DOI: 10.6084/m9.figshare.988252 Paulina Kubczak Aktywność polskich eurodeputowanych w Internecie Wprowadzenie Komunikowanie polityczne jest procesem, który zachodzi w konkretnym otoczeniu społecznym, politycznym, medialnym oraz kulturowym [Turska-Kawa, Wojtasik 2013: 36-47]. Według politologów ma ono niebagatelne znaczenie w życiu politycznym. Jacques Gerstle stwierdza, że polityka nie mogłaby funkcjonować bez komunikowania, a społeczeństwo bez umiejętności porozumiewania się byłoby bezmyślnym tworem, a hiszpańska badaczka María José Canel posuwa się nawet do stwierdzenia, że bez komunikowania nie byłoby polityki [Dobek-Ostrowska 2007: 129]. Jak każdy rodzaj komunikowania, także komunikowanie polityczne składa się z wielu elementów, jednak trzy z nich pełnią szczególną rolę. Według Walerego Pisarka [2008: 20] są to: nadawca - podmiot komunikowania, który jest bezpośrednio lub pośrednio odpowiedzialny za treść i formę przekazu. Inaczej jest nazywany komunikatorem lub źródłem przekazu. W komunikowaniu masowym to osoba, grupa osób lub instytucja, która pośrednio lub bezpośrednio udostępnia wypowiedzi nieograniczonej liczbie odbiorców. przekaz - treści intelektualne i emocjonalne, przenoszone między nadawcą a odbiorcą. Bywa też nazywany komunikatem lub informacją. odbiorca przekazu, nazywany inaczej adresatem lub recypientem. Wśród wielu możliwych kanałów komunikowania się polityków z wyborcami w ostatnich latach najbardziej dynamicznie rozwija się Internet. Nie ma w tym nic dziwnego - według danych z 2012 roku dostęp do Internetu w domu miało 2/3 Polaków w wieku powyżej 15 roku życia, a średni czas spędzany w sieci to około 2 godzin dziennie. Stale rośnie również popularność Internetu mobilnego, którego używa już 16% osób korzystających z sieci. 59% polskich internautów posiada konto na portalu społecznościowym i zauważalny jest wzrost liczby osób, które korzystają z portali takich jak Facebook czy Twitter [World Internet Project. Poland 2012]. 79
Sebastian Sobczyk [2005: 109-112] wyodrębnia kilka czynników, mających znaczący wpływ na to, że politycy tak chętnie wykorzystują do swoich działań Internet. Są to: Stały wzrost liczby osób, które mają dostęp do Internetu i regularnie z niego korzystają. Według Sobczyka sytuacja ta nie będzie się nadal dynamicznie rozwijała, a liczba użytkowników Internetu dąży raczej do stabilizacji. Zmienić się może jedynie struktura korzystania z sieci (rezygnacja z łączy wąskopasmowych na rzecz szerokopasmowych). Spadek liczby osób, biorących udział w elekcjach. W tym przypadku Internet może stać się kanałem, za pomocą którego dotrze się do osób biernych wyborczo i spowoduje ich polityczną aktywizację [Wojtasik 2013: 34-35]. Pojawienie się nowego pokolenia wyborców (tzw. Millenium kids, Generacja Y). Zalicza się do niego osoby urodzone po 1980 roku. Ci młodzi ludzie przez to, że zostali wychowani na przekazie telewizyjnym w znacznym stopniu uodpornili się na tradycyjne działania perswazyjne, a dzięki dostępowi do Internetu są dużo bardziej świadomi procesów, jakie zachodzą we współczesnym świecie. Takie osoby stanowią rosnący elektorat polityków, a najlepszym sposobem dotarcia do nich jest właśnie Internet. Istnienie wpływowego lobby firm, które zajmują się wdrażaniem technologii komputerowych. Czynnik ten jest szczególnie istotny w amerykańskich kampaniach politycznych, ma jednak mniejsze znaczenie w warunkach polskich. Rozwój rynku usług konsumpcyjnych w sieci. Stale rosną dochody firm, które decydują się na sprzedaż swoich produktów za pośrednictwem Internetu oraz wydatki na reklamę w sieci. Daje to nadzieję na to, że internetowe działania polityczne będą się rozwijały w podobnym tempie. Między innymi z powodu wymienionych wyżej czynników Internet stał się idealnym sposobem komunikacji polityków z wyborcami. Narzędzia, które są wykorzystywane w tym procesie to strony WWW, blogi, serwisy społecznościowe, a nawet kanały na portalu YouTube. Komunikacja w tym wypadku jest wielostronna, a odbiorcy mogą stać się również nadawcami treści [Batorski, Zając 2011: 13]. Internet znacząco wpływa na zindywidualizowanie przekazu. Jak zauważa Sławomir Gawroński [2007: 220] sieć sprawia, że nie ma już rynku masowego, a wiele milionów rynków, na które składa się tylko jedna osoba. 80
