Zarządzanie ryzykiem operacyjnym i finansowym

Podobne dokumenty
Warszawa, dnia 21 kwietnia 2017 roku

Konstruowanie projektów badawczych. dr Tomasz Janus Biuro ds. Badań Naukowych UKSW

Informacja z dnia 18 stycznia 2018 r., o sprostowaniu ogłoszenia o zmianie Statutu Rockbridge Funduszu Inwestycyjnego

Zmiana Statutu Rockbridge Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Bezpieczna Inwestycja 2 z dnia 8 grudnia 2017 r.

Opis funduszy OF/ULS2/3/2017


OGŁOSZENIE O ZMIANACH PROSPEKTU INFORMACYJNEGO COMMERCIAL UNION SPECJALISTYCZNY FUNDUSZ INWESTYCYJNY OTWARTY, z dnia 14 stycznia 2009 r.

Opis funduszy OF/ULS2/2/2018

Systematyka ryzyka w działalności gospodarczej

Opis funduszy OF/ULS2/2/2016


Opis funduszy OF/ULS2/1/2017

Bezpieczeństwo biznesu - Wykład 5. przedsiębiorstwa a bezpieczeństwo biznesu. Ryzyko

Opis funduszy OF/ULS2/2/2017

Opis funduszy OF/ULS2/1/2018

Ważną umiejętnością jest zdolność inwestora do przewidywania i szacowania skutków ryzyka.

OKRESOWA INFORMACJA DLA INWESTORA

Rodzaje strategii inwestycyjnych oferowanych przez Firmę Inwestycyjną

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU SKARBIEC FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO Z DNIA 26 LISTOPADA 2013 R.

Ujawnienia informacji związanych z adekwatnością kapitałową Dom Maklerskiego Banku Ochrony Środowiska S.A. według stanu na r.

CZĘŚĆ I. Wprowadzenie do zarządzania finansami

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.BioVentures Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 31 lipca 2013 r.

BION w bankach mapa klas ryzyka i ich definicje

RYZYKO. Rodzaje ryzyka w działalności gospodarczej Włączanie ryzyka w projekcji strumieni finansowych

Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska SA na 31 grudnia 2009 r. Warszawa, 31 sierpnia 2010 r.

Stacjonarne Zarządzanie Przedsiębiorstwem Katedra Ekonomii i Zarządzania Prof. dr hab. Jan Bednarczyk

Zarządzanie ryzykiem. Dorota Kuchta

OGŁOSZENIE O ZMIANACH STATUTU SFIO AGRO Kapitał na Rozwój

Bezpieczeństwo biznesu - Wykład 8

Certyfikaty Depozytowe. Alternatywa dla tradycyjnych sposobów inwestowania

Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej Domu Maklerskiego Banku BPS S.A. na dzień 31 grudnia 2010 r.

Warszawa, dnia 30 grudnia 2015 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 23 grudnia 2015 r.

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.CreditVentures Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 31 lipca 2013 r.

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE MAKROEKONOMIA E. Logistyka (inżynierska) niestacjonarne. I stopnia. ogólnoakademicki. podstawowy

Ogłoszenie o zmianie statutu Legg Mason Akcji Skoncentrowany Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego

INTERAKCJE RYZYKA FINANSOWEGO W LASACH I PRZEMYŚLE DRZEWNYM. Autorzy dr hab. Krzysztof Adamowicz mgr Krzysztof Michalski

Zarządzanie ryzykiem

Informacje podstawowe

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU UNIOBLIGACJE HIGH YIELD FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO ZAMKNIĘTEGO Z DNIA 23 CZERWCA 2016 R.

OPIS FUNDUSZY OF/ULS2/1/2014

ćwiczenia 30 zaliczenie z oceną

WZÓR SPRAWOZDANIE MIESIĘCZNE (MRF-01)

Informacja dotycząca instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego z inwestowaniem w instrumenty finansowe w OPERA Domu Maklerskim Sp. z o.o.

