłębne porażenie coraz trudniejsze do usunięcia. W pracach remontowych należy uwzględnić: po demontażu pokrycia dachowego można będzie jednoznacznie określić, które elementy muszą być wymienione na nowe, a które wzmocnione przewiduje się wymianę krokwi, słupów, zastrzałów, płatwi, murłat i deskowania połaci dachu i stropu między kondygnacjami poddasza na nowe, ponieważ uległy nadmiernemu zużyciu wskutek upływu czasu szczególną uwagę należy zwrócić na zalecenia konstruktora, ramy nośne konstrukcji dachu należy zdemontować, oczyścić przez ociosanie, wycięcie, szlifowanie, następnie należy wykonać wstawki i wzmocnienia zgodnie z zaleceniami konstruktora wymienić lub wzmocnić zniszczone i uszkodzone węzły, które utraciły właściwości wytrzymałościowe oznaczone elementy więźby w czasie rozbiórki np. krokwie porażone przez grzyby powierzchniowo oraz zniszczone nieznacznie na skutek okresowego zalewania przez wody opadowe należy ociosać do drewna zdrowego i wzmocnić wszystkie pozostawione stare elementy, jak też nowo wprowadzone do więźby dachowej należy zaimpregnować środkiem ogniochronnym, zwalczającym i zabezpieczającym przed ogniem, przed grzybami domowymi i technicznymi szkodnikami drewna (FOBOS M-4 bezbarwny)
Zabiegi odgrzybiające i dezynfekcyjne nie będą skuteczne, gdy nie zostanie usunięta przyczyna zagrzybienia budynku tzn. nie zostanie budynek zabezpieczony przed wnikaniem wody. 4. IDENTYFIKACJA WYKRYTYCH SZKODNIKÓW BIOLOGICZNYCH METODĄ MAKROSKOPOWĄ W wyniku oględzin konstrukcji dachu budynku stwierdzono: GRZYB DOMOWY WŁAŚCIWY (Serpula lacrymans) Grzyb ten należy do pierwszej grupy szkodliwości wśród grzybów budowlanych powodując szybki i intensywny rozkład drewna o charakterze zgnilizny brunatnej. Grzybnia na deskach, na elementach konstrukcyjnych dachu obecne są młode grzybnie w postaci białej, puszystej, przypominającej watę narośli, grzybnia tworzy wzorzyste utwory. Zarodniki na elementach drewnianych widoczne były naloty zarodników barwy brązowej. Grzyby domowe właściwe pobierają pokarm z rozkładanego drewna powodując zmianę jego barwy, zapachu i gęstości. Porażone drewno staje się lekkie i kruche, barwa zmienia się na brunatną. Drewno porażone przez grzyba domowego właściwego traci po upływie ok. 6 miesięcy ok. 50% masy. Grzyby domowe podczas przemiany materii wydzielają m.in. kwasy organiczne, które w kontakcie z mineralnym podłożem (cegła, spoiny, beton) reagują z zawartym w nim wapnem i powodują jego degradację. Poza szkodami technicznymi grzyby te niekorzystnie działają na mikroklimat w pomieszczeniach, w których się rozwijają. Podczas przemiany materii grzyby te wydzielają wodę, cuchnące gazy, szczególnie podczas gnicia starych owocników, które mogą wpływać na samopoczucie użytkowników. Unoszące się w powietrzu zarodniki po wniknięciu do płuc mogą powodować ich schorzenia (alergia, astma). SPUSZCZEL POSPOLITY (Hylotrupes bajulus) należy do rzędu chrząszczy (Coleoptera), do rodziny kózkowatych (Cerambycidae). Długość jego ciała
wynosi 8-20 mm. Jest czarny lub ciemnobrunatny, pokryty drobnymi, szarymi włoskami. Roją się najintensywniej w temperaturze około 30 C. Temperatura 25 C stanowi dolną granicę umożliwiającą lot. Przy nieodpowiedniej temperaturze chrząszcze całymi dniami nie opuszczają drewna. Samica składa jaja partiami, w szpary w drewnie na głębokości 2-3 cm. Zwykle znosi ich około 200, wyjątkowo 500. Larwy po wylęgu natychmiast zaczynają się wgryzać w drewno, drążąc w nim chodniki szerokości około 1 mm. Najszybszy wzrost larw odbywa się w temperaturze 28-30 C, gdy wilgotność względna powietrza wynosi 90-100%. Dolną granicę życia larw stanowi 8-10% zawartości wody w drewnie, co odpowiada 40-50% wilgotności względnej powietrza. Przeciętna wysokość chodników wydrążonych przez wyrośnięte larwy wynosi około 6 mm. Zależnie od czynników wpływających na wzrost i życie larw rozwój ich może trwać od dwóch do kilkunastu lat, a za okres przeciętny można przyjąć 3-6. Przepoczwarzenie trwa 1-2 tygodni. Okres przebywania chrząszczy w kolebkach poczwarkowych wynosi od kilku do kilkunastu dni, zależnie od temperatury otoczenia. Postać doskonała Spuszczela, chcąc wydostać się na zewnątrz, wygryza owalny otwór o wymiarach 2-4 x 5-1mm. W drewnie sosnowym larwy niszczą jego bielastą część. W elementach znajdujących się w pomieszczeniach zamkniętych lub osłoniętych dachem larwy żerują w zewnętrznej strefie bielu, tak że cała masa drewna zostaje przerobiona na mączkę, a utrzymuje się tylko cieniutka ścianka. W twardzieli sosny rzadko tylko można spotkać pojedyncze chodniki. W drewnie świerkowym i jodłowym niszczone są także głębsze warstwy, jednak największe nasilenie żeru występuje w bielu tego drewna. Chrząszcze żyją na wolności kilkanaście dni, objadając w tym czasie nowe drewno lub ponawiając ataki na materiał, z którego się wylęgły.