Celem niniejszego artykułu jest przeanalizowanie internetowej aktywności polskich posłów do Parlamentu Europejskiego w kadencji 2009-2014 oraz odbioru społecznego ich działalności w sieci. Aktywność polskich eurodeputowanych w Internecie Badania dotyczące aktywności w sieci polskich eurodeputowanych zostały przeprowadzone w dniach 7-27 grudnia 2013 roku. Polegały one na obserwowaniu ich kont na portalach społecznościowych (Twitter, Facebook, nk.pl), kanałów w serwisie YouTube, blogów oraz witryn internetowych. Z racji tego, że za pośrednictwem tych narzędzi można przesyłać bardzo dużo informacji w stosunkowo krótkim czasie, analiza ma w dużej mierze charakter ilościowy. Przeprowadzone zostało również badanie tzw. tajemniczego wyborcy, które polegało na wysłaniu do europarlamentarzystów e-maili z krótkim zapytaniem. Jego celem było sprawdzenie, ilu z nich odpowie na taką próbę nawiązania kontaktu. Już w trakcie przeprowadzania badań doszło do zmian w składzie polskich deputowanych w Parlamencie Europejskim w wyniku rekonstrukcji rządu Lena Kolarska- Bobińska oraz Rafał Trzaskowski zostali ministrami [Nowi ministrowie zaprzysiężeni]. Z tego powodu w badaniach brałam pod uwagę przejawy aktywności w sieci 49 posłów do PE. Skład polskiej delegacji w Parlamencie Europejskim został uzupełniony 17 grudnia 2013 roku, kiedy mandaty otrzymali Tadeusz Ross oraz Zbigniew Zaleski, którzy nie zostali jednak uwzględnieni w badaniach. Strony internetowe polskich eurodeputowanych Wszyscy polscy eurodeputowani posiadają strony internetowe, dlatego też właśnie one są podstawowym kanałem internetowej komunikacji z wyborcami. Na swoich witrynach umieszczają oni materiały o różnorodnej tematyce. Najbardziej popularnymi są zdjęcia, informacje o bieżącej działalności, adresy i kontakt do biur poselskich oraz odnośniki do portali społecznościowych. Jednym ze sposobów na zbadanie popularności stron internetowych jest sprawdzanie ich pozycji w rankingu, który przygotowywany jest przez portal ALEXA.com. Za jego pomocą możemy sprawdzić, jaką pozycję zajmuje dana strona internetowa w światowym rankingu. Administratorzy portalu określają ją obliczając ilość dziennych wejść oraz 81
wyświetleń strony w ostatnich trzech miesiącach. Jeśli liczba ta jest zbyt mała, strona w ogóle nie pojawia się w rankingu 1. Wykres 1. Popularność witryn polskich eurodeputowanych według rankingu portalu ALEXA.COM 30 - witryny europosłów, które znalazły się w rankingu ALEXA.COM 19 - witryny europosłów, które nie znalazły się w rankingu ALEXA.COM Opracowanie własne na podstawie portalu ALEXA.com Pozycję stron eurodeputowanych w rankingu ALEXA.com sprawdzałam 16 grudnia 2013 roku. Wśród witryn polskich posłów do PE najpopularniejsza okazała się być strona Lidii Geringer de Oedenberg, która zajęła 2 515 873. miejsce w skali światowej. Wśród pięciu najpopularniejszych stron znalazła się również witryny: Marka Migalskiego (3 088 880. miejsce), Ryszarda Legutki (3 379 716. miejsce), Bogusława Sonika (3 794 746. miejsce) oraz Pawła Borysa (3 840 626. miejsce). Warto zauważyć, że strony te mimo wszystko znajdują się na bardzo odległych pozycjach w światowym rankingu. 1 zob. też. http://www.alexa.com/help/traffic-learn-more (dostęp: 20.12.2013) 82
Rysunek 1. Popularność strony Lidii Geringer de Oedenberg według portalu ALEXA.COM Źródło: alexa.com Oprócz powyższych pięciu, w pierwszych dziesięciu milionach najpopularniejszych stron na świecie znalazły się jeszcze witryny 12 polskich europarlamentarzystów. Były nimi strony należące do: Janusza Zemke, Pawła Kowala, Bogusława Liberadzkiego, Janusza Wojciechowskiego, Pawła Zalewskiego, Bogdana Marcinkiewicza, Elżbiety Łukacijewskiej, Jana Kozłowskiego, Jerzego Buzka, Mirosława Piotrowskiego oraz Zbigniewa Ziobry. Tabela 1. Najbardziej i najmniej popularne witryny polskich eurospołów według portalu ALEXA.com Poseł do PE Adres witryny Pozycja w rankingu 1. Lidia Geringer www.lgeringer.pl 2 515 873 2. Marek Migalski www.migalski.eu 3 088 880 3. Ryszard Legutko www.rlegutko.pl 3 379 716 4. Bogusław Sonik www.boguslawsonik.pl 3 794 746 5. Piotr Borys www.piotrborys.pl 3 840 626 26. Tomasz Poręba www.tomaszporeba.pl 17 552 484 27. Adam Gierek www.adamgierek.eu 18 243 074 28. Tadeusz Cymański www.cymanskitadeusz.pl 18 243 474 29. Krzysztof Lisek www.krzysztoflisek.pl 18 483 825 30. Sławomir Nitras www.nitras.pl 20 394 748 Opracowanie własne na podstawie portalu ALEXA.com Najmniej popularnymi ze stron, które zostały zakwalifikowane przez portal ALEXA.com były witryny: Tomasza Poręby (17 552 484. miejsce), Adama Gierka (18 243 074. miejsce), Tadeusza Cymańskiego (18 243 474. miejsce), Krzysztofa Liska (18 483 825. miejsce) oraz Sławomira Nitrasa (20 394 748. miejsce). W rankingu ALEXA.com nie zostały umieszczone strony 19 polskich posłów do PE (tabela 2). Oznacza to, iż na moment badania były one zbyt mało popularne w skali światowej (miały zbyt mało wejść), by mogły zostać sklasyfikowane. 83
