Zalecenia techniczne dla rolników uprawiających mieszańce kukurydzy YieldGard odporne na żerowanie omacnicy prosowianki Kukurydza
Wprowadzenie Mieszańce kukurydzy YieldGard zawierają białko owadobójcze pochodzące z bakterii glebowej Bacillus thuringiensis (Bt.), które chroni rośliny kukurydzy przed szkodnikami z rodziny motyli. Główna cecha mieszańców YieldGard to zapewnienie roślinom całosezonowej ochrony przed omacnicą prosowianką (Ostrinia nubilalis Hbn.), co pozwala na maksymalne wykorzystanie potencjału plonotwórczego odmiany. W krajach Unii Europejskiej, kukurydza YieldGard określana również jako MON 810 uzyskała w 1998 roku zezwolenie na dopuszczenie do obrotu, obejmujące zarówno stosowanie w produkcji pasz i żywności, jako składnik produktów żywnościowych, jak również możliwość importu i uprawy na terenie Unii Europejskiej. 2 Przewodnik techniczny uprawy kukurydzy YieldGard
Niniejszy przewodnik obejmuje 3 główne zagadnienia związane z uprawą kukurydzy YieldGard : Koegzystencja (współistnienie) różnych typów upraw np. upraw konwencjonalnych i ekologicznych z uprawami kukurydzy GMO Wypracowanie i stosowanie racjonalnych zasad pozwala na zachowanie przez rolnika możliwości wyboru między różnymi typami produkcji konwencjonalnej, ekologicznej, bądź roślin ulepszonych genetycznie. Pozwala również na współistnienie tych upraw w jednym środowisku bez powodowania strat ekonomicznych. Szerzej zagadnienie to omówione jest w wytycznych Unii Europejskiej na temat koegzystencji. Program Zapobiegania Powstawaniu Odporności u owadów (IRM) Program ten powstał w celu utrzymania ciągłej skuteczności danej cechy zmodyfi kowanej genetycznie kukurydzy. Zezwolenie Unii Europejskiej nakłada obowiązek stosowania zasad IRM oraz monitorowania upraw. Rolnicy, którzy zakupią mieszańce kukurydzy Yield- Gard do uprawy, zobowiązani są do realizacji programu IRM. Odstępstwa od wskazówek IRM mogą spowodować utratę dostępu do zdobyczy technologii YieldGard. Rozporządzenia Unii Europejskiej (1829/2003 i 1830/2003) Rozporządzenia te dotyczą śledzenia i etykietowania organizmów genetycznie zmodyfi kowanych i powinny być stosowane przez wszystkie podmioty branży spożywczej, paszowej jak i przez samych rolników. Producent rolny ma obowiazek oznakowania i wskazania, że dany produkt (np. ziarno kukurydzy pochodzące z jego uprawy) zawiera lub składa się z organizmów genetycznie modyfi kowanych. Przewodnik techniczny uprawy kukurydzy YieldGard 3
Wymagania dotyczące koegzystencji W Polsce nie uchwalono żadnego aktu prawnego, który swym zakresem obejmowałby zasady współistnienia, dlatego firma Monsanto w trosce o użytkowników technologii YieldGard zaleca przestrzeganie poniższych wskazówek, jak również zasad Dobrej Praktyki Rolniczej. Wymiana pyłku pomiędzy różnymi odmianami kukurydzy zachodzi w sposób naturalny na każdym polu kukurydzy. Podobne zjawisko występuje przy uprawie kukurydzy YieldGard i może skutkować pojawieniem się ziarna zawierającego modyfi kację genetyczną na sąsiednich polach kukurydzy konwencjonalnej. Aby ograniczyć możliwość przypadkowego przekrzyżowania, zaleca się przestrzeganie poniższych zaleceń: Jeśli odległość między polem kukurydzy zmodyfi kowanej genetycznie a polem kukurydzy niezmodyfi kowanej jest większa niż 25 m, to obie uprawy współistnieją i nie są zalecane żadne specjalne środki w tym zakresie. (Patrz przykład 1) Jeśli odległość wynosi mniej niż 25 metrów, środki zapobiegawcze są następujące: a. Jeśli pole