Spis treści. Opis funduszy OF/ULS2/1/2015. Polityka inwestycyjna i opis ryzyka UFK Portfel Dłużny...3. UFK Portfel Konserwatywny...

Inwestycje jako kategoria ekonomiczna i finansowa

STRATEGIA TMS GLOBAL RETURN

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.PrivateVentures Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 31 lipca 2013 r.

Zarządzanie ryzykiem. Opracował: Dr inŝ. Tomasz Zieliński

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU Penton V Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego

Uniwersytet w Białymstoku Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie SYLLABUS na rok akademicki 2009/2010

7. Zastosowanie wybranych modeli nieliniowych w badaniach ekonomicznych. 14. Decyzje produkcyjne i cenowe na rynku konkurencji doskonałej i monopolu

Akademia Młodego Ekonomisty

STRATEGIA TMS GLOBAL RETURN

KURS DORADCY FINANSOWEGO

Polityka Informacyjna Domu Inwestycyjnego Investors S.A. w zakresie adekwatności kapitałowej

Uniwersytet w Białymstoku Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie SYLLABUS na rok akademicki 2009/2010

Sprawozdanie Zarządu X-Trade Brokers Dom Maklerski S.A. z działalności Grupy Kapitałowej za rok obrotowy 2014

WPŁYW POLITYKI STABILIZACYJNEJ NA PRZEDSIĘBIORSTWA. Ryszard Rapacki

Komunikat TFI PZU SA w sprawie zmiany statutu PZU SFIO Globalnych Inwestycji

INFORMACJE DOTYCZĄCE ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ GRUPY BANKU MILLENNIUM S.A. (WEDŁUG STANU NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2007 R.)

Zarządzanie finansami przedsiębiorstw

Ujawnienia dotyczące adekwatności kapitałowej Domu Maklerskiego mbanku S.A. na 31 grudnia 2013 r.

Ekonomia II stopień ogólnoakademicki stacjonarne wszystkie Katedra Ekonomii i Zarządzania dr hab. Jan L. Bednarczyk. kierunkowy. obowiązkowy polski

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Ubezpieczenie Inwestycyjne Bonus VIP

Regulamin Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych. kod: 2017_GI_06_v.01

KARTA INFORMACYJNA TRIGON XXI FIZ

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej

Przepływy kapitału krótkoterminowego

Kredytowe instrumenty a stabilność finansowa

Fundusze dopasowane do celu

SPIS TREŚCI. denominowane w określonej walucie zagranicznej,

Klasyfikacje ryzyka w działalności bankowej. dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

POLITYKA INFORMACYJNA

Grupy docelowe dla produktów skarbowych

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU SEZAM IX FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO ZAMKNIĘTEGO AKTYWÓW NIEPUBLICZNYCH Z DNIA 16 STYCZNIA 2014 R.

Krzywa IS Popyt inwestycyjny zależy ujemnie od wysokości stóp procentowych.

Załącznik nr 1 do Regulaminu świadczenia usług zarządzania portfelami Rodzaje oferowanych strategii inwestycyjnych

Polityka monetarna państwa

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

Opis funduszy OF/1/2016

Opis funduszy OF/1/2015

Imię, nazwisko i tytuł/stopień KOORDYNATORA (-ÓW) kursu/przedmiotu zatwierdzającego protokoły w systemie USOS dr Arkadiusz Niedźwiecki

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013

Finanse i Rachunkowość

Zmiana statutu BPH FIZ Korzystnego Kursu Certyfikat Inwestycyjny, Certyfikat 3. Dyspozycja Deponowania Certyfikatów Inwestycyjnych

Finanse. Logistyka. I stopnia. dr Dariusz Wielgórka. ogólnoakademicki. podstawowy WYKŁAD ĆWICZENIA LABORATORIUM PROJEKT SEMINARIUM

Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży wydawniczej

Egzamin / zaliczenie na ocenę* WYMAGANIA WSTĘPNE W ZAKRESIE WIEDZY, UMIEJĘTNOŚCI I INNYCH KOMPETENCJI 1. Nie ma wymagań wstępnych

Ogólny opis istoty instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego z inwestowaniem w te instrumenty finansowe

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11

INFORMACJA DOTYCZĄCA ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ RBS BANK (POLSKA) S.A. ZA ROK 2011

Ubezpieczeniowe Fundusze Kapitałowe

INWESTYCJE Instrumenty finansowe, ryzyko SPIS TREŚCI

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.CreditVentures 2.0. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 27 maja 2015 r.

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Studia III stopnia

Informacja o zmianach danych objętych prospektem informacyjnym dokonanych w dniu 16 września 2010 roku

Nazwa UFK: Data sporządzenia dokumentu: Fundusz Akcji r.

Ogłoszenie z dnia 21 grudnia 2018 roku o zmianach Statutu Superfund Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty

RAPORT ROCZNY ZA ROK OBROTOWY 2017

Transkrypt:

Zarządzanie ryzykiem operacyjnym i finansowym semestr letni 2016/2017 Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych

Kontakt E: maciej.szczepankiewicz@put.poznan.pl Konsultacje: Poniedziałek nieparzysty 9.45-11.15 Piątek 12.00-13.30 Katedra Nauk Ekonomicznych p. 307 III piętro WIZ Strzelecka 11

Informacje o przedmiocie Wymiar zajęć Aktywność na zajęciach Prace domowe Wejściówki Zaliczenie

Materiały dydaktyczne i literatura http://fem.put.poznan.pl/node/33 Literatura podstawowa: 1) Zarządzanie ryzykiem, red. Jajuga K., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009. 2) Zarządzanie ryzykiem operacyjnym, red. Staniec I., Zawiła-Niedźwiedzki J., Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2008. 3) Matkowski P., Zarządzanie ryzykiem operacyjnym, Oficyna wydawnicza Walters Kluwer, Kraków 2006.

Jak zarządzać ryzykiem?

Zarządzanie ryzykiem operacyjnym i finansowym Ryzyka systematyczne Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych

Ryzyka w działalności gospodarczej W gospodarce istnieje wiele typów ryzyka, które zależą od czynników które je powodują. Można je pogrupować na dwa podstawowe rodzaje: ryzyko systematyczne (stałe, niedywersyfikowalne), ryzyko niesystematyczne (specyficzne, dywersyfikowalne). Ryzyko systematyczne spowodowane jest czynnikami ogólnogospodarczymi (ustrój gospodarczy, polityka, czynniki koniunkturalne) oraz losowymi (np. inflacja i wojna). Dotyczy ono wszystkich realizowanych projektów inwestycyjnych. Czynniki te mają wpływ na wszystkie walory, na cały rynek. W związku z tym ryzyka systematycznego nie da się zmniejszyć ani wyeliminować. Ale można nim zarządzać

Ryzyka systematyczne Zmiany globalnego popytu/podaży Kursu walutowego Siły nabywczej pieniądza Stopy procentowej Sytuacji polityczno-prawnej

Zmiany globalnego popytu/podaży zmiany w ogólnym poziomie popytu/podaży na dobra i usługi (komplementarne, substytucyjne, niezależne) Związane z fazą gospodarki cyklem koniunkturalnym, sezonowością, zmianami technologicznymi, fazami cyklu życia produktów (PLC)

Ryzyko kursu walutowego Ryzyko związane z możliwością wahań kursu jednej waluty w stosunku do innej. Wahania kursu walutowego mogą doprowadzić zarówno do pogorszenia sytuacji finansowej jednostki, jak i do jej poprawy. Źródłem ryzyka jest fakt niemożności dokładnego przewidzenia kierunku i skali wahań kursu.

