PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2

Podobne dokumenty
Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie

Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia

10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY

Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY

Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )

PROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.

Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą

Cukrzyca. epidemia XXI wieku

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć

Załącznik nr 3 do materiałów informacyjnych PRO

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW

Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia

Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH

CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca

Co to jest cukrzyca?

Hipercholesterolemia najgorzej kontrolowany czynnik ryzyka w Polsce punkt widzenia lekarza rodzinnego

Uwarunkowania genetyczne. w cukrzycy

Program Nr 1: I. Opis Programu: 1. Przesłanki dla realizacji Programu:

Narodowy Test Zdrowia Polaków

Regionalny Program Polityki Zdrowotnej Województwa Pomorskiego. moduł cukrzyca typu 2 PROJEKT. Departament Zdrowia UMWP

OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA

PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA

Hiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy

Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 38/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia

ŚWIATOWY DZIEŃ CUKRZYCY 14 LISTOPADA

CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska

Śląskie Centrum Chorób Serca. Cukrzyca. Krzysztof Strojek Konsultant Krajowy w dziedzinie diabetologii

Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu

Przedszkole Miejskie Nr 12 Integracyjne w Jaworznie CUKRZYCA

Co to jest cukrzyca?

Co to jest cukrzyca?

Hiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy

Hiperglikemia. Jak postępować przy wysokich poziomach cukru?

Hipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko

Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca

inwalidztwo rodzaj pracy

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć

Sfinansowano ze środków Gminy Miasta Gdańska INFORMACJA DLA RODZICÓW. Zgoda rodziców na udział w programie Ankieta przesiewowa dla rodziców

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM

Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie?

CUKRZYCA EPIDEMIA XXI WIEKU. mgr Małgorzata RZESZUT

Światowy Dzień Zdrowia 2016 Pokonaj cukrzycę

SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE CUKRZYCY

Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez:

Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce

Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego.

Badania predyspozycji dziedzicznych do nowotworów złośliwych

Zarządzenie Nr 42/ZiSS/07 Prezydenta Miasta Słupska z dnia 16 stycznia 2007 roku

SPOSÓB OCENY STANU ZDROWIA OSOBY CHOREJ NA CUKRZYCĘ W CELU STWIERDZENIA ISTNIENIA LUB BRAKU PRZECIWSKAZAŃ ZDROWOTNYCH DO KIEROWANIA POJAZDAMI

Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego

Rozpowszechnienie dyslipidemiii leczenie zaburzeń lipidowych wśród lekarzy POZ

1. Nazwa programu polityki zdrowotnej promującego zachowania prozdrowotne

Regulamin Rekrutacji i Uczestnictwa w Projekcie Program zapobiegania i wczesnego wykrywania cukrzycy typu 2 w powiecie pabianickim

Szkoła przyjazna dziecku z cukrzycą. Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi

2010 casusbtl wydawca Diabetologii na co dzień. All rights reserved.

NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA

Lilly Diabetes. Cukrzyca ciążowa

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY

1) Program prewencji otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia i miażdżycy. 1. Opis problemu zdrowotnego

Światowy Dzień Zdrowia Pokonaj cukrzycę!

Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości

Wizyty kontrolne. Pomiar poziomu glukozy we krwi. Uwagi lekarza prowadzącego

POLSKIE TOWARZYSTWO OKULISTYCZNE

LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.

Ostre infekcje u osób z cukrzycą

KOMPLEKSOWA AMBULATORYJNA OPIEKA NAD PACJENTEM Z CUKRZYCĄ (KAOS-CUKRZYCA) ZASADY REALIZACJI

Tabela Nr 1. Rozliczenie środków finansowych z Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego

Raport z rejestru REG-DIAB ocena wybranych aspektów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 w warunkach codziennej praktyki lekarskiej w Polsce

Hipoglikemia Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.

Etiologiczny podział cukrzycy (1997)

Nadciśnienie tętnicze punkt widzenia lekarza i dietetyka. prof. nadzw. dr hab. n. med. J. Niegowska dr inż. D. Gajewska

Warszawa, dnia 2 października 2019 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 września 2019 r.