kukurydzy konwencjonalnej znajduje się bliżej niż 25 metrów, każdy rolnik uprawiający kukurydzę zmodyfi kowaną genetycznie (GM) jest zobowiązany do obsiania granicy pola uprawą konwencjonalną (niezmodyfi kowaną), jako strefą buforową o szerokości przynajmniej 10 metrów. (Patrz przykład 2) b. Jeśli sąsiednie pole upraw konwencjonalnych w obrębie 25 m jest mniejsze niż 1 ha, to 10 metrowa strefa buforowa powinna być obsiana kukurydzą konwencjonalną z tej samej grupy wczesności. (Patrz przykład 3) 4 Przewodnik techniczny uprawy kukurydzy YieldGard
Wymagania dotyczące koegzystencji Przykład 1: Odległość pomiędzy dwoma polami wynosi więcej niż 25 metrów. Nie ma zastrzeżeń, dwa pola koegzystują. Nie jest wymagana strefa buforowa. Przykład 2: Jedno z pól jest większe niż 1 ha i odległość pomiędzy tymi polami jest mniejsza niż 25 metrów. Rolnik uprawiający kukurydzę zmodyfi kowaną ma możliwość wyboru: a. obsiać swoje pole dookoła strefą buforową stanowiącą 12 rzędów kukurydzy konwencjonalnej. Obie odmiany powinny być z tej samej grupy wczesności. lub b. użyć do obsiewu strefy buforowej innego gatunku rośliny uprawnej niż kukurydza. W tym przypadku strefa ta powinna mieć szerokość minimum 20 metrów. Przykład 3: Jedno z pól jest mniejsze niż 1 ha i odległość pomiędzy tymi polami jest mniejsza niż 25 metrów. Rolnik uprawiający kukurydzę zmodyfi kowaną powinien obsiać wokół swoje pole strefą buforową stanowiącą 12 rzędów kukurydzy konwencjonalnej. Obie odmiany powinny być z tej samej grupy wczesności. Przewodnik techniczny uprawy kukurydzy YieldGard 5
Zalecenia dotyczce siewu Czyszczenie siewnika Po każdym siewie nasion kukurydzy Bt siewnik musi zostać dokładnie oczyszczony z wszelkich pozostałości nasion. Czynność ta powinna zostać wykonana z należytą precyzją i uwagą. W przypadku używania tego samego siewnika przez wielu rolników, rolnik siejący kukurydzę Bt musi poinformować innych rolników o tym fakcie. Częściowo zużyte worki nasion Raz otwarte worki nie mogą zostać zwrócone dostawcy nasion. Rolnicy powinni przechowywać je starannie, z dokładnym oznaczeniem, że są to nasiona roślin zmodyfi kowanych genetycznie, aż do następnego sezonu siewnego, unikając przypadkowego, nieświadomego użycia. Nieotwarte worki Nieotwarte, oryginalnie zamknięte worki z materiałem siewnym mieszńca Bt należy zwrócić do dostawcy nasion. 6 Przewodnik techniczny uprawy kukurydzy YieldGard
Zalecenia dotyczce zbioru, transportu, składowania i suszenia Za zbiór rośliny genetycznie ulepszonej (w tym przypadku kukurydzy Bt) uznaje się obowiązkowo zbiór z zarówno pola właściwego, obsianego pierwotnie nasionami kukurydzy Bt, jak i z tej części pola (wzdłuż jego granic), które stanowi tzw. strefę buforową, obsianą kukurydzą konwencjonalną, opisaną powyżej. Po zakończeniu zbioru należy obowiązkowo uważnie oczyścić kombajn z resztek ziarna. Następnie należy dodatkowo skosić min. 0,20 ha pola obsianego kukurydzą konwencjonalną i dołączyć ten zbiór do wcześniej zebranej partii kukurydzy Bt. W przypadku używania tego samego kombajnu przez wielu rolników, należy postępować analogicznie jak w przypadku współużytkowania siewnika (zasada opisana wcześniej). Transport plonów ziarna: należy ustanowić dokładną procedurę dotyczącą transportu oraz składowania plonu ziarna kukurydzy Bt w celu zagwarantowania pełnej informacji o jego charakterze i pochodzeniu oraz wyeliminowania ryzyka jego pomieszania ze ziarnem kukurydzy konwencjonalnej. Jednocześnie należy obowiązkowo oczyścić środki transportu użyte do przewozu zebranej kukurydzy Bt po zakończeniu procesu zbioru. Składowanie i suszenie: należy obowiązkowo wyraźnie oznaczyć pomieszczenia i/lub zbiorniki, w których przechowuje się ziarno kukurydzy Bt. Podobnie jak kombajn, również suszarnia użyta do suszenia ziarna kukurydzy Bt musi zostać stosownie oczyszczona. Przewodnik techniczny uprawy kukurydzy YieldGard 7