Ryzyko siły nabywczej pieniądza (inflacji/deflacji) Siła nabywcza pieniądza (realna wartość pieniądza) może być również postrzegana jako ilość towarów i usług jaką można nabyć za określoną jednostkę pieniądza. Siła nabywcza to skłonność konsumentów do zakupu na kredyt i nabywania wszelkiego rodzaju dóbr i usług w odniesieniu do posiadanych przez nich pieniędzy.

Ryzyko stopy procentowej Ryzyko to w odniesieniu do przedsiębiorstwa oznacza, że jest ono narażone na zmiany wartości aktywów, jak i zobowiązań na skutek zmian stóp procentowych. Takie zmiany mają wpływ na wartość kapitału własnego, a więc na wartość przedsiębiorstwa. W skrajnym przypadku zmiany stóp procentowych mogą prowadzić do niewypłacalności przedsiębiorstwa, jeśli wartość zobowiązań przekroczy wartość aktywów. Wielkość ekspozycji na ryzyko zmian stóp procentowych zależy od terminów zapadalności aktywów i terminów wymagalności zobowiązań.

Ryzyko polityczno-prawne Ryzyko wiąże się z możliwością poniesienia strat w wyniku nieprzewidywalnych zmian na rynku wywołanych aktywnością państwa i urzędników (nowe regulacje prawne, zaangażowanie się rządu w konflikt zbrojny, ujawnienie skandalu polityczno-gospodarczego itd.). Państwo pozostając monopolistą w wielu obszarach życia społecznogospodarczego, a dysponując przy tym znaczącą siłą nabywczą oraz władzą ustawodawczą i wykonawczą bezpośrednio i pośrednio wpływa na sposób funkcjonowania rynku. Zwiększenie obciążeń podatkowych lub wprowadzenie kontroli cen czy też innych regulacji gospodarczych zwłaszcza, gdy działania te nie zostały zasygnalizowane z odpowiednim wyprzedzeniem dla wielu firm oznacza straty kończące się nawet bankructwem.

Zarządzanie ryzykiem operacyjnym i finansowym Ryzyka specyficzne Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych

Stanowi część całkowitego ryzyka, która jest specyficzna dla danego podmiotu. Źródłami ryzyka specyficznego mogą być m.in.: zarządzanie firmą, konkurencja, dostępność surowców, płynność, bankructwo firmy, poziom dźwigni finansowej i operacyjnej. Rozróżnienie to może być szczególnie przydatne dla doboru narzędzi radzenia sobie z ryzykiem.

Ryzyko specyficzne towarzyszy wprowadzaniu nowej marki bądź produktu, decyzji o ekspansji firmy na inne rynki, wyborowi partnera biznesowego, inwestycjom w dane papiery wartościowe czy czynnościom w ramach zwykłej działalności operacyjnej.

RYZYKO NIEDOTRZYMANIA WARUNKÓW RYZYKO BIZNESU RYZYKO ZARZĄDZANIA RYZYKO FINANSOWE RYZYKO PŁYNNOŚCI RYZYKO ZMIANY CENY RYZYKO REINWESTOWANIA RYZYKO WYKUPU NA ŻĄDANIE RYZYKO ZAMIENNOŚCI

Macierz analizy ryzyka Ryzyko Prawdopodobieństwo Koszt Środek zaradczy Koszt Kontrola

Zaliczenie Na zaliczenie proszę przynieść ponumerowane listy zidentyfikowanych ryzykownych zdarzeń. Podczas zajęć wypisywali Państwo zdarzenia związane z poszczególnymi typami ryzyk (po 5 dla systematycznych i po 3 dla specyficznych). Zdarzenia wypisywali Państwo grupowo, a na zaliczeniu każda osoba powinna mieć swoją listę (podpisaną imieniem, nazwiskiem, nr albumu) z tymi zdarzeniami. W sumie na liście powinny być 42 zdarzenia (3x5 dla systematycznych i 9x3 dla specyficznych)