Gminny Program Opieki nad Kobietą w Ciąży

Profilaktyka i leczenie cukrzycy typu 2 wnioski z kontroli NIK

Hipercholesterolemia rodzinna - co warto wiedzieć

Cukrzyca groźna choroba naszej cywilizacji

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Jak cukrzyca może wpłynąć na Twoje życie Hipoglikemia. Hiperglikemia

Badanie tolerancji glukozy w ciąży Oddział położniczy Ulotka informacyjna dla pacjenta

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym

Dietetyk stacjonarny. biogo.pl

DZIECKO Z CUKRZYCĄ W SZKOLE

ZAPOBIEGANIE ROZWOJOWI NIEDOWIDZENIA WCZESNE WYKRYWANIE WAD WZROKU I ZEZA U DZIECI

jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz

Glaucoma-profi laxis 2015

Pułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego

Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego

POWIKŁANIA. Personal solutions for everyday life.

SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM

David Levy. P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA

Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć?

Dieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością.

Regulamin rekrutacji do projektu. Rehabilitacja kardiologiczna u Bonifratrów

Transkrypt:

Załącznik Nr 1 do Umowy Nr z dnia PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2 Łódź, listopad 2009 rok

Podstawa prawna: Art. 55 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 14 poz. 89 ze zm.). Art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie województwa (j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1590 ze zm.). Wprowadzenie: Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikająca z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Wyróżnia się dwa podstawowe typy cukrzycy: cukrzycę typu 1 (insulinozależną, młodzieńczą) - rozpoznawaną, gdy trzustka w ogóle nie produkuje insuliny, cukrzycę typu 2 (insulinoniezależną, dorosłych) - rozpoznawaną, gdy insuliny jest zbyt mało lub komórki ciała nie są zdolne do wykorzystania własnej insuliny. Są jeszcze inne, rzadkie typy cukrzycy, związane np. z operacyjnym usunięciem trzustki, innymi chorobami endokrynologicznymi lub spowodowane przyjmowaniem niektórych leków (steroidów), a także specjalna jej odmiana występująca u kobiet w ciąży i ustępująca po porodzie. Najczęściej występującym typem cukrzycy jest cukrzyca typu 2, stanowiąc nawet 95% wszystkich przypadków. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że na świecie na cukrzycę choruje ponad 180 mln ludzi. Przewiduje się, że w 2030 roku chorych będzie ponad dwa razy więcej, około 366 mln, a być może nawet 500 mln. Drastyczny wzrost liczby chorych wiąże się z niekorzystnymi wskaźnikami środowiskowymi, zdrowotnymi oraz demograficznymi. Wskaźnik chorobowości z powodu cukrzycy w Europie wynosi 3-6%, w Polsce przeciętnie 4-6%. Częstość występowania cukrzycy wzrasta wraz z wiekiem - w populacji powyżej 65. roku życia sięga 25-30%. Jeżeli ponadto uwzględni się osoby, które mają podwyższone stężenie glukozy, nie osiągające jednak jeszcze wartości charakterystycznych dla cukrzycy to może się okazać, że prawie połowa osób po 65. roku życia ma kłopoty z gospodarką węglowodanową. W województwie łódzkim z powodu cukrzycy pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w 2007 roku pozostawały 86.622 osoby powyżej 19 roku życia, w tym 27.846 leczone insuliną; to jest o 4.470 osób więcej w porównaniu do 2006 roku, w tym leczonych insuliną o 2.310 osób 1. Z roku na rok wzrasta również liczba porad udzielanych w poradniach diabetologicznych na terenie województwa. W roku 2007 udzielono 85.472 porad, zaś w roku 2008 udzielono już 99.320 porad 2. Około 2.500 mieszkańców województwa leczonych jest corocznie w oddziałach diabetologicznych 3. Ostry początek cukrzycy typu 2 występuje tylko u 15% pacjentów, natomiast aż 85% przypadków charakteryzuje nieuchwytny początek choroby. Cukrzyca przez wiele lat rozwija się skrycie bez występowania objawów, do których należą: zmniejszenie masy ciała, wzmożone pragnienie, wielomocz (zwiększenie ilości oddawanego moczu), osłabienie, pojawienie się zmian ropnych na skórze oraz stanów zapalnych narządów moczowopłciowych. Negatywny wpływ cukrzycy na zdrowie i koszty leczenia wynika z częstości jej występowania, ale również faktu, że choroba ta jest zbyt późno rozpoznawana i nieleczona, bądź leczona nieskutecznie. Sytuacje te doprowadzają do uszkodzeń różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. 1 Informator Statystyczny Ochrony Zdrowia Województwa Łódzkiego za rok 2006 i 2007, WCZP w Łodzi. 2 Działalność ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w województwie łódzkim w roku 2007 i 2008, WCZP w Łodzi. 3 Działalność szpitali województwa łódzkiego, WCZP w Łodzi. 2

