Zarządzanie ryzykiem operacyjnym i finansowym semestr letni 2016/2017 Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych
Kontakt E: maciej.szczepankiewicz@put.poznan.pl Konsultacje: Poniedziałek nieparzysty 9.45-11.15 Piątek 12.00-13.30 Katedra Nauk Ekonomicznych p. 307 III piętro WIZ Strzelecka 11
Informacje o przedmiocie Wymiar zajęć Aktywność na zajęciach Prace domowe Wejściówki Zaliczenie
Materiały dydaktyczne i literatura http://fem.put.poznan.pl/node/33 Literatura podstawowa: 1) Zarządzanie ryzykiem, red. Jajuga K., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009. 2) Zarządzanie ryzykiem operacyjnym, red. Staniec I., Zawiła-Niedźwiedzki J., Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2008. 3) Matkowski P., Zarządzanie ryzykiem operacyjnym, Oficyna wydawnicza Walters Kluwer, Kraków 2006.
Jak zarządzać ryzykiem?
Zarządzanie ryzykiem operacyjnym i finansowym Ryzyka systematyczne Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych
Ryzyka w działalności gospodarczej W gospodarce istnieje wiele typów ryzyka, które zależą od czynników które je powodują. Można je pogrupować na dwa podstawowe rodzaje: ryzyko systematyczne (stałe, niedywersyfikowalne), ryzyko niesystematyczne (specyficzne, dywersyfikowalne). Ryzyko systematyczne spowodowane jest czynnikami ogólnogospodarczymi (ustrój gospodarczy, polityka, czynniki koniunkturalne) oraz losowymi (np. inflacja i wojna). Dotyczy ono wszystkich realizowanych projektów inwestycyjnych. Czynniki te mają wpływ na wszystkie walory, na cały rynek. W związku z tym ryzyka systematycznego nie da się zmniejszyć ani wyeliminować. Ale można nim zarządzać
Ryzyka systematyczne Zmiany globalnego popytu/podaży Kursu walutowego Siły nabywczej pieniądza Stopy procentowej Sytuacji polityczno-prawnej
Zmiany globalnego popytu/podaży zmiany w ogólnym poziomie popytu/podaży na dobra i usługi (komplementarne, substytucyjne, niezależne) Związane z fazą gospodarki cyklem koniunkturalnym, sezonowością, zmianami technologicznymi, fazami cyklu życia produktów (PLC)
Ryzyko kursu walutowego Ryzyko związane z możliwością wahań kursu jednej waluty w stosunku do innej. Wahania kursu walutowego mogą doprowadzić zarówno do pogorszenia sytuacji finansowej jednostki, jak i do jej poprawy. Źródłem ryzyka jest fakt niemożności dokładnego przewidzenia kierunku i skali wahań kursu.
Ryzyko siły nabywczej pieniądza (inflacji/deflacji) Siła nabywcza pieniądza (realna wartość pieniądza) może być również postrzegana jako ilość towarów i usług jaką można nabyć za określoną jednostkę pieniądza. Siła nabywcza to skłonność konsumentów do zakupu na kredyt i nabywania wszelkiego rodzaju dóbr i usług w odniesieniu do posiadanych przez nich pieniędzy.
Ryzyko stopy procentowej Ryzyko to w odniesieniu do przedsiębiorstwa oznacza, że jest ono narażone na zmiany wartości aktywów, jak i zobowiązań na skutek zmian stóp procentowych. Takie zmiany mają wpływ na wartość kapitału własnego, a więc na wartość przedsiębiorstwa. W skrajnym przypadku zmiany stóp procentowych mogą prowadzić do niewypłacalności przedsiębiorstwa, jeśli wartość zobowiązań przekroczy wartość aktywów. Wielkość ekspozycji na ryzyko zmian stóp procentowych zależy od terminów zapadalności aktywów i terminów wymagalności zobowiązań.
Ryzyko polityczno-prawne Ryzyko wiąże się z możliwością poniesienia strat w wyniku nieprzewidywalnych zmian na rynku wywołanych aktywnością państwa i urzędników (nowe regulacje prawne, zaangażowanie się rządu w konflikt zbrojny, ujawnienie skandalu polityczno-gospodarczego itd.). Państwo pozostając monopolistą w wielu obszarach życia społecznogospodarczego, a dysponując przy tym znaczącą siłą nabywczą oraz władzą ustawodawczą i wykonawczą bezpośrednio i pośrednio wpływa na sposób funkcjonowania rynku. Zwiększenie obciążeń podatkowych lub wprowadzenie kontroli cen czy też innych regulacji gospodarczych zwłaszcza, gdy działania te nie zostały zasygnalizowane z odpowiednim wyprzedzeniem dla wielu firm oznacza straty kończące się nawet bankructwem.
Zarządzanie ryzykiem operacyjnym i finansowym Ryzyka specyficzne Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych
Stanowi część całkowitego ryzyka, która jest specyficzna dla danego podmiotu. Źródłami ryzyka specyficznego mogą być m.in.: zarządzanie firmą, konkurencja, dostępność surowców, płynność, bankructwo firmy, poziom dźwigni finansowej i operacyjnej. Rozróżnienie to może być szczególnie przydatne dla doboru narzędzi radzenia sobie z ryzykiem.
Ryzyko specyficzne towarzyszy wprowadzaniu nowej marki bądź produktu, decyzji o ekspansji firmy na inne rynki, wyborowi partnera biznesowego, inwestycjom w dane papiery wartościowe czy czynnościom w ramach zwykłej działalności operacyjnej.
RYZYKO NIEDOTRZYMANIA WARUNKÓW RYZYKO BIZNESU RYZYKO ZARZĄDZANIA RYZYKO FINANSOWE RYZYKO PŁYNNOŚCI RYZYKO ZMIANY CENY RYZYKO REINWESTOWANIA RYZYKO WYKUPU NA ŻĄDANIE RYZYKO ZAMIENNOŚCI
Macierz analizy ryzyka Ryzyko Prawdopodobieństwo Koszt Środek zaradczy Koszt Kontrola
Zaliczenie Na zaliczenie proszę przynieść ponumerowane listy zidentyfikowanych ryzykownych zdarzeń. Podczas zajęć wypisywali Państwo zdarzenia związane z poszczególnymi typami ryzyk (po 5 dla systematycznych i po 3 dla specyficznych). Zdarzenia wypisywali Państwo grupowo, a na zaliczeniu każda osoba powinna mieć swoją listę (podpisaną imieniem, nazwiskiem, nr albumu) z tymi zdarzeniami. W sumie na liście powinny być 42 zdarzenia (3x5 dla systematycznych i 9x3 dla specyficznych)