Tabela 2. Witryny eurodeputowanych, które z powodu zbyt małej liczby wejść w ostatnich 3 miesiącach nie znalazły się w rankingu ALEXA.COM Poseł do PE Adres witryny 1. Adam Bielan www.bielan.pl 2. Arkadiusz Bratkowski www.abratkowski.eu 3. Marek Gróbarczyk www.marekgrobarczyk.pl 4. Andrzej Grzyb www.andrzejgrzyb.eu 5. Jolanta Hibner www.hibner.pl 6. Danuta Hübner www.danuta-hubner.pl 7. Danuta Jazłowiecka www.jazlowiecka.pl 8. Sidonia Jędrzejewska www.sidonia.pl 9. Filip Kaczmarek www.filipkaczmarek.pl 10. Jarosław Kalinowski www.kalinowski.pl 11. Michał Kamiński www.michalkaminski.pl 12. Jacek Kurski www.kurski.net / jacekkurski.blogspot.com 13. Jan Olbrycht www.janolbrycht.pl 14. Jacek Saryusz-Wolski www.saryusz-wolski.pl 15. Konrad Szymański www.konradszymanski.pl 16. Jarosław Wałęsa www.jaroslawwalesa.pl 17. Czesław Siekierski www.siekierski.pl 18. Joanna Skrzydlewska www.skrzydlewska.eu 19. Jacek Włosowicz www.wlosowicz.pl Opracowanie własne na podstawie ALEXA.com Twitter Twitter jest dość popularnym narzędziem wśród polskich posłów do PE. Obecnie udziela się na nim 32 europarlamentarzystów. Warto jednak zauważyć, że konta trzech z nich nie są używane od dłuższego czasu. Arkadiusz Bratkowski ostatniego tweeta umieścił 29 marca 2013 roku, Tadeusz Cymański 11 sierpnia 2013 roku. Najdłużej nieaktywne jest konto Michała Kamińskiego - ostatni wpis zamieszczono tam 9 listopada 2011 roku. Mimo to konta nie zostały usunięte ani oficjalnie zawieszone, dlatego też są one brane pod uwagę w moich statystykach. W poniższych tabelach konta tych eurodeputowanych zostały zaznaczone kolorem żółtym. 84
Rysunek 2. Przykład danych, zgromadzonych w serwisie twopcharts.com dla konta Marka Migalskiego na Twitterze. Najważniejsze dane to trzy pierwsze w tabeli od: obserwujący profil, obserwowani przez posła, liczba tweetów Źródło: twopcharts.com Dane do badania pozyskałam za pomocą narzędzia Twopcharts.com, ponieważ bezpośrednio na Twitterze mamy dostęp jedynie do 3 200 ostatnio zamieszczonych tweetów. Twopcharts umożliwia dostęp do stu pierwszych krótkich wiadomości zamieszczonych przez danego użytkownika oraz przedstawia dane takie jak: ogólna liczba tweetów, czas istnienia konta, liczbę osób obserwujących danego użytkownika 2. Wszystkie dane dotyczące aktywności na Twitterze pochodzą z 20 grudnia 2013 roku. Tabela 3. Liczba tweetów zamieszczanych przez polskich posłów do PE. Kolorem żółtym wyróżnione zostały konta od dawna nieaktywne - w nawiasie podana data ostatniego wpisu Poseł do PE Liczba tweetów 1. Marek Migalski 17 194 2. Paweł Kowal 9 003 3. Krzysztof Lisek 7 386 4. Jacek Saryusz-Wolski 4 686 5. Filip Kaczmarek 3 256...... 28. Arkadiusz Bratkowski (29.03.2013) 120 29. Artur Zasada 110 30. Tomasz Poręba 43 31. Tadeusz Cymański (11.08.2013) 26 32. Michał Kamiński (9.11.2011) 13 Opracowanie własne na podstawie danych z serwisu twopcharts.com Jeśli chodzi o liczbę przesłanych tweetów, zdecydowanym liderem jest Marek Migalski, który do 20 grudnia 2013 roku umieścił 17 194 wiadomości. W najczęściej tweetującej piątce eurodeputowanych znaleźli się również: Paweł Kowal (9 003 tweety), Krzysztof Lisek (7 386 tweetów), Jacek Saryusz-Wolski (4 686 tweetów) oraz Filip Kaczmarek (3 256 tweetów). 2 Zob. też http://twopcharts.com/firsttweets (dostęp: 20.12.2013) 85
Posłami do PE, którzy na swoim koncie umieścili najmniej wiadomości byli: Arkadiusz Bratkowski (120 tweetów), Artur Zasada (110 tweetów), Tomasz Poręba (43 tweety), Tadeusz Cymański (26 tweetów) oraz Michał Kamiński (13 tweetów). Jednak Tomasz Poręba z Twittera korzysta dopiero od 30 listopada 2013 roku, dlatego też w jego przypadku tak niski wynik nie dziwi. Sama ilość umieszczonych wiadomości nie jest zbyt miarodajnym sposobem na określenie aktywności danego eurodeputowanego na portalu Twitter. Z tego powodu obliczyłam, ile wiadomości dziennie średnio umieścili (tabela 4). Obliczeń dokonałam dzieląc ogólną liczbę tweetów przez liczbę dni istnienia konta na Twitterze. Tabela 4. Eurodeputowani, którzy zamieszczają dziennie najwięcej tweetów Poseł do PE Liczba tweetów Dni na Twitterze Tweety dziennie 1. Marek Migalski 17 194 677 ok. 25 2. Jacek Saryusz-Wolski 4 686 198 ok. 24 3. Krzysztof Lisek 7 386 729 ok. 10 4. Paweł Kowal 9 003 1 467 ok. 6 5. Andrzej Grzyb 1 942 329 ok. 6 Opracowanie własne na podstawie twopcharts.com Na pierwszym miejscu ponownie znalazł się Marek Migalski, który umieszcza dziennie około 25 tweetów. Kolejne pozycje zajęli: Jacek Saryusz-Wolski (około 24 tweety dziennie), Krzysztof Lisek (około 10 tweetów), Paweł Kowal oraz Andrzej Grzyb (obaj zamieszczają około 6 tweetów dziennie). Polscy eurodeputowani dziennie umieszczają na Twitterze średnio około 3 tweetów. Oprócz wymienionych pięciu posłów do PE nikomu nie udało się przekroczyć tej granicy. Jedenastu z nich zamieszcza średnio mniej niż jednego tweeta dziennie. Są to: Danuta Jazłowiecka, Lidia Geringer de Oedenberg, Joanna Skrzydlewska, Joanna Senyszyn, Czesław Siekierski, Jan Olbrycht, Arkadiusz Bratkowski, Marek Gróbarczyk, Artur Zasada, Tadeusz Cymański oraz Michał Kamiński. Warto zauważyć, iż europarlamentarzyści często nie decydują się na samodzielne wyrażanie własnej opinii, ale tylko podają linki do ich zdaniem ciekawych materiałów, bądź też używają opcji retweet, która polega na podaniu dalej wpisu innego użytkownika tak, aby wyświetlony on został na naszym profilu. Miarą popularności danego użytkownika na Twitterze jest liczba osób, które go obserwują. Dodając kogoś do listy obserwowanych pokazujemy, że chcemy mieć na bieżąco dostęp do udostępnianych przez tę osobę treści i interesuje nas to, co dana osoba ma do 86