Połowa osób ze świeżo wykrytą cukrzycą typu 2 ma już oznaki późnych powikłań. Skracają one czas życia pacjenta o 4-6 lat, powodują również trzykrotny wzrost ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Tylko odpowiednio wczesne rozpoznanie czynników ryzyka, stanów przedcukrzycowych może zapobiec rozwojowi cukrzycy i jej powikłań lub zwolnić ich postęp. W związku ze wzrostem prawdopodobieństwa zachorowania na cukrzycę wraz z wiekiem, osoby po 45. roku życia powinny przynajmniej raz w ciągu trzech lat kontrolować poziom cukru. Ponadto, zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, niezależnie od wieku, badania należy wykonać co roku u osób z następujących grup ryzyka: z nadwagą (BMI 25 kg/m2), z cukrzycą występującą w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo), mało aktywnych fizycznie, u których w poprzednim badaniu stwierdzono nieprawidłową glikemię na czczo (> 100 mg/dl; >5,6 mmol/l) lub nietolerancję glukozy, z przebytą cukrzycą ciążową, u kobiet, które urodziły dziecko o masie > 4 kg, z nadciśnieniem tętniczym ( 140/90 mm Hg), z hiperlipidemią [stężenie tzw. dobrego cholesterolu, czyli frakcji HDL < 40 mg/dl (<1 mmol/l) i/lub triglicerydów > 250 mg/dl (>2,85 mmol/l)], z zespołem policystycznych jajników, z chorobą układu sercowo-naczyniowego. Adresaci Programu: Program adresowany jest do mieszkańców województwa łódzkiego w wieku 45-64 lat (biorąc pod uwagę rok urodzenia), u których dotychczas nie została rozpoznana cukrzyca. Cele Programu: Cel główny: Celem głównym Programu jest zapobieganie oraz wczesne wykrywanie cukrzycy typu 2 wśród mieszkańców województwa łódzkiego. Cele szczegółowe: Podniesienie świadomości zdrowotnej mieszkańców województwa łódzkiego. Identyfikacja osób z wysokim ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2. Podjęcie działań prewencyjnych w kierunku cukrzycy typu 2 u osób z podwyższonym poziomem ryzyka wystąpienia cukrzycy. Podjęcie działań mających na celu zapobieganie dalszemu rozwojowi cukrzycy i jej powikłań u osób z wykrytą cukrzycą. Obniżenie kosztów leczenia cukrzycy i jej powikłań. Realizatorzy Programu: Realizatorami Programu będą wybrane placówki podległe Samorządowi Województwa Łódzkiego, dysponujące poradnią diabetologiczną oraz posiadające w swojej strukturze medyczne laboratorium diagnostyczne. Minimalna liczba oraz kwalifikacje zawodowe osób, które będą realizowały świadczenia zdrowotne w ramach Programu: specjalista diabetologii lub lekarz w trakcie specjalizacji z diabetologii lub specjalista chorób wewnętrznych z przynajmniej 5 letnim doświadczeniem w pracy w oddziale diabetologicznym, pielęgniarka z co najmniej rocznym stażem w poradni diabetologicznej. 3