Realizacja programu zapobiegania powstawaniu odporności u owadów (IRM) 1. Organizacja i realizacja rezerwuaru szkodników Możliwość powstawania odpornych populacji szkodników istnieje zawsze, niezależnie od stosowanej metody ochrony roślin. Od czasu gdy kukurydza YieldGard została dopuszczona do obrotu i uprawy w 1997 roku w USA i innych rejonach świata, nie zanotowano powstania odporności wśród zwalczanych owadów. Możliwość pojawienia się odporności owadów jest ryzykiem, które trzeba wziąć pod uwagę i próbować je zminimalizować. Najlepszą metodą zapobiegania jest stosowanie się do zaleceń programu IRM, co jest niezbędnym warunkiem zakupu i uprawy kukurydzy YieldGard odpornej na żerowanie omacnicy prosowianki. szkodników. Potomstwo takiej krzyżówki jest nadal bardzo skutecznie zwalczane przez białko Bt zawarte w kukurydzy Yield- Gard. Wrażliwość na technologię Bt jest przekazywana z pokolenie na pokolenie, co pomaga utrzymać długotrawałą skuteczność tej technologii. Rezerwuary szkodników powinny być obsiewane mieszańcami z tej samej grupy wczesności co uprawiane mieszańce YieldGard. Rezerwuar szkodników (ang. refuge) jest polem kukurydzy konwencjonalnej, nie zawierającej technologii Bt. Głównym celem tworzenia rezerwuarów szkodników jest utrzymanie wrażliwości dzikich populacji szkodników na białko Bt zawarte w mieszańcach kukurydzy. W ten sposób niewielka liczba szkodników pochodzących z larw, które ewentualnie nabyły odporność skrzyżuje się z osobnikami wrażliwymi pochodzącymi z rezerwuaru 8 Przewodnik techniczny uprawy kukurydzy YieldGard
Realizacja programu zapobiegania powstawaniu odporności u owadów (IRM) Stosowanie zasad IRM jest obligatoryjne i bardzo ważne, gdyż w zdecydowany sposób pomagają one zredukować ryzyko powstania odporności u szkodników. Utrzymywanie rezerwuarów szkodników jest biologicznym warunkiem, pozwalającym na uzyskiwanie stałych korzyści związanych z użyciem technologii Bt, a także jest jednym z warunków zawartych w zezwoleniu na dopuszczenie do uprawy na terenie Unii Europejskiej. Rezerwuar szkodników należy tworzyć według analogicznej technologii uprawy jak w przypadku pola z kukurydzą Yield- Gard. Powinny być stosowane odmiany z tej samej grupy wczesności, ta sama data siewu, te same zabiegi agrotechniczne. Nie jest wskazane stosowanie dodatkowych środków owadobójczych, aby zwiększyć efektywność zwalczania. Środki owadobójcze mogą być używane tylko wtedy, gdy stopień nasilenia występowania szkodników jest równy albo przewyższa próg ekonomicznej szkodliwości. Zgodnie z europejskimi zasadami prowadzenia upraw, każdy rolnik uprawiający więcej niż 5 ha kukurydzy zmodyfikowanej genetycznie, jest zobowiązany do utworzenia rezerwuaru szkodników i obsiania go kukurydzą konwencjonalną. Rezerwuary szkodników mogą być zlokalizowane w pobliżu, przylegająco albo sąsiadująco z polami kukurydzy Bt. Strefy z kukurydzą Bt mogą być lokowane w blokach, jako obrzeże/granica albo pasy. Rolnicy powinni obsiewać strefy buforowe w odległości nie większej niż 750 metrow od upraw Bt. (Patrz przykład 4) Maksymalnie 