przekazania za pośrednictwem Twittera. Dane dotyczące liczby osób obserwujących polskich eurodeputowanych również zaczerpnęłam z portalu Twopcharts.com. Tabela 5. Najczęściej i najrzadziej obserwowani polscy eurodeputowani na portalu Twitter Poseł do PE Liczba obserwujących 1. Jerzy Buzek 63 774 2. Wojciech Olejniczak 31 859 3. Paweł Kowal 17 753 4. Marek Siwiec 14 545 5. Adam Bielan 12 925...... 28. Bogusław Liberadzki 651 29. Tomasz Poręba 376 30. Artur Zasada 264 31. Czesław Siekierski 231 32. Arkadiusz Bratkowski 111 Opracowanie własne na podstawie twopcharts.com Niekwestionowanym liderem, jeśli chodzi o liczbę obserwujących jest Jerzy Buzek, którego do listy obserwowanych dodało 63 774 użytkowników Twittera. Tak wysoki wynik nie jest jednak zaskoczeniem, ponieważ Jerzy Buzek jako przewodniczący Parlamentu Europejskiego w latach 2009-2012 niewątpliwie zyskał sobie dużą popularność w całej Unii Europejskiej. Na drugiej pozycji uplasował się Wojciech Olejniczak (31 859 obserwujących). Kolejne pozycje w pierwszej piątce najliczniej obserwowanych eurodeputowanych przypadły: Pawłowi Kowalowi (17 753), Markowi Siwcowi (14 545) oraz Adamowi Bielanowi (12 925). Średnia ilość obserwujących konta polskich posłów do PE wynosi w przybliżeniu 7 313 osób. Tylko dziesięciu spośród trzydziestu dwóch eurodeputowanych używających Twittera zgromadziło więcej niż średnią liczbę obserwujących. Oprócz wymienionych już najpopularniejszych posłów byli to: Ryszard Czarnecki (12 058 obserwujących), Sławomir Nitras (11 550), Michał Kamiński (9 717), Marek Migalski (8 787) oraz Jacek Protasiewicz (7 538). Spośród eurodeputowanych, którzy komunikują się z wyborcami za pośrednictwem Twittera najmniej popularnymi użytkownikami są: Bogusław Liberadzki (651 obserwujących), Tomasz Poręba (376), Artur Zasada (264), Czesław Siekierski (231) oraz Arkadiusz Bratkowski (111). Tak niski wynik nie dziwi w przypadku Tomasza Poręby, który Twittera używa dopiero od 30 listopada 2013 roku. Warto zauważyć, iż z posłów, którzy od dawna nie komunikowali się za pośrednictwem Twittera, jedynie Arkadiusz Bratkowski 87
znalazł się w gronie najrzadziej obserwowanych. Może to wynikać z tego, że zarówno Tadeusz Cymański, jak i Michał Kamiński są politykami dość popularnymi na polskiej scenie politycznej. Facebook Facebook jest najpopularniejszym portalem społecznościowym wśród polskich europarlamentarzystów. Konta na Facebooku możemy podzielić na prywatne i fanpage. Spośród 49 posłów, których brałam pod uwagę podczas moich badań jedynie sześciu nie posiada żadnego z powyższych rodzajów kont na tym portalu. Są to: Adam Gierek, Michał Kamiński, Mirosław Piotrowski, Jacek Protasiewicz, Konrad Szymański oraz Janusz Wojciechowski. Wśród eurodeputowanych aktywnych na Facebooku sześciu ma konta prywatne. Tego typu konta według polityki Facebooka nie powinny być uważane za oficjalne, dlatego też nie brałam ich pod uwagę. Politykami posiadającymi konta prywatne są: Piotr Borys, Arkadiusz Bratkowski, Ryszard Czarnecki, Sidonia Jędrzejewska, Joanna Skrzydlewska oraz Paweł Zalewski. Wykres 2. Typy profilów eurodeputowanych na Facebooku Fanpage- 37 europosłów Profil prywatny- 6 europosłów Brak profilu- 6 europosłów Opracowanie własne Oficjalnym rodzajem konta na Facebooku jest fanpage i to właśnie na nich mam zamiar się skupić w niniejszej analizie. Tego typu konta posiada 37 spośród 49 polskich posłów do Parlamentu Europejskiego. Dane zawarte w badaniu zostały zebrane 13 grudnia 2013 roku. 88
Tabela 6. Polscy europarlamentarzyści o największej i najmniejszej ilości polubień na portalu Facebook Poseł do PE Liczba polubień 1. Jerzy Buzek 45 697 2. Wojciech Olejniczak 9 623 3. Róża Thun 6 989 4. Joanna Senyszyn 6 294 5. Danuta Hübner 5 611...... 33. Filip Kaczmarek 259 34. Jacek Włosowicz 249 35. Jan Kozłowski 183 36. Adam Bielan 136 37. Bogdan Marcinkiewicz 32 Opracowanie własne na podstawie danych z portalu Facebook Miarodajną metodą na sprawdzenie popularności danego użytkownika jest liczba polubień (tabela 6). W tym przypadku ponownie pierwsze miejsce zajął Jerzy Buzek, którego oficjalny fanpage w dniu badania zgromadził 45 697 polubień. Różnica między nim, a resztą posłów do PE jest ogromna. Na drugim miejscu znalazł się profil Wojciecha Olejniczaka z 9 623 polubieniami. Kolejnymi popularnymi kontami były te prowadzone przez: Różę Thun (6 989 polubień), Joannę Senyszyn (6 294) oraz Danutę Hübner (5 611). Najmniej popularnymi na Facebooku spośród polskich eurodeputowanych są konta: Filipa Kaczmarka (259 polubień), Jacka Włosowicza (249), Jana Kozłowskiego (183), Adama Bielana (136) oraz Bogdana Marcinkiewicza (32). Średnia ilość polubień na Facebooku kont polskich eurodeputowanych wynosi około 3 293. Jedynie osiem z trzydziestu siedmiu kont przekroczyło tę granicę. Oprócz wymienionej już piątki były to te należące do: Lidii Geringer de Oedenberg (5 389 polubień), Tadeusza Zwiefki (5 226) oraz Czesława Siekierskiego (4 500). nk.pl Nk.pl (dawniej Nasza klasa) jest portalem, który bardzo stracił na popularności po rozpowszechnieniu Facebooka, co widać również w przypadku kont polskich posłów do PE. Tylko troje z nich ma na swoich stronach www odnośniki do kont na tym portalu - są to: Andrzej Grzyb, Elżbieta Łukacijewska oraz Wojciech Olejniczak. Jedynie to ostatnie konto oznaczone jest jako konto oficjalne, a dwa pozostałe to konta standardowe. Dane dotyczące aktywności na portalu nk.pl pochodzą z dnia 27 grudnia 2013 roku. 89