Akcja informacyjno-promocyjna: Akcja promocyjno-informacyjna ma na celu rozpowszechnienie informacji o możliwości skorzystania z bezpłatnych badań wśród jak największej liczby mieszkańców województwa łódzkiego. W tym celu działania zostaną podjęte równolegle przez Urząd Marszałkowski w Łodzi oraz realizatorów Programu. Ze środków Samorządu Wojewódzkiego Łódzkiego zostaną wydrukowane materiały informacyjne (plakaty/ulotki) dotyczące Programu, które zostaną przekazane realizatorom Programu oraz do gmin i powiatów, w których będzie on realizowany. Ponadto, informacje o Programie zostaną zamieszczone w lokalnych mediach. Placówki realizujące Program zamieszczą w swoich siedzibach oraz w okolicy udzielania świadczeń (np. w pobliskich przychodniach, aptekach) otrzymane plakaty i ulotki, jak również będą informować mieszkańców województwa o Programie we własnym zakresie. Realizacja Programu: Zgłaszalność mieszkańców województwa łódzkiego do udziału w Programie następuje bez skierowania. Program będzie realizowany w wyznaczonych dniach i godzinach. Schemat postępowania: U uczestników Programu przewiduje się: przeprowadzenie konsultacji pielęgniarskolekarskich i lekarskich oraz wykonanie badań laboratoryjnych mających na celu ocenę gospodarki węglowodanowej. 1. Pierwsza wizyta obejmuje: Dwukrotny pomiar ciśnienia tętniczego (pierwszy w pozycji siedzącej po 5 minutach odpoczynku, drugi po 2 minutach od pierwszego pomiaru). Pomiar wzrostu i masy ciała oraz określenie wskaźnika BMI. Pomiar obwodu pasa. Wypełnienie Ankiety na temat czynników ryzyka cukrzycy, zgodnie z załącznikiem nr 1 do Programu. Ocenę ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 na podstawie wypełnionej Ankiety oraz skierowanie uczestnika Programu na oznaczenie glikemii na czczo w osoczu krwi żylnej. Należy przekazać pacjentowi informację, jak ma przygotować się do badania oraz, że z wynikami badania powinien zgłosić się na kolejną wizytę. 2. Druga wizyta obejmuje: Ocenę stanu gospodarki węglowodanowej na podstawie wyniku oznaczenia glukozy na czczo. Dalsze postępowanie w ramach Programu uzależnione jest od wyniku oznaczenia glukozy na czczo i jest ono zgodne z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 4 : JEŻELI GLIKEMIA NA CZCZO JEST <99 mg/dl (<5,5 mmol/l), uczestnikom Programu należy przekazać odpowiednie informacje: Osobom z hipoglikemią należy przede wszystkim przekazać informację o skutkach zdrowotnych hipoglikemii oraz zalecić wizytę u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (przygotowanie i przekazanie uczestnikowi Informacji dla lekarza POZ, zgodnie z załącznikiem nr 2 do Programu oraz Informacji dla pacjenta, zgodnie z załącznikiem nr 3 do Programu). Na tym etapie udział w Programie zostaje zakończony. Osobom charakteryzujących się normoglikemią [60-99 mg/dl (3,4-5,5 mmol/l)] należy przede wszystkim przekazać informację, że w chwili obecnej mają one prawidłową gospodarkę węglowodanową, a badania w kierunku rozpoznania 4 Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2009, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2009, tom 9, Suplement A. 4