5. CHARAKTERYSTYKA ZALECANYCH ŚRODKÓW CHEMICZNYCH DO IMPREGNACJI I ODGRZYBIANIA Środki biobójcze muszą posiadać zezwolenie Urzędu Rejestru Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. 1. Dla drewnianej więźby dachowej w przyjmuje się stopień korozji biologicznej jako intensywny. W tym przypadku zaleca się wymianę, oczyszczenie, ociosanie oznaczonych elementów drewnianych więźby oraz impregnację całego drewna starego i nowo wbudowanego w celu zabezpieczenia przed korozją biologiczną i przed ogniem, poprzez wielokrotne smarowanie środkami chroniącymi drewno. Proponuję zastosowanie preparatu FOBOS M-4. FOBOS-M4 jest przeznaczony do impregnacji drewnianych elementów budowlanych znajdujących się wewnątrz budynków. FOBOS M-4 chroni drewno przed działaniem ognia, owadów technicznych szkodników drewna, grzybów pleśniowych i grzybów domowych. FOBOS M-4 ma postać granulatu proszkowego barwy białożółtej, będącego mieszaniną soli nieorganicznych, z niewielkim dodatkiem soli organicznych potęgującym działanie biochronne. Nadaje drewnu cechę niezapalności. Jednocześnie nie obniża wytrzymałości drewna, nie powoduje korozji stali. Deskowanie oraz elementy konstrukcyjne należy oczyścić z fragmentów skorodowanych i nie nośnych poprzez ociosanie, skrobanie, zdzieranie i szczotkowanie. Następnie nanosimy za pomocą pędzla, wałka lub dyszy rozpyłowej 30-procentowy roztwór FOBOSU-M4. Roztwór taki otrzymujemy rozpuszczając 3 części wagowe preparatu FOBOS-M4 w 7 częściach wagowych wody. Preparat należy stopniowo wsypywać do wody o temperaturze ok. 50 C mieszając, aż do jego całkowitego rozpuszczenia. Zabieg należy powtarzać kilkakrotnie, aż do naniesienia wymaganej ilości preparatu. Między kolejnymi nanoszeniami należy zachować kilkugodzinne przerwy, aby nastąpiło dobre wchłonięcie impregnatu. Konstrukcję stropów należy po impregnacji osłonić folią zabezpieczającą przed zbyt szybkim odparowaniem impregnatu. Dopuszcza się zastosowanie innego preparatu o parametrach technicznych nie gorszych od wskazanego, który jednocześnie nie spowoduje zabarwienia drewna.
Norma zużycia preparatu: Impregnacja powierzchniowa - 0,2 kg preparatu na 1m 2 drewna ok. 0,6 dm 3 30% roztworu Impregnacja wgłębna 40 kg na 1m 3 drewna Producent: Zakłady Chemiczne LUBOŃ Sp. z o.o. ul. Romana Maya 1, 62-030 Luboń 2. BORAMON Wielofunkcyjny impregnat do drewna oraz środek grzybobójczy do murów, tynków i powłok malarskich. Skład chemiczny: Czwartorzędowe sole amoniowe, związki boru, woda, środki modyfikujące. Przeznaczenie: Na murach i drewnie zwalcza grzyby domowe, pleśniowe, glony występujące powierzchniowo. Zastosowanie: Mury, tynki, powłoki malarskie w tzw. pomieszczeniach mokrych (sanitariaty, pralnie, myjnie samochodowe), drewno konstrukcyjne i osłonowe, w halach przemysłu spożywczego, budynkach mieszkalnych. Do stosowania na zewnątrz i wewnątrz budynku. Sposób stosowania: Mury, tynki, powłoki malarskie: zainfekowaną powierzchnię oczyścić i zmyć wodą - koniecznie bez dodatku detergentów. Po wyschnięciu ściany nanieść preparat poprzez dwu - trzykrotne smarowanie pędzlem lub metodą opryskiwania w odstępach kilku godzin. Po wyschnięciu w razie potrzeby, nałożyć nowy tynk lub wykończyć dowolną farbą nawierzchniową, okna i powloki olejne zmyć wodą. Uwagi: Preparat wiąże się z drewnem (zjawisko wymiany jonowej) po upływie 2, 3 dni od momentu naniesienia i staje się praktyczne niewymywalny, dzięki czemu drewno może być użytkowane na zewnątrz.