Tabela 7. Eurodeputowani, którzy posiadają odnośniki do konta na nk.pl na swoich stronach internetowych wraz z liczbą ich znajomych Poseł do PE Typ profilu Liczba znajomych 1. Wojciech Olejniczak konto oficjalne 4 877 2. Elżbieta Łukacijewska konto prywatne 2 286 3. Andrzej Grzyb konto prywatne 1 035 Opracowanie własne na podstawie danych z serwisu nk.pl Konto Elżbiety Łukacijewskiej jest aktualizowane na bieżąco - dodawane są tam nowe posty, zdjęcia oraz filmy. Ostatni wpis pochodzi z dnia 20 grudnia 2013 roku, a ostatni film z 18 grudnia 2013 roku. Na nk.pl w momencie badania zgromadziła 2 286 znajomych. Andrzej Grzyb również aktywnie korzysta z konta na nk.pl - ostatni wpis zamieścił 10 grudnia 2013 roku. Filmy nie są jednak aktualizowane na bieżąco - ostatni z nich to życzenia z okazji świąt Bożego Narodzenia w 2011 roku. Andrzej Grzyb do 27 grudnia 2013 roku miał na nk.pl 1 035 znajomych. Jak już wcześniej wspomniałam, jedynie profil Wojciecha Olejniczaka został oznaczony jako konto oficjalne. Jak wyjaśnia nk.pl, status konta oficjalnego mogą otrzymać osoby powszechnie znane, zespoły występujące publiczne oraz serwisy, które byłyby zainteresowane zamieszczaniem wpisów 3. Każdy użytkownik, który jest zainteresowany wpisami prowadzącymi konto oficjalne może je śledzić. Rysunek 3. Profil Wojciecha Olejniczaka na portalu nk.pl, oznaczony jako konto oficjalne Źródło: nk.pl Wojciech Olejniczak w momencie badania zgromadził na nk.pl 4 877 znajomych. Jego konto nie jest jednak aktualizowane - ostatni wpis zamieszczono 12 września 2012 roku. Na nk.pl można znaleźć również konta innych eurodeputowanych, jednak są to konta prywatne, których nie można w żaden sposób zweryfikować. Niektórzy z nich 3 zob. też: http://nk.pl/#pomoc/pytanie/293 (dostęp z dnia 27.12.2013) 90
za pośrednictwem tych kont kontaktują się z wyborcami, istnieją duże wątpliwości co do wiarygodności pojawiających się tam wpisów. Z tego powodu nie brałam pod uwagę tego typu profilów. Reasumując, portalem społecznościowym najbardziej popularnym wśród polskich eurodeputowanych jest Facebook. Konto na nim posiada 43 spośród 49 europarlamentarzystów, z czego 37 posiada oficjalne fanpage, a 6 konta prywatne. Wydaje się to być odzwierciedleniem współczesnych trendów. Według danych z 2012 roku około 800 milionów osób na świecie miało konto na Facebooku, co czyni go najczęściej używanym portalem społecznościowym w skali globalnej. Dla porównania, według tego samego raportu, drugi pod względem popularności wśród polskich posłów do PE Twitter w 2012 roku posiadał na świecie około 200 milionów użytkowników [Internet Standard. Social Media 2012]. Kanały na YouTube Z możliwości umieszczania filmów na przystosowanych do tego serwisach w sieci korzysta 30 eurodeputowanych. Michał Kamiński umieszcza swoje filmy na serwisie pinotv.pl, a 29 pozostałych posiada oficjalne kanały w serwisie YouTube, na którym chciałabym się szczególnie skupić. Dane do badania pochodzą z dnia 16 grudnia 2013 roku. Posłowie do PE wykorzystują możliwość tego typu komunikacji z wyborcami w szczególności do udostępniania filmów ze swoich występów w europarlamencie. Poza tym umieszczają też inne wypowiedzi: komentarze, fragmenty wywiadów czy życzenia okolicznościowe. Mimo że umieszczanie filmów na YouTube jest bardzo popularne wśród samych eurodeputowanych, to nie cieszy się dużym zainteresowaniem wśród internautów. Średnia liczba łącznych wyświetleń wszystkich filmów na kanałach europarlamentarzystów w badanym okresie wynosi 14 719. W dodatku internauci bardzo rzadko decydują się na komentowanie udostępnianych materiałów, co utrudnia komunikację. Największą liczbę łącznych wyświetleń zgromadziła na swoim kanale Róża Thun (tabela 8). W momencie badania wszystkie filmy zamieszczone na jej kanale obejrzane zostały 115 558 razy. Drugim najczęściej oglądanym kanałem był ten należący do Marka Migalskiego (49 294 wyświetlenia). Kolejne miejsca zajęli Marek Siwiec (32 642 wyświetlenia), Joanna Skrzydlewska (30 510) oraz Lidia Geringer de Oedenberg (28 844). Oprócz wymienionych europarlamentarzystów przytoczoną już średnią liczbę wyświetleń przekroczył jeszcze jedynie kanał Bogusława Sonika (23 977). 91