cukrzycy powinny powtarzać raz na 3 lata, chyba że znajdują się w grupie ryzyka (przygotowanie i przekazanie uczestnikowi Informacji dla pacjenta, zgodnie z załącznikiem nr 3 do Programu). Na tym etapie udział w Programie zostaje zakończony. Osobom znajdującym się w grupie ryzyka wystąpienia cukrzycy (na podstawie wytycznych PTD), należy przede wszystkim przekazać informację na temat zasad zdrowego stylu życia 5 oraz o corocznej potrzebie badania poziomu glukozy we krwi. (przygotowanie i przekazanie uczestnikowi Informacji dla pacjenta, zgodnie z załącznikiem nr 3 do Programu). Na tym etapie udział w Programie zostaje zakończony. JEŻELI GLIKEMIA NA CZCZO WYNIESIE 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l), należy skierować pacjenta na doustny test tolerancji glukozy celem właściwej oceny stanu gospodarki węglowodanowej (należy poinformować pacjenta, jak ma przygotować się do badania). Z wynikami badań uczestnik Programu powinien ponownie zgłosić się do poradni diabetologicznej na konsultację (trzecią), podczas której lekarz dokonuje oceny stanu gospodarki węglowodanowej i przekazuje zalecenia dotyczące dalszego postępowania. Osobom ze stanem przedcukrzycowym należy przede wszystkim przekazać informację na temat zasad zdrowego stylu życia 6, w tym np. zalecenia zmniejszenia masy ciała i zwiększenia aktywności fizycznej oraz o konieczności corocznego powtarzania badań w kierunku rozpoznania cukrzycy. Ponadto, pacjentom należy zalecić wizytę u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (przygotowanie i przekazanie uczestnikowi Informacji dla lekarza POZ, zgodnie z załącznikiem nr 2 do Programu oraz Informacji dla pacjenta, zgodnie z załącznikiem nr 3 do Programu). Na tym etapie udział w Programie zostaje zakończony. Osobom ze stwierdzoną cukrzycą należy przekazać odpowiedni zakres wiedzy na temat cukrzycy oraz na temat zasad zdrowego stylu życia 7. Konieczne jest poinformowanie pacjentów, że bezwzględnie muszą zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (przygotowanie i przekazanie uczestnikowi Informacji dla lekarza POZ, zgodnie z załącznikiem nr 2 do Programu oraz Informacji dla pacjenta, zgodnie z załącznikiem nr 3 do Programu). Na tym etapie udział w Programie zostaje zakończony. JEŻELI GLIKEMIA NA CZCZO WYNIESIE 126 mg/dl ( 7,0 mmol/l), należy skierować pacjenta na ponowne oznaczenie glikemii na czczo, celem właściwej oceny stanu gospodarki węglowodanowej. Z wynikami badań uczestnik Programu ponownie zgłasza się do poradni diabetologicznej (trzecia wizyta), gdzie lekarz dokonuje oceny stanu gospodarki węglowodanowej oraz decyduje o dalszym postępowaniu: Osobom, u których glikemia na czczo (drugie oznaczenie) wyniesie <99 mg/dl (<5,5 mmol/l) należy zalecić wizytę u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w celu skontrolowania poziomu glukozy we krwi (przygotowanie i przekazanie uczestnikowi Informacji dla lekarza POZ, zgodnie z załącznikiem nr 2 do Programu oraz Informacji dla pacjenta, zgodnie z załącznikiem nr 3 do Programu). Na tym etapie udział w Programie zostaje zakończony. Osoby, u których glikemia na czczo (drugie oznaczenie) wyniesie 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) należy skierować na dodatkowego badania - doustny test tolerancji glukozy (należy poinformować pacjenta, jak ma przygotować się do badania). Po wykonaniu badania, pacjent zgłasza się na czwartą wizytę, podczas której lekarz dokonuje oceny stanu jego gospodarki węglowodanowej i przekazuje mu odpowiednie zalecenia (jak wyżej) wraz z Informacją dla lekarza POZ, zgodnie z załącznikiem nr 2 oraz Informacją dla pacjenta, zgodnie z załącznikiem nr 3 do Programu. Na tym etapie udział w Programie zostaje zakończony. 5 6 7 Informacje na temat zdrowego stylu życia mogą być przekazywane przez pielęgniarkę. 5

U osób, u których glikemia na czczo dwukrotnie wyniesie 126 mg/dl ( 7,0 mmol/l), należy rozpoznać cukrzycę oraz przekazać odpowiednie zalecenia (jak wyżej) wraz z Informacją dla lekarza POZ, zgodnie z załącznikiem nr 2 do Programu oraz Informacją dla pacjenta, zgodnie z załącznikiem nr 3 do Programu. Na tym etapie udział w Programie zostaje zakończony. WYJAŚNIENIE: U wszystkich uczestników Programu należy oznaczyć poziom glukozy na czczo w osoczu krwi żylnej. Jeżeli wynik tego badania wyniesie < 100 mg/dl (5,6 mmol/l), pacjent zgłasza się na drugą wizytę i jego udział w Programie kończy się. Natomiast w pozostałych przypadkach, u pacjentów należy wykonać dodatkowe badania - w zależności od wyniku będzie to ponowne oznaczenie poziomu glukozy na czczo lub doustny test tolerancji glukozy (z użyciem 75 g glukozy rozpuszczonej w 250 ml wody). W związku z powyższym mogą wystąpić następujące sytuacje: U uczestnika Programu będzie wykonane tylko jedno badanie - oznaczenie poziomu glukozy na czczo w osoczu krwi żylnej. U uczestnika Programu będą wykonane dwa oznaczenia poziomu glukozy na czczo w osoczu krwi żylnej. U uczestnika Programu będzie wykonane jedno oznaczenie poziomu glukozy na czczo w osoczu krwi żylnej oraz doustny test tolerancji glukozy. Będzie to przypadek, gdy wynik pierwszego oznaczenia poziomu glukozy na czczo znajdzie się w zakresie 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l). U uczestnika Programu będą wykonane dwa oznaczenia poziomu glukozy na czczo oraz doustny test tolerancji glukozy - będzie to przypadek, gdy wynik pierwszego oznaczenia poziomu glukozy na czczo wyniesie 126 mg/dl ( 7,0 mmol/l), a wynik drugiego oznaczenia znajdzie się w przedziale 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l). Jeżeli wystąpią inne niż wyżej wymienione okoliczności, należy poinformować o nich pacjenta oraz zalecić wizytę u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (przygotowanie i przekazanie uczestnikowi informacji dla lekarza POZ, zgodnie z załącznikiem nr 2 do Programu oraz Informacji dla pacjenta, zgodnie z załącznikiem nr 3 do Programu). Schemat postępowania: 6