Przechowywanie: Preparat przechowywać w oryginalnych, zamkniętych opakowaniach w temperaturze od +5 C do 35 C chronić przed mrozem. Zużycie: 0,3 litra preparatu na 1 m 2 powierzchni. Dopuszczenia do stosowania w budownictwie: Atest Higieniczny PZH B - 674/95 Aprobata Techniczna ITB AT - 15-2238/96 Certyfikat IPTiF 1 /E/98 Producent: Przedsiębiorstwo ALTAX" Sp. z o.o., ul.jasielska 10, 60-476 Poznań 6. ŚRODKI OSTROŻNOŚCI PRZY ROBOTACH IMPREGNACYJNYCH I ODGRZYBIENIOWYCH Podczas prac impregnacyjno odgrzybieniowych i niszczących techniczne szkodniki drewna należy przestrzegać przepisów BHP i p.poż. zawartych w Rozporządzeniu RM z 4.02.1994 ( Dz. U. Nr 156 poz. 25 ) oraz Ustawy z 7.01.1994 r. - Prawo budowlane ( Dz. U. Nr 89 poz. 414 ) i Rozp. Nr 46 MGPiB Z 14.12.1994 r. dział I 1, 2, 3, 4, 5 i dział V, VI, i VII a w szczególności: prace powinny być wykonywane w warunkach przewiewu, z dala od ognia w czasie pracy stosować odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej (okulary ochronne, fartuchy, rękawice itp.) zachować higienę osobistą : przerywając lub kończąc pracę umyć ręce i twarz mydłem w ciepłej wodzie. w czasie pracy nie spożywać posiłków, nie palić tytoniu. stanowisko pracy zabezpieczyć podsypką z trocin a nasycone trociny ostrożnie spalić porcjami w wydzielonym miejscu. opróżnionych opakowań nie używać do przechowywania materiałów spożywczych lub wody. nie dopuszczać do skażenia gruntu, studni i wód gruntowych otwartych.
U w a g a : osoby mające uszkodzony naskórek lub alergiczną chorobę skóry nie powinny wykonywać prac impregnacyjno - odgrzybieniowych. ODBIÓR ROBÓT Wykonawca robót odgrzybieniowych i impregnacyjnych potwierdza wpisem do dziennika budowy zgodność wykonanych przez siebie robót z zaleceniami ekspertyzy i karty charakterystyki materiału. Zgodność tego oświadczenia ze stanem faktycznym potwierdza inspektor nadzoru. 7. ZASTRZEŻENIA I KLAUZULE 1. Niniejsze opracowanie nie może być opublikowane w całości lub części bez zgody autora i bez uzgodnienia z nim formy i treści takiej publikacji 2. W przypadku powstania wątpliwości lub jakichkolwiek niejasności co do powyższych wniosków i zaleceń oraz na etapie przygotowania lub wykonywania robót remontowych i impregnacyjno-odgrzybieniowych przedmiotowego budynku, należy zwrócić się do autora niniejszego opracowania o dodatkowe informacje i wyjaśnienia. 3. Wykonujący ekspertyzę mykologiczną nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich. 4. Ekspertyza mykologiczna ważna jest przez okres 6 miesięcy. 8. LITERATURA 1. Stramski Z. Szkodliwy wpływ grzybów domowych i pleśniowych na zdrowie ludzkie oraz przyczyny ich występowania w nowych wielkopłytowych budynkach mieszkalnych Wydawnictwo PZITB O/Wrocław 1994 2. Bronisław Zyska Zagrożenie biologiczne w budynku Arkady 1999 3. Janusz Kotwica Konstrukcje drewniane w budownictwie tradycyjnym Arkady 2008 4. Kozarski Konserwacja domu Wydawnictwo PSMB 1997
5. Problemy remontowe w budownictwie ogólnym i obiektach zabytkowych IX Konferencja naukowo-techniczna REMO 2000 Wrocław 6. Problemy remontowe w budownictwie ogólnym i obiektach zabytkowych X Konferencja naukowo-techniczna REMO 2002 Wrocław 7. Stramski Z. Korozja biologiczna w budownictwie CUTOB - PZITB i SMB Wrocław 1986 8. Stramski Z. Uwagi i wytyczne dotyczące ekspertyz mykologicznobudowlanych PSMB Wrocław 1997 9. Ważny J. Karyś J. Ochrona budynków przed korozją biologiczną - Arkady 2001 10. Adam Krajewski, Piotr Witowski Ochrona drewna Wydawnictwo SGGW - Warszawa 2003