Tabela 8. Kanały eurodeputowanych na YouTube o największej i najmniejszej łącznej ilości wyświetleń Poseł do PE Liczba wyświetleń 1. Róża Thun 115 558 2. Marek Migalski 49 294 2. Marek Siwiec 32 642 4. Joanna Skrzydlewska 30 510 5. Lidia Geringer 28 844...... 25. Bogusław Liberadzki 1 401 26. Tadeusz Zwiefka 1 132 27. Tadeusz Cymański 537 28. Janusz Zemke 279 29. Adam Bielan 44 Opracowanie własne na podstawie danych z serwisu Youtube Najkrócej kanały na YouTube posiadają Adam Bielan (od 14 listopada 2013 roku zgromadził on 44 wyświetlenia) oraz Janusz Zemke (279 wyświetleń od 28 marca 2013 roku). Oprócz nich, mimo dłuższego stażu na YouTube, najmniej popularnymi kanałami są te należące do Tadeusza Cymańskiego (537 wyświetleń), Tadeusza Zwiefki (1 132) oraz Bogusława Liberadzkiego (1 401). Wymiarem popularności na YouTube jest również liczba subskrypcji. Za pomocą tej opcji użytkownicy YouTube, którzy posiadają swoje konto, oznaczają najbardziej interesujące dla nich kanały, dzięki czemu uzyskują informację o najnowszych materiałach, dodanych na danym kanale 4. Spośród polskich posłów do PE najwięcej subskrypcji swojego kanału do 16 grudnia 2013 roku zgromadził Marek Gróbarczyk (96). Kolejne miejsca zajęli: Wojciech Olejniczak (88), Marek Migalski (60), Róża Thun (40) oraz Paweł Kowal (39). Średnia liczba subskrypcji dla wszystkich polskich eurodeputowanych wynosi około 20. Z dwudziestu dziewięciu europarlamentarzystów, korzystających z YouTube, jedynie dziesięciu zgromadziło większą ilość subskrypcji niż średnia. Byli to, oprócz wymienionych: Lidia Geringer de Oedenberg, (36), Zbigniew Ziobro (34), Bogusław Sonik (33), Joanna Skrzydlewska (24) oraz Jan Olbrycht (23). 4 zob. też. http://www.youtube.com/yt/about/pl/getting-started.html (dostęp: 27.12.2013). 92
Tabela 9. Kanały eurodeputowanych w serwisie YouTube o najmniejszej i największej ilości subskrypcji Poseł do PE Liczba subskrypcji 1. Marek Gróbarczyk 96 2. Wojciech Olejniczak 88 3. Marek Migalski 60 4. Róża Thun 40 5. Paweł Kowal 39...... 23. Tadeusz Cymański 1 23. Filip Kaczmarek 1 23. Jacek Protasiewicz 1 23. Janusz Zemke 1 23. Tadeusz Zwiefka 1 28. Adam Bielan 0 28. Bogusław Liberadzki 0 Opracowanie własne na podstawie danych z serwisu Youtube Adam Bielan oraz Bogusław Liberadzki do 16 grudnia 2013 roku nie otrzymali ani jednej subskrypcji swojego kanału. Pięciu polskich europarlamentarzystów otrzymało jedynie jedną subskrypcję. Byli to: Tadeusz Cymański, Filip Kaczmarek, Jacek Protasiewicz, Janusz Zemke oraz Tadeusz Zwiefka. Blogi Blogi nie są najpopularniejszym środkiem internetowej komunikacji polskich posłów do PE z internautami. Spośród 49 europarlamentarzystów bloga prowadzi 19 osób, z czego jedynie 11 aktualizuje swoje wpisy na bieżąco (tj. ostatni wpis pojawił się w listopadzie lub grudniu 2013 roku). Posłami, którzy aktywnie prowadzą bloga są: Ryszard Czarnecki, Lidia Geringer de Oedenberg, Andrzej Grzyb, Paweł Kowal, Wojciech Olejniczak, Joanna Senyszyn, Czesław Siekierski, Marek Siwiec, Bogusław Sonik, Janusz Wojciechowski oraz Paweł Zalewski. Prowadzenia bloga zaprzestali: Arkadiusz Bratkowski, Marek Gróbarczyk, Filip Kaczmarek, Michał Kamiński, Marek Migalski, Tomasz Poręba, Artur Zasada oraz Tadeusz Zwiefka. Rekordzistką pod względem ilości prowadzonych i na bieżąco aktualizowanych blogów jest Lidia Geringer de Oedenberg, która posiada 5 blogów pisanych w języku polskim oraz jeden pisany po angielsku. Na każdym z nich wpis pojawił się w miesiącu, w którym przeprowadzono badanie, a więc w grudniu 2013 roku. Blogi w dwóch językach (po polsku i angielsku) prowadzi również Marek Siwiec oba są na bieżąco aktualizowane. 93
Ciekawy jest również przypadek Jacka Kurskiego. Oficjalnie nie prowadzi on bloga, jednak po wpisaniu adresu jego strony (www.kurski.net), jesteśmy automatycznie przenoszeni na jego stronę w witrynie blogspot.com. Jest to bardzo rozwinięte narzędzie należące do Google, które służy właśnie do prowadzenia blogów. W przypadku Jacka Kurskiego nie jest ona jednak używana do tego celu, a służy jako oficjalna strona internetowa. Kontakt za pośrednictwem poczty elektronicznej Kontakt za pomocą poczty elektronicznej jest w dzisiejszych czasach jednym z najszybszych sposobów komunikacji. Na oficjalnej stronie Parlamentu Europejskiego znajduje się spis posłów z każdego kraju wraz z danymi komunikacyjnymi - m.in. adresem poczty elektronicznej. Eurodeputowani mają swój oficjalny adres mailowy na serwerze Parlamentu Europejskiego (z reguły adres jest budowany na wzorze imięnazwisko@europarl.europa.eu). Aby sprawdzić, czy polscy posłowie do PE odpowiadają na wiadomości mailowe, postanowiłam wysłać do każdego z nich maila z zapytaniem. Każdy otrzymał wiadomość tej samej treści, która została wysłana 7 grudnia 2013 roku. Treść wiadomości brzmiała następująco: Szanowna Pani/Szanowny Panie, uprzejmie proszę o podanie informacji, kiedy w najbliższym czasie będzie możliwość spotkania Pani/Pana w którymś z biur poselskich w Polsce. Z poważaniem, Paulina Kubczak Otrzymałam odpowiedź jedynie na 24 z 49 rozesłanych wiadomości. Na większość z nich odpisywali asystenci posłów do PE, którzy prosili o podanie kontaktu czy tematyki spotkania, celem uzgodnienia dogodnego terminu. 94