Nazewnictwo stanów hiperglikemicznych 8 : Za prawidłowe stężenie glukozy we krwi na czczo przyjmuje się wartość w zakresie 60-99 mg/dl (3,4-5,5 mmol/l). Nieprawidłowa glikemia na czczo występuje, gdy poziom glukozy znajduje się w zakresie 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l). Nieprawidłowa tolerancja glukozy to stan, gdy w 2. godzinie testu tolerancji glukozy glikemia znajduje się w zakresie 140-199 mg/dl (7,8-11 mmol/l). Za stan przedcukrzycowy uznaje się nieprawidłową glikemię na czczo i/lub nieprawidłową tolerancję glukozy. Cukrzyca: 2-krotnie glikemia na czczo 126 mg/dl ( 7,0 mmol/l) lub glikemia w 2. godzinie po obciążeniu glukozą 200 mg/dl ( 11,1 mmol/l). Ocena efektów Programu: Ocena realizacji Programu zostanie przeprowadzona na podstawie następujących kryteriów: zgłaszalność do Programu, liczba osób znajdujących się w grupie ryzyka rozwoju cukrzycy, liczba osób, u których stwierdzono stan przedcukrzycowy, liczba osób, u których wykryto cukrzycę typu 2. Czas trwania programu: Program będzie realizowany w roku 2010, z możliwością jego kontynuacji w latach kolejnych. Źródło finansowania Programu: Program będzie finansowany ze środków Samorządu Województwa Łódzkiego. 8 Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2009, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2009, tom 9, Suplement A. 7

ANKIETA Załącznik nr 1 Data (dzień/m-ąc/rok) Nazwisko... PESEL Imię. Adres... Telefon kontaktowy Z Programu wyłączone są osoby nie spełniające kryterium wieku 45 64 lat oraz mające zdiagnozowaną cukrzycę. 1. Wiek lat (biorąc pod uwagę rok urodzenia) wiek 45-54 wiek 55-64 2 punkty 3 punkty 2. Pomiary antropometryczne Wzrost, cm Masa ciała, kg BMI, kg/m 2 BMI = waga w kg / (wzrost w m) 2 BMI >25 kg/m 2 i 30 kg/m 2 BMI >30 kg/m 2 1 punkt 3 punkty Obwód pasa cm kobiety mężczyźni < 80 cm 0 punktów < 94 cm 0 punktów 80 i < 88 cm 3 punkty 94 i < 102 cm 3 punkty 88 cm 4 punkty 102 cm 4 punkty 3. Aktywność fizyczna Czy codziennie podczas pracy i/lub w wolnym czasie ćwiczy Pan/Pani przez co najmniej 30 minut? TAK 0 punktów NIE 2 punkty 4. Dieta Jak często spożywa Pan/Pani owoce lub warzywa? codziennie 0 punktów nie każdego dnia 1 punkt 5. Ciśnienie tętnicze RR (w pozycji siedzącej, po 5 minutach odpoczynku) / RR (w pozycji siedzącej, po 2 minutach od pierwszego pomiaru) / RR (średnia z dwóch pomiarów)* / Czy kiedykolwiek stosował/a Pan/Pani leki obniżające ciśnienie?* tak nie *Jeżeli tak lub średni pomiar ciśnienia 140 / 90 2 punkty 6. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej w przeszłości Czy kiedykolwiek stwierdzono u Pana/Pani podwyższony poziom glukozy we krwi? TAK 5 punktów NIE 0 punktów 7. Wywiad rodzinny Czy rozpoznano cukrzycę u Pana/Pani najbliższych I stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci)? TAK 5 punktów NIE 0 punktów 8