80% powierzchni każdego pola może zostać obsiane kukurydzą Bt, a przynajmniej 20% musi zostać obsiane kukurydza konwencjonalną, nie zawierającą technologii Bt aby kontrolować występowanie omacnicy prosowianki i jej larw w kukurydzy. Na przykład: w przypadku 10 ha pola, 8 ha może być obsiane odmianą kukurydzy Bt, a 2 ha musi zostać zachowane jako rezerwuar szkodników. W przypadku wybrania wariantu z pasami wewnątrz pola, zalecane jest utworzenie minimum 4 pasowego systemu. (Patrz przykład na nastpnej stronie) Przewodnik techniczny uprawy kukurydzy YieldGard 9
Przykład 4: Sposoby rozmieszczenia stref buforowych Osobniki wrażliwe na białko Bt Osobniki odporne na białko Bt Rezerwuar szkodników tworzony jest w celu zachowania populacji szkodników wrażliwej na białko Bt 10 Przewodnik techniczny uprawy kukurydzy YieldGard
Oznakowanie i etykiety W celu spełnienia wymogów prawa europejskiego (EC 1830/2003), rolnicy oraz podmioty w łańcuchu obrotu płodami rolnymi (ziarnem) muszą przestrzegać prawidłowego etykietowania i śledzenia produktów zmodyfi kowanych genetycznie GM. Każda partia ziarna kukurydzy Bt zmodyfi kowanej genetycznie powinna posiadać etykietkę : Uprawa GM z unikalnym numerem identyfi kacyjnym MON-ØØ81Ø-6 charakteryzującym technologię Bt. Na rolniku uprawiającym roślinę zmodyfi kowaną genetycznie spoczywa obowiązek posiadania następujących dokumentów: Etykiety partii nasion - powinny one być starannie przechowywane w dzienniku upraw (niebieskie i pomarańczowe etykiety numery SOC) Dokumentu zakupu materiału siewnego (faktura VAT) Każda partia nasion znajdująca się w obrębie gospodarstwa powinna być oznaczona odpowiednim dokumentem, zawierającym następujące dane: Nazwisko i adres rolnika Informację, że dana partia materiału siewnego została wyprodukowanaz zastosowaniem modyfi kacji genetycznej (Ta partia ziarna zawiera GMO) Unikalny numer identyfi kacyjny MON- ØØ81Ø-6 Zakupioną ilość Nazwisko i adres sprzedającego/nazwę i adres fi rmy sprzedającej Data i miejsce zakupu Dokument taki powinien zostać sporządzony w 2 egzemplarzach, jeden dla rolnika, drugi dla sprzedawcy. Wszelkie dokumenty znakujące powinny być przechowywane przez okres 5 lat. Jest to zalecenie wymagane zgodnie z rozporządzeniem Unii Europejskiej EC 1830/2003 Uwaga: W przypadku, gdy dystrybutorzy/podmioty skupujące nie potwierdzili zamiaru zakupu ziarna pochodzącego z zasiewów roślin zmodyfikwanych genetycznie GM, obowiązkiem rolnika jest wykorzystanie ich wyłącznie do celów paszowych. W każdym zaś przypadku obowiązuje 5 letni okres zachowania etykiet w wewnętrzej dokumentacji. Wszelkie pytania związane z uprawą oraz postępowaniem z odmianami kukurydzy YielGard prosimy kierować do: KWS Polska Sp. z o.o., ul.chlebowa 4/8, 61-003 Poznań Tel: +48 61 873 88 11, Fax: +48 61 873 88 18 Przewodnik techniczny uprawy kukurydzy YieldGard 11
1 - Andrzej Kubat tel. 0606 222 314 e-mail: a.kubat@kws.com 2 - Jarosław Klufczyński tel. 0602 414 159 e-mail: j.klufczynski@kws.com 3 - Przedstawiciel Regionu Północno-Wschodniego tel. 0606 430 430 4 - dr Małgorzata Dryjańska tel. 0604 414 066 e-mail: m.dryjanska@kws.com 5 - Marcin Kuta tel. 0602 414 158 e-mail: m.kuta@kws.com 6 - Robert Mierzyński tel. 0602 726 770 e-mail: r.mierzynski@kws.com Product Manager Robert Zawieja tel. 0602 444 333 e-mail: r.zawieja@kws.com Dystrybutor KWS Polska Sp. z o.o. ul. Chlebowa 4/8 61-003 Poznań Tel.: 061 873 88 00 Fax: 061 873 88 18 e-mail: QQrydza@kws.com www.qqrydza.pl