Tabela 10. Odpowiedzi na zapytanie rozesłane e-mailem. Kolorem pomarańczowym zaznaczyłam eurodeputowanych, który odpowiadali na wiadomości e-mail osobiście ODPOWIEDŹ BRAK ODPOWIEDZI 1. Adam Bielan 1. Piotr Borys 2. Jerzy Buzek 2. Arkadiusz Bratkowski 3. Lidia Geringer 3. Tadeusz Cymański 4. Adam Gierek 4. Ryszard Czarnecki 5. Małgorzata Handzlik 5. Marek Gróbarczyk 6. Jolanta Hibner 6. Andrzej Grzyb 7. Danuta Hübner 7. Jarosław Kalinowski 8. Danuta Jazłowiecka 8. Michał Kamiński 9. Sidonia Jędrzejewska 9. Paweł Kowal 10. Filip Kaczmarek 10. Jacek Kurski 11. Jan Kozłowski 11. Krzysztof Lisek 12. Ryszard Legutko 12. Elżbieta Łukacijewska 13.Bogusław Liberadzki 13. Bogdan Marcinkiewicz 14. Marek Migalski 14. Sławomir Nitras 15. Jan Olbrycht 15. Wojciech Olejniczak 16. Jacek Protasiewicz 16. Mirosław Piotrowski 17. Joanna Skrzydlewska 17. Tomasz Poręba 18. Konrad Szymański 18. Jacek Saryusz-Wolski 19. Jarosław Wałęsa 19. Joanna Senyszyn 20. Jacek Włosowicz 20. Czesław Siekierski 21. Paweł Zalewski 21. Marek Siwiec 22. Artur Zasada 22. Bogusław Sonik 23. Janusz Zemke 23. Róża Thun 24. Tadeusz Zwiefka 24. Janusz Wojciechowski 25. Zbigniew Ziobro Opracowanie własne Jedynie 6 posłów osobiście odpowiedziało na wysłanego e-maila (w tabeli 10 zostali oni zaznaczeni kolorem pomarańczowym). Byli to: Filip Kaczmarek, Jan Kozłowski, Jacek Protasiewicz, Konrad Szymański, Jacek Włosowicz oraz Tadeusz Zwiefka. Odpowiedzi na wiadomości do pozostałych zostały podpisane przez ich asystentów. Zarówno to, że tylko mniej niż połowa eurodeputowanych odpowiedziała na zadane pytanie, jak i to, że jedynie kilkoro z nich prowadzi tę formę komunikacji osobiście świadczy o tym, iż nie doceniają oni czy wręcz lekceważą tę możliwość kontaktu ze swoimi wyborcami. Podsumowanie Prowadząc powyższe badania chciałam sprawdzić, czy polscy posłowie do PE są aktywni w sieci i czy w pełni wykorzystują potencjał płynący z komunikacji z wyborcami za pośrednictwem Internetu. Celem analizy było również sprawdzenie, jakie narzędzia 95
komunikacji internetowej wykorzystują oni najchętniej. Aby dogłębnie zbadać tak szeroki problem badawczy obserwowałam konta posłów do PE na portalach społecznościowych, ich strony internetowe oraz blogi. Większość prowadzonych przeze mnie badań ma charakter ilościowy, ponieważ w przypadku tak wielu treści, przesyłanych przez polskich europarlamentarzystów za pośrednictwem Internetu, często nie da się zbadać ich jakości i rzeczowości. Reasumując przytoczone przeze mnie wyniki, eurodeputowani są obecni w różnych miejscach w przestrzeni wirtualnej. Niewątpliwie istotny jest fakt, iż wszyscy polscy europarlamentarzyści posiadają własne strony internetowe, dzięki którym wyborcy mogą dowiedzieć się zarówno o bieżącej aktywności polityków, jak i o ich przeszłości, zainteresowaniach czy możliwości kontaktu. Mimo że strony te są zróżnicowane pod względem wizualnym czy zawartości, są podstawowym źródłem, z którego internauci mogą czerpać wiedzę na temat poszczególnych polityków. Witryny te nie są jednak zbyt popularne na świecie według rankingów lub nie znajdują się w nich wcale, co może świadczyć o niskim zainteresowaniu bieżącą działalnością polskich polityków na arenie europejskiej. Jeśli chodzi o portale społecznościowe, to najbardziej popularnym wśród posłów do PE jest Facebook. Aż 43 spośród 49 eurodeputowanych posiada konta na tym portalu, co czyni z niego drugi najpopularniejszy kanał komunikacji członków Parlamentu Europejskiego z wyborcami. Mimo tego, że nie wszyscy europarlamentarzyści aktywnie użytkują Facebooka, to przeważająca większość stron typu fanpage jest aktualizowana na bieżąco (dokładnie 35 na 37 stron). Sześciu polskich posłów do komunikowania z użytkownikami Facebooka korzysta z profili prywatnych, które nie zostały wzięte pod uwagę w moich badaniach. Kolejnym z portali społecznościowych, z którego chętnie korzystają polscy europarlamentarzyści, jest Twitter. Wielu z nich upodobało sobie tę formę komunikacji tak bardzo, że przesyłają średnio kilka, a nawet kilkanaście wiadomości dziennie. Jest to niewątpliwie kanał, za pomocą którego europarlamentarzyści mogą komunikować się między sobą, z innymi politykami oraz dziennikarzami, natomiast rzadziej z samymi wyborcami. Komunikacja za pomocą Twittera staje się coraz popularniejsza w społeczeństwie, co może zwiastować jeszcze większy rozwój tego portalu społecznościowego wśród polityków. Kanałem komunikacji, z którego korzysta najmniejsza liczba posłów jest nk.pl - oficjalnie jedynie trzech europarlamentarzystów ma tam swoje konta. Mimo tego, że sam portal daje takie same możliwości jak np. Facebook (publikacja postów, linków, zdjęć czy filmów), znacząco stracił on popularności wśród polskich internautów. Jedynie jeden polski 96