Czy rozpoznano cukrzycę u Pana/Pani najbliższych II stopnia (dziadkowie, rodzeństwo rodziców, dzieci rodzeństwa)? TAK 3 punkty NIE 0 punktów 8. Pytania dodatkowe: Czy choruje Pan/Pani na choroby układu sercowo-naczyniowego? TAK NIE Czy stwierdzono u Pana/Pani podwyższony poziom cholesterolu i/lub triglicerydów? TAK NIE Pytania skierowane do kobiet: Czy chorowała Pani na zespół policystycznych jajników? TAK NIE Czy urodziła Pani dziecko o masie > 4 kg? TAK NIE Czynniki ryzyka cukrzycy Lp. Czynniki ryzyka Punkty 1 Wiek 2 BMI 3 Obwód talii 4 Leczenie nadciśnienia lub ciśnienie 140/90 5 Zaburzenia tolerancji węglowodanów w przeszłości 6 Występowanie cukrzycy u krewnych I i II stopnia 7. Dieta spożycie warzyw i owoców 8. Wysiłek fizyczny Suma punktów RYZYKO ZACHOROWANIA NA CUKRZYCĘ TYPU 2 W CIĄGU NAJBLIŻSZYCH 10 LAT JEST: < 7 punktów Niskie: zachoruje w przybliżeniu 1 osoba na 100 7-11 punktów Nieznacznie podwyższone: zachoruje w przybliżeniu 1 osoba na 25 12-14 punktów Umiarkowane: zachoruje w przybliżeniu 1 osoba na 6 15-20 punktów Wysokie: zachoruje w przybliżeniu 1 osoba na 3 > 21 punktów Bardzo wysokie: zachoruje w przybliżeniu 1 osoba na 2 Prawidłowe stężenie glukozy na czczo Stan przedcukrzycowy: - nieprawidłowa glikemia na czczo - nieprawidłowa tolerancja glukozy Cukrzyca Hipoglikemia Wyniki badań laboratoryjnych: Oznaczenie glikemii na czczo (1) Wartość glikemii mg/dl mmol/l Oznaczenie glikemii na czczo (2) Wartość glikemii mg/dl mmol/l Test doustnego obciążenia glukozą Wartość glikemii przed obciążeniem glukozą: mg/dl mmol/l Wartość glikemii po 2 godzinach: mg/dl mmol/l ROZPOZNANIE: 9

Załącznik nr 2... Pieczęć świadczeniodawcy PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2 Informacja dla lekarza podstawowej opieki zdrowotnej Nazwisko... Imię.. PESEL Wyniki badań laboratoryjnych: Oznaczenie glikemii na czczo (1) Wartość glikemii mg/dl mmol/l Oznaczenie glikemii na czczo (2) Wartość glikemii mg/dl mmol/l Test doustnego obciążenia glukozą Wartość glikemii przed obciążeniem glukozą: mg/dl Wartość glikemii po 2 godzinach: mg/dl mmol/l mmol/l Rozpoznanie: Prawidłowe stężenie glukozy na czczo Stan przedcukrzycowy: - nieprawidłowa glikemia na czczo - nieprawidłowa tolerancja glukozy Cukrzyca Hipoglikemia Zalecenia:.. Miejscowość, data Podpis i pieczęć lekarza 10

Załącznik nr 3... Pieczęć świadczeniodawcy PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2 Informacja dla pacjenta Nazwisko... Imię.. Rozpoznanie: Prawidłowe stężenie glukozy na czczo Stan przedcukrzycowy: - nieprawidłowa glikemia na czczo - nieprawidłowa tolerancja glukozy Cukrzyca Hipoglikemia Ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 w ciągu najbliższych 10 lat jest: Niskie: zachoruje w przybliżeniu 1 osoba na 100 Nieznacznie podwyższone: zachoruje w przybliżeniu 1 osoba na Umiarkowane: 25 zachoruje w przybliżeniu 1 osoba na 6 Wysokie: zachoruje w przybliżeniu 1 osoba na 3 Bardzo wysokie: zachoruje w przybliżeniu 1 osoba na 2 Zalecenia:.... Miejscowość, data Podpis i pieczęć lekarza 11