eurodeputowany na bieżąco i aktywnie korzysta ze wszystkich form komunikacji, jakie udostępnia portal nk.pl. Polscy posłowie do PE słabo wypadli w badaniu tajemniczego wyborcy, którego celem jest zbadanie sprawności komunikacji za pośrednictwem poczty elektronicznej. Ponad połowa z nich nie odpisała na pytanie zadane w wiadomości, co może świadczyć o lekceważeniu przez nich tego kanału komunikacji, jak i osób, które w ten sposób próbują dotrzeć do naszych przedstawicieli w Parlamencie Europejskim. Pozytywny jest fakt, iż nie wszyscy eurodeputowani do odpowiadania na wiadomości przesyłane na ich skrzynkę elektroniczną zatrudniają swoich asystentów i starają się pozostawać w bezpośrednim kontakcie z zainteresowanymi wyborcami. Na popularności wśród posłów do PE straciły również blogi. Mimo że kiedyś ten sposób komunikacji z internautami i wyrażania swoich opinii był bardzo powszechny, obecnie traci on na znaczeniu na rzecz innych internetowych narzędzi. Niewątpliwie pozytywnym aspektem bloga jest możliwość komentowania postów przez wyborców, co może prowadzić do ciekawej dyskusji z innymi czytelnikami czy nawet autorem wpisu. Obecnie jedynie 11 eurodeputowanych aktualizuje swoje blogi. Pozytywnym aspektem obecności polskich europarlamentarzystów w przestrzeni wirtualnej jest to, że wielu z nich zauważa i wykorzystuje potencjał serwisu YouTube. Dzięki temu uwiarygodniają swoją pracę w Parlamencie Europejskim i dają wyborcom możliwość poznania ich opinii w kluczowych dla Unii Europejskiej sprawach. Poprzez udostępnianie nagrań z wystąpień posłowie są bliżej swoich wyborców, którzy jednak niekoniecznie to doceniają, o czym świadczy stosunkowo niskie zainteresowanie tymi materiałami i znikoma ilość komentarzy ich dotyczących. Mam nadzieję, że sytuacja ta ulegnie zmianie, ponieważ znaczenie serwisu YouTube w komunikacji internetowej jest nieocenione, zwłaszcza w dobie kryzysu telewizji i w komunikacji z najmłodszym pokoleniem wyborców. Analizując wyniki badań można dojść do wniosku, że za pomocą Internetu politycy starają się jedynie prezentować wyborcom swoją pracę na arenie europejskiej oraz działalność instytucji UE. Przestrzeń wirtualna rzadko wykorzystywana jest przez eurodeputowanych do aktywnego komunikowania się z odbiorcami ich treści i samymi wyborcami. Europarlamentarzyści rzadko zwracają również uwagę na możliwość ekspresyjnej rozmowy z internautami, wykorzystując internetowe narzędzia komunikacji jedynie do celów informacyjnych. Niektórzy posłowie w ogóle nie zauważają potencjału mediów społecznościowych, co niewątpliwie będzie musiało ulec zmianie w najbliższej perspektywie. W dobie informatyzującego się świata i pokolenia wychowanego w przestrzeni wirtualnej 97
niewykorzystanie potencjału Internetu do komunikacji z wyborcami będzie oznaczało polityczny niebyt. Oczywistym jest fakt, że dobry poseł powinien zwracać uwagę przede wszystkim na swoją pracę w Parlamencie Europejskim i spełnianie obietnic wyborczych. Każdy polityk powinien jednak pamiętać, że aby jego działania były zauważone, musi on je odpowiednio wypromować, co spowoduje wzrost popularności jego osoby wśród wyborców i zwiększenie szans na reelekcję. Dzięki temu, że sieć komputerowa staje się ogólnodostępna, rzesze Internatów uzyskały możliwość szerokiej weryfikacji swojej wiedzy oraz poglądów na kwestie publiczne. Osoby korzystające z zasobów przestrzeni wirtualnej stają się więc bardziej świadome swoich wyborów politycznych. Z tego względu nie dziwi fakt, iż obywatele chcą wykorzystywać dostępne narzędzia jako formę kontrolowania działalności wybranych przez siebie polityków. Nie istnieje dzisiaj lepsze miejsce do promowania siebie niż Internet i eurodeputowani powinni mieć tego większą świadomość. Bibliografia Batorski Dominik, Zając Jan M. (2011), Kampania w sieci, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych. Dobek-Ostrowska Bogusława (2007), Komunikowanie polityczne i publiczne - podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Gawroński Sławomir (2007), Marketing polityczny on-line, [w:] P. Pawełczyk (red.), Marketing polityczny- szansa czy zagrożenie dla współczesnej demokracji?, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Internet Standard. Social Media 2012, raport, Warszawa 2012. Pisarek Walery (2008), Wstęp do nauki o komunikowaniu, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. Sobczyk Sebastian (2005), Internet narzędziem oddziaływania na wyborców, [w:] M. Sokołowski (red.), Oblicza Internetu. Internet a globalne społeczeństwo informacyjne, Biskupiec: Alagraf. Turska-Kawa Agnieszka, Wojtasik Waldemar (2013), Communication Function of Elections, Communication Today 1(4)/2013. Wojtasik W. (2013), Functions of Elections in Democratic Systems, Political Preferences 4/2013. World Internet Project. Poland (2012), Warszawa: Agora SA i Orange Polska. 98
Źródła internetowe Alexa.com, http://www.alexa.com/ (dostęp: 20.12.2013) Nowi ministrowie zaprzysiężeni https://www.premier.gov.pl/wydarzenia/aktualnosci/nowi-ministrowie-zaprzysiezeni.html (dostęp: 20.12.2013) Twopcharts.com, http://twopcharts.com/ (dostęp: 20.12.2013) Oficjalne strony internetowe polskich posłów do PE Oficjalne fanpage polskich posłów do PE na portalu Facebook Konta eurodeputowanych na portalu Twitter Konta eurodeputowanych na portalu nk.pl Kanały eurodeputowanych w serwisie YouTube Blogi polskich eurodeputowanych 99